جەڭىسكە جەتكىزگەن سيفرلار....
جەڭىسكە جەتكىزگەن سيفرلار....
ماقساتى: ۇلى وتان سوعىسى جانە ونىڭ زارداپتارى تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ۇلى جەڭىستىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىرىپ، ەلجاندىلىققا، ءوز وتانىن سۇيۋگە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ. الداعى جىلى ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعانىنا ءمان بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، شارلار، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءمۇعالىم ءسوزى:
قايىرلى كۇن ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى «ۇلى وتان سوعىسىنداعى ساندار» اتتى سىنىپتان تىس شارامىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
ستاتيستيكا – اياۋسىز عىلىم. 1941 جىلى مەكتەپ بىتىرگەن 15 - 16 جاستاعى ورەندەردىڭ تەك 3 پايىزى عانا سوعىستان امان - ەسەن ورالعان. باسقاشا ايتقاندا، ءجۇز جىگىتتىڭ ۇشەۋى عانا اتا - انا، اعايىن - باۋىرىمەن تىرىلەي قاۋىشقان. سۋرەتتەر سويلەي المايدى، ال ونداعى ساندار مەن سيفرلار ەگەر عايىپتان ءتىل بىتسە، تالاي سىرعا قانىقتىرار ەدى. ماسەلەن، مىنا ءبىر ۇياڭ جىگىتتىڭ جاۋ دزوتىن كەۋدەسىمەن جاپقاندىعىن، قايسار مىنەز بوزبالانىڭ نەمىس وكوپىن تانكىمەن تاپتاعانىن، زەڭبىرەك بولىپ اتىلىپ، باسقىنشىنىڭ باسىنا بومبا بولىپ قۇلاعانىن قۇلاعىمىزبەن ەستىر ەدىك. ايتپاقشى، سوعىستى تەك ەرلەردىڭ ءىسى دەپ كىم ايتتى؟ «وتان» ۇعىمى ۇلعا دا، قىزعا دا ورتاق ەمەس پە. سۋرەتتەگى نازىك جاندىلاردىڭ اراسىندا قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەندەر، مەيىرىمدى مەدبيكەلەر، قاھارمان بارلاۋشىلار مەن بايلانىسشىلار دا تۇرعان شىعار، بالكىم. ءبىز بۇگىن ولاردىڭ ءىس - ارەكەتىن ءبىر اۋىز سوزبەن «كوزسىز ەرلىك» دەپ باعالايمىز.
سونىمەن بۇگىنگى ساباعىمىزدا 5ا جانە 8ا سىنىپ وقۋشىلىرىن ەكى توپقا ءبولىپ، جارىس تۇرىندە وتكىزەمىز.
I توپ «وتان»توبى
II توپ: «جەڭىس» توبى»
1 ءبولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (1941ج 22 ماۋسىمدا سوعىستىڭ باتالۋى)
ەۇوب(4، 6)=2
ەۇوب(6، 8)=2
ەۇوب(36، 42)=6
ەۇوب(7، 9)=1
ەۇوب(81، 72)=9
ەۇوب(16، 20)=4
ەۇوب(13، 15)=1
2- ءبولىم: بەرىلگەن تەڭدەۋلەردى ورىنداپ شىققان ماندەرىنىڭ سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ ( ۇلى وتان سوعىسىنداعى قازا بولعان قازاق سانى 410 مىڭ)
4(2x+13)=84
(y+14) 2 - 225=0
(x+69)•5=350
3 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (سوعىس كەزىندە 900 كۇن مەن ءتۇن لەنينگرادتى قورعاعان)
ەگەر ءبىرىنشى ديۆيزيادا 250 تانكى، ال ءۇشىنشى ديۆيزيادا ەكىنشى ديۆيزياعا قاراعاندا 150 تانكىگە كوپ، ال بارلىق تانكىلەر سانى 2200 بولسا، وندا ەكىنشى ديۆيزيادا قانشا تانكى بولعان؟
4 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (ۇلى وتان سوعىسىنداعى قىزمەتكەرلەر مەن جاس بالالاردىڭ كۇنىنە جەگەن نان ءتىلىمىنىڭ ولشەمى 125گر)
ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە جۇمىسشىلارعا كۇنىنە 250گر نان ءتىلىمىن بەردى. ال 12 جاسقا دەيىنگى بالالار مەن قىزمەتكەرلەرگە ½ بولىگىن بەرگەندە، ولار كۇنىنە نەشە گرامم نان ءتىلىمىن جەدى؟
5 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (جاتىپ اتۋعا ارنالعان ءبىر ادامدىق وكوپ)
ءبىر ادامدىق وكوپتىڭ ۇزىندىعى 17دم، ەنى - 6دم، بيىكتىگى - 3دم. وسى وكوپتىڭ كولەمىن تاۋىپ، ونىڭ قانداي وكوپ ەكەنىن انىقتاڭدار.
6- ءبولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (9 مامىر 1995جىل ۇلى وتان سوعىسىنىڭ اياقتالعان كۇنى 9. 5. 1945ج)
1. (x+3)•2=24
2. ەكوە(1، 5)=
3. ەكوە(1، 19)=
4. ەگەر ءبىر كاتەتى 3سم، ال گيپوتەنۋزاسى 5سم بولسا، وندا ەكىنشى كاتەتىن تابىڭدار.
5. ەگەر كاتەتتەرىنىڭ ولشەمى a= 3سم، b=4سم بولسا، وندا گيپوتەنۋزاسىنىڭ ۇزىندىعى نەگە تەڭ؟
سەرگىتۋ ءساتى (فلەشموب)
7 ءبولىم: بەرىلگەن ءسوزجۇمباقتى شەشىڭدەر:
1. بۇل كىمدەر؟
2. «........ ارۋ قىزى سەن حالقىمنىڭ،
........ باتىر قىزى سەن حالقىمنىڭ،..» قاي ءاننىڭ قايىرماسى؟
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى مەن ەنىنىڭ كوبەيتىندىسى نەگە تەڭ؟
4. ءبىر نۇكتەدەن بىردەي اراقاشىقتىقتا جاتاتىن نۇكتەلەر جيىنىن........ اتايمىز.
5. تەڭ بولىكتەر......... دەپ اتالادى
6. تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىشتىڭ ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى
8 ءبولىم: لوگيكالىق ەسەپتەردى شەشىڭدەر:
ا) سوعىستا جوق، جەڭىستە بار. (ج، ە، ڭ، ءى)
ءا) ءبىر پاتشا تۇتقىنعا تۇسكەن دۇشپان اسكەرىنە بىلاي دەگەن: «ماعان بىردەڭە ايت، ەگەر ايتقان ءسوزىڭ وتىرىك بولسا، اتىپ ولتىرگىزەم، ەگەر شىن بولسا دارعا اسىپ ولتىرەم». سوندا الگى تۇتقىن ءبىر نارسەنى ايتىپ، امان قالىپتى. تۇتقىن نە ايتتى ەكەن؟ (مەنى اتىپ ولتىرگىزەسىڭ - دەپتى، ەگەر ونى اتىپ ولتىرسە، شىندىقتى ايتقان بولعاندىقتان اسىپ ءولتىرىلۋى قاجەت بولادى، ەگەر اسىپ ولتىرسە وتىرىك ايتقان بولىپ قالادى، اتىپ ءولتىرۋدى قاجەت ەتەدى)
ب) ءبىر جاس سولدات كول جاعاسىنا بارىپ شومىلماق بولادى. كولگە تۇسەر الدىندا كيىمدەرى ۇرلانباۋى ءۇشىن قاعازعا «بۇل كيىمدەر اۋىر سالماقتى كاسىپتىك بوكس چەمپيونىنىڭ كيىمدەرى» دەپ جازىپ كيىمدەرىنىڭ ۇستىنە قويىپ كەتەدى. ءبىراز ۋاقىت ءجۇزىپ قايتىپ كەلسە، كيىمدەرىنىڭ ۇرلانعانىن كورەدى. كيىمدەرىنىڭ ورنىنداعى قاعازعا نە دەپ جازىپ كەتەدى؟ (بۇل كيىمدەردى ۇرلاعان ادام جەڭىل اتلەتيكا، ياعني مارافون جارىسىنىڭ چەمپيونى دەگەن ماتىندەر جازىپ كەتەدى)
جەڭىسكە جەتكەن توپتى قۇتتىقتاپ، ەلىمىز تىنىش، نانىمىز كوپ، ۋايىم - قايعىمىز جوق بولسىن اعايىن!
ماقساتى: ۇلى وتان سوعىسى جانە ونىڭ زارداپتارى تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ۇلى جەڭىستىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىرىپ، ەلجاندىلىققا، ءوز وتانىن سۇيۋگە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ. الداعى جىلى ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعانىنا ءمان بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، شارلار، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءمۇعالىم ءسوزى:
قايىرلى كۇن ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى «ۇلى وتان سوعىسىنداعى ساندار» اتتى سىنىپتان تىس شارامىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
ستاتيستيكا – اياۋسىز عىلىم. 1941 جىلى مەكتەپ بىتىرگەن 15 - 16 جاستاعى ورەندەردىڭ تەك 3 پايىزى عانا سوعىستان امان - ەسەن ورالعان. باسقاشا ايتقاندا، ءجۇز جىگىتتىڭ ۇشەۋى عانا اتا - انا، اعايىن - باۋىرىمەن تىرىلەي قاۋىشقان. سۋرەتتەر سويلەي المايدى، ال ونداعى ساندار مەن سيفرلار ەگەر عايىپتان ءتىل بىتسە، تالاي سىرعا قانىقتىرار ەدى. ماسەلەن، مىنا ءبىر ۇياڭ جىگىتتىڭ جاۋ دزوتىن كەۋدەسىمەن جاپقاندىعىن، قايسار مىنەز بوزبالانىڭ نەمىس وكوپىن تانكىمەن تاپتاعانىن، زەڭبىرەك بولىپ اتىلىپ، باسقىنشىنىڭ باسىنا بومبا بولىپ قۇلاعانىن قۇلاعىمىزبەن ەستىر ەدىك. ايتپاقشى، سوعىستى تەك ەرلەردىڭ ءىسى دەپ كىم ايتتى؟ «وتان» ۇعىمى ۇلعا دا، قىزعا دا ورتاق ەمەس پە. سۋرەتتەگى نازىك جاندىلاردىڭ اراسىندا قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەندەر، مەيىرىمدى مەدبيكەلەر، قاھارمان بارلاۋشىلار مەن بايلانىسشىلار دا تۇرعان شىعار، بالكىم. ءبىز بۇگىن ولاردىڭ ءىس - ارەكەتىن ءبىر اۋىز سوزبەن «كوزسىز ەرلىك» دەپ باعالايمىز.
سونىمەن بۇگىنگى ساباعىمىزدا 5ا جانە 8ا سىنىپ وقۋشىلىرىن ەكى توپقا ءبولىپ، جارىس تۇرىندە وتكىزەمىز.
I توپ «وتان»توبى
II توپ: «جەڭىس» توبى»
1 ءبولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (1941ج 22 ماۋسىمدا سوعىستىڭ باتالۋى)
ەۇوب(4، 6)=2
ەۇوب(6، 8)=2
ەۇوب(36، 42)=6
ەۇوب(7، 9)=1
ەۇوب(81، 72)=9
ەۇوب(16، 20)=4
ەۇوب(13، 15)=1
2- ءبولىم: بەرىلگەن تەڭدەۋلەردى ورىنداپ شىققان ماندەرىنىڭ سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ ( ۇلى وتان سوعىسىنداعى قازا بولعان قازاق سانى 410 مىڭ)
4(2x+13)=84
(y+14) 2 - 225=0
(x+69)•5=350
3 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (سوعىس كەزىندە 900 كۇن مەن ءتۇن لەنينگرادتى قورعاعان)
ەگەر ءبىرىنشى ديۆيزيادا 250 تانكى، ال ءۇشىنشى ديۆيزيادا ەكىنشى ديۆيزياعا قاراعاندا 150 تانكىگە كوپ، ال بارلىق تانكىلەر سانى 2200 بولسا، وندا ەكىنشى ديۆيزيادا قانشا تانكى بولعان؟
4 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (ۇلى وتان سوعىسىنداعى قىزمەتكەرلەر مەن جاس بالالاردىڭ كۇنىنە جەگەن نان ءتىلىمىنىڭ ولشەمى 125گر)
ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە جۇمىسشىلارعا كۇنىنە 250گر نان ءتىلىمىن بەردى. ال 12 جاسقا دەيىنگى بالالار مەن قىزمەتكەرلەرگە ½ بولىگىن بەرگەندە، ولار كۇنىنە نەشە گرامم نان ءتىلىمىن جەدى؟
5 ء-بولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى شىققان ساندى اتاپ، بۇل سان ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (جاتىپ اتۋعا ارنالعان ءبىر ادامدىق وكوپ)
ءبىر ادامدىق وكوپتىڭ ۇزىندىعى 17دم، ەنى - 6دم، بيىكتىگى - 3دم. وسى وكوپتىڭ كولەمىن تاۋىپ، ونىڭ قانداي وكوپ ەكەنىن انىقتاڭدار.
6- ءبولىم: بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ سوڭعى سيفرلاردى اتاپ، بۇل سيفرلار جيىنتىعى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قانداي جاعدايدى بىلدىرەدى؟ (9 مامىر 1995جىل ۇلى وتان سوعىسىنىڭ اياقتالعان كۇنى 9. 5. 1945ج)
1. (x+3)•2=24
2. ەكوە(1، 5)=
3. ەكوە(1، 19)=
4. ەگەر ءبىر كاتەتى 3سم، ال گيپوتەنۋزاسى 5سم بولسا، وندا ەكىنشى كاتەتىن تابىڭدار.
5. ەگەر كاتەتتەرىنىڭ ولشەمى a= 3سم، b=4سم بولسا، وندا گيپوتەنۋزاسىنىڭ ۇزىندىعى نەگە تەڭ؟
سەرگىتۋ ءساتى (فلەشموب)
7 ءبولىم: بەرىلگەن ءسوزجۇمباقتى شەشىڭدەر:
1. بۇل كىمدەر؟
2. «........ ارۋ قىزى سەن حالقىمنىڭ،
........ باتىر قىزى سەن حالقىمنىڭ،..» قاي ءاننىڭ قايىرماسى؟
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى مەن ەنىنىڭ كوبەيتىندىسى نەگە تەڭ؟
4. ءبىر نۇكتەدەن بىردەي اراقاشىقتىقتا جاتاتىن نۇكتەلەر جيىنىن........ اتايمىز.
5. تەڭ بولىكتەر......... دەپ اتالادى
6. تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىشتىڭ ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى
8 ءبولىم: لوگيكالىق ەسەپتەردى شەشىڭدەر:
ا) سوعىستا جوق، جەڭىستە بار. (ج، ە، ڭ، ءى)
ءا) ءبىر پاتشا تۇتقىنعا تۇسكەن دۇشپان اسكەرىنە بىلاي دەگەن: «ماعان بىردەڭە ايت، ەگەر ايتقان ءسوزىڭ وتىرىك بولسا، اتىپ ولتىرگىزەم، ەگەر شىن بولسا دارعا اسىپ ولتىرەم». سوندا الگى تۇتقىن ءبىر نارسەنى ايتىپ، امان قالىپتى. تۇتقىن نە ايتتى ەكەن؟ (مەنى اتىپ ولتىرگىزەسىڭ - دەپتى، ەگەر ونى اتىپ ولتىرسە، شىندىقتى ايتقان بولعاندىقتان اسىپ ءولتىرىلۋى قاجەت بولادى، ەگەر اسىپ ولتىرسە وتىرىك ايتقان بولىپ قالادى، اتىپ ءولتىرۋدى قاجەت ەتەدى)
ب) ءبىر جاس سولدات كول جاعاسىنا بارىپ شومىلماق بولادى. كولگە تۇسەر الدىندا كيىمدەرى ۇرلانباۋى ءۇشىن قاعازعا «بۇل كيىمدەر اۋىر سالماقتى كاسىپتىك بوكس چەمپيونىنىڭ كيىمدەرى» دەپ جازىپ كيىمدەرىنىڭ ۇستىنە قويىپ كەتەدى. ءبىراز ۋاقىت ءجۇزىپ قايتىپ كەلسە، كيىمدەرىنىڭ ۇرلانعانىن كورەدى. كيىمدەرىنىڭ ورنىنداعى قاعازعا نە دەپ جازىپ كەتەدى؟ (بۇل كيىمدەردى ۇرلاعان ادام جەڭىل اتلەتيكا، ياعني مارافون جارىسىنىڭ چەمپيونى دەگەن ماتىندەر جازىپ كەتەدى)
جەڭىسكە جەتكەن توپتى قۇتتىقتاپ، ەلىمىز تىنىش، نانىمىز كوپ، ۋايىم - قايعىمىز جوق بولسىن اعايىن!
You Might Also Like
