جانۋارلار. اڭدار مەن مالدار نەمەسە سۇتقورەكتىلەر. قۇستار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جانۋارلار. اڭدار مەن مالدار نەمەسە سۇتقورەكتىلەر. قۇستار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: جانۋارلار الەمى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: تابيعاتتىڭ جاناشىرى بولىپ، ونى قورعاۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، جۇمباقتار.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
تابيعات، تىرشىلىكسىڭ تۇنىپ تۇرعان،
سەن كۇنسىڭ كوتەرىلگەن كۇلىپ تۇرعان.
سەن جارىقسىڭ،
سەن جەرسىڭ،
سەن اۋاسىڭ،
سەن انامسىڭ
ءبارى مەنىڭ ءومىرىم سەن سىيلاعان.
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار، ولەڭ نە تۋرالى؟ (تابيعات)
- تابيعات تۋرالى قاي كىتاپتان وقىپ بىلەمىز؟ (دۇنيەتانۋ)
- ولاي بولسا، بالالار ءقازىر ءبىز دۇنيەتانۋ ساباعىن باستايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
- كىم ءوز تۇسىنىگىن ايتىپ بەرەدى؟
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ.
- ميعا شابۋىل. «تابيعات» (وي شاقىرۋ)
- تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟ (2 - گە)
- ءولى تابيعاتقا نەلەر جاتادى؟ (تاۋ، تاس، سۋ، ت. ب.)
- ءتىرى تابيعاتقا نەلەر جاتادى؟ (ادام، جانۋار، وسىمدىكتەر)
- ەندەشە، ءتىرى تابيعاتتىڭ ءبىر توبى جانۋارلار الەمى جونىندە اڭگىمەلەسەيىك. بالالار، سىزدەر قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭدەر؟
قويان، تۇلكى، قاسقىر، ايۋ.
بالالار، بۇل سۋرەتتەگى جانۋارلاردى اڭدار دەيمىز.
- اڭداردى ادامدار باعىپ كۇتە مە؟
- جوق، وزدىگىنەن تىرشىلىك ەتەدى.
- ولاي بولسا، جابايى اڭدار دەۋگە دە بولادى ەكەن.
- تاعى قانداي اڭداردى بىلەسىڭدەر؟
- جولبارىس، ارىستان، بۇعى، كيىك، ارقار.
- تۋعان ولكەمىزدە قانداي اڭدار كەزدەسەدى؟
- قاسقىر، قويان، تۇلكى.
- ولاردىڭ پايداسى بار ما؟
- تابيعات كوركى، تەرىسى - كيىم، ەتى - قورەك، ءمۇيىزى - ءدارى، سانيتارلار.
- اڭدار وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى دەدىك، ءبىراق ءبىرىن - ءبىرى جەپ، ەتپەن قورەكتەنەتىن دە اڭدار بار. ولاردى «جىرتقىش اڭدار»- دەيدى.
مىسالى قاسقىردى الايىق، ول ەتپەن قورەكتەنەدى، ءبىراق جىرتقىش ەكەن دەپ جويىپ جىبەرۋگە بولمايدى.
ءىۇ. جاڭا تاقىرىپ:
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز جانۋارلار تىرشىلىگى تۋرالى. جانۋارلار – ءتىرى تابيعاتتىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى. جانۋارلار الەمى وتە باي، ولاردى ءوزارا بىرنەشە توپقا بولۋگە بولادى.
جانۋارلار – جابايى جانۋارلار جانە ءۇي جانۋارلارى بولىپ بولىنەدى. جابايى اڭدار تابيعاتتا وزدىگىمەن تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلگەن. ءۇي جانۋارلارىن (مالدى) ادام قولدا باعىپ وسىرەدى.
جابايى اڭدار مەن مالدار تولدەرىن ەمىزىپ، سۇتپەن قورەكتەندىرەدى. سوندىقتان ولاردى «سۇتقورەكتى جانۋارلار» دەپ اتايدى. (تاسپادان ءۇي جانۋارلارىن كورسەتۋ)
اڭداردى قورعاۋ ماقساتىندا ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كوپتەگەن قورىقتار اشىلدى. وسى قورىقتاردا قورعاۋعا الىنعان اڭدار تىرشىلىك ەتەدى. ولار قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىنا» ەنگىزىلگەن.
3. «جانۋارلار الەمىنە» قىسقاشا شولۋ جاساۋ:
جانۋارلار الەمى
تابيعات جاعدايى جەر شارىنىڭ بارلىق بولىگىندە بىردەي ەمەس. وسىعان بايلانىستى جان – جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلىپ وتىرادى. ولار جەر بەتىندە، سۋدا، اۋادا، توپىراق اراسىندا، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار ورگانيزمىندە تىرشىلىك ەتە بەرەدى. ولار ءبىر - بىرىنەن ۇقساستىعىنا، تۇرلەرىنە، ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي بىرنەشە توپقا بولىنەدى.
V. وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
2. بالالارعا تىزبەكتەپ وقىتۋ.
شىعارماشىلىق جۇمىس.
1) سيىر، قويان، جىلقى، قوي، تاۋىق، دوڭىز دەگەن قازاقشا جىل ساناۋ بار.
2) توقتى، تورپاق، ارىستان، ەشكىمۇيىز دەگەن شوقجۇلدىزدار بار.
3) قىس قاتتى بولاتىن بولسا، تيىن ۇياسىن تومەنگە، قىس جىلى بولسا جوعارى جاسايدى.
4) ساۋدادا التىن، كۇمىستى قويتۇياق، تايتۇياق دەپ قولدانعان.
5) تۇلكىنىڭ بالاسىن جاۋتاڭ، قاسقىردىڭ بالاسىن – بولتىرىك، اققۋدىڭ بالاسىن كوگىلدىر دەيدى ەكەن. " بۇل نە؟ " دەگەن كىتاپتا.
ءۇى. سەرگىتۋ ءساتى.
VII. قۇستار.
قۇستار — جىلىقاندى ومىرتقالى جانۋارلار (ومىرتقاسى بار جانۋارلار). ولاردىڭ قاۋىرسىندارى جىلۋدى ساقتاۋعا جانە ۇشۋعا كومەكتەسەدى. ولار ارتقى ەكى اياقتارىمەن جۇرەدى، ال الدىڭعى اياق - قولدارى قاناتتارعا اينالعان. قۇستاردىڭ بارلىعى جۇمىرتقا سالادى. قۇستاردىڭ دەنەلەرى جەڭىل بولعانىمەن، مىقتى جانە ۇشۋعا ىڭعايلى بولادى. دەگەنمەن ۇشپايتىن قۇستار دا كەزدەسەدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
2. بالالارعا تىزبەكتەپ وقىتۋ.
Vءىىى. ساباقتى بەكىتۋ.
- بيىلعى جىل قاي جىل؟
- مەشىن جىلى. جىل اتاۋلارى جانۋارلار اتاۋلارىمەن اتالادى.
«كىم جىلدام؟» ويىنى.
1. يت سياقتى ءپىشىنى،
ۇناتپايدى كىسىنى. (تۇلكى)
2. جازدا سۇرعىلت،
قىستا اپپاق (قويان)
3. قايدا بولسىن باراتىن،
مىنسەڭ ۇشقىر قاناتىڭ. (جىلقى)
2. ءوزى ۇلكەن جانۋار،
ۇستىندە ۇلكەن تاۋى بار. (تۇيە)
3. كوزىن جۇمادى،
كوزىن اشادى.
سىبىسىن بىلدىرمەي
اقىرىن باسادى. (مىسىق)
4. ادامعا سەرىك،
كۇزەتكە بەرىك. (يت)
شىعارماشىلىق جۇمىس.
1) قۇستار ەرتەمەن جەم ىزدەۋگە شىقسا، كۇن جاۋىندى، شاشىندى بولادى.
2) قارلىعاشتار اسپاندا بيىكتەپ ۇشسا، كۇن اشىق بولادى.
3) قاز – ۇيرەك سۋعا شومىلىپ، قيقۋلاپ كەتسە، اۋا – رايى بۇزىلادى.
4) قازاقتا كوكەك ياعني ءساۋىر، مامىر دەگەن اي اتتارى بار، بۇل قۇستىڭ اتى.
ساناماق.
1) بۇركىت، ەلىك، ۇكى
قارعا، قۇلان، تۇلكى.
بارىس، بۇعى، بورسىق،
بۇلبۇل، توتى، شىمشىق
ال سانايىق ءارى،
قانشا بولدى، ءبارى.
2) التى قونجىق ورمانعا
بارا جاتتى قورباڭداپ.
ءبىرى ولاردىڭ شارشادى،
ءارى قاراي بارمادى.
جاۋابىن تەز ايتىڭدار،
قانشا قونجىق كەتتى الدى؟
جاڭىلتپاش.
1) توق توقىلداق،
تەرەكتى توقىلداتپايدى.
2) ۇزاق ۇزاققا ۇشتى،
ۇزاق تۇزاققا ءتۇستى.
3) ارقادا التى ارقار بار،
قىرقادا قىرىق ارقار بار.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
دۇرىس، بۇرىس سۇراق جاۋاپ
1. كىرپىنىڭ اياقتارى قىسقا بولادى.(يا)
2. اڭدار جاباي وسەدى(يا)
3. جابايى جانۋارلار ورماندا، تاۋدا تىرشىلىك ەتەدى.(يا)
4. جابايى جانۋارلار ادامعا قىزمەت ەتەدى.(جوق)
5. اڭدار ءوز قورەگىن وزدەرى تاۋىپ جەيدى.(يا)
6. اڭدار تولدەرىن وزدەرى اسىرايدى.(يا)
7. بورسىق تىشقان، باقا، جاندىكتەرمەن، وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى.(يا)
8. ايۋ تاماقتى تاڭداپ جەيدى.(جوق)
9. سارشۇناق بيداي، ارپامەن قورەكتەنەدى.(يا)
10. كۇزدە اڭداردىڭ ەسكى ءجۇنى تۇسەدى.(يا)
ءىح. باعالاۋ. ماداقتاۋ.
ح. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
تاقىرىپتى وقىپ كەلۋ، اڭگىمەلەۋ.
جانۋارلار. اڭدار مەن مالدار نەمەسە سۇتقورەكتىلەر. قۇستار. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: جانۋارلار الەمى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: تابيعاتتىڭ جاناشىرى بولىپ، ونى قورعاۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، جۇمباقتار.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
تابيعات، تىرشىلىكسىڭ تۇنىپ تۇرعان،
سەن كۇنسىڭ كوتەرىلگەن كۇلىپ تۇرعان.
سەن جارىقسىڭ،
سەن جەرسىڭ،
سەن اۋاسىڭ،
سەن انامسىڭ
ءبارى مەنىڭ ءومىرىم سەن سىيلاعان.
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار، ولەڭ نە تۋرالى؟ (تابيعات)
- تابيعات تۋرالى قاي كىتاپتان وقىپ بىلەمىز؟ (دۇنيەتانۋ)
- ولاي بولسا، بالالار ءقازىر ءبىز دۇنيەتانۋ ساباعىن باستايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
- كىم ءوز تۇسىنىگىن ايتىپ بەرەدى؟
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ.
- ميعا شابۋىل. «تابيعات» (وي شاقىرۋ)
- تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟ (2 - گە)
- ءولى تابيعاتقا نەلەر جاتادى؟ (تاۋ، تاس، سۋ، ت. ب.)
- ءتىرى تابيعاتقا نەلەر جاتادى؟ (ادام، جانۋار، وسىمدىكتەر)
- ەندەشە، ءتىرى تابيعاتتىڭ ءبىر توبى جانۋارلار الەمى جونىندە اڭگىمەلەسەيىك. بالالار، سىزدەر قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭدەر؟
قويان، تۇلكى، قاسقىر، ايۋ.
بالالار، بۇل سۋرەتتەگى جانۋارلاردى اڭدار دەيمىز.
- اڭداردى ادامدار باعىپ كۇتە مە؟
- جوق، وزدىگىنەن تىرشىلىك ەتەدى.
- ولاي بولسا، جابايى اڭدار دەۋگە دە بولادى ەكەن.
- تاعى قانداي اڭداردى بىلەسىڭدەر؟
- جولبارىس، ارىستان، بۇعى، كيىك، ارقار.
- تۋعان ولكەمىزدە قانداي اڭدار كەزدەسەدى؟
- قاسقىر، قويان، تۇلكى.
- ولاردىڭ پايداسى بار ما؟
- تابيعات كوركى، تەرىسى - كيىم، ەتى - قورەك، ءمۇيىزى - ءدارى، سانيتارلار.
- اڭدار وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى دەدىك، ءبىراق ءبىرىن - ءبىرى جەپ، ەتپەن قورەكتەنەتىن دە اڭدار بار. ولاردى «جىرتقىش اڭدار»- دەيدى.
مىسالى قاسقىردى الايىق، ول ەتپەن قورەكتەنەدى، ءبىراق جىرتقىش ەكەن دەپ جويىپ جىبەرۋگە بولمايدى.
ءىۇ. جاڭا تاقىرىپ:
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز جانۋارلار تىرشىلىگى تۋرالى. جانۋارلار – ءتىرى تابيعاتتىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى. جانۋارلار الەمى وتە باي، ولاردى ءوزارا بىرنەشە توپقا بولۋگە بولادى.
جانۋارلار – جابايى جانۋارلار جانە ءۇي جانۋارلارى بولىپ بولىنەدى. جابايى اڭدار تابيعاتتا وزدىگىمەن تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلگەن. ءۇي جانۋارلارىن (مالدى) ادام قولدا باعىپ وسىرەدى.
جابايى اڭدار مەن مالدار تولدەرىن ەمىزىپ، سۇتپەن قورەكتەندىرەدى. سوندىقتان ولاردى «سۇتقورەكتى جانۋارلار» دەپ اتايدى. (تاسپادان ءۇي جانۋارلارىن كورسەتۋ)
اڭداردى قورعاۋ ماقساتىندا ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كوپتەگەن قورىقتار اشىلدى. وسى قورىقتاردا قورعاۋعا الىنعان اڭدار تىرشىلىك ەتەدى. ولار قازاقستاننىڭ «قىزىل كىتابىنا» ەنگىزىلگەن.
3. «جانۋارلار الەمىنە» قىسقاشا شولۋ جاساۋ:
جانۋارلار الەمى
تابيعات جاعدايى جەر شارىنىڭ بارلىق بولىگىندە بىردەي ەمەس. وسىعان بايلانىستى جان – جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلىپ وتىرادى. ولار جەر بەتىندە، سۋدا، اۋادا، توپىراق اراسىندا، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار ورگانيزمىندە تىرشىلىك ەتە بەرەدى. ولار ءبىر - بىرىنەن ۇقساستىعىنا، تۇرلەرىنە، ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي بىرنەشە توپقا بولىنەدى.
V. وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
2. بالالارعا تىزبەكتەپ وقىتۋ.
شىعارماشىلىق جۇمىس.
1) سيىر، قويان، جىلقى، قوي، تاۋىق، دوڭىز دەگەن قازاقشا جىل ساناۋ بار.
2) توقتى، تورپاق، ارىستان، ەشكىمۇيىز دەگەن شوقجۇلدىزدار بار.
3) قىس قاتتى بولاتىن بولسا، تيىن ۇياسىن تومەنگە، قىس جىلى بولسا جوعارى جاسايدى.
4) ساۋدادا التىن، كۇمىستى قويتۇياق، تايتۇياق دەپ قولدانعان.
5) تۇلكىنىڭ بالاسىن جاۋتاڭ، قاسقىردىڭ بالاسىن – بولتىرىك، اققۋدىڭ بالاسىن كوگىلدىر دەيدى ەكەن. " بۇل نە؟ " دەگەن كىتاپتا.
ءۇى. سەرگىتۋ ءساتى.
VII. قۇستار.
قۇستار — جىلىقاندى ومىرتقالى جانۋارلار (ومىرتقاسى بار جانۋارلار). ولاردىڭ قاۋىرسىندارى جىلۋدى ساقتاۋعا جانە ۇشۋعا كومەكتەسەدى. ولار ارتقى ەكى اياقتارىمەن جۇرەدى، ال الدىڭعى اياق - قولدارى قاناتتارعا اينالعان. قۇستاردىڭ بارلىعى جۇمىرتقا سالادى. قۇستاردىڭ دەنەلەرى جەڭىل بولعانىمەن، مىقتى جانە ۇشۋعا ىڭعايلى بولادى. دەگەنمەن ۇشپايتىن قۇستار دا كەزدەسەدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
2. بالالارعا تىزبەكتەپ وقىتۋ.
Vءىىى. ساباقتى بەكىتۋ.
- بيىلعى جىل قاي جىل؟
- مەشىن جىلى. جىل اتاۋلارى جانۋارلار اتاۋلارىمەن اتالادى.
«كىم جىلدام؟» ويىنى.
1. يت سياقتى ءپىشىنى،
ۇناتپايدى كىسىنى. (تۇلكى)
2. جازدا سۇرعىلت،
قىستا اپپاق (قويان)
3. قايدا بولسىن باراتىن،
مىنسەڭ ۇشقىر قاناتىڭ. (جىلقى)
2. ءوزى ۇلكەن جانۋار،
ۇستىندە ۇلكەن تاۋى بار. (تۇيە)
3. كوزىن جۇمادى،
كوزىن اشادى.
سىبىسىن بىلدىرمەي
اقىرىن باسادى. (مىسىق)
4. ادامعا سەرىك،
كۇزەتكە بەرىك. (يت)
شىعارماشىلىق جۇمىس.
1) قۇستار ەرتەمەن جەم ىزدەۋگە شىقسا، كۇن جاۋىندى، شاشىندى بولادى.
2) قارلىعاشتار اسپاندا بيىكتەپ ۇشسا، كۇن اشىق بولادى.
3) قاز – ۇيرەك سۋعا شومىلىپ، قيقۋلاپ كەتسە، اۋا – رايى بۇزىلادى.
4) قازاقتا كوكەك ياعني ءساۋىر، مامىر دەگەن اي اتتارى بار، بۇل قۇستىڭ اتى.
ساناماق.
1) بۇركىت، ەلىك، ۇكى
قارعا، قۇلان، تۇلكى.
بارىس، بۇعى، بورسىق،
بۇلبۇل، توتى، شىمشىق
ال سانايىق ءارى،
قانشا بولدى، ءبارى.
2) التى قونجىق ورمانعا
بارا جاتتى قورباڭداپ.
ءبىرى ولاردىڭ شارشادى،
ءارى قاراي بارمادى.
جاۋابىن تەز ايتىڭدار،
قانشا قونجىق كەتتى الدى؟
جاڭىلتپاش.
1) توق توقىلداق،
تەرەكتى توقىلداتپايدى.
2) ۇزاق ۇزاققا ۇشتى،
ۇزاق تۇزاققا ءتۇستى.
3) ارقادا التى ارقار بار،
قىرقادا قىرىق ارقار بار.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
دۇرىس، بۇرىس سۇراق جاۋاپ
1. كىرپىنىڭ اياقتارى قىسقا بولادى.(يا)
2. اڭدار جاباي وسەدى(يا)
3. جابايى جانۋارلار ورماندا، تاۋدا تىرشىلىك ەتەدى.(يا)
4. جابايى جانۋارلار ادامعا قىزمەت ەتەدى.(جوق)
5. اڭدار ءوز قورەگىن وزدەرى تاۋىپ جەيدى.(يا)
6. اڭدار تولدەرىن وزدەرى اسىرايدى.(يا)
7. بورسىق تىشقان، باقا، جاندىكتەرمەن، وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى.(يا)
8. ايۋ تاماقتى تاڭداپ جەيدى.(جوق)
9. سارشۇناق بيداي، ارپامەن قورەكتەنەدى.(يا)
10. كۇزدە اڭداردىڭ ەسكى ءجۇنى تۇسەدى.(يا)
ءىح. باعالاۋ. ماداقتاۋ.
ح. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
تاقىرىپتى وقىپ كەلۋ، اڭگىمەلەۋ.
جانۋارلار. اڭدار مەن مالدار نەمەسە سۇتقورەكتىلەر. قۇستار. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
دۇنيەتانۋ پانىنەن اشىق ساباق جوسپارى "دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى"
