جانۋارلاردىڭ قىسقى تىرشىلىگى
ساباق تاقىرىبى: جانۋارلاردىڭ قىسقى تىرشىلىگى
ساباقتىڭ ماقساتى: جانۋارلاردىڭ قىسقى تىرشىلىگىمەن تانىستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. تۋعان ولكەنىڭ جانۋارلارىن قورعاۋ. ءۇي جانۋارلارىن قامقورلىققا الۋ، ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، سلايدتار، الىپپە داپتەر.
ساباق بارىسى:
پسيحولوگيالىق ءسات.
ويىن: «جانۋارلاردى توپتاستىرايىق ( وقۋشىلارعا جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى تاراتىلىپ بەرىلەدى.)
- بالالار، مەن سەندەردىڭ الدارىڭا جانۋارلاردىڭ سۋرەتىن تاراتىپ قويدىم. سۋرەتتەردى مۇحيات قاراپ الىڭدار.
- قانە كىمدە ءۇي جانۋارلارىنىڭ سۋرەتتەرى بار ەكەن؟
- ءۇي جانۋارلارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
قوي. ءبىز قويدى سويىپ ەتىن جەيمىز. جۇننەن كورپە جاسايدى، شۇلىق توقيدى تەرىسىنەن تون جاسايدى.
سيىر. سيىردى ساۋامىز. ءسۇتىن ىشەمىز. سۇتىنەن ماي، قايماق، ايران، قۇرت، ىرىمشىك جاسايمىز. سويىپ ەتىن جەيمىز
جىلقى. جىلقىنى مىنەمىز. بايگەگە شابامىز. جىلقىنى دا سويىپ، ەتىن جەيمىز. جىلقىدان قازى، قارتا، قىمىز الامىز. قىمىز دەنساۋلىققا وتە پايدالى.
تۇيە. تۇيەمەن جۇك تاسيدى. بۇرىن ادامدار تۇيەمەن كوشكەن. تۇيە شوك دەسە جاتادى.
- بالالار، كوردىڭدەر مە، ءۇي جانۋارلارى بىزگە پايدالى ەكەن سوندىقتاندا ءبىز ولاردى اسىرايدى ەكەنبىز.
- قانە، جابايى جانۋارلار كىمدەر دە ەكەن؟
- سەندەردىڭ وزدەرىڭنىڭ قولدارىنداعى جانۋارلار تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
قاسقىر. قاسقىر دالادا، ورماندا جۇرەدى. ول مالداردى، تۇلكى، قويانداردى جەپ قويادى. اڭشىلار ونى اتادى. (ءمۇعالىم جىرتقىشتار تۋرالى ايتىپ تانىستىرادى).
ايۋ. مىناۋ – قوڭىر ايۋ. قوڭىر ايۋ ورماندا بولادى. ول بالدى جاقسى كورەدى. اق ايۋلار دا بولادى. ولار سۋعا شومىلعاندى جاقسى كورەدى. سۋىق جاقتا ءومىر سۇرەدى.
تۇلكى. مىناۋ - تۇلكى. ول وتە قۋ اڭ. تۇلكى تۋرالى ەرتەگى، مۋلتفيلمدەر كوپ.
قويان. قويان - قورقاق. ول وتە سۇيكىمدى. سوندىقتان، بالالار قوياندى ۇيدە دە اسىرايدى.
سەرگىتۋ ءساتى.
- سۇلتان، سەن قويان تۋرالى ءان بىلەسىڭ بە؟
- وندا ءانىڭدى ايتىپ بەرشى. بالالار سەندەر دە سۇلتانمەن بىرگە ورىنداڭدار.
- تاقتاعا قولدارىندا قۇستاردىڭ سۋرەتى بار بالالار، شىعا قويىڭدار.
قۇستاردا جانۋارعا جاتادى. قۇستاردا ءۇي قۇستارى، دالا قۇستارى بولىپ بولىنەدى. قانە، وڭ جاققا – ءۇي قۇستارى، سول جاققا – دالا قۇستارى تۇرا قالايىق.
ءۇي قۇستارى: تاۋىق بىزگە جۇمىرتقا بەرەدى. قاز بەن ۇيرەكتىڭ ەتىن جەيمىز، جۇنىنەن جاستىق جاسايمىز.
دالا قۇستارى: كوگەرشىن، تورعاي، قارعا ت. ب تۋرالى ولەڭ وقيدى. قۇستاردىڭ ۇياسىن بۇزۋعا، جۇمىرتقاسىن الۋعا بولمايدى. وبال بولادى. قۇستار باۋ - باقشانىڭ دوسى، ولاردى اتۋعا بولمايدى.
جاڭا ساباق.
- بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟ (كۇز)
- ءقازىر بىزدە كۇزدىڭ سوڭعى ايى. از ۋاقىتتان كەيىن قىلىشىن سۇيرەتىپ قىس كەلەدى. قىلىشىن سۇيرەتىپ كەلەدى دەيتىن سەبەبىمىز، وزىمەن بىرگە قالىڭ قارىن، ۇسكىرىك بورانىن، قاقاعان ايازىن الا كەلەدى. قىستان قىسىلماي شىعۋ ءۇشىن ءبىز كومىر، اعاش وتىنىمىزدى، تاماعىمىزدى دايىندايمىز.
ال، بالالار، ءۇي جانۋارلارىنىڭ بىزگە كوپ پايداسى بار ەكەن. «سىيعا - سىي» دەگەندەي بىزدە ولارعا قىسقى ايازدا قامقورلىق جاساۋىمىز كەرەك ەكەن. سۋرەتكە نازار اۋدارايىقشى. ءۇي جانۋارلارىنا قىسقى ازىق، جەم، ءشوپ دايىنداپ، قوراسىن جىلىلاپ قويامىز.
- ال، مىنا اڭدار دا قىسقا وزىنشە دايىندالادى ەكەن. كۇزدە قىسقى ازىقتارىن ازىرلەپ، وزدەرىنە جىلى مەكەن دايىندايدى. مىسالى، ايۋ قىستا اپانىنا جاتىپ، قىسقى ۇيقىعا كەتەدى. ول قىس بويى ۇيىقتاپ جاتادى. قاسقىر ۇڭگىرىنە، تۇلكى ىنىنە، ءتيىن اعاش ءدىنىنىڭ قۋىسىنان وزىنە ۇيا جاساپ، ۇياسىن جاڭعاققا تولتىرادى. ولار وزدەرىنە ازىق ىزدەپ، ورماندى، دالانى كەزىپ جۇرەدى. قويان جاۋىنان قورعانۋ ءۇشىن تونىن وزگەرتىپ وتىرادى.
- ال قۇستاردىڭ كوپشىلىگى كۇزدە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كەيبىر قۇستار عانا مەكەنىندە قىستاپ قالادى.
- وزدەرىڭ قىستاپ قالاتىن قانداي قۇستاردى بىلەسىڭدەر؟ (قارعا، ساۋىسقان، كوگەرشىن، تورعاي)
- قىستا قۇستارعا جەم تابۋ قيىن ەكەن. ولارعا ءبىز جەم شاشار دايىنداپ، جەم شاشىپ، قامقورلىق جاساۋىمىز كەرەك.
كىتاپپەن جۇمىس.
- نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
- ءتيىن قىسقا وزىنە مول ەتىپ جاڭعاق جينايدى. اعاش دىنىنەن وزىنە ۇيا جاسايدى. اعاش بۇتاقتارىندا جاڭعاعىن شاعىپ، بۇتاقتان - بۇتاققا سەكىرىپ جۇرەدى.
ەركىن اڭگىمە قۇراستىرۋ. «ءتيىن مەن قوياننىڭ قىسقى تىرشىلىگى».
- مىنا اڭدار دا قىسقى ازىق ىزدەپ، جورىققا شىققان ەكەن. ەندى ءوز مەكەندەرىن تابا الماي اداسىپ قالىپتى. كومەكتەسىپ ولاردىڭ مەكەنىن تاۋىپ بەرەيىك.
ويىن. «مەكەنىن تاۋىپ بەر».
شىعارماشىلىق جۇمىس:
1 - توپ «ورمانداعى قىزىقتى وقيعا» تاقىرىبىندا سۋرەت سالۋ.
2 - توپ «قىسقى ويىندار» تاقىرىبىنا ءتۇستى قاعازبەن جۇمىس.
توپتىق جۇمىستاردى تالداۋ.
قورىتىندى. ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: جانۋارلاردىڭ قىسقى تىرشىلىگىمەن تانىستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. تۋعان ولكەنىڭ جانۋارلارىن قورعاۋ. ءۇي جانۋارلارىن قامقورلىققا الۋ، ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، سلايدتار، الىپپە داپتەر.
ساباق بارىسى:
پسيحولوگيالىق ءسات.
ويىن: «جانۋارلاردى توپتاستىرايىق ( وقۋشىلارعا جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى تاراتىلىپ بەرىلەدى.)
- بالالار، مەن سەندەردىڭ الدارىڭا جانۋارلاردىڭ سۋرەتىن تاراتىپ قويدىم. سۋرەتتەردى مۇحيات قاراپ الىڭدار.
- قانە كىمدە ءۇي جانۋارلارىنىڭ سۋرەتتەرى بار ەكەن؟
- ءۇي جانۋارلارىنىڭ قانداي پايداسى بار؟
قوي. ءبىز قويدى سويىپ ەتىن جەيمىز. جۇننەن كورپە جاسايدى، شۇلىق توقيدى تەرىسىنەن تون جاسايدى.
سيىر. سيىردى ساۋامىز. ءسۇتىن ىشەمىز. سۇتىنەن ماي، قايماق، ايران، قۇرت، ىرىمشىك جاسايمىز. سويىپ ەتىن جەيمىز
جىلقى. جىلقىنى مىنەمىز. بايگەگە شابامىز. جىلقىنى دا سويىپ، ەتىن جەيمىز. جىلقىدان قازى، قارتا، قىمىز الامىز. قىمىز دەنساۋلىققا وتە پايدالى.
تۇيە. تۇيەمەن جۇك تاسيدى. بۇرىن ادامدار تۇيەمەن كوشكەن. تۇيە شوك دەسە جاتادى.
- بالالار، كوردىڭدەر مە، ءۇي جانۋارلارى بىزگە پايدالى ەكەن سوندىقتاندا ءبىز ولاردى اسىرايدى ەكەنبىز.
- قانە، جابايى جانۋارلار كىمدەر دە ەكەن؟
- سەندەردىڭ وزدەرىڭنىڭ قولدارىنداعى جانۋارلار تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
قاسقىر. قاسقىر دالادا، ورماندا جۇرەدى. ول مالداردى، تۇلكى، قويانداردى جەپ قويادى. اڭشىلار ونى اتادى. (ءمۇعالىم جىرتقىشتار تۋرالى ايتىپ تانىستىرادى).
ايۋ. مىناۋ – قوڭىر ايۋ. قوڭىر ايۋ ورماندا بولادى. ول بالدى جاقسى كورەدى. اق ايۋلار دا بولادى. ولار سۋعا شومىلعاندى جاقسى كورەدى. سۋىق جاقتا ءومىر سۇرەدى.
تۇلكى. مىناۋ - تۇلكى. ول وتە قۋ اڭ. تۇلكى تۋرالى ەرتەگى، مۋلتفيلمدەر كوپ.
قويان. قويان - قورقاق. ول وتە سۇيكىمدى. سوندىقتان، بالالار قوياندى ۇيدە دە اسىرايدى.
سەرگىتۋ ءساتى.
- سۇلتان، سەن قويان تۋرالى ءان بىلەسىڭ بە؟
- وندا ءانىڭدى ايتىپ بەرشى. بالالار سەندەر دە سۇلتانمەن بىرگە ورىنداڭدار.
- تاقتاعا قولدارىندا قۇستاردىڭ سۋرەتى بار بالالار، شىعا قويىڭدار.
قۇستاردا جانۋارعا جاتادى. قۇستاردا ءۇي قۇستارى، دالا قۇستارى بولىپ بولىنەدى. قانە، وڭ جاققا – ءۇي قۇستارى، سول جاققا – دالا قۇستارى تۇرا قالايىق.
ءۇي قۇستارى: تاۋىق بىزگە جۇمىرتقا بەرەدى. قاز بەن ۇيرەكتىڭ ەتىن جەيمىز، جۇنىنەن جاستىق جاسايمىز.
دالا قۇستارى: كوگەرشىن، تورعاي، قارعا ت. ب تۋرالى ولەڭ وقيدى. قۇستاردىڭ ۇياسىن بۇزۋعا، جۇمىرتقاسىن الۋعا بولمايدى. وبال بولادى. قۇستار باۋ - باقشانىڭ دوسى، ولاردى اتۋعا بولمايدى.
جاڭا ساباق.
- بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟ (كۇز)
- ءقازىر بىزدە كۇزدىڭ سوڭعى ايى. از ۋاقىتتان كەيىن قىلىشىن سۇيرەتىپ قىس كەلەدى. قىلىشىن سۇيرەتىپ كەلەدى دەيتىن سەبەبىمىز، وزىمەن بىرگە قالىڭ قارىن، ۇسكىرىك بورانىن، قاقاعان ايازىن الا كەلەدى. قىستان قىسىلماي شىعۋ ءۇشىن ءبىز كومىر، اعاش وتىنىمىزدى، تاماعىمىزدى دايىندايمىز.
ال، بالالار، ءۇي جانۋارلارىنىڭ بىزگە كوپ پايداسى بار ەكەن. «سىيعا - سىي» دەگەندەي بىزدە ولارعا قىسقى ايازدا قامقورلىق جاساۋىمىز كەرەك ەكەن. سۋرەتكە نازار اۋدارايىقشى. ءۇي جانۋارلارىنا قىسقى ازىق، جەم، ءشوپ دايىنداپ، قوراسىن جىلىلاپ قويامىز.
- ال، مىنا اڭدار دا قىسقا وزىنشە دايىندالادى ەكەن. كۇزدە قىسقى ازىقتارىن ازىرلەپ، وزدەرىنە جىلى مەكەن دايىندايدى. مىسالى، ايۋ قىستا اپانىنا جاتىپ، قىسقى ۇيقىعا كەتەدى. ول قىس بويى ۇيىقتاپ جاتادى. قاسقىر ۇڭگىرىنە، تۇلكى ىنىنە، ءتيىن اعاش ءدىنىنىڭ قۋىسىنان وزىنە ۇيا جاساپ، ۇياسىن جاڭعاققا تولتىرادى. ولار وزدەرىنە ازىق ىزدەپ، ورماندى، دالانى كەزىپ جۇرەدى. قويان جاۋىنان قورعانۋ ءۇشىن تونىن وزگەرتىپ وتىرادى.
- ال قۇستاردىڭ كوپشىلىگى كۇزدە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. كەيبىر قۇستار عانا مەكەنىندە قىستاپ قالادى.
- وزدەرىڭ قىستاپ قالاتىن قانداي قۇستاردى بىلەسىڭدەر؟ (قارعا، ساۋىسقان، كوگەرشىن، تورعاي)
- قىستا قۇستارعا جەم تابۋ قيىن ەكەن. ولارعا ءبىز جەم شاشار دايىنداپ، جەم شاشىپ، قامقورلىق جاساۋىمىز كەرەك.
كىتاپپەن جۇمىس.
- نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
- ءتيىن قىسقا وزىنە مول ەتىپ جاڭعاق جينايدى. اعاش دىنىنەن وزىنە ۇيا جاسايدى. اعاش بۇتاقتارىندا جاڭعاعىن شاعىپ، بۇتاقتان - بۇتاققا سەكىرىپ جۇرەدى.
ەركىن اڭگىمە قۇراستىرۋ. «ءتيىن مەن قوياننىڭ قىسقى تىرشىلىگى».
- مىنا اڭدار دا قىسقى ازىق ىزدەپ، جورىققا شىققان ەكەن. ەندى ءوز مەكەندەرىن تابا الماي اداسىپ قالىپتى. كومەكتەسىپ ولاردىڭ مەكەنىن تاۋىپ بەرەيىك.
ويىن. «مەكەنىن تاۋىپ بەر».
شىعارماشىلىق جۇمىس:
1 - توپ «ورمانداعى قىزىقتى وقيعا» تاقىرىبىندا سۋرەت سالۋ.
2 - توپ «قىسقى ويىندار» تاقىرىبىنا ءتۇستى قاعازبەن جۇمىس.
توپتىق جۇمىستاردى تالداۋ.
قورىتىندى. ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.
You Might Also Like
