فايلدار، بۋمالار، جارلىقتار
ءپان اتى: ينفورماتيكا
كلاسى: 7
ساباقتىڭ تاقىرىبى: فايلدار، بۋمالار، جارلىقتار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى فايلدارمەن، بۋمالارمەن جانە تاڭباشالارمەن تانىستىرۋ؛
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، سلايدتار
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ.
ا) وقۋشىلار ءتىزىمى؛
ءا) كابينەت جاعدايى؛
ب) ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
2. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
1. تەرەزە دەگەنىمىز نە؟
2. تەرەزە تۇرلەرى تۋرالى ايتىپ بەر.
3. تەرەزە ەلەمەنتتەرىن اتا.
4. اكتيۆتى تەرەزە دەگەنىمىزدى قالاي تۇسىنەمىز؟
5. ىسكە قوسۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن پروگراممانى قالاي ىسكە قوسامىز؟
6. ىسكە قوسۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن قۇجاتتى قالاي اشامىز؟
7. مەنىڭ كومپيۋتەرىم قاپشىعى ارقىلى پروگراممانى قالاي ىسكە قوسامىز؟
8. مەنىڭ كومپيۋتەرىم قاپشىعى ارقىلى قۇجاتتى قالاي اشامىز؟
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
فايلدار مەن بۋمالار
فايل دەگەنىمىز نە؟ فايل - اتى بار ءبىرقاتار بايتتار تىزبەگى. فايل نە باعدارلاما نە قۇجات بولۋى مۇمكىن. Windows - تا باعدارلامالاردىڭ باسقا اتاۋى – قولدانبا دا قولدانىلادى.
ءار فايلدىڭ اتى بولادى. ونىڭ اتى وڭ جانە سول بولىكتەن تۇرادى. وڭ جاق بولىگى ءۇش سيمۆولدان تۇرادى جانە ونىڭ ءتيپىن انىقتايدى. سول جاق بولىكتىڭ ۇزىندىعى 1 - 255 سيمۆولعا دەيىن بولادى.
فايل تيپتەرىنىڭ كەيبىر نەگىزگى «قۇجات رەتىندە» بەلگىلەنۋلەرىنىڭ ءتىزىمى تومەندە كەلتىرىلگەن:
*. bmp Paint
*. doc Word WordPad
*. txt بلوكنوت قولدانباسىنىڭ قۇجاتى
*. wav فونونگراف قولدانباسىنىڭ دىبىستىق فايلى.
*. avi بەينە - كليپ
*. xls Excel كەستەلىك پروسەسسورىنىڭ قۇجاتى
*. ppt PowerPoint قولدانباسىنىڭ تۇساۋكەسەرى
بۋما - بۇل اتى اتالعان فايلدار توبى. Windows 98 - ءدىڭ بۋمالارى كاتالوگ ءرولىن اتقارادى. تۇرمىستىق دەڭگەيدە بۋمانى كادىمگى ىشىنە قاعاز بەتتەرىن - فايلداردى سالاتىن بۋمالارمەن سالىستىرۋعا بولادى. Windows 98 - دەگى بارلىق فايلدار، قۇجاتتار مەن باعدارلامالار بۋمالاردا ساقتالادى. بۋمالاردىڭ اتى، فايلدىڭ اتى سياقتى ونىڭ مازمۇنىن كورسەتە الادى.
بۋمانىڭ پيكتوگرامماسى بولۋى مۇمكىن. بۋمالاردا تاڭباشالار، فايلدار جانە باسقا بۋمالار دا بولۋى مۇمكىن. بۋما بوس بولۋى دا مۇمكىن. بۋمادا اتى بىردەي وبەكتىلەرى بولماۋى كەرەك. بۋمانىڭ ىشىندەگىسىن قاراپ شىعۋ ءۇشىن، ءتىنتۋىردىڭ باتىرماسىن وندا ەكى رەت باسۋ جەتكىلىكتى.
بۋمالار ەكى ءتۇرلى بولادى:
- جۇيەلىك بۋما - كاتالوگتار؛
- جۇمىس بۋمالار (مەنىڭ كومپيۋتەرىم، پرينتەرلەر جانە ت. ب.)
بۋمالاردى قۇرۋ ونىڭ قۇرىلىمى:
بۋما ەلەمەنتتەرى: تاقىرىپ، مەنيۋ، تەرەزەنى باسقارۋ باتىرمالارى، اينالدىرۋ جولاعى، قۇرال سايماندار تاقتاسى، قالىپ كۇي جولى.
تەرەزەدە جاڭا بۋما قۇرۋ:
بۋمانى فايل →سوزدات→پاپكا كومانداسىن قۇرادى. مۇنى ورىنداعاننان كەيىن وسى تەرەزەنىڭ بۋمالارى مەن فايلدارىنىڭ ءتىزىمىنىڭ سوڭىندا جاڭا بۋما بەلگىشەسى بولادى. بۋمانىڭ اتىن ونى قۇرعاننان كەيىن بىردەن ەنگىزۋگە بولادى. فايلعا ات بەرىلمەگەن جاعدايدا وعان اۆتوماتتى تۇردە «جاڭا فايل» اتى مەنشىكتەلەدى.
جۇمىس ۇستەلىندە جاڭا بۋما قۇرۋ:
جۇمىس ۇستەلىنىڭ جاڭا بۋمانى ورنالاستىرماقشى بولعان جەرىندە ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن باسۋ - كونتەكستى مەنيۋ پايدا بولادى.
سوزدات→پاپكا كومانداسىن ورىنداۋ. جۇمىس ۇستەلىندە بۋما بەلگىشەسى پايدا بولادى.
بۋمانىڭ اتىن ەنگىزىپ، ەنگىزۋ پەرنەسىن باسامىز.
تاڭباشا - ناقتى ءبىر فايلداردى كورسەتەتىن ارنايى بەلگىشەلەر. ولاردىڭ بۋما بەلگىشەسىنەن ايىرماشىلىعى – ونىڭ سول جاق تومەنگى بۇرىشىندا كىشكەنە يىلگەن باعدارشاسى بار. تاڭباشانى جويعاندا، ونىڭ كورسەتىپ تۇرعان فايلى جويىلمايدى.
تاڭباشالاردىڭ نەگىزگى مىندەتتى – وبەكتىگە ءار ءتۇرلى ورىننان ونىڭ كوشىرمەسىن جاساماي - اق قاتىناۋدى قامتاماسىز ەتۋ.
تاڭباشانى قالاي جاسايدى. الىپ بارۋ ءادىسى.
ءبىرىنشى جولى:
• تاڭباشانى ورىندايتىن وبەكتىسى بار قاپشىقتى اشىڭدار.
• ءتىنتۋىردىڭ نۇسقاعىشىن كەرەك وبەكتىگە اپارىپ، وندا ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن شەرتۋ.
• پايدا بولعان ديناميكالىق مەنيۋدەن سوزدات يارلىك كومانداسىن تاڭداۋ.
ەكىنشى جولى:
• تاڭداعان بەلگىشەدە ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن شەرتۋ.
• پايدا بولعان ديناميكالىق مەنيۋدەن سوزدات يارلىك كومانداسىن تاڭداۋ. Windows تاڭباشانى وبەكتىنىڭ ءوزى ورنالاسقان قاپشىقتا جاسايدى.
• جاڭا عانا جاسالعان تاڭباشانى قاجەتتى ورىنعا جىلجىتۋ.
4. ساباقتى بەكىتۋ تاپسىرمالار مەن سۇراقتار
1. فايل دەگەنىمىز نە؟
2. فايل تيپتەرىن اتا.
3. بۋما دەگەنىمىز نە؟ بۋما تۇرلەرىن اتا.
4. كومپيۋتەردە بۋما قۇرۋ ادىستەرىن كورسەت.
5. تاڭباشا دەگەنىمىز نە؟ تاڭباشالاردىڭ قىزمەتىن اتا.
6. تاڭباشانى قالاي جاسايدى؟
№ 1 تاپسىرما
فايلداردىڭ دۇرىس اتتارىن تاڭداندار:
1) قىس تۋرالى شىعارما.
2) 12>13.
3) ەۆريكا!
4) سپيسوك 8 «ا».
№2 تاپسىرما
My game اتتى بۋمادا تومەندەگى فايلدار بار:
ويىن نۇسقاۋى قاي فايلدا جازىلۋى مۇمكىن ەكەنىڭ انىقتا.
1) My_game. exe
2) My_game. txt
3) My_game. bmp
4) My_game. avi
5) My_game. wav
№ 3 تاپسىرما
پيكتوگرامما بويىنشا فايلدىڭ تيپىن انىقتا.
5. مەن ساباق جونىندە نە ايتالامىن؟
• نەنى ءبىلدىم __________________________
• نەمەنە قىزىقتى بولدى _________________________
• نەمەنەگە تاڭعالدىم_________________________
• نەنى بىلگىن كەلەدى ________________________
6. ۇيگە تاپسىرما: فايلدار، بۋمالار، تاڭباشالار.
كلاسى: 7
ساباقتىڭ تاقىرىبى: فايلدار، بۋمالار، جارلىقتار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى فايلدارمەن، بۋمالارمەن جانە تاڭباشالارمەن تانىستىرۋ؛
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، سلايدتار
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ.
ا) وقۋشىلار ءتىزىمى؛
ءا) كابينەت جاعدايى؛
ب) ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
2. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
1. تەرەزە دەگەنىمىز نە؟
2. تەرەزە تۇرلەرى تۋرالى ايتىپ بەر.
3. تەرەزە ەلەمەنتتەرىن اتا.
4. اكتيۆتى تەرەزە دەگەنىمىزدى قالاي تۇسىنەمىز؟
5. ىسكە قوسۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن پروگراممانى قالاي ىسكە قوسامىز؟
6. ىسكە قوسۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن قۇجاتتى قالاي اشامىز؟
7. مەنىڭ كومپيۋتەرىم قاپشىعى ارقىلى پروگراممانى قالاي ىسكە قوسامىز؟
8. مەنىڭ كومپيۋتەرىم قاپشىعى ارقىلى قۇجاتتى قالاي اشامىز؟
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
فايلدار مەن بۋمالار
فايل دەگەنىمىز نە؟ فايل - اتى بار ءبىرقاتار بايتتار تىزبەگى. فايل نە باعدارلاما نە قۇجات بولۋى مۇمكىن. Windows - تا باعدارلامالاردىڭ باسقا اتاۋى – قولدانبا دا قولدانىلادى.
ءار فايلدىڭ اتى بولادى. ونىڭ اتى وڭ جانە سول بولىكتەن تۇرادى. وڭ جاق بولىگى ءۇش سيمۆولدان تۇرادى جانە ونىڭ ءتيپىن انىقتايدى. سول جاق بولىكتىڭ ۇزىندىعى 1 - 255 سيمۆولعا دەيىن بولادى.
فايل تيپتەرىنىڭ كەيبىر نەگىزگى «قۇجات رەتىندە» بەلگىلەنۋلەرىنىڭ ءتىزىمى تومەندە كەلتىرىلگەن:
*. bmp Paint
*. doc Word WordPad
*. txt بلوكنوت قولدانباسىنىڭ قۇجاتى
*. wav فونونگراف قولدانباسىنىڭ دىبىستىق فايلى.
*. avi بەينە - كليپ
*. xls Excel كەستەلىك پروسەسسورىنىڭ قۇجاتى
*. ppt PowerPoint قولدانباسىنىڭ تۇساۋكەسەرى
بۋما - بۇل اتى اتالعان فايلدار توبى. Windows 98 - ءدىڭ بۋمالارى كاتالوگ ءرولىن اتقارادى. تۇرمىستىق دەڭگەيدە بۋمانى كادىمگى ىشىنە قاعاز بەتتەرىن - فايلداردى سالاتىن بۋمالارمەن سالىستىرۋعا بولادى. Windows 98 - دەگى بارلىق فايلدار، قۇجاتتار مەن باعدارلامالار بۋمالاردا ساقتالادى. بۋمالاردىڭ اتى، فايلدىڭ اتى سياقتى ونىڭ مازمۇنىن كورسەتە الادى.
بۋمانىڭ پيكتوگرامماسى بولۋى مۇمكىن. بۋمالاردا تاڭباشالار، فايلدار جانە باسقا بۋمالار دا بولۋى مۇمكىن. بۋما بوس بولۋى دا مۇمكىن. بۋمادا اتى بىردەي وبەكتىلەرى بولماۋى كەرەك. بۋمانىڭ ىشىندەگىسىن قاراپ شىعۋ ءۇشىن، ءتىنتۋىردىڭ باتىرماسىن وندا ەكى رەت باسۋ جەتكىلىكتى.
بۋمالار ەكى ءتۇرلى بولادى:
- جۇيەلىك بۋما - كاتالوگتار؛
- جۇمىس بۋمالار (مەنىڭ كومپيۋتەرىم، پرينتەرلەر جانە ت. ب.)
بۋمالاردى قۇرۋ ونىڭ قۇرىلىمى:
بۋما ەلەمەنتتەرى: تاقىرىپ، مەنيۋ، تەرەزەنى باسقارۋ باتىرمالارى، اينالدىرۋ جولاعى، قۇرال سايماندار تاقتاسى، قالىپ كۇي جولى.
تەرەزەدە جاڭا بۋما قۇرۋ:
بۋمانى فايل →سوزدات→پاپكا كومانداسىن قۇرادى. مۇنى ورىنداعاننان كەيىن وسى تەرەزەنىڭ بۋمالارى مەن فايلدارىنىڭ ءتىزىمىنىڭ سوڭىندا جاڭا بۋما بەلگىشەسى بولادى. بۋمانىڭ اتىن ونى قۇرعاننان كەيىن بىردەن ەنگىزۋگە بولادى. فايلعا ات بەرىلمەگەن جاعدايدا وعان اۆتوماتتى تۇردە «جاڭا فايل» اتى مەنشىكتەلەدى.
جۇمىس ۇستەلىندە جاڭا بۋما قۇرۋ:
جۇمىس ۇستەلىنىڭ جاڭا بۋمانى ورنالاستىرماقشى بولعان جەرىندە ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن باسۋ - كونتەكستى مەنيۋ پايدا بولادى.
سوزدات→پاپكا كومانداسىن ورىنداۋ. جۇمىس ۇستەلىندە بۋما بەلگىشەسى پايدا بولادى.
بۋمانىڭ اتىن ەنگىزىپ، ەنگىزۋ پەرنەسىن باسامىز.
تاڭباشا - ناقتى ءبىر فايلداردى كورسەتەتىن ارنايى بەلگىشەلەر. ولاردىڭ بۋما بەلگىشەسىنەن ايىرماشىلىعى – ونىڭ سول جاق تومەنگى بۇرىشىندا كىشكەنە يىلگەن باعدارشاسى بار. تاڭباشانى جويعاندا، ونىڭ كورسەتىپ تۇرعان فايلى جويىلمايدى.
تاڭباشالاردىڭ نەگىزگى مىندەتتى – وبەكتىگە ءار ءتۇرلى ورىننان ونىڭ كوشىرمەسىن جاساماي - اق قاتىناۋدى قامتاماسىز ەتۋ.
تاڭباشانى قالاي جاسايدى. الىپ بارۋ ءادىسى.
ءبىرىنشى جولى:
• تاڭباشانى ورىندايتىن وبەكتىسى بار قاپشىقتى اشىڭدار.
• ءتىنتۋىردىڭ نۇسقاعىشىن كەرەك وبەكتىگە اپارىپ، وندا ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن شەرتۋ.
• پايدا بولعان ديناميكالىق مەنيۋدەن سوزدات يارلىك كومانداسىن تاڭداۋ.
ەكىنشى جولى:
• تاڭداعان بەلگىشەدە ءتىنتۋىردىڭ وڭ جاق باتىرماسىن شەرتۋ.
• پايدا بولعان ديناميكالىق مەنيۋدەن سوزدات يارلىك كومانداسىن تاڭداۋ. Windows تاڭباشانى وبەكتىنىڭ ءوزى ورنالاسقان قاپشىقتا جاسايدى.
• جاڭا عانا جاسالعان تاڭباشانى قاجەتتى ورىنعا جىلجىتۋ.
4. ساباقتى بەكىتۋ تاپسىرمالار مەن سۇراقتار
1. فايل دەگەنىمىز نە؟
2. فايل تيپتەرىن اتا.
3. بۋما دەگەنىمىز نە؟ بۋما تۇرلەرىن اتا.
4. كومپيۋتەردە بۋما قۇرۋ ادىستەرىن كورسەت.
5. تاڭباشا دەگەنىمىز نە؟ تاڭباشالاردىڭ قىزمەتىن اتا.
6. تاڭباشانى قالاي جاسايدى؟
№ 1 تاپسىرما
فايلداردىڭ دۇرىس اتتارىن تاڭداندار:
1) قىس تۋرالى شىعارما.
2) 12>13.
3) ەۆريكا!
4) سپيسوك 8 «ا».
№2 تاپسىرما
My game اتتى بۋمادا تومەندەگى فايلدار بار:
ويىن نۇسقاۋى قاي فايلدا جازىلۋى مۇمكىن ەكەنىڭ انىقتا.
1) My_game. exe
2) My_game. txt
3) My_game. bmp
4) My_game. avi
5) My_game. wav
№ 3 تاپسىرما
پيكتوگرامما بويىنشا فايلدىڭ تيپىن انىقتا.
5. مەن ساباق جونىندە نە ايتالامىن؟
• نەنى ءبىلدىم __________________________
• نەمەنە قىزىقتى بولدى _________________________
• نەمەنەگە تاڭعالدىم_________________________
• نەنى بىلگىن كەلەدى ________________________
6. ۇيگە تاپسىرما: فايلدار، بۋمالار، تاڭباشالار.
You Might Also Like
