InfoHub Logo

ءپان: ينفورماتيكا كلاسس: 9
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پروگرامما جانە ونىڭ قۇرىلىمى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا پاسكال پروگراممالاۋ قۇرىلىمىمەن تانىستىرىپ پروگرامما قۇرا وتىرىپ، ەسەپتەر شىعارتۋ
• دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى ەسەپ شىعارۋ بارىسىندا پاسكال ءتىلىنىڭ كوماندالارىمەن، وپەراتورلارىمەن تانىستىرىپ، كومپيۋتەردە پاسكال ءتىلىنىڭ شىعارىلۋ جولى وزگەشە ەكەنىن تۇسىندىرە وتىرىپ، بار قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
• تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وزدىگىنەن جۇمىس ىستەي بىلۋگە، ماقساتتىلىققا، ۇقىپتىلىققا، كىشىپەيىلدىلىككە، ەسەپ شىعارۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: بايانداۋ، سۇراق – جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دك، سلايد، كەستەلەر

ساباقتىڭ بارىسى:
• ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
• ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
• جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
• ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
• وقۋشىلاردى باعالاۋ
• ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، تۇگەندەپ، جوق بالالاردى جۋرنالعا تۇسىرەمىن. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايارلىعىن تەكسەرىپ، تاقتانى دايىنداپ، سلايدتى اشىپ، وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارامىن.

• ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرىپ، وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ رەتىندە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر:
1. پاسكال قانداي پروگراممالاۋ ءتىلى؟
(جوعارى دەڭگەيلi پروگراممالاۋ تiلدەرiنiڭ بiرi - پاسكال تiلi. وقىپ - ۇيرەنۋگە جەڭiل، ءتۇرلi سالالىق ينفورماسيامەن جۇمىس iستەۋدە ناتيجەلi بولعاندىقتان، دۇنيە ءجۇزiندە كوپ تاراعان تiلدەردiڭ بiرi.)
Program
سيپاتتاۋ ءبولىمى
begin
وپەراتورلار ءبولىمى
end.

2. سيپاتتاۋ ءبولىمى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
(سيپاتتاۋ ءبولiمi پروگراممادا كەزدەسەتiن بارلىق شامالاردى جانە ولاردىڭ سيپاتىن شامالاردىڭ اتىن، ولاردىڭ تيپiن، ىقتيمال ماندەرiن كورسەتۋگە باعىتتالعان
USES - كىتاپحانالىق مودۋلدەردى سيپاتتاۋ ءبولىمى
LABEL - تاڭبالار ءبولiمi
CONST - تۇراقتىلار ءبولiمi
TYPE - تيپتەر ءبولiمi
VAR - اينىمالىلار ءبولiمi
PROCEDURE – پروسەدۋرالار ءبولىمى
FUNCTION – فۋنكسيالاردى ءبولىمى)

3. وپەراتورلار ءبولiمiندە قانداي ارەكەتتەر تiزبەگi جازىلادى؟
(دەرەكتەر، دەرەك ەنگىزۋ، وپەراسيالار نەمەسە امالدار، ناتيجە الۋ (شىعارۋ)، شارتتى اتقارىلۋ، سيكل، قوسىمشا پروگرامما، تۇسنىكتەمە )

4. پاسكال ءتىلىنىڭ پروگرامما قۇرىلىمى قانداي؟
(پاسكال تiلiندە پروگرامما تاقىرىپ جولىنان، سيپاتتاۋ ءبولiمiنەن، وپەراتورلار ءبولiمiنەن تۇرادى)
• جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
سىزىقتى باعدارلاما جازۋ ءۇشىن پاسكال ءتىلىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارى قولدانىلادى:
• «:=» مەنشiكتەۋ وپەراتورى
• Write نەمەسە writeln - شىعارۋ وپەراتورى
• Read نەمەسە readln – ەڭگىزۋ وپەراتورى
ءى، ءىى، ءىىى قاتارلارعا وقۋلىقتان جاۋاپ ىزدەۋ تاپسىرمالارى بەرىلەدى
مەنشiكتەۋ وپەراتورى
شىعارۋ وپەراتورى
مالىمەتتەردى ەڭگىزۋ وپەراتورى
مەنشiكتەۋ وپەراتورى
مەنشiكتەۋ وپەراتورىنىڭ كومەگiمەن اينىمالىعا نەمەسە فۋنكسياعا ەسەپتەلiپ وتىرعان ورنەكتiڭ ءمانi مەنشiكتەلەدi. ول ءۇشiن “:=” بەلگiسi قولدانىلادى. بۇل بەلگiنiڭ سول جاعىندا اينىمالىنىڭ نەمەسە فۋنكسيانىڭ اتى، ال وڭ جاعىندا ولاردىڭ قابىلدايتىن ماندەرi نەمەسە سول ماندەردi ەسەپتەيتiن ورنەك جازىلادى
:= مەنشىكتەۋ وپەراتورى؛

شىعارۋ وپەراتورى.
پاسكال تىلىندە ناتيجەنى ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن WRITE (جازۋ) وپەراتورى (پروسەدۋراسى دەپ ايتىلادى) قولدانىلادى: WRITE (a1، a2، …، an)؛ مۇنداعى جاقشا ىشىندە جاي اينىمالىلار نەمەسە اپوستروفتارمەن قورشالعان سيمۆولدار توبى بولۋى مۇمكىن. مىسالى، ەگەر B =17. 15 بولىپ، مىنا كوماندا ورىندالعاندا: WRITE (‘B ءمانى = ’، B)؛ ەكراندا ۆ ءمانى = 1. 715E+01دەگەن ءسوز تىركەسى كورىنەدى. write (writeln)- ناتيجەنى شىعارۋ.
پاسكال تىلىندە پارامەترسىز شىعارۋ وپەراتورى WRITELN جاڭا جولعا ءوتۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ەگەر WRITELN(a1، a2، …، an)؛ وپەراتورى قولدانىلسا، وندا a1، a2، …، an ماندەرىن ەكرانعا شىعارعان سوڭ كۋرسور كەلەسى جولعا كوشەدى. WRITE وپەراتورىن تۇسىنىكتەمە بەرۋگە قولدانۋعا بولادى. مىسالى: WRITE(‘A، B، C ماندەرىن ەنگىزىڭدەر: ’)؛

مالىمەتتەردى ەنگىزۋ وپەراتورى
READ وپەراتورى ورىندالعاندا پارامەترلەر وزدەرىنە سايكەس ماندەردى قابىلدايدى. پاسكال تىلىندە مالىمەت ەنگىزەتىن READ (READ – اعىلشىنشا وقۋ) وپەراتورىنىڭ جالپى ءتۇرى (ءپىشىمى) تومەندەگىدەي:
READ(a1، a2، …، an)؛
READLN(a1، a2، …، an)؛
READLN؛

سىزىقتى باعدارلاما جازۋ ءۇشىن كەلەسى وپەراتورلار قولدانىلادى:
:= مەنشىكتەۋ وپەراتورى؛
Read نەمەسە readln – ەنگىزۋ وپەراتورى
Write نەمەسە writeln - شىعارۋ وپەراتورى.
سلايد. ورنەكتەردىڭ پاسكال تىلىندە جازىلۋى
ماتەماتيكالىق ءتۇرى پاسكال تىلىندە جازىلۋى
sin ح SIN(x)
سos ح COS(x)
tg ح SIN(x) / COS(x)
ctg ح COS(x) / SIN(x)
Arctg ح ArcTan(x)
sin2ح SQR(SIN(x))
sin ح2 SIN(X*X)
سلايد. تريگونومەتريالىق فۋنكسيالاردىڭ جازىلۋى
سلايد. اريفمەتيكالىق فۋنكسيالار

• ساباقتى بەكىتۋ
1. مەنشiكتەۋ وپەراتورى
2. ەنگىزۋ وپەراتورى.
3. شىعارۋ وپەراتورلارى
4. DIV جانە MOD امالدارى قالاي ورىندالادى؟
• ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:
3 - تاراۋ وقىپ كەلۋ (55 بەت)، باقىلاۋ سۇراقتار №1 - 16 (71 بەت)
ەسەپ. ءتورتبۇرىشتىڭ ا جانە b قابىرعالارى بەرىلگەن. ونىڭ اۋدانىن S=a*b جانە پەريمەترىن P=(a+b)*2 تابىندار.
• ساباقتى قورىتىندىلاۋ
باعالاۋ: سۇراققا جاۋاپ بەرىپ وتىرعان وقۋشىلاردى باعالاۋ.

1 نۇسقا
1. كەلەسى ورنەكتى Pascal فورماتىندا جازىپ ونىڭ ءمانىن كوماندالار تەرەزەسىندە ەسەپتە
2. Pascal فورماتىنا بەرىلگەن ورنەككە سايكەس بولاتىن اريفمەتيكالىق ورنەكتى جاز
(SIN (2)+SQR(35. 8))/2. 6+SQR(1. 3)

2 نۇسقا
1. كەلەسى ورنەكتى Pascal فورماتىندا جازىپ ولاردىڭ ءمانىن كوماندالار تەرەزەسىندە ەسەپتە
2. Pascal فورماتىندا بەرىلگەن ورنەككە سايكەس بولاتىن اريفمەتيكالىق ورنەكتى جاز
2. 5+132/(SIN(25*3. 14/180)+SQR(5))

3 نۇسقا
1 كەلەسى ورنەكتى Pascal فورماتىندا جازىپ ونىڭ ءمانىن كوماندالار تەرەزەسىندە ەسەپتە
2. Pascal فورماتىندا بەرىلگەن ورنەككە سايكەس بولاتىن اريفمەتيكالىق ورنەكتى جاز
(SQR(5*ح)+ا)/(2*ح+TAN(ح))