InfoHub Logo

الەمدىك ءباسپاسوزدىڭ قالىپتاسۋى مەن تارالۋىندا گەرمانيانىڭ ماڭىزى زور. وسىدان 550جىل بۇرىن ماين قالاسىنىڭ تۇرعىنى يوگانن گۋتەنبەرگ تيپوگرافيالىق ستانوك ويلاپ تاپقان. بۇل ستانوكتا باسىلعان العاشقى باسىلىم- ءىنجىل كىتابى ەدى.  گۋتەنبەرگتىڭ اشقان بۇل جاڭالىعى كىتاپ باسۋ ءىسىن تەزدەتتى، ءارى ونىڭ ناتيجەسىندە ارزان گازەتتەر دۇنيەگە كەلدى. گەرمانيانىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى زاڭ بويىنشا بەكىتىلگەن “باسپا ءسوز بوستاندىعى” دەگەن ءپرينسيپتى نەگىزگە الا وتىرىپ قىزمەت ىستەيدى. زاڭ بويىنشا: “ءار ادام ءوز ويىن اۋىزشا نەمەسە جازباشا بىلدىرۋگە قۇقىسى بار. باسپا ءسوز ەركىندىگى، اقپارات بوستاندىعى ساقتالادى. سەنزۋرا جويىلعان”-دەلىنگەن. ارينە وسى ەركىندىكتى، بوستاندىقتى كىمدە-كىم ءوز ماقساتىنا پايدالانسا، شەكتەن شىعىپ كەتسە، قويىلاتىن شەكتەۋلەر دە بار. زاڭ بويىنشا رەداكسيانىڭ قىزمەتىنە، ىس-ارەكەتىنە جاۋاپ بەرەتىن رەداكتور. ءاربىر باسىلىم رەداكسيا القاسىنىڭ ءتىزىمىن جاريالاپ وتىرۋعا مىندەتتى. 

سوعىستان كەيىنگى گەرمانيا باسپاسوزىنە توقتالار بولساق:

گەرمانيادا سوعىستان كەيىنگى العاشقى كەزەڭ گيتلەريزمنىڭ قۇلاۋىنان كەيىن مەملەكەتتىڭ بولىنۋىمەن تىعىز بايلانىستى. سونىمەن قاتار، اۋماقتاردى كىمنىڭ باسىپ الۋىنا قاراي باق-تىڭ جاڭا جۇيەسى قالىپتاستى. باتىس اۋماقتاردا راديو مەن باسپا ءسوز باستىستىق ۇلگىدە قالشتاستى. باسپا ءسوز جەكەمەنشىك ەكونوميكالىق نەگىزدە، راديو مەن تەلەارنالار - كورەرمەڭدىك قۇقىقتىق نەگىزدە قالىپتاسىپ دامىدى. كەڭەستىك اۋماقتاردا، كەيىن گدر جەرىندە پايدا بولعان ب ا ق بيلىكتەگى پارتيا مەن سول كەزدەگى باسقارۋ ساياساتىنا باعىندى، جەكەمەنشىك ب ا ق بولعان جوق گەرمانيانىڭ باتىسىندا وزگەرىستىڭ ەكى كەزەڭى بولدى. باسىندا بۇل جەرلەردە باسىپ العان ورگان بەرگەن ليسەنزيامەن 160 گازەت شىعىپ وتىرعان، ليسەنزيالاۋ تەك 1949 جىلى عانا الىنىپ تاستالدى. بۇل كەزدەرى باتىس اۋماقتارىڭدا 137 ليسەنزيالىق گازەت بولعان. كەيىن ساۋداعا بۇرىنعى گازەتتەر قايتا ورالدى. 1945 جىلدارى جاڭا جانە ەسكى گازەتتەر قاتار شىعا باستادى. توعىز ايدان كەيىن فرگ-دە 570 باسپا ءسوز ورگانى جۇمىس اتقاردى. كەڭەستىك اۋدانداردا گازەت باسۋ ءىسى پارتيا قولىنا بەرىلىپ، گەرمانيانىڭ بيلىك باسىڭداعى سوسياليستىك پارتيا ءوز قولىڭدا 90 باسىلىمدى ۇستاپ وتىردى. 1949 جىلى گەرمانيا قۇرىلىمنىڭ نەگىزگى زاڭى ب ا ق سالاسىنا كوپ كوڭىل بولىنە باستادى. باق-تىڭ قىزمەتى جەكەمەنشىك جەرگىلىكتى ورگاڭدار شىعارعان زاڭ ارقىلى جۇزەگە استى. بۇل ۇستانىم گەرمانيادا ءالى دە قاتاڭ قاداعالانىپ، قۇقىقكا قول سۇعۋ ب ا ق تۋرالى زاڭ قابىلدانسا دا كەز كەلگەن ۋاقىتتا بولىپ وتىردى. 1933 جىلى سياقتى بۇل كەزدە كوپ گازەتتەر ساياسي پارتيالارعا باعىڭدى. الايدا كەيىن جاعداي وزگەرىپ، ساياسي گازەتتەردىڭ ورنىنا اقپاراتتىق باسىلىمدار شىعادى. 1920-1930 جىلدارداعى راديوحابار تاراتۋ ءوز ىشىنەن اقپارات تاراتىپ جاتقان ەلدەردىڭ ەكسپانسيالىق سىرتقى ساياسي ماقساتىمەن تىكەلەي بايلانىستى بولدى. باستاپقىدا، 1929 جىلدارى شەتەلدىك اۋديتورياعا گەرمانيا تاراتقان باعدارلامالار، كوبىنە سول ەلدەردە تۇرىپ جاتقان نەمىستەرگە ارنالىپ، نەمىس تىلىڭدە بەرىلسە، ناسيستىك مەملەكەت بولعان سوڭ، 1933 جىلدان باستاپ اعىلشىن جانە نەمىس تىلىندە، ءبىر جىلدان كەيىن يسپان جانە گولاند تىلدەرىڭدە تارالا باستادى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستالار الدىندا گەرمانيانىڭ راديوحابار تاراتۋ جۇيەسى جەتى تىلدە الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىڭدە، سونشش ىشىندە وڭتۇستىك ازيا، ورتالىق جانە سولتۇستىك امفيكا، افريكا جانە وزگە دە اراب ەلدەرىنە تارادى.

---