جاس پسيحولوگپەن سۇحبات
الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىنى، جاس پسيحولوگ اسقار قىزى دانا حانىممەن سۇحبات.
— ءوزىڭىز جايلى قىسقاشا مالىمەت ايتا كەتسەڭىز؟
— مەنىڭ ەسىمىم اسقار قىزى دانا، 2002 جىلى 4 اقپاندا تاراز قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. كىشكەنتاي كەزىمدە اتا-اجەمنىڭ قولىندا وسكەنمىن.
— پسيحولوگيا سالاسىن تاڭداپ، ونى ءارى قاراي دامىتۋعا نە تۇرتكى بولدى؟
— مەن پسيحولوگياعا 11 سىنىپتان باستاپ قىزىعا باستادىم سەبەبى ءبىز ۇبت تاپسىراتىن بولعاندىقتان ءبىزدىڭ ەموسيونالدى جاعدايىمىز تۇراقسىز بولادى. اتا-انالار مەن مۇعالىمدەرىمىز بىزگە ءوزىمىز قالامايتىن نارسەلەردى ىستە، وسى ماماندىقتى تاڭدا دەپ ءجيى ايتادى. سودان كەيىن مەن “كۋرينىي بۋلون”، “ماگيا ۋترا” دەگەن كىتاپتار وقىدىم، سودان باستاپ مەنىڭ قىزىعۋشىلىعىم اشىلدى. بالا كەزىمىزدەگى تراۆما ءبىزدىڭ ومىرىمزگە قالاي اسەر ەتەتىن ءبىلدىم. مۇمكىن مەنىڭدە بالالىق تراۆمالارىم بار شىعار دەپ پسيحولوگيا سالاسىنا ءتۇستىم.
— نەلىكتەن قىزدارعا كومەك رەتىندە ءوزىڭىزدىڭ جەكە كۋرسىڭىزدى اشتىڭىز؟
— مەنىڭ ول كۋرستى اشۋىما باستى سەبەپ كوپ قىزدار ماعان كونسۋلتاسياعا جازىلعىسى كەلىپ، كومەك سۇرادى. بارلىق قىزداردىڭ سۇرانىسى “سامووسەنكا، جەنسكايا ەنەرگيا” جايلى بولدى. سول ۇشىندە مەن قىزدار ءۇشىن كۋرس اشتىم. ءبىر جاعىنان كۋرس باعاسى وتە قول جەتىمدى جانە دە كوپ پراكتيكالىق تاپسىرمالار بار.
ول قىزداردىڭ ءوز-وزىن دامىتۋىنا ۇلكەن كومەگىن تيگىزەدى.
— ءسىز قازىرگى تاڭداعى وزەكتى ماسەلەردىڭ ءبىرى، مەكتەپتە قىزدار اراسنىدا ءجيى بولاتىن بۋللينگكە كوزقاراسىڭىز قانداي؟
— بىرىنشەدەن بۋللينگ تەك مەكتەپتە عانا ەمەس ۋنيۆەردە دە بار. مەكتەپتەگى بۋللينگ ءوسىپ كەلە جاتقان ورگانيزمگە نەگاتيۆتى اسەر ەتەدى. ەگەر قىز بالاسى ەندى ءوسىپ كەلە جاتسا بۋللينگ ونىڭ پسيحيكاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ول وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن جوعالتۋى مۇمكىن.
جانە ول قىزعا بۋللينگ جاساعان ادامعا كەلەتىن بولساق، ونىڭ ۇيىندە پروبلەمالار بولۋى مۇمكىن. ول ىشىندەگىن كىمگە ايتارىن بىلمەي، ءوزىنىڭ اگرەسسياسىن سىرتقا كورسەتۋى مۇمكىن.
— ونداي جاعداي ءسىزدىڭ باسىڭىزدان وتتىمە؟
— مەنىڭ كەزىمدە مەكتەپتە ونداي جاعداي بولماعان. مۇمكىن بۋللەر مەن بولعان شىعارمىن، ءبىراق مەنىڭ تولىقتاي ەسىمدە جوق. ەگەر قىزدىڭ ۇيىندە پروبلەمالار بولسا، وزىنە سەنىمسىز بولسا ول ءوزىن ىڭعايسىز سەزىنەدى سوندىقتان باسقا ادامدارعا اگرەسسياسىن شىعارادى. ءبىراق تا ونداي جاعداي مەندە بولماعان.
— بۋللينگتەن زارداپ شەككەن جاسوسپىرىمدەرگە قانداي اقىل ايتار ەدىڭىز؟
— ەڭ الدىمەن مۇعالىمگە ايتۋ كەرەك. سىنىپتا وسىنداي جاعداي بولعانىن، سىنىپتا بۋللەر بار ەكەنىن حابارلاۋ كەرەك. ءبىراق تا مەكتەپ اۋىستىرماۋ كەرەك سەبەبى مەكتەپ اۋىستىرعانمەن ول مەكتەپتەدە بۋللينگكە تاپ بولۋى مۇمكىن. ەڭ الدىمەن ءوز ويىن اشىق ايتۋ كەرەك، ءوزىنىڭ جەكە گرانيساسىن قويۋ كەرەك جانە دە وزىنە سەنىمدى بولۋى كەرەك.
— زارداپ شەككەن ءجاسوسپىرىمنىڭ پسيحيكاسىنا زاقىم كەلىپ، بولاشاق ومىرىنە زيان كەلتىرۋى مۇمكىن بە؟
— ارينە بۋللينگ 100% ءوسىپ كەلە جاتقان ورگانيزمگە زيان كەلتىرەدى. مىسالى ءبىر قىزدى الايىق ول قىزدى بارلىعى كەلەمەجدەپ، ونى قورلاسا ول مەندە بىردەڭە دۇرىس ەمەس دەگەن ويمەن وسەدى جانە دە ول كومپلەكسكە اينالادى.
1. ول قىز وسكەندە بىردەڭە ىستەسە ءوزى ۇناتقاننان ەمەس بىرەۋگە دالەلدەۋ ءۇشىن ىستەيدى. مۇمكىن ول “ترۋدوگوليك” بولۋ مۇمكىن.
2. مۇمكىن ول قىز سۋيسيد جاساۋى مۇمكىن.
3. مىسالى ول قىزدى ۇنەمى قورلايدى جانە دە ونىڭ ميىنا مەمەن وسىلاي سويلەسۋگە بولادى، مەنى قورلاسا بۇل نورما دەپ قالىپتاسادى. جانە دە ول قىز وسكەن سوڭ وزىنە سونداي ادامداردى تارتاتىن بولادى.
— بۋللينگپەن قالاي كۇرەسۋگە بولادى؟ بۇل جايلى ءسىزدىڭ ويىڭىز قانداي؟
— بۋللينگپەن كۇرەسۋدىڭ ەڭ ءقاۋىپسىز جولدارى اڭگىمەلەسۋ، تەست. جانە سودان كىمدە قانداي پروبلەما بار ەكەنىن ءبىلىپ، پسيحولوگپەن جۇمىس جاساۋعا بولادى. كەلەسى جولى، بۋللينگكە تاپ بولعان قىزدىڭ سامووسەنكاسىن كوتەرىپ، وعان بارىنشا قولداۋ بەرۋ كەرەك.
مەكتەپتە قىزدار كوميسسياسىن اشۋ كەرەك. انونيمنو جازاتىن جاشىك قويۋ كەرەك، كىم قانداي بۋللينگتى كوردى سونى جازۋ كەرەك. سەبەبى قىزدار ونى اشىق ەشكىمگە ايتالمايدى.
— اشىق اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
سۇحبات العان: جولداسبەكوۆا اسىلزات
سۇحبات بەرگەن: اسقار قىزى دانا