- 05 ناۋ. 2024 04:08
- 236
جىل باسىنا تالاسقان حايۋاناتتار
جىل باسىنا تالاسقان حايۋاناتتار
ەڭ ەرتە زاماندا حايۋاناتتار جىلدىڭ باسى بولۋعا تالاسىپتى. سوندا جىلقى ايتىپتى:
- مەن الىستى جاقىن قىلامىن. كۇشىمدى كورەدى، ءسۇتىمدى ىشەدى، قىلىما شەيىن ارقان، ءجىپ ەسەدى. ادامعا مەنەن پايدالى مال جوق، جىل اعاسى مەن بولامىن، – دەيدى.
تۇيە ايتادى:
- سەن ادامنىڭ جۇمىسىن قىلساڭ، س ۇلى، ءشوپ اسايتىن تاماعىڭ ءۇشىن قۇل بولدىڭ، مىنە، مەن سەن كوتەرە المايتىن اۋىردى كوتەرىپ، نەشە ايشىلىق الىس جەرلەرگە بارامىن. اش بولدىم دەپ، ارپا، س ۇلى سۇرامايمىن. كودە بولسا، كودە، جۋسان بولسا، جۋسان، نە كەز كەلسە، سونى قورەك ەتىپ، تابىلسا، سۋ ءىشىپ، تابىلماسا، شولدە دە جولعا جۇرە بەرەمىن. جىل باسى بولۋ ماعان لايىق. سيىر ايتادى: - ادام ەگىن ەكسە، مەنىمەن ەگەدى، ءسۇتىمدى ىشەدى، قۇرت - ماي ىستەيدى، جىل باسى بولۋ ماعان لايىق.
قوي ايتادى:
- مەن بولماسام، قازاق ءۇيىن نەمەن جابار ەدى. ءجۇنىمدى الىپ، كيىز باسادى، جاباعىمنان كيىم تىگەدى، ارقان، ءجىپ ەسەدى. سۇتىمنەن قۇرت - ماي الادى، شارۋاعا مەنەن پايدالىلارىڭ جوق.
يت ايتادى:
- مەن بولماسام، سەندەردىڭ كوبىڭدى نە ۇرلاپ، نە قاسقىر جەپ تاۋىسار ەدى. مەن سەندەردىڭ بارشالارىڭنىڭ باقتاشىڭمىن، دۇشپان كورىنسە، ءۇرىپ، ابالاپ، يەمە حابار بەرەمىن.
تاۋىق ايتادى:
- مەن بولماسام، كىسى ەرتە جۇمىسىنا بارماي، ۇيىقتاپ قالار ەدى. مەن ەرتە تۇرىپ، تاڭ اتتى دەپ شاقىرىپ، حابار ايتامىن. كەش بولسا، جاتار مەزگىل بولدى دەپ، تاعى شاقىرامىن.
تىشقان نە ايتارىن بىلمەي تۇرادى دا ءبىر ءتۇرلى قۋلىق ويلاپ، جيىلعان كوپكە ايتادى: - بۇل تالاستان ەش نارسە ونبەس، جىلدى قاراپ تۇرالىق تا كىم بۇرىن كورسە، سول جىل باسى بولسىن.
وزگەلەرى قاراپ تۇرعاندا، تۇيە ءوزىنىڭ بويىنا سەنىپ: «مەنەن بۇرىن كىم كورەدى؟»، – دەپ، تىشقاننىڭ ءسوزىن قوستايدى. ءبارى قاراسىپ تۇرادى.
ءبىرازدان سوڭ تىشقان جورعالاپ، تۇيەنىڭ وركەشىنە شىعىپ وتىرادى. كوپ حايۋان تالاسىپ: «ءبىز كورەمىز، ءبىز كورەمىز»،– دەپ تۇرعاندا، ەڭ بيىكتە وتىرعان تىشقاندى كورىپ، ەش نارسە دەمەپتى.
سونان سوڭ جىلدى بارىنەن بۇرىن تىشقان كورىپ، حابار بەرىپ، جىل باسى بولىپتى. تۇيە بويىنا سەنىپ قۇر قالىپتى.
ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات، ەرتەگىلەر جيناعى
ەڭ ەرتە زاماندا حايۋاناتتار جىلدىڭ باسى بولۋعا تالاسىپتى. سوندا جىلقى ايتىپتى:
- مەن الىستى جاقىن قىلامىن. كۇشىمدى كورەدى، ءسۇتىمدى ىشەدى، قىلىما شەيىن ارقان، ءجىپ ەسەدى. ادامعا مەنەن پايدالى مال جوق، جىل اعاسى مەن بولامىن، – دەيدى.
تۇيە ايتادى:
- سەن ادامنىڭ جۇمىسىن قىلساڭ، س ۇلى، ءشوپ اسايتىن تاماعىڭ ءۇشىن قۇل بولدىڭ، مىنە، مەن سەن كوتەرە المايتىن اۋىردى كوتەرىپ، نەشە ايشىلىق الىس جەرلەرگە بارامىن. اش بولدىم دەپ، ارپا، س ۇلى سۇرامايمىن. كودە بولسا، كودە، جۋسان بولسا، جۋسان، نە كەز كەلسە، سونى قورەك ەتىپ، تابىلسا، سۋ ءىشىپ، تابىلماسا، شولدە دە جولعا جۇرە بەرەمىن. جىل باسى بولۋ ماعان لايىق. سيىر ايتادى: - ادام ەگىن ەكسە، مەنىمەن ەگەدى، ءسۇتىمدى ىشەدى، قۇرت - ماي ىستەيدى، جىل باسى بولۋ ماعان لايىق.
قوي ايتادى:
- مەن بولماسام، قازاق ءۇيىن نەمەن جابار ەدى. ءجۇنىمدى الىپ، كيىز باسادى، جاباعىمنان كيىم تىگەدى، ارقان، ءجىپ ەسەدى. سۇتىمنەن قۇرت - ماي الادى، شارۋاعا مەنەن پايدالىلارىڭ جوق.
يت ايتادى:
- مەن بولماسام، سەندەردىڭ كوبىڭدى نە ۇرلاپ، نە قاسقىر جەپ تاۋىسار ەدى. مەن سەندەردىڭ بارشالارىڭنىڭ باقتاشىڭمىن، دۇشپان كورىنسە، ءۇرىپ، ابالاپ، يەمە حابار بەرەمىن.
تاۋىق ايتادى:
- مەن بولماسام، كىسى ەرتە جۇمىسىنا بارماي، ۇيىقتاپ قالار ەدى. مەن ەرتە تۇرىپ، تاڭ اتتى دەپ شاقىرىپ، حابار ايتامىن. كەش بولسا، جاتار مەزگىل بولدى دەپ، تاعى شاقىرامىن.
تىشقان نە ايتارىن بىلمەي تۇرادى دا ءبىر ءتۇرلى قۋلىق ويلاپ، جيىلعان كوپكە ايتادى: - بۇل تالاستان ەش نارسە ونبەس، جىلدى قاراپ تۇرالىق تا كىم بۇرىن كورسە، سول جىل باسى بولسىن.
وزگەلەرى قاراپ تۇرعاندا، تۇيە ءوزىنىڭ بويىنا سەنىپ: «مەنەن بۇرىن كىم كورەدى؟»، – دەپ، تىشقاننىڭ ءسوزىن قوستايدى. ءبارى قاراسىپ تۇرادى.
ءبىرازدان سوڭ تىشقان جورعالاپ، تۇيەنىڭ وركەشىنە شىعىپ وتىرادى. كوپ حايۋان تالاسىپ: «ءبىز كورەمىز، ءبىز كورەمىز»،– دەپ تۇرعاندا، ەڭ بيىكتە وتىرعان تىشقاندى كورىپ، ەش نارسە دەمەپتى.
سونان سوڭ جىلدى بارىنەن بۇرىن تىشقان كورىپ، حابار بەرىپ، جىل باسى بولىپتى. تۇيە بويىنا سەنىپ قۇر قالىپتى.
ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات، ەرتەگىلەر جيناعى