دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
دۇنيەتانۋ پانىنەن اشىق ساباق جوسپارى "دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى"
ماقساتى: دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ.
ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، جۇيەلەپ مازمۇنداۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قورعاۋعا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ديسك(دەرەكتى فيلم)
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جيناقتاۋ، كورنەكىلىك.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ديسك(دەرەكتى فيلم)
بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن ساباققا اۋدارۋ. كۇنگە قولدارىڭدى سوزىڭدار. كۇننىڭ جومارت ساۋلەلەرى انانىڭ نازىك الاقانىنداي ايالايدى، سيپالايدى، جىلىتادى. سيقىرلى كۇن بارلىق وكپە مەن مۇڭدى ەرىتىپ جىبەرەدى. جۇرەگىمىزدى جىلۋ مەن ماحابباتقا تولتىرادى.
بارلىعى: كۇن جارىعىن الاقانعا سالامىن، جۇرەگىمە باسىپ ۇستاي قالامىن.
ىزگى ءارى نازىك، جارىق، مەيىرىمدى، بولىپ كەتەر سوندا دەرەۋ جان - جاعىم.
- مىنە، جۇرەگىمىزدەگى وسىنداي جىلۋمەن ساباعىمىزدى باستايمىز.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
- شالعىندى قورعاۋدىڭ قانداي جولىن بىلەسىڭ؟
- شالعىنداعى تىرشىلىك ەتەتىن جانۋارلاردى قورعاماسا شالعىندى القاپ قانداي كۇيگە تۇسەدى؟
- شابىندىقتاعى پىشەندى قاي كەزدە جيناعان دۇرىس؟
- شالعىندى قورعاۋ تاقىرىبىنىڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
ءىىى ءبىلىمدى تەكسەرۋ كەزەڭى:
شالعىن وسىمدىكتەرى قاي كەزدە بالعىن، جۇمساق بولادى.؟
قانداي جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى؟
بودەنە تۋرالى قانداي مالىمەت الدىڭ؟
بودەنەنىڭ جۇمىرتقاسىنىڭ قانداي ەمدىك قاسيەتى بار؟
ءىV ماقساتىن قويۋ كەزەڭى: تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
V جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى:
1. كىرىسپە: دالا دەپ نەنى ايتامىز؟ دالادا قانداي وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى كورگەندەرىڭ بار؟
2. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ. دالا — ورمانسىز جازىق القاپ. 2. دالا – قۋاڭشىلىققا جانە ايازعا ءتوزىمدى كوپجىلدىق شوپتەسىن وسىمدىكتەر تۇرپاتى. ول جەر شارىنىڭ قوڭىرقاي بەلدەۋلەرىندەگى قارا توپىراقتى، قوڭىر، كۇلگىن توپىراقتى ايماقتارى. كوپ ەلدەردە دالا قورىقتاردا عانا ساقتالعان.
دالا - ىلعالدى قۋاڭ دالا، ءشول دالا بولىپ بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. قۋاڭ دالانىڭ سانگە بولەنەتىن كەزى – كوكتەم. قار سۋىمەن ىلعالدانىپ، ءشوبى كوكمايسا بولىپ، كوز تارتادى. كوكتەمدە دالانى سارى گۇلدى قازجۋا مەن جاۋقازىندار جاۋىپ كەتەدى. بۇل وسىمدىكتەر ساباعىنىڭ توپىراق اراسىنداعى بولىگىندە قورەكتىك زاتتار جينالعان جۋاشىقتارى بار. جەر كەۋىپ، قۇرعاقشىلىق باستالعان كەزدە جەر بەتىندەگى مۇشەلەرى كەۋىپ قالادى. ال جۋاشىقتارى توپىراق اراسىندا جاز، قىس بويى ساقتالىپ، كوكتەمدە تاعى كوكتەيدى. قۋاڭ دالا كوبىنە مال جايىلىمى رەتىندە پايدالانىلادى. يزەن، بۇتاقاراعان، كوكپەك پەن تەرىسكەن سياقتى بۇتالار، بوز، بەتەگە، جۋسان، بوتاگوز، مىڭجاپىراق، سارىباس جوڭىشقا سياقتى وسىمدىكتەر كەزدەسەدى. بوزتورعاي، بۇركىت، سۋىر، بورسىق، دالا تاسباقاسى، سارشۇناق، تىشقان، تۇلكى، قاسقىر، قارساق، ور قويان سياقتى جانۋارلار مەكەندەيدى.
قوسىمشا ماتەريال بويىنشا سۋىرلار تىرشىلىگى جايلى بايانداۋ. شاعىن تومپەشىكتەر بايقاساڭ، ولار سۋىر تومپەشىكتەرى. سۋىرلار ءۇيىر - ءۇيىر بوپ مەكەندەيدى. سۋىر تومپەشىكتەرى ەداۋىر قوماقتى بولادى. ونىڭ كولدەنەڭى 10 - 15م، بيىكتىگى 1م دەيىن جەتەدى. سۋىر شوپتەكتى وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى.
بورسىق وسىمدىك تۇقىمدارىمەن، ساباقتارىنىڭ شىرىندى، جۇمساق بولىكتەرىمەن جانە جاندىكتەرمەن قورەكتەنەدى. ول جەم ىزدەۋگە تۇندە شىعادى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. تىزبەكتەي داۋىستاپ وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كۇن رەتىن، اۋا رايىن جازۋ. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن تەرىپ جازۋ.
Vءى جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
سۋرەتتەر كورسەتىپ، ءار وسىمدىك پەن جانۋاردىڭ اتىن تاۋىپ، ونىڭ تىرشىلىگى جايلى اڭگىمەلەتۋ.
دەرەكتى ءفيلمدى كورسەتۋ. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
Vءىى بەكىتۋ كەزەڭى: قورىتىندىلاۋ - دالا قانداي تۇرگە بولىنەدى؟ قۋاڭ دالاعا قانداي جەرلەر جاتادى؟ كوكتەمگى دالا ادامعا قانداي اسەر قالدىرادى؟
- دالادا بۇتالار، وسىمدىكتەر، جانۋارلاردىڭ قانداي تۇرلەرى بولادى ەكەن؟
- ءوزىڭ تۇرعان جەردە قۋاڭ دالا بار ما؟ ونىڭ اۋماعى، ورنالاسقان جەرى، جالپى ءتۇرى، بەدەرى تۋرالى اڭگىمەلە.
Vءىىى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ كەزەڭى: 79، 80، 81، 82 - بەتتەردى وقۋ، مازمۇنى. داپتەرگە 82 - بەتتەگى باقىلاۋعا ارنالعان تاپسىرمانى جازۋ.
باعالاۋ.
دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى. جۇكتەۋ
ماقساتى: دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ.
ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، جۇيەلەپ مازمۇنداۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قورعاۋعا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ديسك(دەرەكتى فيلم)
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جيناقتاۋ، كورنەكىلىك.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ديسك(دەرەكتى فيلم)
بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن ساباققا اۋدارۋ. كۇنگە قولدارىڭدى سوزىڭدار. كۇننىڭ جومارت ساۋلەلەرى انانىڭ نازىك الاقانىنداي ايالايدى، سيپالايدى، جىلىتادى. سيقىرلى كۇن بارلىق وكپە مەن مۇڭدى ەرىتىپ جىبەرەدى. جۇرەگىمىزدى جىلۋ مەن ماحابباتقا تولتىرادى.
بارلىعى: كۇن جارىعىن الاقانعا سالامىن، جۇرەگىمە باسىپ ۇستاي قالامىن.
ىزگى ءارى نازىك، جارىق، مەيىرىمدى، بولىپ كەتەر سوندا دەرەۋ جان - جاعىم.
- مىنە، جۇرەگىمىزدەگى وسىنداي جىلۋمەن ساباعىمىزدى باستايمىز.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
- شالعىندى قورعاۋدىڭ قانداي جولىن بىلەسىڭ؟
- شالعىنداعى تىرشىلىك ەتەتىن جانۋارلاردى قورعاماسا شالعىندى القاپ قانداي كۇيگە تۇسەدى؟
- شابىندىقتاعى پىشەندى قاي كەزدە جيناعان دۇرىس؟
- شالعىندى قورعاۋ تاقىرىبىنىڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
ءىىى ءبىلىمدى تەكسەرۋ كەزەڭى:
شالعىن وسىمدىكتەرى قاي كەزدە بالعىن، جۇمساق بولادى.؟
قانداي جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى؟
بودەنە تۋرالى قانداي مالىمەت الدىڭ؟
بودەنەنىڭ جۇمىرتقاسىنىڭ قانداي ەمدىك قاسيەتى بار؟
ءىV ماقساتىن قويۋ كەزەڭى: تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
V جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى:
1. كىرىسپە: دالا دەپ نەنى ايتامىز؟ دالادا قانداي وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى كورگەندەرىڭ بار؟
2. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ. دالا — ورمانسىز جازىق القاپ. 2. دالا – قۋاڭشىلىققا جانە ايازعا ءتوزىمدى كوپجىلدىق شوپتەسىن وسىمدىكتەر تۇرپاتى. ول جەر شارىنىڭ قوڭىرقاي بەلدەۋلەرىندەگى قارا توپىراقتى، قوڭىر، كۇلگىن توپىراقتى ايماقتارى. كوپ ەلدەردە دالا قورىقتاردا عانا ساقتالعان.
دالا - ىلعالدى قۋاڭ دالا، ءشول دالا بولىپ بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. قۋاڭ دالانىڭ سانگە بولەنەتىن كەزى – كوكتەم. قار سۋىمەن ىلعالدانىپ، ءشوبى كوكمايسا بولىپ، كوز تارتادى. كوكتەمدە دالانى سارى گۇلدى قازجۋا مەن جاۋقازىندار جاۋىپ كەتەدى. بۇل وسىمدىكتەر ساباعىنىڭ توپىراق اراسىنداعى بولىگىندە قورەكتىك زاتتار جينالعان جۋاشىقتارى بار. جەر كەۋىپ، قۇرعاقشىلىق باستالعان كەزدە جەر بەتىندەگى مۇشەلەرى كەۋىپ قالادى. ال جۋاشىقتارى توپىراق اراسىندا جاز، قىس بويى ساقتالىپ، كوكتەمدە تاعى كوكتەيدى. قۋاڭ دالا كوبىنە مال جايىلىمى رەتىندە پايدالانىلادى. يزەن، بۇتاقاراعان، كوكپەك پەن تەرىسكەن سياقتى بۇتالار، بوز، بەتەگە، جۋسان، بوتاگوز، مىڭجاپىراق، سارىباس جوڭىشقا سياقتى وسىمدىكتەر كەزدەسەدى. بوزتورعاي، بۇركىت، سۋىر، بورسىق، دالا تاسباقاسى، سارشۇناق، تىشقان، تۇلكى، قاسقىر، قارساق، ور قويان سياقتى جانۋارلار مەكەندەيدى.
قوسىمشا ماتەريال بويىنشا سۋىرلار تىرشىلىگى جايلى بايانداۋ. شاعىن تومپەشىكتەر بايقاساڭ، ولار سۋىر تومپەشىكتەرى. سۋىرلار ءۇيىر - ءۇيىر بوپ مەكەندەيدى. سۋىر تومپەشىكتەرى ەداۋىر قوماقتى بولادى. ونىڭ كولدەنەڭى 10 - 15م، بيىكتىگى 1م دەيىن جەتەدى. سۋىر شوپتەكتى وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى.
بورسىق وسىمدىك تۇقىمدارىمەن، ساباقتارىنىڭ شىرىندى، جۇمساق بولىكتەرىمەن جانە جاندىكتەرمەن قورەكتەنەدى. ول جەم ىزدەۋگە تۇندە شىعادى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. تىزبەكتەي داۋىستاپ وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كۇن رەتىن، اۋا رايىن جازۋ. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن تەرىپ جازۋ.
Vءى جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
سۋرەتتەر كورسەتىپ، ءار وسىمدىك پەن جانۋاردىڭ اتىن تاۋىپ، ونىڭ تىرشىلىگى جايلى اڭگىمەلەتۋ.
دەرەكتى ءفيلمدى كورسەتۋ. دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
Vءىى بەكىتۋ كەزەڭى: قورىتىندىلاۋ - دالا قانداي تۇرگە بولىنەدى؟ قۋاڭ دالاعا قانداي جەرلەر جاتادى؟ كوكتەمگى دالا ادامعا قانداي اسەر قالدىرادى؟
- دالادا بۇتالار، وسىمدىكتەر، جانۋارلاردىڭ قانداي تۇرلەرى بولادى ەكەن؟
- ءوزىڭ تۇرعان جەردە قۋاڭ دالا بار ما؟ ونىڭ اۋماعى، ورنالاسقان جەرى، جالپى ءتۇرى، بەدەرى تۋرالى اڭگىمەلە.
Vءىىى ۇيگە تاپسىرما بەرۋ كەزەڭى: 79، 80، 81، 82 - بەتتەردى وقۋ، مازمۇنى. داپتەرگە 82 - بەتتەگى باقىلاۋعا ارنالعان تاپسىرمانى جازۋ.
باعالاۋ.
دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى. جۇكتەۋ