عاجايىپ ۇشتىك ينتەللەكتۋالدىق شوۋ
قىزىلوردا قالاسى، ي. ابدىكارىموۆ اتىنداعى
قىزىلوردا اگرارلىق تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى
اسقاروۆا مايرا كارىبەك قىزى
تاقىرىبى: «عاجايىپ ۇشتىك» ينتەللەكتۋالدىق شوۋ
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، جىلدامدىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءۇش پاننەن ماتەماتيكا، فيزيكا جانە ينفورماتيكا ساباقتارىندا العان بىلىمدەرىن توپتىق تۇردە سارالاۋ بولىپ تابىلادى.
جوسپارى:
1. تانىستىرۋ
2. ۆيكتورينالىق سۇراق
3. ماتەماتيكالىق ماقال – ماتەلدەر سايىسى
4. ماتەماتيكالىق جۇمباقتار
5. تەرميندەر سايىسى
6. فورمۋلالار سىرى
I تۋر. ءار مەكتەپتەن كەلگەن وقۋشىلار ءوزارا توپ قۇرىپ، وزدەرىن تانىستىرا وتىرىپ، توپتىڭ اتىن قۇرادى.
II تۋر. ۆيكتورينالىق سۇراقتار:
1 توپ
1. قانداي ورنەك ءارىپتى ورنەك دەپ اتالادى؟ (قۇرامىندا ءارىپى بار ورنەكتەر)
2. جاقشا الدىندا مينۋس تاڭباسى تۇرسا، جاقشا قالاي اشىلادى؟ جاقشا ىشىندەگى ورنەكتىڭ تاڭباسى وزگەرەدى)
3. توق كۇشىن ولشەيتىن قۇرال قالاي اتالادى؟ (امپەرمەتر)
4. ديسكريميناتتىڭ فورمۋلاسى؟ (د=ۆ²- 4اس)
5. مەنشىكتىڭ كەدەرگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (وم*م)
6. پيفاگور تەورەماسىن ايتىپ بەر؟ (س²=ا²+ۆ²)
7. پەرنەتاقتادا قانشا پەرنە بار؟ (101 - 102)
8. جيناقىش لينزانىڭ اتى؟ (ويىس)
9. بايتپەن نەنى ولشەيدى؟ (اقپاراتتىق ولشەم بىرلىگى)
10. بۇكىل الەمدىك جەلى قالاي اتالادى؟ (عالامتور)
2 توپ
1. الگوريتم دەگەن نە؟ (بەرىلگەن ەسەپتىڭ شىعارۋ جولىن رەتتەلگەن ادامدار تىزبەگى تۇرىنە كەلتىرۋ)
2. قانداي تريگونومەتريالىق فۋنكسيالاردى بىلەسىڭ؟ (سينۋس، كوسينۋس، كوتانگەنس، تانگەنس)
3. جاي سان دەپ قانداي ساندى ايتامىز؟ (1 - گە جانە وزىنە بولىنەتىن ساندار)
4. پاسكال ءتىلىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارى؟ (مەنشىكتەۋ، شىعارۋ، ەنگىزۋ ت. ب.)
5. 2 قابىرعاسى پارالەل ءتورتبۇرىش؟ (تراپەسيا)
6. كۆادرات قابىرعاسى 9 سم. پەريمەترى نەگە تەڭ؟ (ر=4ا=36)
7. دەنە پىشىنىمەن كولەمىنىڭ وزگەرۋى؟(دەفورماسيا)
8. ءبىر دەنەنىڭ مولەكۋلالارىنىڭ ەكىنشى دەنەنىڭ مولەكۋلالارىمەن ارالاسۋ قۇبىلىس قالاي اتالادى؟ (ديففۋزيا)
9. كۇننەن جەرگە ەنەرگيا قالاي بەرىلەدى؟ (ساۋلە شىعارۋ)
10. سەرپىندىلىك كۇشىن تۇسىندىرەتىن قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىن ءتۇرى؟ (ساداق اتۋ)
3 توپ
1. تەڭ اسەرلى كۇشتى تۇسىندىرەتىن ۇلتتىق ويىن ءتۇرى؟ (ارقان تارتۋ)
2. ەلەكتر زاريادى جوق بولشەكتەر؟ (نەيترون)
3. اتتاس زاريادتار ءبىر - بىرىنە تارتىلا ما؟ (تەبىلەدى)
4. باسقا كيسەڭ بورىك، سۇلۋ ءساندى كورىك. بۇل نە؟ (كونۋس)
5. دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ (تەورەما)
6. پرەزەنتاسيا دەگەنىمىز نە؟ (تاپسىرامىن، ۇسىنۋ – لاتىن تىلىندە)
7. سلايد دەگەن نە؟ (كوزگە كورىنەتىن كۇردەلى وبەكت)
8. شارتتى وپەراتور؟ (ەگەر، وندا، ايتپەسە)
9. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن كەسىندى؟ (حوردا)
10. قابىرعاسى 5سم كۆادراتتىق اۋدان نەگە تەڭ؟ (S=a²=25)
III تۋر. ماقال ايتساڭ جول كورسەتەر
ماتەل ايتساڭ جانىڭدى جادىراتار، - دەپ كەلەسى تۋرىمىز ماقال - ماتەلدەر سايىسىنا كەزەك بەرەيىك. ويىنشى ماقال - ماتەلدەگى قاجەتتى ساندى تاۋىپ اتاۋ كەرەك.
1. ەردىڭ ەكى سويلەگەنى ولگەنى،
ەمەننىڭ يىلگەنى سىنعانى.
2. ءبىر كۇندىك جولعا شىقساڭ،
ءۇش كۇندىك ازىق ال.
3. التى جىل اش بولساڭ دا،
اتا سالتىڭدى سىيلا.
4. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،
جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل.
5. وتىز كۇن ورازانىڭ ءبىر كۇن ايتى بار،
ءار قىلعان جاقسىلىقتىڭ ءبىر قايتۋى بار.
6. جەردى 2 جىرتقان
ءونىمدى 2 ەسە الادى
7. مىڭدىق 12 قابات شىنجىردى ۇزەدى.
8. جۇزدەن بىرەۋ شەشەن،
مىڭنان بىرەۋ كوسەم.
9. 90 اۋىز ءسوزدىڭ
توبىقتاي ءتۇيىنى بار.
10. ءبىر كىسى قازعان قۇدىقتان، مىڭ كىسى سۋ ىشەر.
11. جۇزدەن بىرەۋى كوسەم
مىڭنان بىرەۋى شەشەن.
12. بەسىك بالاسى بەس تۇلەيدى.
IV تۋر.
ماتەماتيكالىق اتاۋلار مەن ۇعىمدار
ەستە بولار، بالالار ءبارىڭنىڭ دە
ەندى ءبىر ءسات سولار جايلى جۇمباق شەشىپ
ارتىق بولماس باستايىق كەزەك بىزدە، - دەپ
جۇمباق شەشۋ سايىسىن باستايمىز!
1. مۇز جارعىش ءجۇزىپ كەلەدى
باۋىرى قىزىپ كەلەدى
ابايلا ويىپ تۇسەر
وندايلار بۇزىق كەلەدى. (ۇتىك)
2. قۇيرىعى ىنگە كىرسە بەتى ورتەلگەن،
ىشەگىنە ىشەگى تيسە قاتەر تونگەن. (ەلەكتر پەشى)
3. بۇلبۇلدىڭ ەكى قۇلاق، ءبىر باسى بار
سالدىراعان سەگىز جەردەي تاڭباسى بار
بۇلبۇلدى جولعا سالىپ ايداعاندا
سالاتىن نەشە ءتۇرلى جورعاسى بار. (دومبىرا)
4. جوق وزىندە باس تا، قاس تا، مويىن دا
ۇزىندىعى جازۋلى تۇر بويىندا. (سىزعىش)
5. نارسەلەردى ساناعاندا
كەرەك ول بىزگە اۋاداي
ايتىڭدارشى بۇل قانداي سان
جان - جاعىڭا قاراماي (ناتۋرال سان)
6. قوس قۇلاقتى ءجۇز ءتىستى
جۇزىنەن ءبىراق ءىز ءتۇستى (ارا)
7. ەكران بەتى ونىڭ تۇراعى
قاشان بولسىن جىپىلىقتاپ تۇرادى. (مەڭزەر)
8. جاقتاۋلار ارقىلى شەكتەلگەن
ەكرانداعى ءتورتبۇرىشتى ايماق (تەرەزە)
9. الپىس ءتورت بولمەدە
وتىز ەكى تۇرعىن بار
اق، قارا قىپ بولگەندە
ءبىرىن - ءبىرى قۋعاندار
حانى ءۇشىن دە جانى ءۇشىن دە
بەرمەيدى ولار نامىسىن. (شاحمات)
10. ءبىر كولدەن 12 - دەن قاز وينايدى
السام دەپ ءبىرىن - ءبىرى ناز ويلايدى
كەلگەندە جاقىنداسىپ، قوجاڭداسىپ
ءبىرىن - ءبىرى الماسىنا ەش قويمايدى. (دويبى)
11. ۇلكەن كىشى سانداردى سەن
اجىراتقىڭ كەلسە ەگەر
قانداي تاڭبا قويار ەدىڭ
قانە ويلان كۋاگەر. (تەڭسىزدىك)
12. پاتشالارعا مولا بولعان
گەومەترياعا مۇرا بولعان. (پيراميدا)
V تۋر.
تەرميندەر سايىسى
ءبىر تەرميندى جازىپ سول سوزدەگى اياقتالاتىن ارىپپەن كەلەسى تەرميندى باستاۋ كەرەك. قاي كوماندا كوپ تەرمين جازسا، سول كوماندا جەڭىمپاز اتالادى. 5 - مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. (ماتەماتيكا، فيزيكا، ينفورماتيكا. )
VI تۋر.
فورمۋلالار سايىسى
ءبىر پاراق قاعاز بەرىلەدى ءار توپ وقۋشىلارى وزدەرى بىلەتىن فورمۋلالارىن جازادى. 5 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. كوپ جانە دۇرىس جازىلعان توپ جەڭىمپاز اتالادى.
قىزىلوردا اگرارلىق تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى
اسقاروۆا مايرا كارىبەك قىزى
تاقىرىبى: «عاجايىپ ۇشتىك» ينتەللەكتۋالدىق شوۋ
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، جىلدامدىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءۇش پاننەن ماتەماتيكا، فيزيكا جانە ينفورماتيكا ساباقتارىندا العان بىلىمدەرىن توپتىق تۇردە سارالاۋ بولىپ تابىلادى.
جوسپارى:
1. تانىستىرۋ
2. ۆيكتورينالىق سۇراق
3. ماتەماتيكالىق ماقال – ماتەلدەر سايىسى
4. ماتەماتيكالىق جۇمباقتار
5. تەرميندەر سايىسى
6. فورمۋلالار سىرى
I تۋر. ءار مەكتەپتەن كەلگەن وقۋشىلار ءوزارا توپ قۇرىپ، وزدەرىن تانىستىرا وتىرىپ، توپتىڭ اتىن قۇرادى.
II تۋر. ۆيكتورينالىق سۇراقتار:
1 توپ
1. قانداي ورنەك ءارىپتى ورنەك دەپ اتالادى؟ (قۇرامىندا ءارىپى بار ورنەكتەر)
2. جاقشا الدىندا مينۋس تاڭباسى تۇرسا، جاقشا قالاي اشىلادى؟ جاقشا ىشىندەگى ورنەكتىڭ تاڭباسى وزگەرەدى)
3. توق كۇشىن ولشەيتىن قۇرال قالاي اتالادى؟ (امپەرمەتر)
4. ديسكريميناتتىڭ فورمۋلاسى؟ (د=ۆ²- 4اس)
5. مەنشىكتىڭ كەدەرگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (وم*م)
6. پيفاگور تەورەماسىن ايتىپ بەر؟ (س²=ا²+ۆ²)
7. پەرنەتاقتادا قانشا پەرنە بار؟ (101 - 102)
8. جيناقىش لينزانىڭ اتى؟ (ويىس)
9. بايتپەن نەنى ولشەيدى؟ (اقپاراتتىق ولشەم بىرلىگى)
10. بۇكىل الەمدىك جەلى قالاي اتالادى؟ (عالامتور)
2 توپ
1. الگوريتم دەگەن نە؟ (بەرىلگەن ەسەپتىڭ شىعارۋ جولىن رەتتەلگەن ادامدار تىزبەگى تۇرىنە كەلتىرۋ)
2. قانداي تريگونومەتريالىق فۋنكسيالاردى بىلەسىڭ؟ (سينۋس، كوسينۋس، كوتانگەنس، تانگەنس)
3. جاي سان دەپ قانداي ساندى ايتامىز؟ (1 - گە جانە وزىنە بولىنەتىن ساندار)
4. پاسكال ءتىلىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارى؟ (مەنشىكتەۋ، شىعارۋ، ەنگىزۋ ت. ب.)
5. 2 قابىرعاسى پارالەل ءتورتبۇرىش؟ (تراپەسيا)
6. كۆادرات قابىرعاسى 9 سم. پەريمەترى نەگە تەڭ؟ (ر=4ا=36)
7. دەنە پىشىنىمەن كولەمىنىڭ وزگەرۋى؟(دەفورماسيا)
8. ءبىر دەنەنىڭ مولەكۋلالارىنىڭ ەكىنشى دەنەنىڭ مولەكۋلالارىمەن ارالاسۋ قۇبىلىس قالاي اتالادى؟ (ديففۋزيا)
9. كۇننەن جەرگە ەنەرگيا قالاي بەرىلەدى؟ (ساۋلە شىعارۋ)
10. سەرپىندىلىك كۇشىن تۇسىندىرەتىن قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىن ءتۇرى؟ (ساداق اتۋ)
3 توپ
1. تەڭ اسەرلى كۇشتى تۇسىندىرەتىن ۇلتتىق ويىن ءتۇرى؟ (ارقان تارتۋ)
2. ەلەكتر زاريادى جوق بولشەكتەر؟ (نەيترون)
3. اتتاس زاريادتار ءبىر - بىرىنە تارتىلا ما؟ (تەبىلەدى)
4. باسقا كيسەڭ بورىك، سۇلۋ ءساندى كورىك. بۇل نە؟ (كونۋس)
5. دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن ماتەماتيكالىق سويلەم؟ (تەورەما)
6. پرەزەنتاسيا دەگەنىمىز نە؟ (تاپسىرامىن، ۇسىنۋ – لاتىن تىلىندە)
7. سلايد دەگەن نە؟ (كوزگە كورىنەتىن كۇردەلى وبەكت)
8. شارتتى وپەراتور؟ (ەگەر، وندا، ايتپەسە)
9. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن كەسىندى؟ (حوردا)
10. قابىرعاسى 5سم كۆادراتتىق اۋدان نەگە تەڭ؟ (S=a²=25)
III تۋر. ماقال ايتساڭ جول كورسەتەر
ماتەل ايتساڭ جانىڭدى جادىراتار، - دەپ كەلەسى تۋرىمىز ماقال - ماتەلدەر سايىسىنا كەزەك بەرەيىك. ويىنشى ماقال - ماتەلدەگى قاجەتتى ساندى تاۋىپ اتاۋ كەرەك.
1. ەردىڭ ەكى سويلەگەنى ولگەنى،
ەمەننىڭ يىلگەنى سىنعانى.
2. ءبىر كۇندىك جولعا شىقساڭ،
ءۇش كۇندىك ازىق ال.
3. التى جىل اش بولساڭ دا،
اتا سالتىڭدى سىيلا.
4. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،
جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل.
5. وتىز كۇن ورازانىڭ ءبىر كۇن ايتى بار،
ءار قىلعان جاقسىلىقتىڭ ءبىر قايتۋى بار.
6. جەردى 2 جىرتقان
ءونىمدى 2 ەسە الادى
7. مىڭدىق 12 قابات شىنجىردى ۇزەدى.
8. جۇزدەن بىرەۋ شەشەن،
مىڭنان بىرەۋ كوسەم.
9. 90 اۋىز ءسوزدىڭ
توبىقتاي ءتۇيىنى بار.
10. ءبىر كىسى قازعان قۇدىقتان، مىڭ كىسى سۋ ىشەر.
11. جۇزدەن بىرەۋى كوسەم
مىڭنان بىرەۋى شەشەن.
12. بەسىك بالاسى بەس تۇلەيدى.
IV تۋر.
ماتەماتيكالىق اتاۋلار مەن ۇعىمدار
ەستە بولار، بالالار ءبارىڭنىڭ دە
ەندى ءبىر ءسات سولار جايلى جۇمباق شەشىپ
ارتىق بولماس باستايىق كەزەك بىزدە، - دەپ
جۇمباق شەشۋ سايىسىن باستايمىز!
1. مۇز جارعىش ءجۇزىپ كەلەدى
باۋىرى قىزىپ كەلەدى
ابايلا ويىپ تۇسەر
وندايلار بۇزىق كەلەدى. (ۇتىك)
2. قۇيرىعى ىنگە كىرسە بەتى ورتەلگەن،
ىشەگىنە ىشەگى تيسە قاتەر تونگەن. (ەلەكتر پەشى)
3. بۇلبۇلدىڭ ەكى قۇلاق، ءبىر باسى بار
سالدىراعان سەگىز جەردەي تاڭباسى بار
بۇلبۇلدى جولعا سالىپ ايداعاندا
سالاتىن نەشە ءتۇرلى جورعاسى بار. (دومبىرا)
4. جوق وزىندە باس تا، قاس تا، مويىن دا
ۇزىندىعى جازۋلى تۇر بويىندا. (سىزعىش)
5. نارسەلەردى ساناعاندا
كەرەك ول بىزگە اۋاداي
ايتىڭدارشى بۇل قانداي سان
جان - جاعىڭا قاراماي (ناتۋرال سان)
6. قوس قۇلاقتى ءجۇز ءتىستى
جۇزىنەن ءبىراق ءىز ءتۇستى (ارا)
7. ەكران بەتى ونىڭ تۇراعى
قاشان بولسىن جىپىلىقتاپ تۇرادى. (مەڭزەر)
8. جاقتاۋلار ارقىلى شەكتەلگەن
ەكرانداعى ءتورتبۇرىشتى ايماق (تەرەزە)
9. الپىس ءتورت بولمەدە
وتىز ەكى تۇرعىن بار
اق، قارا قىپ بولگەندە
ءبىرىن - ءبىرى قۋعاندار
حانى ءۇشىن دە جانى ءۇشىن دە
بەرمەيدى ولار نامىسىن. (شاحمات)
10. ءبىر كولدەن 12 - دەن قاز وينايدى
السام دەپ ءبىرىن - ءبىرى ناز ويلايدى
كەلگەندە جاقىنداسىپ، قوجاڭداسىپ
ءبىرىن - ءبىرى الماسىنا ەش قويمايدى. (دويبى)
11. ۇلكەن كىشى سانداردى سەن
اجىراتقىڭ كەلسە ەگەر
قانداي تاڭبا قويار ەدىڭ
قانە ويلان كۋاگەر. (تەڭسىزدىك)
12. پاتشالارعا مولا بولعان
گەومەترياعا مۇرا بولعان. (پيراميدا)
V تۋر.
تەرميندەر سايىسى
ءبىر تەرميندى جازىپ سول سوزدەگى اياقتالاتىن ارىپپەن كەلەسى تەرميندى باستاۋ كەرەك. قاي كوماندا كوپ تەرمين جازسا، سول كوماندا جەڭىمپاز اتالادى. 5 - مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. (ماتەماتيكا، فيزيكا، ينفورماتيكا. )
VI تۋر.
فورمۋلالار سايىسى
ءبىر پاراق قاعاز بەرىلەدى ءار توپ وقۋشىلارى وزدەرى بىلەتىن فورمۋلالارىن جازادى. 5 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. كوپ جانە دۇرىس جازىلعان توپ جەڭىمپاز اتالادى.
You Might Also Like
