فونەتيكا تۋرالى تۇسىنىك. ءتىل تۋرالى تۇسىنىك
ساباقتىڭ تاقىرىبى: فونەتيكا تۋرالى تۇسىنىك. ءتىل تۋرالى تۇسىنىك
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا فونەتيكا تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، ءتىل دىبىستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى، قۇرامدارى تۋرالى ۇعىم بەرۋ، جاتتىعۋ جۇمىستارى مەن قوسىمشا تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ لينگۆيستيكالىق دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، جان - جاقتى تاپسىرمالار بەرۋ ارقىلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ فونەتيكالىق تالداۋ جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكتى دارىپتەۋگە، انا ءتىلدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، جاتتىعۋ، سالىستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدپەن ساباق كەزەڭدەرى
ءپانارالىق بايلانىس: اۋىز ادەبيەتى
جاڭا تەحنولوگيا: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
- بۇگىن، وقۋشىلار، كۇندەلىكتى ساباقتان گورى ەرەكشە ساباق.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
وتكەن تاقىرىپتارىمىز بويىنشا بەرىلگەن تاپسىرمالاردىڭ جاۋابىن ءدال تاپساڭىزدار، مىنا ءسوزجۇمباقتى شەشەمىز جانە بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىمەن تانىس بولامىز.
1. ويدى ادەپتى، سىپايى ەتىپ جەتكىزۋ (ەۆفەميزم)
2. ايتىلۋى بىردەي، ماعىناسى باسقا سوزدەر (ومونيم)
3. ايتىلۋى ءار ءتۇرلى ماعىناسى بىردەي سوزدەر (سينونيم)
4. دورەكى، ادەپسىز سوزدەر (ديسفەميزم)
5. اتىن تۋرا ايتۋعا بولمايتىن ءسوز (تابۋ)
6. تىلىمىزدەگى سوزدەردىڭ جيىنتىعى (لەكسيكا)
7. باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەر (كىرمە)
8. بەلگىلى ءبىر ايماقتا عانا قولدانىلاتىن سوزدەر (ديالەكت)
ەندەشە، جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى – فونەتيكا ەكەن.
فونەتيكا تەرمين ءسوز. تەرمين ءسوز دەگەنىمىز نە؟
ءىى ماعىنانى تانۋ.
فونەتيكا – گرەك ءسوزى «دىبىس» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. فونەتيكا – ءتىل ءبىلىمىنىڭ دىبىستىق جاعىن زەرتتەيتىن سالاسى. ادامنىڭ ءتىلى – دىبىستىق ءتىل. دىبىس بولماسا ءتىل ءومىر سۇرە الماس ەدى. ءسوز دىبىستاردىڭ تىركەسىنەن قۇرالادى. ءبىر دىبىس بىرنەشە ءسوزدىڭ قۇرامىندا قولدانىلا بەرەدى. ول ءۇش ءتۇرلى سيپاتتا بولادى.
مىسالى: مال، تال، قال مۇندا دىبىس سانى بىردەي، تەك ءبىر دىبىس وزگەشە بولعاندىقتان، ءسوزدىڭ ماعىناسى دا وزگەشە.
ەكىنشىسى – سوزدەگى دىبىس سانىنىڭ ءار ءتۇرلى بولىپ كەلۋى. بالا، الا، ال؛
ءۇشىنشى – سوزدەگى دىبىستاردىڭ ورىن ءتارتىبى. تاس – سات، قاس – ساق، قال – لاق؛
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا فونەتيكا تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، ءتىل دىبىستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى، قۇرامدارى تۋرالى ۇعىم بەرۋ، جاتتىعۋ جۇمىستارى مەن قوسىمشا تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ لينگۆيستيكالىق دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، جان - جاقتى تاپسىرمالار بەرۋ ارقىلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ فونەتيكالىق تالداۋ جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكتى دارىپتەۋگە، انا ءتىلدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، جاتتىعۋ، سالىستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدپەن ساباق كەزەڭدەرى
ءپانارالىق بايلانىس: اۋىز ادەبيەتى
جاڭا تەحنولوگيا: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
- بۇگىن، وقۋشىلار، كۇندەلىكتى ساباقتان گورى ەرەكشە ساباق.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
وتكەن تاقىرىپتارىمىز بويىنشا بەرىلگەن تاپسىرمالاردىڭ جاۋابىن ءدال تاپساڭىزدار، مىنا ءسوزجۇمباقتى شەشەمىز جانە بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىمەن تانىس بولامىز.
1. ويدى ادەپتى، سىپايى ەتىپ جەتكىزۋ (ەۆفەميزم)
2. ايتىلۋى بىردەي، ماعىناسى باسقا سوزدەر (ومونيم)
3. ايتىلۋى ءار ءتۇرلى ماعىناسى بىردەي سوزدەر (سينونيم)
4. دورەكى، ادەپسىز سوزدەر (ديسفەميزم)
5. اتىن تۋرا ايتۋعا بولمايتىن ءسوز (تابۋ)
6. تىلىمىزدەگى سوزدەردىڭ جيىنتىعى (لەكسيكا)
7. باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەر (كىرمە)
8. بەلگىلى ءبىر ايماقتا عانا قولدانىلاتىن سوزدەر (ديالەكت)
ەندەشە، جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى – فونەتيكا ەكەن.
فونەتيكا تەرمين ءسوز. تەرمين ءسوز دەگەنىمىز نە؟
ءىى ماعىنانى تانۋ.
فونەتيكا – گرەك ءسوزى «دىبىس» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. فونەتيكا – ءتىل ءبىلىمىنىڭ دىبىستىق جاعىن زەرتتەيتىن سالاسى. ادامنىڭ ءتىلى – دىبىستىق ءتىل. دىبىس بولماسا ءتىل ءومىر سۇرە الماس ەدى. ءسوز دىبىستاردىڭ تىركەسىنەن قۇرالادى. ءبىر دىبىس بىرنەشە ءسوزدىڭ قۇرامىندا قولدانىلا بەرەدى. ول ءۇش ءتۇرلى سيپاتتا بولادى.
مىسالى: مال، تال، قال مۇندا دىبىس سانى بىردەي، تەك ءبىر دىبىس وزگەشە بولعاندىقتان، ءسوزدىڭ ماعىناسى دا وزگەشە.
ەكىنشىسى – سوزدەگى دىبىس سانىنىڭ ءار ءتۇرلى بولىپ كەلۋى. بالا، الا، ال؛
ءۇشىنشى – سوزدەگى دىبىستاردىڭ ورىن ءتارتىبى. تاس – سات، قاس – ساق، قال – لاق؛
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىشتار تەڭدىگىنىڭ بەلگىلەرى
