ەسسە: ۇلى دالا ەلى
ۇلى دالا ەلى
كەڭ دالالى، كەڭ پەيىلدى قازاقپىز،
قۇل ەمەسپىز، ەركىن جانبىز، ازاتپىز.
قاس تاعدىردىڭ قيقاڭىنا كونبەيمىز،
ەر نامىسىن ەشبىر جانعا بەرمەيمىز
قاسىم امانجولوۆ
اتا جۇرت، اتامەكەن - وتە كەڭ ۇعىم. اتامەكەن - ادامنىڭ اتا - بابالارىنان بەرى قاراي كىندىك قانى تامىپ، ءوسىپ - ءونىپ كەلە جاتقان جەرى. ومىردەن كورەتىن قىزىعى مەن باقىتىنىڭ تۇراعى.
ءبىزدىڭ حالقىمىزدا اتا-مەكەندى ارداقتاۋ سەزىمى وتە تەرەڭدە جاتىر. تۋعان جەردى قاسيەت تۇتۋ - قانعا سىڭگەن مىنەز، ەجەلگى ءداستۇر. بۇل تانىم جانىمىزعا انا سۇتىمەن تاراعان، انا تىلىمەن دارىعان.
بۇدان بىرنەشە عاسىر بۇرىن ايتىلعان، اتاپ ايتقاندا، كۇلتەگىن ەسكەرتكىشىندە جازىلعان:
قىزىل قانىمدى اعىزدىم،
قارا تەرىمدى توكتىم.
ءتۇن ۇيىقتامادىم،
كۇندىز وتىرمادىم،
تىزەلىنى بۇكتىردىم.
باستىنى ەڭكەيتتىم،
تۇرىك بولعانىم ءۇشىن،- دەگەن جولدار اتامەكەن قۇدىرەتىن، ۇلى دالا ەلىن ايقىنداي تۇسەتىندەي. ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز - قازاقستان! قازاق دەگەن نامىسشىل ۇلتتىڭ ۇرپاعىمىز
مىنە، وسىنداي نامىسشىل ەلدىڭ ۇرپاعى بولعانىما ماقتانامىن! تاريحى تەرەڭدە جاتقان ەلىمنىڭ وتكەن جولدارى تاريح بەتتەرىندە وشپەستەي ءىز قالدىرعان. قانشاما قيىندىقتان وتكەن ەلىمنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتكەن بابالارىمىزدىڭ ارمانى ورىندالىپ، بۇكىل الەم قىزىعا دا، قىزعانا دا قارايتىن تاۋەلسىز مەملەكەتكە اينالدىق.
ەلىمىزدەگى ءاربىر اتقارىلعان يگى ىستەر – ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا، كەلەشەك ءۇمىت كۇتكەن، جاستارىنا ياعني ۇلى دالا ەلىنىڭ پەرزەنتتەرىنە ارنالىپ وتىراتىنى ءسوزسىز. ۇلى دالا ەلى... ەلباسىمىز ءوز سوزىندە بىلاي دەگەن بولاتىن: «XXI عاسىردا دالالىق ەۋرازيانىڭ قۇشاق جەتپەس كەڭىستىگى قايتادان تۇلەپ، وركەندەۋدە. ءبىز ءوز تاريحىمىزدىڭ جاڭا شامشىراعىن جاقتىق. سوندىقتان دا بۇگىندە جانە ءار كەزدە دە ءبىزدىڭ قازاقستان، ول — ۇلى دالا ەلى! ول — تۇلەگەن ۇلى دالا ەلى. ءبىزدىڭ سۇيىكتى وتانىمىزدىڭ حالىقتىق اتى دا ءدال وسى. ول ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ وتكەنىن دە، قازىرگىسىن دە، بولاشاعىن دا بەينەلەيدى. وندا قازاقستاندىق مىنەز بەن ونىڭ نەگىزگى سيپاتتارى كورىنىس تاپقان. ولار — ءبىزدىڭ جان دۇنيەمىزدىڭ اشىقتىعى مەن كەڭدىگى، ءبىزدىڭ جۇرەكتەرىمىزدىڭ جىلۋى، قوناقجايلىلىق پەن بەيبىتسۇيگىشتىك، كەمەڭگەرلىك پەن ويشىلدىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك پەن ىسكەرلىك. ول — سۇيىكتى جەرىمىزدىڭ وركەندەۋىنە وسى ۋاقىتقا دەيىن بولماعان قول جەتكىزۋدەگى ءوزىمىزدىڭ كۇشىمىز بەن مۇمكىندىكتەرىمىزگە دەگەن سەنىم. مەن ءبىزدىڭ جاڭا قازاقستاننىڭ وسىنداي بەينەسىنىڭ ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ وي - ساناسى مەن جان دۇنيەسىنەن ورىن تاباتىنىنا، بۇكىل الەمدە مويىندالاتىنىنا سەنىمدىمىن. تاعى قايتالاپ ايتايىن، ءبىزدىڭ قاسيەتتى جەرىمىزدى ىقىلىم زامانداردان ۇلى دالا دەپ، ال بابالارىمىزدى ۇلى دالانىڭ ۇرپاقتارى دەپ اتاعان. ءبىز سولاردىڭ جالعاسىمىز. ۇلى دالانىڭ مۇراگەرلەرىمىز. وسىناۋ كەڭ بايتاق ۇلى دالانىڭ كوگىندە حالقىمىزدىڭ ب ا ق جۇلدىزى بولىپ، جاڭا قازاقستان دۇنيەگە كەلدى. ءبىزدىڭ قازاقستانىمىز — ۇلى ىستەردىڭ ۇيىتقىسى بولعان ۇلى دالا ەلى! بۇل — ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز! بۇل — ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز!»- دەگەن بولاتىن.
ۇلى دالا ەلى – ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز، بۇگىنىمىز بەن بولاشاعىمىز. بابالار امانات ەتكەن ۇلى دالا ەلىن كوزىمىزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ - ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ەكەنى ءسوزسىز. ۇلى دالا ەلى تۋرالى ويىمدا قورىتا كەلە، ءوزىمنىڭ «ەلىممەنەن ماقتانام!» اتتى تۋىندىممەن قورىتامىن.
مىناۋ دارحان ەلىممەنەن ماقتانام،
كوز جەتپەيتىن جەرىممەنەن ماقتانام
بۇكىل الەم مويىنداعان بۇل كۇندە،
قازاق بولىپ تۋعانىما ماقتانام!
حالىق بولىپ تويلاپ جاتقان مەرەكە،
تاريحىمنىڭ 550 جىلدىعىنا ماقتانام!
ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىن ويلاعان،
بابالاردىڭ ەرلىگىمەن ماقتانام!
تاۋەلسىز مىناۋ - ەلىممەنەن ماقتانام،
نار تۇلعالى ەرلەرىممەن ماقتانام.
ادامدىقتىڭ ادال جولىن تۋ ەتكەن،
ۇلى اقىن - ابايىممەن ماقتانام!
تەرەڭ ويلى، تاريحىنا كوز سالعان،
ەلىمىزدىڭ جاستارىمەن ماقتانام!
«ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جاستار»- دەپ،
سەنىم ارتقان، ەلباسىممەن ماقتانام!
№118 ورتا مەكتەپتىڭ
9 - سىنىپ وقۋشىسى
اسقار دينارا
كەڭ دالالى، كەڭ پەيىلدى قازاقپىز،
قۇل ەمەسپىز، ەركىن جانبىز، ازاتپىز.
قاس تاعدىردىڭ قيقاڭىنا كونبەيمىز،
ەر نامىسىن ەشبىر جانعا بەرمەيمىز
قاسىم امانجولوۆ
اتا جۇرت، اتامەكەن - وتە كەڭ ۇعىم. اتامەكەن - ادامنىڭ اتا - بابالارىنان بەرى قاراي كىندىك قانى تامىپ، ءوسىپ - ءونىپ كەلە جاتقان جەرى. ومىردەن كورەتىن قىزىعى مەن باقىتىنىڭ تۇراعى.
ءبىزدىڭ حالقىمىزدا اتا-مەكەندى ارداقتاۋ سەزىمى وتە تەرەڭدە جاتىر. تۋعان جەردى قاسيەت تۇتۋ - قانعا سىڭگەن مىنەز، ەجەلگى ءداستۇر. بۇل تانىم جانىمىزعا انا سۇتىمەن تاراعان، انا تىلىمەن دارىعان.
بۇدان بىرنەشە عاسىر بۇرىن ايتىلعان، اتاپ ايتقاندا، كۇلتەگىن ەسكەرتكىشىندە جازىلعان:
قىزىل قانىمدى اعىزدىم،
قارا تەرىمدى توكتىم.
ءتۇن ۇيىقتامادىم،
كۇندىز وتىرمادىم،
تىزەلىنى بۇكتىردىم.
باستىنى ەڭكەيتتىم،
تۇرىك بولعانىم ءۇشىن،- دەگەن جولدار اتامەكەن قۇدىرەتىن، ۇلى دالا ەلىن ايقىنداي تۇسەتىندەي. ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز - قازاقستان! قازاق دەگەن نامىسشىل ۇلتتىڭ ۇرپاعىمىز
مىنە، وسىنداي نامىسشىل ەلدىڭ ۇرپاعى بولعانىما ماقتانامىن! تاريحى تەرەڭدە جاتقان ەلىمنىڭ وتكەن جولدارى تاريح بەتتەرىندە وشپەستەي ءىز قالدىرعان. قانشاما قيىندىقتان وتكەن ەلىمنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتكەن بابالارىمىزدىڭ ارمانى ورىندالىپ، بۇكىل الەم قىزىعا دا، قىزعانا دا قارايتىن تاۋەلسىز مەملەكەتكە اينالدىق.
ەلىمىزدەگى ءاربىر اتقارىلعان يگى ىستەر – ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا، كەلەشەك ءۇمىت كۇتكەن، جاستارىنا ياعني ۇلى دالا ەلىنىڭ پەرزەنتتەرىنە ارنالىپ وتىراتىنى ءسوزسىز. ۇلى دالا ەلى... ەلباسىمىز ءوز سوزىندە بىلاي دەگەن بولاتىن: «XXI عاسىردا دالالىق ەۋرازيانىڭ قۇشاق جەتپەس كەڭىستىگى قايتادان تۇلەپ، وركەندەۋدە. ءبىز ءوز تاريحىمىزدىڭ جاڭا شامشىراعىن جاقتىق. سوندىقتان دا بۇگىندە جانە ءار كەزدە دە ءبىزدىڭ قازاقستان، ول — ۇلى دالا ەلى! ول — تۇلەگەن ۇلى دالا ەلى. ءبىزدىڭ سۇيىكتى وتانىمىزدىڭ حالىقتىق اتى دا ءدال وسى. ول ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ وتكەنىن دە، قازىرگىسىن دە، بولاشاعىن دا بەينەلەيدى. وندا قازاقستاندىق مىنەز بەن ونىڭ نەگىزگى سيپاتتارى كورىنىس تاپقان. ولار — ءبىزدىڭ جان دۇنيەمىزدىڭ اشىقتىعى مەن كەڭدىگى، ءبىزدىڭ جۇرەكتەرىمىزدىڭ جىلۋى، قوناقجايلىلىق پەن بەيبىتسۇيگىشتىك، كەمەڭگەرلىك پەن ويشىلدىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك پەن ىسكەرلىك. ول — سۇيىكتى جەرىمىزدىڭ وركەندەۋىنە وسى ۋاقىتقا دەيىن بولماعان قول جەتكىزۋدەگى ءوزىمىزدىڭ كۇشىمىز بەن مۇمكىندىكتەرىمىزگە دەگەن سەنىم. مەن ءبىزدىڭ جاڭا قازاقستاننىڭ وسىنداي بەينەسىنىڭ ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ وي - ساناسى مەن جان دۇنيەسىنەن ورىن تاباتىنىنا، بۇكىل الەمدە مويىندالاتىنىنا سەنىمدىمىن. تاعى قايتالاپ ايتايىن، ءبىزدىڭ قاسيەتتى جەرىمىزدى ىقىلىم زامانداردان ۇلى دالا دەپ، ال بابالارىمىزدى ۇلى دالانىڭ ۇرپاقتارى دەپ اتاعان. ءبىز سولاردىڭ جالعاسىمىز. ۇلى دالانىڭ مۇراگەرلەرىمىز. وسىناۋ كەڭ بايتاق ۇلى دالانىڭ كوگىندە حالقىمىزدىڭ ب ا ق جۇلدىزى بولىپ، جاڭا قازاقستان دۇنيەگە كەلدى. ءبىزدىڭ قازاقستانىمىز — ۇلى ىستەردىڭ ۇيىتقىسى بولعان ۇلى دالا ەلى! بۇل — ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز! بۇل — ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز!»- دەگەن بولاتىن.
ۇلى دالا ەلى – ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز، بۇگىنىمىز بەن بولاشاعىمىز. بابالار امانات ەتكەن ۇلى دالا ەلىن كوزىمىزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ - ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ەكەنى ءسوزسىز. ۇلى دالا ەلى تۋرالى ويىمدا قورىتا كەلە، ءوزىمنىڭ «ەلىممەنەن ماقتانام!» اتتى تۋىندىممەن قورىتامىن.
مىناۋ دارحان ەلىممەنەن ماقتانام،
كوز جەتپەيتىن جەرىممەنەن ماقتانام
بۇكىل الەم مويىنداعان بۇل كۇندە،
قازاق بولىپ تۋعانىما ماقتانام!
حالىق بولىپ تويلاپ جاتقان مەرەكە،
تاريحىمنىڭ 550 جىلدىعىنا ماقتانام!
ۇرپاعىنىڭ كەلەشەگىن ويلاعان،
بابالاردىڭ ەرلىگىمەن ماقتانام!
تاۋەلسىز مىناۋ - ەلىممەنەن ماقتانام،
نار تۇلعالى ەرلەرىممەن ماقتانام.
ادامدىقتىڭ ادال جولىن تۋ ەتكەن،
ۇلى اقىن - ابايىممەن ماقتانام!
تەرەڭ ويلى، تاريحىنا كوز سالعان،
ەلىمىزدىڭ جاستارىمەن ماقتانام!
«ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جاستار»- دەپ،
سەنىم ارتقان، ەلباسىممەن ماقتانام!
№118 ورتا مەكتەپتىڭ
9 - سىنىپ وقۋشىسى
اسقار دينارا
You Might Also Like
-
عىلىمي جوبا "كوكتەمنىڭ العاشقى گ ۇلى -بايشەشەك"
