ەتىستىكتىڭ تۇرلەنۋى. ەتىستىكتىڭ شاقتارى
I. ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەتىستىكتىڭ تۇرلەنۋى. ەتىستىكتىڭ شاقتارى
II. ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ەتىستىكتىڭ شاق كاتەگورياسى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ: شاقتىڭ ماعىنانى بىلدىرەتىن ەتىستىكتەردىڭ مورفولوگيالىق قۇرىلىمىن ۇعىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: ەتىستىكتىڭ قولدانىستاعى ماڭىزىن، قىزمەتىن اشا تۇسەتىن جاتتىعۋلار ارقىلى ونىڭ كۇردەلى، اۋقىمى كەڭ ءسوز تابى ەكەنىنە كوز جەتكىزۋ، ەتىستىكتى باسقا ءسوز تابىمەن بايلانىستىرۋ.
ب) تاربيەلىك: ەتىستىكتىڭ ءىس جۇزىندە قولدانىلۋىن يگەرۋگە، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ. III. ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
IV. ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، اڭگىمەلەۋ.
V. كورنەكىلىكتەر: «ەتىستىكتىڭ تۇرلەرى» كەستە. سلايد
VI. ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ. (وتك. ەسكە ءتۇسىرۋ)
- ەتىستىك دەگەنىمىز نە؟
- ەتىستىكتىڭ ەرەكشەلىگى؟
– ەتىستىكتىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى قانداي؟
IV. جاڭا مات. قاب. سانالى بەلس. د.
- بالالار، بۇگىن ەتىستىكتىڭ شاقتارى تۋرالى. جاڭا ساباق وتەمىز. ساباقتىڭ ماقساتى – شاقتىق ماعىنانى بىلدىرەتىن ەتىس - ڭ جاسالۋ جولىن (مورفولوگيالىق قۇرىلىمىن ءبىلۋ.) وڭدا ەتىستىكتەردى باسقا ءسوز تابىنىڭ سوزدەرىمەن بايلانىستىرىپ، ءسوز تىركەسىن، سويلەم تۇرلەرىن قۇراستىرىپ ۇيرەنۋ.
V. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
- بالالار، ەتىستىكتىڭ قيمىل ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىنى بەلگىلى. بۇگىنگى ساباقتا وسى قيمىل، ءىس - ارەكەت بەلگىلى كەزەڭدە ءبىر ىسكە اساتىنىنا نازار اۋدارىڭدار. ال قيمىلدىڭ ءوتۋ كەزەڭى سويلەۋشىنىڭ حابارلاۋ كەزىمەن ن - ە سويلەپ تۇرعان ساتىمەن ايقىندالادى. سويلەپ تۇرعان ساتپەن باي - تى ىستەلگەن قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ مەزگىلى، شاقتىق ماعىناسى مىناداي بولادى:
1) ۇنەمى قايتالانىپ وتىراتىن – داعدىعا اينالعان ءىس - قيمىل؛ سويلەپ تۇرعان ساتتە بولىپ جاتقان ءىس - ارەكەت.
2) سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ كەتكەن قيمىل، ءىس - ارەكەت.
3) ءالى بولماعان، ءبىراق كەيىن بولۋعا ءتيىستى قيمىل، ءىس - ارەكەت.
مىسالى: 1) كوستيا مەن ميتيا تاۋدىڭ تەرىستىك جاعىن قاراۋىلداپ وتىر.
2) جاۋ ءبىزدى وكشەلەپ قۋىپ كەلەدى. ەندى ولارعا ءبىر سوققى بەرۋگە دايىندالدىق.
3) دوڭەستەن ەكى - ءۇش مەتردەي عانا قاشىقتىقتا جاۋدى كۇتەمىز.
ەتىستىك شاقتارىنىڭ وزىنە ءتان بەلگىلەرى:
- ءۇش شاقتىڭ بىرىندە جىكتەلىپ كەلەدى. بار - ار - سىڭ، ايت - پاق - سىڭ.
- جىكتىك جالعاۋى كۇرد. ەتىستىكتەردىڭ قۇرامىندا كومەكشى ەتىستىككە جالعانادى. جازىپ وتىرعان - بىز، كومەكتەسىپ جىبەرەرسىز - دەر.
– ەتىس - ڭ شاقتارى ەسىمشە، كوسەمشە تۇلعالارىمەن ەتىستىك تۇبىرگە – دى، - ءدى، - تى، - ءتى ج - ە – ماق، - مەك، - ب ا ق، - بەك، - پاق، - پەك جۇرن. ج. ارق. جاسالادى.
VI. العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ.
122 - جات. ولەڭدى ءمان. وقىپ، اقىن سۋرەتتەگەن تابيعاتتىڭ اسەمدىگىن اڭگىمەلەڭدەر. ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، ولاردى قاي شاقتى بىلدىرەتىنىن ايتىڭدار.
123 - جات. ۇلگى بويىنشا ورىندا.
«شاق» جارىسى گرامماتيكالىق ويىن. (1، 2، 3، ق) جاز، كومەكتەس، ايت، ءجۇر، كور.
VII. قورىتىندىلاۋ.
ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا ەتىستىكتەردىڭ شاقتارىمەن تانىستىق. سويلەپ تۇرعان ساتپەن باي - تى قيمىلدىڭ بولۋ مەزگىلى ءۇش ءتۇرلى بولادى ەكەن. سويلەپ تۇرعان ساتتە بولىپ جاتقان قيمىلدى وسى شاق دەيمىز، ءالى بولماعان ءبىراق كەيىن بولاتىن قيمىل، ءىس - ارەكەتتى كەلەر شاق دەيمىز، ال سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ كەتكەن قيمىلدى وتكەن شاق دەيمىز.
ۇيگە تاپسىرما: «كوشەدەگى قيمىل ارەكەتتى سيپاتتاۋ».
باعالاۋ:
II. ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ەتىستىكتىڭ شاق كاتەگورياسى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ: شاقتىڭ ماعىنانى بىلدىرەتىن ەتىستىكتەردىڭ مورفولوگيالىق قۇرىلىمىن ۇعىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: ەتىستىكتىڭ قولدانىستاعى ماڭىزىن، قىزمەتىن اشا تۇسەتىن جاتتىعۋلار ارقىلى ونىڭ كۇردەلى، اۋقىمى كەڭ ءسوز تابى ەكەنىنە كوز جەتكىزۋ، ەتىستىكتى باسقا ءسوز تابىمەن بايلانىستىرۋ.
ب) تاربيەلىك: ەتىستىكتىڭ ءىس جۇزىندە قولدانىلۋىن يگەرۋگە، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ. III. ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
IV. ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، اڭگىمەلەۋ.
V. كورنەكىلىكتەر: «ەتىستىكتىڭ تۇرلەرى» كەستە. سلايد
VI. ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ. (وتك. ەسكە ءتۇسىرۋ)
- ەتىستىك دەگەنىمىز نە؟
- ەتىستىكتىڭ ەرەكشەلىگى؟
– ەتىستىكتىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى قانداي؟
IV. جاڭا مات. قاب. سانالى بەلس. د.
- بالالار، بۇگىن ەتىستىكتىڭ شاقتارى تۋرالى. جاڭا ساباق وتەمىز. ساباقتىڭ ماقساتى – شاقتىق ماعىنانى بىلدىرەتىن ەتىس - ڭ جاسالۋ جولىن (مورفولوگيالىق قۇرىلىمىن ءبىلۋ.) وڭدا ەتىستىكتەردى باسقا ءسوز تابىنىڭ سوزدەرىمەن بايلانىستىرىپ، ءسوز تىركەسىن، سويلەم تۇرلەرىن قۇراستىرىپ ۇيرەنۋ.
V. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
- بالالار، ەتىستىكتىڭ قيمىل ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىنى بەلگىلى. بۇگىنگى ساباقتا وسى قيمىل، ءىس - ارەكەت بەلگىلى كەزەڭدە ءبىر ىسكە اساتىنىنا نازار اۋدارىڭدار. ال قيمىلدىڭ ءوتۋ كەزەڭى سويلەۋشىنىڭ حابارلاۋ كەزىمەن ن - ە سويلەپ تۇرعان ساتىمەن ايقىندالادى. سويلەپ تۇرعان ساتپەن باي - تى ىستەلگەن قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ مەزگىلى، شاقتىق ماعىناسى مىناداي بولادى:
1) ۇنەمى قايتالانىپ وتىراتىن – داعدىعا اينالعان ءىس - قيمىل؛ سويلەپ تۇرعان ساتتە بولىپ جاتقان ءىس - ارەكەت.
2) سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ كەتكەن قيمىل، ءىس - ارەكەت.
3) ءالى بولماعان، ءبىراق كەيىن بولۋعا ءتيىستى قيمىل، ءىس - ارەكەت.
مىسالى: 1) كوستيا مەن ميتيا تاۋدىڭ تەرىستىك جاعىن قاراۋىلداپ وتىر.
2) جاۋ ءبىزدى وكشەلەپ قۋىپ كەلەدى. ەندى ولارعا ءبىر سوققى بەرۋگە دايىندالدىق.
3) دوڭەستەن ەكى - ءۇش مەتردەي عانا قاشىقتىقتا جاۋدى كۇتەمىز.
ەتىستىك شاقتارىنىڭ وزىنە ءتان بەلگىلەرى:
- ءۇش شاقتىڭ بىرىندە جىكتەلىپ كەلەدى. بار - ار - سىڭ، ايت - پاق - سىڭ.
- جىكتىك جالعاۋى كۇرد. ەتىستىكتەردىڭ قۇرامىندا كومەكشى ەتىستىككە جالعانادى. جازىپ وتىرعان - بىز، كومەكتەسىپ جىبەرەرسىز - دەر.
– ەتىس - ڭ شاقتارى ەسىمشە، كوسەمشە تۇلعالارىمەن ەتىستىك تۇبىرگە – دى، - ءدى، - تى، - ءتى ج - ە – ماق، - مەك، - ب ا ق، - بەك، - پاق، - پەك جۇرن. ج. ارق. جاسالادى.
VI. العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ.
122 - جات. ولەڭدى ءمان. وقىپ، اقىن سۋرەتتەگەن تابيعاتتىڭ اسەمدىگىن اڭگىمەلەڭدەر. ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، ولاردى قاي شاقتى بىلدىرەتىنىن ايتىڭدار.
123 - جات. ۇلگى بويىنشا ورىندا.
«شاق» جارىسى گرامماتيكالىق ويىن. (1، 2، 3، ق) جاز، كومەكتەس، ايت، ءجۇر، كور.
VII. قورىتىندىلاۋ.
ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا ەتىستىكتەردىڭ شاقتارىمەن تانىستىق. سويلەپ تۇرعان ساتپەن باي - تى قيمىلدىڭ بولۋ مەزگىلى ءۇش ءتۇرلى بولادى ەكەن. سويلەپ تۇرعان ساتتە بولىپ جاتقان قيمىلدى وسى شاق دەيمىز، ءالى بولماعان ءبىراق كەيىن بولاتىن قيمىل، ءىس - ارەكەتتى كەلەر شاق دەيمىز، ال سويلەپ تۇرعان ساتتەن بۇرىن بولىپ كەتكەن قيمىلدى وتكەن شاق دەيمىز.
ۇيگە تاپسىرما: «كوشەدەگى قيمىل ارەكەتتى سيپاتتاۋ».
باعالاۋ:
You Might Also Like
-
سىنىپتان تىس ءىس - شارانىڭ تاقىرىبى: كىم ءبىلىمدى، كىم كۇشتى، كىم جىلدام؟
-
تاقىرىبىم: «مەكتەپتىڭ ادىستەمەلىك جۇمىسىن باسقارۋ مەن ۇيىمداستىرۋدىڭ مودەلى»
