InfoHub Logo

ءپانى: «فيزيكا جانە استرونوميا»
سىنىبى: 7، 8 - كلاسس

«فيزيكالىق كافە» ويىنى
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ، وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ءاربىر جەكە تۇلعانىڭ اقىل – ويىنىڭ دامۋىنا كومەكتەسىپ، وقۋشىلاردىڭ فيزيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ جانە فيزيكا كوكجيەگىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇيىمشىلدىققا جانە ەڭبەككە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس، ويىن ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: جەكە، توپتىق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: توپشامالار، پلاكاتتار ت. ب.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم «فيزيكالىق كافە» ويىنى
ءىىى. قورىتىندى. جەڭگەن توپتى انىقتاۋ.
ويىن شارتى: بۇل سايىسقا 8، 7 – سىنىپ (ا، ب) وقۋشىلارى اراسىندا وتەدى. ءار سىنىپتان 3 وقۋشىدان قاتىسادى. توپ اتتارى مەن ۇراندارى بولادى. داياشىلار ءار ۇستەلگە اس ءمازىرىن الىپ بارادى، وقۋشىلار وزدەرى ءبىرىنشى تاعام، ەكىنشى تاعام، سالات، سۋسىندار تاڭدايدى.
اس ءمازىرى
سالاتتار
1. «فيزيكالىق ەرالاش». (لوگيكالىق سۇراق)
2. «فيزيكالىق قۋعىن» (جۇمباق)
3. «فيزيكالىق ۆينەگرەت». (ەسەپ)
ءبىرىنشى تاعام
1. فيزكالىق كەسپە. (ءسوز قۇراستىرۋ)
2. تۇشپارا. (كورەرمەندەرگە سۇراق)
3. مانتى (سايكەستىكتى تاعايىندا)
ەكىنشى تاعام
1. فيزكالىق پالاۋ (سۇراقتار)
2. لاگمان ( تاجىريبە كورسەتۋ)
3. كوتلەت ( قيمىل قوزعالىس ارقىلى سيتۋاسيادان شىعۋ)
سۋسىندار
1. فيزيكالىق كوكتەيل (جۇمباق، فيزيكالىق ماعىناسىن اشۋ)
2. شاي ( سۇراق، انىقتاما، ولشەم بىرلىك)
3. ايران ( عالىمدار، قانداي زاڭ اشقانى)
1. فيزيكالىق ەرالاش
1. شاينەكتە شيكى سۋ، ەكىنشى شاينەكتە قايناتىلعان سۋ. ەكەۋىنىڭ دە تەمپەراتۋراسى بىردەي. قىزدىرۋ بىردەي بولعاندا قاي شاينەكتەگى سۋ تەز قاينايدى؟
ج: 2 شاينەك
2. ءبىر جۇمىرتقانى ءپىسىرۋ ءۇشىن 4 مين ۋاقىت كەرەك. 4 جۇمىرتقانى ءپىسىرۋ ءۇشىن نەشە مين ۋاقىت كەرەك؟
ج: 4 مين
3. قالايشا جۇمىرتقا 3 مەترگە ۇشىپ جارىلماۋى مۇمكىن؟
ج: جۇمىرتقانى 4 مەترگە لاقتىرسا وندا العاشقى 3 مەتردە جارىلمايدى.
4. جەردەگى سۋدى دىمقىل شۇبەرەكپەن سۇرتكەن وڭاي ما، الدە قۇرعاق شۇبەرەكپەن بە؟
2. فيزيكالىق قۋعىن.
1. اسا قاجەت ومىرگە حالىق ءۇشىن،
پايدالانام كۇن سايىن جارىق ءۇشىن.
(ەلەكتر توگى)
2. بار جوعىن بىلمەيسىڭ،
ونسىز ءومىر سۇرمەيسىڭ.
(اۋا - ديەلەكتريك)
3. جارقىلدان سوڭ جاڭاعى،
سۋعا بوكپى بار الىپ.
كوپكە ءتۇرلى جولاقتى،
ورنەك تۇردى عالامات.
(كەمپىر قوساق)
4. كۇندىز قاسىڭنان قالمايدى،
ءبىراق
ەشكىم ۇستاپ المايدى.
قورقاق پا؟
قاراڭعىعا بارمايدى.
(كولەڭكە)
3. «فيزيكالىق ۆينەگرەت». (ەسەپ)

1. وتكىزگىشتىڭ 0، 4 ا توك كۇشى وتكەندە، وتكىزگىشتىڭ ۇشتارىنداعى پوتەنسيالدار ايىرىمى 8ۆ بولادى. وتكىزگىشتىڭ كەدەرگىسى نەگە تەڭ؟

بەرىلگەنى: ------------ شەشۋى: ----------- ەسەپتەلۋى:
I = 0، 4ا --------------- I=U/R؛ ------------ R = 8/0، 4= 20وم
U = 8ۆ ----------------- R=U/I؛
R=؟-------------------------------------------- جاۋابى: 20وم

2. 10 م تەرەڭدىكتەگى سۋدىڭ قىسىمىن تابىڭدار (ρ=1000 كگ/م3، g=9، 8 ن/كگ)
بەرىلگەنى: -------------------- شەشۋى:
h=10 م ------------------------- P=hg ρ؛
ρ=1000 كگ/م ³ ---------------- P= 10*1000*9. 8=98*10 ³پا
g=9، 8 ن/كگ
جاۋابى: 98*10 ³پا
P=؟

ءبىرىنشى تاعام
1. فيزيكالىق كەسپە. (ءسوز قۇراستىرۋ)
ەلەكتروديناميكا سوزىنەن فيزيكاعا قاتىستى سوزدەر قۇراستىرۋ.
جاۋابى: ەلەكتر، ديناميكا، ەلەكتريك، ەلەكترون، اتوم، وم، انود، كاتوت، يون، يوندار، دەنە، مەتر، دينامومەتر، ت. ب.

2. تۇشپارا. (كورەرمەندەرگە سۇراق)
1. نيۋتوننىڭ 1687 جىلى بۇكىل الەمدىك تارتىلىس زاڭىنىڭ اشۋىنا سەبەپ بولعان نە؟ جاۋابى: الما
2. قوسارلاپ جەگىلگەن ات – اربامەن جانتىلەۋ 25 شاقىرىم جول ءجۇردى. ونىڭ ءار اتى نەشە شاقىرىم ءجۇردى.
جاۋابى: 25 شاقىرىم
3. قاي كەزدە اسپان جەردەن تومەن تۇرادى؟
جاۋابى: ساۋلەسىن سۋدان كورگەندە.
4. باقتياردىڭ 4 ۇلى، ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ تۋعان قارىنداسى بار. باقتياردىڭ نەشە بالاسى بار؟
جاۋابى: 5 بالاسى

4. مانتى. (سايكەستىكتى تاعايىندا)

فيزيكالىق شاما فورمالالار ولشەم بىرلىگى
1 ۋاقىت ------------------- ا -------- ا كگ/م ³
2 جىلدامدىق ---------- ب ------- υ=s/t ب مەتر
3 ماسسا ------------------- ۆ ------- m ₁υ ₁=υ ₂m₂ ۆ سەكۋند
4 كۇش ---------------------- گ -------- گ مەتر
5 كولەم ------------------ د -------- V=abc د م/س
6 اۋدان ------------------- ە -------- s=ab ە م ²
7 ورىن اۋىستىرۋ ------ ج ------- ج كگ
8 جول ---------------------- ز -------- s=υt ز م ³
9 تىعىزدىق ------------- ي--------- ρ=m/V ي ن

ەكىنشى تاعام
1. فيزكالىق پالاۋ (سۇراقتار)
1. فيزيكا ءپانىنىڭ قوعامداعى الاتىن ورنى قانداي؟
2. ەگەر سەن فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بولساڭ، فيزيكا ساباعىن قالاي ەتىپ وتكىزەر ەدىڭ؟

2. لاعمان ( تاجىريبە كورسەتۋ)
1. ءار قايسىسىمىز شىرپىنىڭ 6 ءدانىن الامىز. سپيچكانىڭ ۇزىندىعىنا تەڭ بولاتىن تەڭ قابىرعالى ءتورت ءۇشبۇرىش جاساۋ كەرەك. ىسكە ءسات!!!
3. جەل، قۇم جانە سۋ.
قۇم سۋدان الدەقايدا اۋىر بولعانىمەن، نەلىكتەن جەل سۋدان گورى ونى جوعارى كوتەرە الادى؟

4. كوتلەت ( قيمىل قوزعالىس ارقىلى سيتۋاسيادان شىعۋ)
1. تەڭ ارەكەتتى كۇشتى قيمىل قوزعالىس ارقىلى سيپاتتاۋ.
تاپسىرما1:
1. ءبىر ءتۇزۋدىڭ بويىمەن ءبىر باعىتقا باعىتتالعان كۇشتى
F = F ₁+F ₂.
2. بiر ءتۇزۋدiڭ بويىمەن قاراما - قارسى جاققا باعىتتالعان كۇشتى
F = F ₁ - F ₂.

تاپسىرما2:
زات كۇيلەرى. قاتتى دەنەلەردىڭ مولەكۋلالارىنىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبىن ءىس-قيمىل ارقىلى كورسەتىڭدەر. (سۇيىق، گاز)

سۋسىندار
1. فيزيكالىق كوكتەيل (جۇمباق، فيزيكالىق ماعىناسىن اشۋ)
1. التىن تەڭگە كەتەدى،
كۇمىس تەڭگە كەلەدى؟
(كۇن مەن اي، تابيعي جارىق)
1. تابانىما بايلادىم
قوس اياقپەن ايدادىم.
(شاڭعى – سىرعاناۋ، ۇيكەلىس كۇشى)
2. جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىندە
مازاسىزدانادى ول نەگە؟
(جەل – سۋىق اۋا مەن ىستىق اۋانىڭ الماسۋى. ديففۋزيا)
3. وتقا جانباس، سۋعا باتپاس.
(مۇز – زاتتىڭ قاتتى كۇيى)
1. شاي ( سۇراق، انىقتاما، ولشەم بىرلىك)
تاپسىرما – 1:
1. قىسىمنىڭ انىقتاماسى، فورمۋلاسى، ولشەم بىرلىگى؟
جاۋابى: قىسىم - ب±ل بەتكە تۇسىرىلگەن كۇشتىڭ سول بەتىنىڭ اۋدانىنا ќاتىناسىنا تەڭ فيزيكالىق شاما:

مۇنداعى
ر — قىسىم، F — قىسىم كۇشى، S — اۋدان.
ولشەم بىرلىگى: پاسكال
2. ۇيكەلىس كۇشى دەگەنىمىز نە؟ ونىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر، ايىرماشىلىعى قانداي؟
جاۋابى: ءبىر دەنەنىڭ ەكىنشى ءبىر دەنىڭ ۇستىمەن قوزعالعاندا پايدا بولاتىن كۇشتى – ۇيكەلىس كۇشى دەپ اتايمىز.
تۇرلەرى: دومالاۋ؛ سىرعاناۋ، تىنىشتىق ۇيكەلىسى
تاپسىپما – 2:
1. توك كۇشى دەگەنىمىز نە، ولشەم بىرلىگى، انىقتاماسى، فورمۋلاسى
جاۋابى: توك كۇشى – وتكىزگىشتىڭ كولدەنەن قيماسى ارقىلى ءبىر ورىننان ەكىنشى ءبىر ورىنعا ورىن اۋىستىرعان زاريادتىڭ سول ۋاقىت ارالىعىنا قاتىناسىن ايتامىز. - توك كۇشى.
حبج - دە توك كۇشىنىڭ ولشەم بىرلىگى 1امپەر.

2. جىلۋ بەرىلۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ قانداي، انىقتاماسى؟
جاۋابى: - كونۆەكسيا؛
- ساۋلە شىعارۋ؛
- جىلۋوتكىزگىشتىك؛

3. ايران ( عالىمدار، قانداي زاڭ اشقانى)
● يساكك نيۋتون
● گۋك
● پاسكال
● تورريچەلي
● ۆولت
● امپەر اندرە ماري.
● گ. وم

ءىىى. قورىتىندى. جەڭگەن توپتى انىقتاۋ.
قاتىسقاندارىڭىزعا راحمەت! كەلەسى كەزدەسكەنشە، ساۋ بولىڭىزدار!