ەسسە "ۇستازدىق ەڭبەك جولىمدا ..."
ەسسە "ۇستازدىق ەڭبەك جولىمدا ..."
ءمۇعالىم – ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعان دا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى ىزدەنۋدى توقتاتقاندا ونىڭ مۇعالىمدىگى دە جويىلادى. (ك. د. ۋشينسكيي)
ەسسە
ۇستاز! ۇستازدىق ەتۋدەن اسقان ۇلىلىق بار ما؟ ۋاقىتىڭمەن ساناسپاي، باعىتىڭنان اداسپاي ۇستازدىق ەتە ءبىلۋ – ءبىر ەرلىك. ۇستاز دەسە... جۇزىنەن كۇن نۇرىنداي جىلىلىق ەسكەن، بارلىق وي مەن قيمىل – ارەكەتكە اقىلدىڭ ءدانىن سەۋىپ، ادامزات ساناسىنا نۇر قۇياتىن تىنىمسىز لاۋلاعان جالىن يەسىن سەزىنەمىن. الدىڭعى بۋىننان ءتالىم الا وتىرىپ، كەيىنگى جاستارعا ونەگە قالدىرۋدى ماقسات ەتىپ، مەنىڭ دە ۇشقىننان الاۋ مازداتىپ، جالىنداپ جانعىم كەلدى.
وسىنداي قاسيەتتى ءومىر دەپ اتالاتىن تاڭعاجايىپ الەمگە جول سىلتەگەن قاراپايىم جانداردىڭ ايالى الاقانى مەن ىستىق جۇرەگى مەن ءۇشىن - ۇمتىلماس كۇندەر، ايلار، جىلدار...
ومىرگە كوزقاراسىمدى قالىپتاستىرىپ، باعىت - باعدارىمدى ايقىنداۋعا جاردەم بەرگەن، ادامدىق پەن ناداندىقتىڭ، ادالدىق پەن ارامدىقتىڭ ارا جىگىن اشىپ كورسەتىپ، كىسىلىك پەن كىشىلىكتىڭ ءقادىرىن ۇعىندىرعان مەنىڭ كوڭىلىمدەگى الىپ ادامدار. اتاق پەن داڭقتى ماقسات ەتپەي، وقىتاتىن ءپانىن شىن سۇيگەن، شاكىرتتەرى ءۇشىن جانى كۇيگەن، مەنىڭ ۇستازدىق جولىمدى تاڭداۋىما سەبەپكەر بولعان جاندار. ول – مەنىڭ اكەم مەن شەشەم. ولاردىڭ، «اسىلى، سەنەن جاقسى ءمۇعالىم شىعادى - اۋ» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزى مەن ءۇشىن ۇستازدىق ساپارعا بەرىلگەن جولداما سەكىلدى. 1984 جىلى گۋريەۆ پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ باستاۋىش سىنىپتار ءمۇعالىمى ماماندىعى بويىنشا وقىپ، ءبىلىم الدىم. ءبىلىمىمدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ ماقساتىمەن 1989 جىلى اتىراۋ پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن ءتامامدادىم. العاش ەڭبەك جولىمدى قۇلسارى قالاسىنداعى №9 ماكارەنكو اتىنداعى مەكتەپتەن باستادىم. كۇنى كەشە جاس ۇستاز بولىپ تابالدىرىعىن اتتاعان مەكتەپ مەنى جىلدار بويى ەسەيتىپ، شىعارماشىلىق شابىتىمدى شىڭدادى. 2004 جىلدان بەرى وقۋ ءىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ كەلەمىن.
ءوز پانىمدە وقۋشىمەن جۇمىس جاساسام، بۇل قىزمەتتە ۇستازدارمەن ءتۇرلى جۇمىستار جۇرگىزۋ – مەن ءۇشىن ءبىر باقىت. دۇنيەدەگى ءبىلىم اتاۋلىنىڭ كىلتى دە قۇپيا سىرى دا ۇستازعا عانا انىق. وركەنيەتتىڭ عالامي تالابى ءبىلىمدى ۇستازدى قاناتتاندىرىپ، جاڭاشىلدىق پەن ىزدەنىس شىڭىنا قوندىرادى. مەن بىلەتىن ۇستاز - ناق وسى وركەنيەتكە لايىقتى ۇستاز. جالپى، «بيىكتىك» اتاۋلىنىڭ ءبارى مەنى قىزىقتىرىپ كەلەدى. ونىڭ تىلسىم قۇپياسى تىم كۇردەلىلىگىمەن تەرەڭىنە بويلاي تۇسۋگە شاقىرادى. بىرتە - بىرتە كوتەرىلگەن ساتى باسپالداقتاي ورگە سۇيرەيتىن مەنىڭ قۇشتارلىعىم اسپاني تۇلعانىڭ كەسەك بەينەسىن اسىلىق قاسيەتتەرىمەن تولىقتىرىپ قويدى. وركەنيەتتىڭ عارىشتاپ دامۋى عىلىمي پروگرەستىڭ ۇشقان قۇسپەن تەڭەسۋى بولماق. عاجاپ يدەيالار، دارحان ىستەر عالامات جوسپارلار جاڭا عاسىردىڭ قولىنان عانا كەلەدى. ال وسى الاۋ وتتاي جۇلقىنعان عاسىردىڭ تىزگىنى – ۇرپاقتاردىڭ عانا قولىندا، وسى ۇرپاقتىڭ بار باقىتى وزىق ويلى ۇستازدىڭ ەنشىسىنە عانا بەرىلمەك. 2012 جىلى ۇلتىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا ۇستازدارعا ءوز بولمىستارىن زامانعا ساي وزگەرتۋ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى.
قازىرگى تاڭداعى ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ەڭ باستى مىندەتى – ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىنە ءوتۋ ارقىلى جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن حالىقارالىق دارەجەگە جەتەلەۋ، جان - جاقتى دامىعان جەكە تۇلعانى تاربيەلەۋ. وسى باعىتتا ەڭبەك ەتۋدى الدىما ماقسات ەتە وتىرىپ، ءوز ءبىلىمىمدى جەتىلدىرۋ جولىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پەداگوگ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى دەڭگەيى بويىنشا كۋرسىنان ءوتتىم. بۇل باعدارلاما اياسىندا ۇيرەنگەن ءبىلىمىمدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جاڭاشا باعىتتا جوسپارلار قۇرىپ، اي سايىنعى جۇمىسىما كىرىستىرىپ وتىردىم. ياعني، اي سايىن كوۋچنيك، سەمينار، كونفەرەنسيا وتكىزۋ ارقىلى ەكىنشى دەڭگەي باعدارلاماسىنىڭ جەتى مودۋلىمەن مۇعالىمدەردى تانىستىرىپ، سىندارلى وقىتۋ ءادىسىن بىرتىندەپ، ءوز تاجىريبەلەرىنە ەنگىزۋگە باعىت - باعدار بەرىپ وتىرامىن. پەداگوگتارعا كوۋچنيك وتكىزۋ ارقىلى وزىمە دەگەن سەنىمىم قالىپتاستى. ارىپتەستەرىمە وقىتۋدىڭ ادىسىنەن مالىمەتتەر بەرە وتىرىپ، ءار شارانى تارتىمدى وتكىزۋگە بولاتىنىن ءتۇسىندىم، ول ارقىلى ءوزىم دە وزگەرىسكە ەنگەن ۇستاز دەڭگەيىنە كوتەرىلدىم. جۇمىس بارىسىندا ترەنينگتىڭ مۇعالىمگە بەرەرى مول ەكەنى كورىندى. «ەسكىدەن قول ءۇزىپ، جاڭاعا قول جەتكىزگەندەر عانا ءمۇعالىم بولا الادى» دەپ قىتايدىڭ دانا ويشىلى كونفۋسيي ايتقانداي، ياعني ءمۇعالىم وتكەن تاجىريبەسىن جاڭامەن ۇشتاستىرا الاتىن، كاسىبي قىزىعۋشىلىعى جوعارى، تانىمى بيىك، باستاعان ءىسىنىڭ ناتيجەسىن كورە الاتىن، عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن تاڭداي بىلەتىن، پەداگوگيكالىق ءۇردىستىڭ زاڭدىلىقتارىمەن ەتەنە تانىس، وقىتۋدىڭ ادىستەمەلىك جاڭالىقتارىنان حاباردار، وقىتۋ ءۇردىسىن ىزدەنىمپازدىقپەن ارتتىراتىن ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى بولۋى كەرەك.
مەنىڭ ويىمشا، قازىرگى زامان ءمۇعالىمى – رۋحاني جاعىنان دامىعان، پەداگوگيكالىق قۇرالداردىڭ بارلىق تۇرلەرىن شەبەر مەڭگەرگەن بىلىكتى مامان بولۋ كەرەك. ويتكەنى، ءححى عاسىر كومپيۋتەرلىك اقپاراتتار لەگى زامانى. جەر - جەردەگى بولىپ جاتقان حابارلار تۋرالى ينتەرنەت ارقىلى مينۋتىندا ماعۇلمات الىپ وتىرعان ءجاسوسپىرىمدى بىرنارسەمەن تاڭعالدىرۋ، وعان ساباق ايتىپ، ءدارىس تىڭداتا ءبىلۋ كەز كەلگەننىڭ قولىنان كەلەتىن وڭاي دۇنيە ەمەس. اقىلدى ۇستاز ەشنارسەنى نازاردان تىس قالدىرماي، تالىمگەردى بىلدىرمەي جەتەلەيدى، بايقاتپاي باعىت - باعدار بەرەدى. ءوزىم دە ءار كەز ىزدەنۋدەن جالىقپايمىن، جاڭالىققا جانىم قۇمار. ەڭبەگىم دە جەمىسسىز ەمەس. جاس ۇستازداردىڭ جىگەرلەرىنە جالىن بەرىپ، كوكىرەك كوكجيەكتەرىن كەمەلدەندىرۋگە تامشىداي قوسار ۇلەسىم بولسا، بۇل دا مەنىڭ ۇستازدىق ماقساتىمنىڭ ورىندالعانى.
ءمۇعالىم – ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعان دا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى ىزدەنۋدى توقتاتقاندا ونىڭ مۇعالىمدىگى دە جويىلادى. (ك. د. ۋشينسكيي)
ەسسە
ۇستاز! ۇستازدىق ەتۋدەن اسقان ۇلىلىق بار ما؟ ۋاقىتىڭمەن ساناسپاي، باعىتىڭنان اداسپاي ۇستازدىق ەتە ءبىلۋ – ءبىر ەرلىك. ۇستاز دەسە... جۇزىنەن كۇن نۇرىنداي جىلىلىق ەسكەن، بارلىق وي مەن قيمىل – ارەكەتكە اقىلدىڭ ءدانىن سەۋىپ، ادامزات ساناسىنا نۇر قۇياتىن تىنىمسىز لاۋلاعان جالىن يەسىن سەزىنەمىن. الدىڭعى بۋىننان ءتالىم الا وتىرىپ، كەيىنگى جاستارعا ونەگە قالدىرۋدى ماقسات ەتىپ، مەنىڭ دە ۇشقىننان الاۋ مازداتىپ، جالىنداپ جانعىم كەلدى.
وسىنداي قاسيەتتى ءومىر دەپ اتالاتىن تاڭعاجايىپ الەمگە جول سىلتەگەن قاراپايىم جانداردىڭ ايالى الاقانى مەن ىستىق جۇرەگى مەن ءۇشىن - ۇمتىلماس كۇندەر، ايلار، جىلدار...
ومىرگە كوزقاراسىمدى قالىپتاستىرىپ، باعىت - باعدارىمدى ايقىنداۋعا جاردەم بەرگەن، ادامدىق پەن ناداندىقتىڭ، ادالدىق پەن ارامدىقتىڭ ارا جىگىن اشىپ كورسەتىپ، كىسىلىك پەن كىشىلىكتىڭ ءقادىرىن ۇعىندىرعان مەنىڭ كوڭىلىمدەگى الىپ ادامدار. اتاق پەن داڭقتى ماقسات ەتپەي، وقىتاتىن ءپانىن شىن سۇيگەن، شاكىرتتەرى ءۇشىن جانى كۇيگەن، مەنىڭ ۇستازدىق جولىمدى تاڭداۋىما سەبەپكەر بولعان جاندار. ول – مەنىڭ اكەم مەن شەشەم. ولاردىڭ، «اسىلى، سەنەن جاقسى ءمۇعالىم شىعادى - اۋ» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزى مەن ءۇشىن ۇستازدىق ساپارعا بەرىلگەن جولداما سەكىلدى. 1984 جىلى گۋريەۆ پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ باستاۋىش سىنىپتار ءمۇعالىمى ماماندىعى بويىنشا وقىپ، ءبىلىم الدىم. ءبىلىمىمدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ ماقساتىمەن 1989 جىلى اتىراۋ پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن ءتامامدادىم. العاش ەڭبەك جولىمدى قۇلسارى قالاسىنداعى №9 ماكارەنكو اتىنداعى مەكتەپتەن باستادىم. كۇنى كەشە جاس ۇستاز بولىپ تابالدىرىعىن اتتاعان مەكتەپ مەنى جىلدار بويى ەسەيتىپ، شىعارماشىلىق شابىتىمدى شىڭدادى. 2004 جىلدان بەرى وقۋ ءىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ كەلەمىن.
ءوز پانىمدە وقۋشىمەن جۇمىس جاساسام، بۇل قىزمەتتە ۇستازدارمەن ءتۇرلى جۇمىستار جۇرگىزۋ – مەن ءۇشىن ءبىر باقىت. دۇنيەدەگى ءبىلىم اتاۋلىنىڭ كىلتى دە قۇپيا سىرى دا ۇستازعا عانا انىق. وركەنيەتتىڭ عالامي تالابى ءبىلىمدى ۇستازدى قاناتتاندىرىپ، جاڭاشىلدىق پەن ىزدەنىس شىڭىنا قوندىرادى. مەن بىلەتىن ۇستاز - ناق وسى وركەنيەتكە لايىقتى ۇستاز. جالپى، «بيىكتىك» اتاۋلىنىڭ ءبارى مەنى قىزىقتىرىپ كەلەدى. ونىڭ تىلسىم قۇپياسى تىم كۇردەلىلىگىمەن تەرەڭىنە بويلاي تۇسۋگە شاقىرادى. بىرتە - بىرتە كوتەرىلگەن ساتى باسپالداقتاي ورگە سۇيرەيتىن مەنىڭ قۇشتارلىعىم اسپاني تۇلعانىڭ كەسەك بەينەسىن اسىلىق قاسيەتتەرىمەن تولىقتىرىپ قويدى. وركەنيەتتىڭ عارىشتاپ دامۋى عىلىمي پروگرەستىڭ ۇشقان قۇسپەن تەڭەسۋى بولماق. عاجاپ يدەيالار، دارحان ىستەر عالامات جوسپارلار جاڭا عاسىردىڭ قولىنان عانا كەلەدى. ال وسى الاۋ وتتاي جۇلقىنعان عاسىردىڭ تىزگىنى – ۇرپاقتاردىڭ عانا قولىندا، وسى ۇرپاقتىڭ بار باقىتى وزىق ويلى ۇستازدىڭ ەنشىسىنە عانا بەرىلمەك. 2012 جىلى ۇلتىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا ۇستازدارعا ءوز بولمىستارىن زامانعا ساي وزگەرتۋ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى.
قازىرگى تاڭداعى ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ەڭ باستى مىندەتى – ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىنە ءوتۋ ارقىلى جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن حالىقارالىق دارەجەگە جەتەلەۋ، جان - جاقتى دامىعان جەكە تۇلعانى تاربيەلەۋ. وسى باعىتتا ەڭبەك ەتۋدى الدىما ماقسات ەتە وتىرىپ، ءوز ءبىلىمىمدى جەتىلدىرۋ جولىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پەداگوگ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى دەڭگەيى بويىنشا كۋرسىنان ءوتتىم. بۇل باعدارلاما اياسىندا ۇيرەنگەن ءبىلىمىمدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جاڭاشا باعىتتا جوسپارلار قۇرىپ، اي سايىنعى جۇمىسىما كىرىستىرىپ وتىردىم. ياعني، اي سايىن كوۋچنيك، سەمينار، كونفەرەنسيا وتكىزۋ ارقىلى ەكىنشى دەڭگەي باعدارلاماسىنىڭ جەتى مودۋلىمەن مۇعالىمدەردى تانىستىرىپ، سىندارلى وقىتۋ ءادىسىن بىرتىندەپ، ءوز تاجىريبەلەرىنە ەنگىزۋگە باعىت - باعدار بەرىپ وتىرامىن. پەداگوگتارعا كوۋچنيك وتكىزۋ ارقىلى وزىمە دەگەن سەنىمىم قالىپتاستى. ارىپتەستەرىمە وقىتۋدىڭ ادىسىنەن مالىمەتتەر بەرە وتىرىپ، ءار شارانى تارتىمدى وتكىزۋگە بولاتىنىن ءتۇسىندىم، ول ارقىلى ءوزىم دە وزگەرىسكە ەنگەن ۇستاز دەڭگەيىنە كوتەرىلدىم. جۇمىس بارىسىندا ترەنينگتىڭ مۇعالىمگە بەرەرى مول ەكەنى كورىندى. «ەسكىدەن قول ءۇزىپ، جاڭاعا قول جەتكىزگەندەر عانا ءمۇعالىم بولا الادى» دەپ قىتايدىڭ دانا ويشىلى كونفۋسيي ايتقانداي، ياعني ءمۇعالىم وتكەن تاجىريبەسىن جاڭامەن ۇشتاستىرا الاتىن، كاسىبي قىزىعۋشىلىعى جوعارى، تانىمى بيىك، باستاعان ءىسىنىڭ ناتيجەسىن كورە الاتىن، عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن تاڭداي بىلەتىن، پەداگوگيكالىق ءۇردىستىڭ زاڭدىلىقتارىمەن ەتەنە تانىس، وقىتۋدىڭ ادىستەمەلىك جاڭالىقتارىنان حاباردار، وقىتۋ ءۇردىسىن ىزدەنىمپازدىقپەن ارتتىراتىن ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى بولۋى كەرەك.
مەنىڭ ويىمشا، قازىرگى زامان ءمۇعالىمى – رۋحاني جاعىنان دامىعان، پەداگوگيكالىق قۇرالداردىڭ بارلىق تۇرلەرىن شەبەر مەڭگەرگەن بىلىكتى مامان بولۋ كەرەك. ويتكەنى، ءححى عاسىر كومپيۋتەرلىك اقپاراتتار لەگى زامانى. جەر - جەردەگى بولىپ جاتقان حابارلار تۋرالى ينتەرنەت ارقىلى مينۋتىندا ماعۇلمات الىپ وتىرعان ءجاسوسپىرىمدى بىرنارسەمەن تاڭعالدىرۋ، وعان ساباق ايتىپ، ءدارىس تىڭداتا ءبىلۋ كەز كەلگەننىڭ قولىنان كەلەتىن وڭاي دۇنيە ەمەس. اقىلدى ۇستاز ەشنارسەنى نازاردان تىس قالدىرماي، تالىمگەردى بىلدىرمەي جەتەلەيدى، بايقاتپاي باعىت - باعدار بەرەدى. ءوزىم دە ءار كەز ىزدەنۋدەن جالىقپايمىن، جاڭالىققا جانىم قۇمار. ەڭبەگىم دە جەمىسسىز ەمەس. جاس ۇستازداردىڭ جىگەرلەرىنە جالىن بەرىپ، كوكىرەك كوكجيەكتەرىن كەمەلدەندىرۋگە تامشىداي قوسار ۇلەسىم بولسا، بۇل دا مەنىڭ ۇستازدىق ماقساتىمنىڭ ورىندالعانى.
You Might Also Like
