ءۇش تاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ تاسىلدەرى
4 كلاسس
(«ماتەماتيكا - عىلىمداردىڭ پاتشاسى» اتتى ماتەماتيكا ونكۇندىگىندە وتكىزىلگەن اشىق ساباق)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇش تاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ تاسىلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءۇش تاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋدى مەڭگەرتۋ. ەسەپتەر شىعارۋ.
2. تاريحي عيماراتتاردى ءبىلىپ، ولاردى ساقتاۋعا، قورعاۋعا تاربيەلەۋ. شاپشاڭدىق تانىتىپ، وزىق بولۋعا، تاپقىرلىققا تاربيەلەۋ.
3. تانىمدىق، لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: الەمنىڭ 7 كەرەمەتى سلايد، لوگيكالىق تاپسىرمالار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى العاشقى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ءىى ءمۇعالىم ءسوزى: بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءۇش تاڭبالى سانعا ءبولۋ تۋرالى العان بىلىمدەرىمىزدى پىسىقتاي وتىرىپ، الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسامىز. الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسقىلارىڭ كەلە ما؟ ەندەشە مىندا قاراي قويايىق.
(سلايد كورسەتىلەدى)
بۇل بالالار ەجەلگى ۆاۆيلون قالاسى. ۆاۆيلون قالاسىندا ۇلكەن مەرەكە بولادى. ناۆۋحودونوسور حان پەرسيالىق كەرەمەت حانشايىم امەتيسكە ۇيلەنۋ تويى. ءبىراق كوپ ۇزاماي جاس حانشايىم ءوزىنىڭ تۋعان جەرىن، ءۇيىن ساعىنادى. ناۆۋحودونوسور حانشايىمىن جۇباتۋ ءۇشىن باقتاردى سالۋعا بۇيرىق بەرەدى. امەتيسكە ءوزىنىڭ تۋعان جەرىن كەلتىرۋ ءۇشىن پەرسيالىق تاۋلار سالعىزدى. ناۆۋحودونوسور باققا ءتۇرلى اعاشتار مەن گۇلدەر وتىرعىزۋدى تالاپ ەتتى. الىستان اسپانداعى اسپالى باقتار بوپ كورىندى. ءسويتىپ ۆاۆيلوندا اسپالى سەميراميدا باعى پايدا بولدى. بۇل الەمنىڭ 1 كەرەمەتى.
1 - تاپسىرما: بالالار ءبىزدىڭ دە امەتيس حانشايىم سياقتى ءارقايسىسىمىزدىڭ ءوز ءۇيىمىز بار. بىزدەر دە ءبىر جەرگە كەتسەك ءۇيىمىزدى ساعىنامىز. بىزگە ۇيىمىزدەن ورىنداپ كەلۋگە قانداي تاپسىرما بەرىلىپ ەدى؟ ۇيىمىزگە دەگەن ساعىنىشىمىزدى باسىپ، ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرەيىك.
ءىىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
50 بەت №2 (ب 3 - 4 باعانى)، №4 ەسەپ
(ينتەراكتيۆتى تاقتادا ءۇي تاپسىرماسىنىڭ دۇرىس جاۋابى كورىنەدى. وقۋشىلار ءوز - وزدەرىن تەكسەرەدى.)
ال ەندى تۋرسياعا اتتانايىق. تۋرسيادانىڭ ەفەس قالاسىندا ارتەميدا حرامى سالىندى. حرامدى ارىستاندار كۇزەتەدى.
2 - تاپسىرما: ءبىز ارىستاندار تورىنا بارىپ، ولاردى قۇلىپپەن بەكىتىپ تاستاۋىمىز كەرەك. قۇلىپتىڭ كىلتتەرى بار. تاقتادا كىلتتەر ىلىنگەن. ءار كىلتتە ساندار جازىلعان. سول سانداردى كوركەم جازامىز، جازىپ بولعان سوڭ، جازعان ساندارىمىزدى وقيمىز.
2458790 20054016 58045701 5640002 2011000 45670900 2000009
كەلەسى تانىساتىن الەمنىڭ 3 كەرەمەتى گاليكارناس كەسەنەسى. پەرسيادا ءبىر پاتشا تۇرىپتى. ونىڭ اتى ماۆسول ەكەن. ولگەننەن كەيىن، ادامدار ەستە ساقتاسىن دەپ كەرەمەت ۇلكەن تابىت سالۋدى بۇيىرادى. بۇل تابىت پاتشانىڭ اتىمەن ماۆزولەي دەپ اتالعان. بۇل كەسەنە ءار ءتۇرلى قىمبات ءمار - ءمار تاستارمەن اشەكەيلەنگەن. قازىرگى تاپسىرمامىز سول ءمار - ءمار تاستارداعى ءۇش تاڭبالى سانعا بولۋگە بەرىلگەن ەسەپتەردى شىعارامىز. ول ءبىزدىڭ وقۋلىعىمىزداعى 51 بەتتەگى №2 ەسەپ
1206: 134
1188: 132
2528: 316
1960: 245
2097: 233
1107: 123
4 - تاپسىرما: ال ەندى بىزگە كەلەسى تاپسىرمامىزدى ورىنداۋ ءۇشىن رودوس ارالىنىڭ ساتۋشىلارى كومەكتەسەدى دەگەن ۇمىتتەمىن، سەبەبى: ەگەي تەڭىزىندە كىشكەنتاي ارال بولعان. ارالدا رودوس قالاسىنىڭ تۇرعىندارى ازات ساتۋشى بولۋدى قالاعان. ولار ەشكىممەن سوعىسپاي بەيبىت ءومىر ءسۇرۋدى تالاپ ەتكەن. ءبىراق گرەكتەر ولاردى جەڭىپ الۋدى شەشكەن. سوعىس 1جىلعا سوزىلعان، ءبىراق كىشكەنتاي ارالدىڭ تۇرعىندارى بەرىلمەگەن. سوندا گرەك ساربازدارى ارتقا شەگىنىپ، قارۋ - جاراقتارىن تاستاپ كەتكەن. رودوس تۇرعىندارى ول كومەك كورسەتتى دەپ كۇن قۇدايى گەليوسقا العىستارىن ءبىلدىرۋدى شەشتى. ولار گرەكتەردىڭ تاستاپ كەتكەن قارۋ - جاراقتارىن ساتىپ، گەليوس ءمۇسىنىن سالدى. وسى ارالدا الەمنىڭ 4 كەرەمەتى ورنالاسقان. ول كۇن قۇدايى گەرمەس ءمۇسىنى. وسى ءمۇسىندى سالعان ساتۋشىلار اسا ۇيىمشىلدىق تانىتقان. ءبىز دە ەندەشە ۇيىمشىلدىق تانىتىپ، بەرىلگەن امالدى بىرىگىپ ورىندايمىز. ءبىر وقۋشى شىعىپ امالدىڭ ورىندالۋ رەتىن جازادى، كەلەسى وقۋشى 1امالدى، ءار وقۋشى ءارى قاراي امالداردى ورىندايدى
(806*450+430*180): 1310 - 565020: 657)
5 - تاپسىرما: ەندى ءبىز گرەسياعا اتتانامىز. وندا وليمپ قالاسىنان زيەۆس ءمۇسىنىن كورەمىز. ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن Vعاسىردا وليمپيا تۇرعىندارى زيەۆس حرامىن سالۋدى شەشكەن. حرامدا قىمبات تاستارمەن اشەكەيلەنگەن تاقتادا زيەۆس وتىر. ونىڭ بيىكتىگى 13م، ءتىپتى توبەگە دەيىن جەتەدى. زيەۆس ورنىنان تۇرسا، ءتىپتى توبەنى جۇلىپ الادى دەگەن اسەر تۋعان. قابىرعا بويىنا كورەرمەندەرگە الاڭ جاسالعان، ادامدار كوتەرىلىپ، قۇدايدىڭ بەتىن كورە الاتىنداي مۇمكىندىك تۋعىزعان جانە ويىندارعا وليمپيادالىق ويىندار اتاعى بەرىلگەن. ەندەشە وليمپيادالىق لوگيكالىق ەسەپتەرگە جاۋاپ بەرۋگە دايىندالايىق. ويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
1. ۇستەلدىڭ ءبىر بۇرىشى كەسىپ الىندى. ۇستەلدە ەندى نەشە بۇرىش قالدى؟ (5)
2. المۇرت المادان اۋىر، ال الما ورىكتەن اۋىر. المۇرت اۋىر ما، الدە ورىك اۋىر ما؟ (المۇرت)
3. ەمەندە ءۇش بۇتاق، ال ءار بۇتاقتا ءۇش المادان بار. بارلىعى نەشە الما؟ (ەمەندە الما وسپەيدى)
4. قوياندار بورەنەنى ارامەن ءبولىپ جاتىر. ولار14 جەردەن كەستى. نەشە بولىك پايدا بولدى؟ (15)
5. قوس جەگىلگەن اتتار 40 كم شاۋىپ ءوتتى. ءار ات نەشە كم شاۋىپ وتەدى؟ (40)
6. 7 اعالى - ىنىلەردىڭ ءبىر - بىردەن قارىنداستارى بار. وتباسىندا بارلىعى نەشە بالا بار؟ (8)
7. كوشەدە 1اتاسى، 2اكەسى، 2بالاسى، 1نەمەرەسى كەلە جاتىر. بارلىعى كوشەدە نەشە ادام كەلە جاتىر؟ (3)
8. اسەت پەن ازاتقا 5 ءتاتتى توقاشتان اپەردى. اسەت ءوزىنىڭ توقاشتارىن 6 مينۋتتا جەپ قويدى دا، ءار توقاشىن 4 مينۋتتا جەپ جاتقان ازاتقا قاراپ قىزعانىشتان جىندانا جازدادى. اسەت ءالى نەشە مينۋت قىزعانىشتان جىنداناتىن بولدى؟ (14)
6 - تاپسىرما: وتە جاقسى ەندەشە كەلەسى 6 الەمنىڭ كەرەمەتىمەن تانىساتىن دا ۋاقىت جاقىنداعان سياقتى. ول مىسىرداعى حەوپس پيراميداسى. ونى اۋىر-اۋىر تاستاردان سالعان. بۇل پيراميدانىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى قازىرگى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن جەتىپ ساقتالعان 7 كەرەمەتتىڭ بىرەۋى. ال وسى حەوپس پيراميداسىنا ۇقسايتىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عيمارات بار ما؟ ارينە ول استاناداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايى. ەندەشە وقۋلىعىمىزعا قارايىق. وسى استانا قالاسىنداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايىنا بايلانىستى بەرىلگەن 52 بەتتەگى №6 ەسەپكە قارايىق.
استانا قالاسىنداعى پيراميدا پىشىنىندە سالىنعان بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنىڭ بيىكتىگى 62 م بولسا، ال «بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگى ودان 350 دم ارتىق. «بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگىن تاپ.
بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنىڭ بيىكتىگى - 62 م
«بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگى -؟ ودان 350 دم ارتىق
شەشۋى: 350دم=35م
62+35=97م
جاۋابى: «بايتەرەك» كەشەنىنىڭ بيىكتىگى 97مەتر
7 - تاپسىرما: كەلەسى تانىساتىن 7 كەرەمەت ول فوروس ارالىنداعى الەكساندريا ماياگى. بۇل ءۇش قابات مۇنارانىڭ بيىكتىگى 120 م بولعان. ونىڭ ۇستىندە جان جاعى اشىق تاس كۇركەدە لاپىلداپ وت جانىپ تۇرعان، ول كەمەلەرگە جول كورسەتكەن. ونىڭ شىراعى 50م قاشىقتىقتا كورىنەدى، بۇل الەمدەگى ەڭ ءبىرىنشى ماياك، ءار كاپيتان ونى بىلگەن. ەندى ءارقايسىسىڭ كاپيتان بولاسىڭدار، ءوز كەمەلەرىڭدى تاسقا سوقپاي ارالدان وتكىزۋلەرىڭ كەرەك. سەندەرگە دەڭگەيلىك تاپسىرمالار بەرىلەدى، وندا 3 دەڭگەيدە تەڭدەۋلەر بەرىلگەن.
ۆ*90=1890
76*ا=38*50
(ۋ - 4760)*568=81224
ءىV بەكىتۋ
سونىمەن بۇگىنگى ءبىز ساباعىمىزدا الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسا وتىرىپ، سانداردى ءۇش تاڭبالى سانعا بولۋگە ەسەپتەر شىعاردىق. الەمنىڭ 7 كەرەمەتى ەستە قالۋ ءۇشىن اتاۋلارىن تاعى دا ءبىر رەت قايتالاپ وتەيىك.
V ساباقتى قورىتۋ
بۇگىنگى ساباقتى قورىتۋ ماقساتىندا 5 سۇراقتان تۇراتىن تەست وتكىزىلەدى.
1. ۋاقىتتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) قاشىقتىقتى جىلدامدىققا بولەمىز
ب) قاشىقتىقتى جىلدامدىققا كوبەيتەمىز
ۆ) قاشىقتىق پەن جىلدامدىقتى الامىز
2. ر=4*ا بۇل نەنىڭ فورمۋلاسى؟
ا) تىكتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋ
ب) ءۇشبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋ
ۆ) شارشىنىڭ پەريمەترىن تابۋ
3. پاراللەپيپەدتىڭ كولەمىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) قابىرعاسى مەن ەنىن كوبەيتەمىز
ب) قابىرعاسى مەن ەنىن قوسىپ ەكىگە كوبەيتەمىز
ۆ) قابىرعاسى، ەنىن، بيىكتىگىن كوبەيتەمىز
4. بەلگىسىز بولىنگىشتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) ءبولىندىنىڭ ءمانىن بولگىشكە كوبەيتەمىز
ب) ءبولىندىنىڭ ءمانىن بولگىشكە بولەمىز
ۆ) بولگىشكە ءبولىندىنىڭ ءمانىن كوبەيتەمىز
5. 2ءتاۋل 3 ساعاتتا قانشا ساعات بار؟
ا) 27ساعات
ب) 51ساعات
ۆ) 48 ساعات
Vءى باعالاۋ
ساباققا جاقسى قاتىناسقان وقۋشىلار باعالانادى.
Vءىى ۇيگە تاپسىرما
№3 ەسەپ 52 بەت
(«ماتەماتيكا - عىلىمداردىڭ پاتشاسى» اتتى ماتەماتيكا ونكۇندىگىندە وتكىزىلگەن اشىق ساباق)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇش تاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ تاسىلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءۇش تاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋدى مەڭگەرتۋ. ەسەپتەر شىعارۋ.
2. تاريحي عيماراتتاردى ءبىلىپ، ولاردى ساقتاۋعا، قورعاۋعا تاربيەلەۋ. شاپشاڭدىق تانىتىپ، وزىق بولۋعا، تاپقىرلىققا تاربيەلەۋ.
3. تانىمدىق، لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: الەمنىڭ 7 كەرەمەتى سلايد، لوگيكالىق تاپسىرمالار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى العاشقى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ءىى ءمۇعالىم ءسوزى: بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءۇش تاڭبالى سانعا ءبولۋ تۋرالى العان بىلىمدەرىمىزدى پىسىقتاي وتىرىپ، الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسامىز. الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسقىلارىڭ كەلە ما؟ ەندەشە مىندا قاراي قويايىق.
(سلايد كورسەتىلەدى)
بۇل بالالار ەجەلگى ۆاۆيلون قالاسى. ۆاۆيلون قالاسىندا ۇلكەن مەرەكە بولادى. ناۆۋحودونوسور حان پەرسيالىق كەرەمەت حانشايىم امەتيسكە ۇيلەنۋ تويى. ءبىراق كوپ ۇزاماي جاس حانشايىم ءوزىنىڭ تۋعان جەرىن، ءۇيىن ساعىنادى. ناۆۋحودونوسور حانشايىمىن جۇباتۋ ءۇشىن باقتاردى سالۋعا بۇيرىق بەرەدى. امەتيسكە ءوزىنىڭ تۋعان جەرىن كەلتىرۋ ءۇشىن پەرسيالىق تاۋلار سالعىزدى. ناۆۋحودونوسور باققا ءتۇرلى اعاشتار مەن گۇلدەر وتىرعىزۋدى تالاپ ەتتى. الىستان اسپانداعى اسپالى باقتار بوپ كورىندى. ءسويتىپ ۆاۆيلوندا اسپالى سەميراميدا باعى پايدا بولدى. بۇل الەمنىڭ 1 كەرەمەتى.
1 - تاپسىرما: بالالار ءبىزدىڭ دە امەتيس حانشايىم سياقتى ءارقايسىسىمىزدىڭ ءوز ءۇيىمىز بار. بىزدەر دە ءبىر جەرگە كەتسەك ءۇيىمىزدى ساعىنامىز. بىزگە ۇيىمىزدەن ورىنداپ كەلۋگە قانداي تاپسىرما بەرىلىپ ەدى؟ ۇيىمىزگە دەگەن ساعىنىشىمىزدى باسىپ، ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرەيىك.
ءىىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
50 بەت №2 (ب 3 - 4 باعانى)، №4 ەسەپ
(ينتەراكتيۆتى تاقتادا ءۇي تاپسىرماسىنىڭ دۇرىس جاۋابى كورىنەدى. وقۋشىلار ءوز - وزدەرىن تەكسەرەدى.)
ال ەندى تۋرسياعا اتتانايىق. تۋرسيادانىڭ ەفەس قالاسىندا ارتەميدا حرامى سالىندى. حرامدى ارىستاندار كۇزەتەدى.
2 - تاپسىرما: ءبىز ارىستاندار تورىنا بارىپ، ولاردى قۇلىپپەن بەكىتىپ تاستاۋىمىز كەرەك. قۇلىپتىڭ كىلتتەرى بار. تاقتادا كىلتتەر ىلىنگەن. ءار كىلتتە ساندار جازىلعان. سول سانداردى كوركەم جازامىز، جازىپ بولعان سوڭ، جازعان ساندارىمىزدى وقيمىز.
2458790 20054016 58045701 5640002 2011000 45670900 2000009
كەلەسى تانىساتىن الەمنىڭ 3 كەرەمەتى گاليكارناس كەسەنەسى. پەرسيادا ءبىر پاتشا تۇرىپتى. ونىڭ اتى ماۆسول ەكەن. ولگەننەن كەيىن، ادامدار ەستە ساقتاسىن دەپ كەرەمەت ۇلكەن تابىت سالۋدى بۇيىرادى. بۇل تابىت پاتشانىڭ اتىمەن ماۆزولەي دەپ اتالعان. بۇل كەسەنە ءار ءتۇرلى قىمبات ءمار - ءمار تاستارمەن اشەكەيلەنگەن. قازىرگى تاپسىرمامىز سول ءمار - ءمار تاستارداعى ءۇش تاڭبالى سانعا بولۋگە بەرىلگەن ەسەپتەردى شىعارامىز. ول ءبىزدىڭ وقۋلىعىمىزداعى 51 بەتتەگى №2 ەسەپ
1206: 134
1188: 132
2528: 316
1960: 245
2097: 233
1107: 123
4 - تاپسىرما: ال ەندى بىزگە كەلەسى تاپسىرمامىزدى ورىنداۋ ءۇشىن رودوس ارالىنىڭ ساتۋشىلارى كومەكتەسەدى دەگەن ۇمىتتەمىن، سەبەبى: ەگەي تەڭىزىندە كىشكەنتاي ارال بولعان. ارالدا رودوس قالاسىنىڭ تۇرعىندارى ازات ساتۋشى بولۋدى قالاعان. ولار ەشكىممەن سوعىسپاي بەيبىت ءومىر ءسۇرۋدى تالاپ ەتكەن. ءبىراق گرەكتەر ولاردى جەڭىپ الۋدى شەشكەن. سوعىس 1جىلعا سوزىلعان، ءبىراق كىشكەنتاي ارالدىڭ تۇرعىندارى بەرىلمەگەن. سوندا گرەك ساربازدارى ارتقا شەگىنىپ، قارۋ - جاراقتارىن تاستاپ كەتكەن. رودوس تۇرعىندارى ول كومەك كورسەتتى دەپ كۇن قۇدايى گەليوسقا العىستارىن ءبىلدىرۋدى شەشتى. ولار گرەكتەردىڭ تاستاپ كەتكەن قارۋ - جاراقتارىن ساتىپ، گەليوس ءمۇسىنىن سالدى. وسى ارالدا الەمنىڭ 4 كەرەمەتى ورنالاسقان. ول كۇن قۇدايى گەرمەس ءمۇسىنى. وسى ءمۇسىندى سالعان ساتۋشىلار اسا ۇيىمشىلدىق تانىتقان. ءبىز دە ەندەشە ۇيىمشىلدىق تانىتىپ، بەرىلگەن امالدى بىرىگىپ ورىندايمىز. ءبىر وقۋشى شىعىپ امالدىڭ ورىندالۋ رەتىن جازادى، كەلەسى وقۋشى 1امالدى، ءار وقۋشى ءارى قاراي امالداردى ورىندايدى
(806*450+430*180): 1310 - 565020: 657)
5 - تاپسىرما: ەندى ءبىز گرەسياعا اتتانامىز. وندا وليمپ قالاسىنان زيەۆس ءمۇسىنىن كورەمىز. ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن Vعاسىردا وليمپيا تۇرعىندارى زيەۆس حرامىن سالۋدى شەشكەن. حرامدا قىمبات تاستارمەن اشەكەيلەنگەن تاقتادا زيەۆس وتىر. ونىڭ بيىكتىگى 13م، ءتىپتى توبەگە دەيىن جەتەدى. زيەۆس ورنىنان تۇرسا، ءتىپتى توبەنى جۇلىپ الادى دەگەن اسەر تۋعان. قابىرعا بويىنا كورەرمەندەرگە الاڭ جاسالعان، ادامدار كوتەرىلىپ، قۇدايدىڭ بەتىن كورە الاتىنداي مۇمكىندىك تۋعىزعان جانە ويىندارعا وليمپيادالىق ويىندار اتاعى بەرىلگەن. ەندەشە وليمپيادالىق لوگيكالىق ەسەپتەرگە جاۋاپ بەرۋگە دايىندالايىق. ويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
1. ۇستەلدىڭ ءبىر بۇرىشى كەسىپ الىندى. ۇستەلدە ەندى نەشە بۇرىش قالدى؟ (5)
2. المۇرت المادان اۋىر، ال الما ورىكتەن اۋىر. المۇرت اۋىر ما، الدە ورىك اۋىر ما؟ (المۇرت)
3. ەمەندە ءۇش بۇتاق، ال ءار بۇتاقتا ءۇش المادان بار. بارلىعى نەشە الما؟ (ەمەندە الما وسپەيدى)
4. قوياندار بورەنەنى ارامەن ءبولىپ جاتىر. ولار14 جەردەن كەستى. نەشە بولىك پايدا بولدى؟ (15)
5. قوس جەگىلگەن اتتار 40 كم شاۋىپ ءوتتى. ءار ات نەشە كم شاۋىپ وتەدى؟ (40)
6. 7 اعالى - ىنىلەردىڭ ءبىر - بىردەن قارىنداستارى بار. وتباسىندا بارلىعى نەشە بالا بار؟ (8)
7. كوشەدە 1اتاسى، 2اكەسى، 2بالاسى، 1نەمەرەسى كەلە جاتىر. بارلىعى كوشەدە نەشە ادام كەلە جاتىر؟ (3)
8. اسەت پەن ازاتقا 5 ءتاتتى توقاشتان اپەردى. اسەت ءوزىنىڭ توقاشتارىن 6 مينۋتتا جەپ قويدى دا، ءار توقاشىن 4 مينۋتتا جەپ جاتقان ازاتقا قاراپ قىزعانىشتان جىندانا جازدادى. اسەت ءالى نەشە مينۋت قىزعانىشتان جىنداناتىن بولدى؟ (14)
6 - تاپسىرما: وتە جاقسى ەندەشە كەلەسى 6 الەمنىڭ كەرەمەتىمەن تانىساتىن دا ۋاقىت جاقىنداعان سياقتى. ول مىسىرداعى حەوپس پيراميداسى. ونى اۋىر-اۋىر تاستاردان سالعان. بۇل پيراميدانىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى قازىرگى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن جەتىپ ساقتالعان 7 كەرەمەتتىڭ بىرەۋى. ال وسى حەوپس پيراميداسىنا ۇقسايتىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عيمارات بار ما؟ ارينە ول استاناداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايى. ەندەشە وقۋلىعىمىزعا قارايىق. وسى استانا قالاسىنداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايىنا بايلانىستى بەرىلگەن 52 بەتتەگى №6 ەسەپكە قارايىق.
استانا قالاسىنداعى پيراميدا پىشىنىندە سالىنعان بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنىڭ بيىكتىگى 62 م بولسا، ال «بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگى ودان 350 دم ارتىق. «بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگىن تاپ.
بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنىڭ بيىكتىگى - 62 م
«بايتەرەك»كەشەنىنىڭ بيىكتىگى -؟ ودان 350 دم ارتىق
شەشۋى: 350دم=35م
62+35=97م
جاۋابى: «بايتەرەك» كەشەنىنىڭ بيىكتىگى 97مەتر
7 - تاپسىرما: كەلەسى تانىساتىن 7 كەرەمەت ول فوروس ارالىنداعى الەكساندريا ماياگى. بۇل ءۇش قابات مۇنارانىڭ بيىكتىگى 120 م بولعان. ونىڭ ۇستىندە جان جاعى اشىق تاس كۇركەدە لاپىلداپ وت جانىپ تۇرعان، ول كەمەلەرگە جول كورسەتكەن. ونىڭ شىراعى 50م قاشىقتىقتا كورىنەدى، بۇل الەمدەگى ەڭ ءبىرىنشى ماياك، ءار كاپيتان ونى بىلگەن. ەندى ءارقايسىسىڭ كاپيتان بولاسىڭدار، ءوز كەمەلەرىڭدى تاسقا سوقپاي ارالدان وتكىزۋلەرىڭ كەرەك. سەندەرگە دەڭگەيلىك تاپسىرمالار بەرىلەدى، وندا 3 دەڭگەيدە تەڭدەۋلەر بەرىلگەن.
ۆ*90=1890
76*ا=38*50
(ۋ - 4760)*568=81224
ءىV بەكىتۋ
سونىمەن بۇگىنگى ءبىز ساباعىمىزدا الەمنىڭ 7 كەرەمەتىمەن تانىسا وتىرىپ، سانداردى ءۇش تاڭبالى سانعا بولۋگە ەسەپتەر شىعاردىق. الەمنىڭ 7 كەرەمەتى ەستە قالۋ ءۇشىن اتاۋلارىن تاعى دا ءبىر رەت قايتالاپ وتەيىك.
V ساباقتى قورىتۋ
بۇگىنگى ساباقتى قورىتۋ ماقساتىندا 5 سۇراقتان تۇراتىن تەست وتكىزىلەدى.
1. ۋاقىتتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) قاشىقتىقتى جىلدامدىققا بولەمىز
ب) قاشىقتىقتى جىلدامدىققا كوبەيتەمىز
ۆ) قاشىقتىق پەن جىلدامدىقتى الامىز
2. ر=4*ا بۇل نەنىڭ فورمۋلاسى؟
ا) تىكتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋ
ب) ءۇشبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋ
ۆ) شارشىنىڭ پەريمەترىن تابۋ
3. پاراللەپيپەدتىڭ كولەمىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) قابىرعاسى مەن ەنىن كوبەيتەمىز
ب) قابىرعاسى مەن ەنىن قوسىپ ەكىگە كوبەيتەمىز
ۆ) قابىرعاسى، ەنىن، بيىكتىگىن كوبەيتەمىز
4. بەلگىسىز بولىنگىشتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
ا) ءبولىندىنىڭ ءمانىن بولگىشكە كوبەيتەمىز
ب) ءبولىندىنىڭ ءمانىن بولگىشكە بولەمىز
ۆ) بولگىشكە ءبولىندىنىڭ ءمانىن كوبەيتەمىز
5. 2ءتاۋل 3 ساعاتتا قانشا ساعات بار؟
ا) 27ساعات
ب) 51ساعات
ۆ) 48 ساعات
Vءى باعالاۋ
ساباققا جاقسى قاتىناسقان وقۋشىلار باعالانادى.
Vءىى ۇيگە تاپسىرما
№3 ەسەپ 52 بەت
You Might Also Like
