ەتىستىكتىڭ رايلارى
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەتىستىكتىڭ رايلارى
قۇزىرەتتىلىككە جەتكىزەتىن ماقسات - مىندەتتەر:
ا) اقپاراتتىق
اقپارات كوزدەرى ارقىلى وقۋشىلارعا ەتىستىڭ راي كاتەگورياسىن، تۇرلەرى مەن جاسالۋ جولدارىن تولىق مەڭگەرتۋ؛
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتكە باۋلي وتىرىپ، العان بىلىمدەرىن اۋىزشا جانە جازباشا تىلدە قالىپتاستىرۋ؛
ب) پروبلەمانى شەشۋ تاقىرىپتى مەڭگەرتۋگە ارنالعان تاپسىرمالار مەن جاتتىعۋلاردى ءوز بەتتەرىمەن ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار: ءبىلىم بەرۋدى ىزگىلەندىرۋ، دامىتا وقىتۋ، ستو.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، كەستەلەر.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ادەبيەتى
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى - سالەمدەسۋ؛
- وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ؛ - امانداسۋ؛
- ساباقتا جوق وقۋشىلاردى ايتۋ؛
- ساباققا نازار اۋدارادى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ەرەجەلەردى جاتتاۋ
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى قيمىلدىڭ ءوتۋ كەزەڭىن ءبىلدىرۋ ەتىستىكتىڭ شاعى دەپ اتالادى.
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى، ياعني سول ساتتە بولىپ جاتقان قيمىلدى وسى شاق، ءالى بولماعان، ءبىراق كەيىن بولاتىن قيمىلدى كەلەر شاق، سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ وتكەن قيمىلدى وتكەن شاق دەيمىز.
III. وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا دايىندىق وقۋشىلار شاق تۇرىنە مىسال كەلتىرەيىكشى
مەن ساباققا بارمادىم.
ءبىز ساباققا بارساق دەيمىز.
ءمۇعالىم ساباق تۇسىندىرسە دەيمىز
بەرىلگەن سويلەمدەر تەك قانا شاقتى ءبىلدىرىپ قانا قويماي ءىس - وقيعانىڭ شىندىققا قاتىسىن بىلدىرەدى.
ءبىز ونى قازاق تىلىندە راي كاتەگورياسى دەپ اتايمىز.
IV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
سويلەۋشىنىڭ ءسوزى ارقىلى قيمىلدىڭ شىندىققا قاتىسىن، ايتۋشىنىڭ پىكىرىن، كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ، بەلگىلى ءبىر گرامماتيكالىق تۇلعالار ارقىلى جاسالاتىن ءتۇرىن راي كاتەگورياسى دەپ اتالادى.
ەتىستىكتىڭ رايلارى قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ جۇزەگە اسۋ، ورىندالۋ مۇمكىندىگىنە قاراي ءتورت تۇرگە بولىنەدى: اشىق راي، بۇيرىق راي، شارتتى راي، قالاۋ راي. مىسالى: مەن ۇيگە كەلمەيمىن.
مەن ساباققا بارسام دەيمىن.
تاپسىرمانى مەن جازايىن.
ونىڭ ساباققا بارعىسى كەلەدى.
V. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
144 - جاتتىعۋ
ءماتىندى كوشىرىپ جازىپ، ەتىستىكتەردىڭ جاسالۋىنا، قاي شاقتا تۇرعانىنا كوڭىل بولىڭدەر.
كيىز ءۇيدىڭ ءبىر توپ ايىل اقساقالدارى قىمىز ءىشىپ وتىر. اكەم داستارقان شەتىنە قىمىز قۇيىپ وتىر. ول مەنى ىمداپ شاقىردى دا، قۇلاعىما: «اتالارىڭا سالەم بەرۋدى ۇمىتپا دەگەنىم قايدا؟» - دەپ سىبىرلادى.
144 - جاتتىعۋ
ءىشىپ وتىر - ناق وسى شاق.
قۇيىپ وتىر - ناق وسى شاق
سىبىرلادى - جەدەل وتكەن شاق
جونەلدىم - جەدەل وتكەن شاق
كىردىم، ايتتىم - جەدەل وتكەن شاق
145 - جاتتىعۋ
ءماتىندى وقىڭدار. ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، مورفولوگيالىق تالداۋ جاساڭدار.
1. بوكەننەن سۇلۋ اڭدى مەن كورمەدىم،
باسقاعا جانۋاردى تەنگەرمەدىم.
كوزدەرى ءمولدىر قارا اق بوكەندى ادامنىڭ بالاسىنان كەم كورمەدىم.
ازايدى سوڭعى كەزدە بايعۇس بوكەن،
مىڭ – مىڭداپ باياعىدا جۇرەدى ەكەن.
بۇل كۇندە كەلە جاتقان جولاۋشىعا كەزدەسىپ اندا - ساندا ساياق - نەكەن.
2. جەل داۋىلدى شاقىرادى،
بۇلت جاۋىندى شاقىرادى.
3. قيال قىر استىندا.
4. ارامدىق ادامنىڭ اجارىن بۇزادى.
5. قورقاق كولەڭكەسىنەن دە قورقادى.
145 - جاتتىعۋ
كورمەدىم - ءتۇبىرى كور، مە - بولىمسىز ەتىستىك جۇرناعى، - ءدى - جەدەل وتكەن شاق، - م - جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءى جاعى.
تەڭگەرمەدىم - ءتۇبىرى - تەڭگەر، - مە - بولىمسىز ەتىستىك جۇرناعى، ءدى - جەدەل وتكەن شاق، - م - جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءى جاعى.
جۇرەدى ەكەن - ءجۇر ءتۇبىرى، - ە - كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، ءدى - جەدەل وتكەن شاق، ەكەن - ە - ءتۇبىرى، كەن - ەسىمشەنىڭ جۇرناعى.
شاقىرادى - اۋىسپالى كەلەر شاق
بۇزادى - ءتۇبىرى بۇز. – ا - كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، دى - جەدەل وتكەن ششاق
قورقادى - ءتۇبىرى قورقۋ، - ا كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، - دى - جەدەل وتكەن شاق
1 - تاپسىرما
1 - توپقا:
اۋىسپالى وسى شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر تابۋ.
2 - توپقا:
كەلەر شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر تابۋ.
3 - توپقا
بولجالدى كەلەر شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر.
VI. ۇيگە تاپسىرما ەرەجەلەردى جاتتاۋ.
كوركەم ادەبيەتتەردەن راي تۇرلەرى قاتىسقان سويلەمدەر جازىپ كەلۋ.
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى كۇندەلىكتەرىنە جازىپ الادى.
VII. باعالاۋ. قورىتىندى. وقۋشىلار باعالانىپ، ساباق قورىتىندىلانادى. باعالانعان وقۋشىلار كۇندەلىككە باعاسىن قويعىزادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەتىستىكتىڭ رايلارى
قۇزىرەتتىلىككە جەتكىزەتىن ماقسات - مىندەتتەر:
ا) اقپاراتتىق
اقپارات كوزدەرى ارقىلى وقۋشىلارعا ەتىستىڭ راي كاتەگورياسىن، تۇرلەرى مەن جاسالۋ جولدارىن تولىق مەڭگەرتۋ؛
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتكە باۋلي وتىرىپ، العان بىلىمدەرىن اۋىزشا جانە جازباشا تىلدە قالىپتاستىرۋ؛
ب) پروبلەمانى شەشۋ تاقىرىپتى مەڭگەرتۋگە ارنالعان تاپسىرمالار مەن جاتتىعۋلاردى ءوز بەتتەرىمەن ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار: ءبىلىم بەرۋدى ىزگىلەندىرۋ، دامىتا وقىتۋ، ستو.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقۋلىق، كەستەلەر.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ادەبيەتى
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى - سالەمدەسۋ؛
- وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ؛ - امانداسۋ؛
- ساباقتا جوق وقۋشىلاردى ايتۋ؛
- ساباققا نازار اۋدارادى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ەرەجەلەردى جاتتاۋ
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى قيمىلدىڭ ءوتۋ كەزەڭىن ءبىلدىرۋ ەتىستىكتىڭ شاعى دەپ اتالادى.
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى، ياعني سول ساتتە بولىپ جاتقان قيمىلدى وسى شاق، ءالى بولماعان، ءبىراق كەيىن بولاتىن قيمىلدى كەلەر شاق، سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ وتكەن قيمىلدى وتكەن شاق دەيمىز.
III. وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا دايىندىق وقۋشىلار شاق تۇرىنە مىسال كەلتىرەيىكشى
مەن ساباققا بارمادىم.
ءبىز ساباققا بارساق دەيمىز.
ءمۇعالىم ساباق تۇسىندىرسە دەيمىز
بەرىلگەن سويلەمدەر تەك قانا شاقتى ءبىلدىرىپ قانا قويماي ءىس - وقيعانىڭ شىندىققا قاتىسىن بىلدىرەدى.
ءبىز ونى قازاق تىلىندە راي كاتەگورياسى دەپ اتايمىز.
IV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
سويلەۋشىنىڭ ءسوزى ارقىلى قيمىلدىڭ شىندىققا قاتىسىن، ايتۋشىنىڭ پىكىرىن، كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ، بەلگىلى ءبىر گرامماتيكالىق تۇلعالار ارقىلى جاسالاتىن ءتۇرىن راي كاتەگورياسى دەپ اتالادى.
ەتىستىكتىڭ رايلارى قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ جۇزەگە اسۋ، ورىندالۋ مۇمكىندىگىنە قاراي ءتورت تۇرگە بولىنەدى: اشىق راي، بۇيرىق راي، شارتتى راي، قالاۋ راي. مىسالى: مەن ۇيگە كەلمەيمىن.
مەن ساباققا بارسام دەيمىن.
تاپسىرمانى مەن جازايىن.
ونىڭ ساباققا بارعىسى كەلەدى.
V. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ
144 - جاتتىعۋ
ءماتىندى كوشىرىپ جازىپ، ەتىستىكتەردىڭ جاسالۋىنا، قاي شاقتا تۇرعانىنا كوڭىل بولىڭدەر.
كيىز ءۇيدىڭ ءبىر توپ ايىل اقساقالدارى قىمىز ءىشىپ وتىر. اكەم داستارقان شەتىنە قىمىز قۇيىپ وتىر. ول مەنى ىمداپ شاقىردى دا، قۇلاعىما: «اتالارىڭا سالەم بەرۋدى ۇمىتپا دەگەنىم قايدا؟» - دەپ سىبىرلادى.
144 - جاتتىعۋ
ءىشىپ وتىر - ناق وسى شاق.
قۇيىپ وتىر - ناق وسى شاق
سىبىرلادى - جەدەل وتكەن شاق
جونەلدىم - جەدەل وتكەن شاق
كىردىم، ايتتىم - جەدەل وتكەن شاق
145 - جاتتىعۋ
ءماتىندى وقىڭدار. ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، مورفولوگيالىق تالداۋ جاساڭدار.
1. بوكەننەن سۇلۋ اڭدى مەن كورمەدىم،
باسقاعا جانۋاردى تەنگەرمەدىم.
كوزدەرى ءمولدىر قارا اق بوكەندى ادامنىڭ بالاسىنان كەم كورمەدىم.
ازايدى سوڭعى كەزدە بايعۇس بوكەن،
مىڭ – مىڭداپ باياعىدا جۇرەدى ەكەن.
بۇل كۇندە كەلە جاتقان جولاۋشىعا كەزدەسىپ اندا - ساندا ساياق - نەكەن.
2. جەل داۋىلدى شاقىرادى،
بۇلت جاۋىندى شاقىرادى.
3. قيال قىر استىندا.
4. ارامدىق ادامنىڭ اجارىن بۇزادى.
5. قورقاق كولەڭكەسىنەن دە قورقادى.
145 - جاتتىعۋ
كورمەدىم - ءتۇبىرى كور، مە - بولىمسىز ەتىستىك جۇرناعى، - ءدى - جەدەل وتكەن شاق، - م - جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءى جاعى.
تەڭگەرمەدىم - ءتۇبىرى - تەڭگەر، - مە - بولىمسىز ەتىستىك جۇرناعى، ءدى - جەدەل وتكەن شاق، - م - جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءى جاعى.
جۇرەدى ەكەن - ءجۇر ءتۇبىرى، - ە - كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، ءدى - جەدەل وتكەن شاق، ەكەن - ە - ءتۇبىرى، كەن - ەسىمشەنىڭ جۇرناعى.
شاقىرادى - اۋىسپالى كەلەر شاق
بۇزادى - ءتۇبىرى بۇز. – ا - كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، دى - جەدەل وتكەن ششاق
قورقادى - ءتۇبىرى قورقۋ، - ا كوسەمشەنىڭ جۇرناعى، - دى - جەدەل وتكەن شاق
1 - تاپسىرما
1 - توپقا:
اۋىسپالى وسى شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر تابۋ.
2 - توپقا:
كەلەر شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر تابۋ.
3 - توپقا
بولجالدى كەلەر شاق قاتىسقان ماقال - ماتەلدەر.
VI. ۇيگە تاپسىرما ەرەجەلەردى جاتتاۋ.
كوركەم ادەبيەتتەردەن راي تۇرلەرى قاتىسقان سويلەمدەر جازىپ كەلۋ.
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى كۇندەلىكتەرىنە جازىپ الادى.
VII. باعالاۋ. قورىتىندى. وقۋشىلار باعالانىپ، ساباق قورىتىندىلانادى. باعالانعان وقۋشىلار كۇندەلىككە باعاسىن قويعىزادى.
You Might Also Like
