جۇباتۋ
قارا سۋدى جاعالاي قاز بارادى،
اناسىنان ايىرىلىپ قىز بارادى.
قارا سۋعا قان كۇيساڭ، اعار- كەتەر،
جات كىسىگە قىز بەرسەڭ، الار-كەتەر!
- جىلاما، بيكەم، جىلاما،
كوزىڭنىڭ جاسىن بۇلاما!
ۇل بوپ تۋساڭ اۋەلدەن
سەنى مۇنداي قىلا ما؟!
بۇركەندىرىپ قويا ما،
كوزدىڭ جاسىن بوياما،
ءبىز بەرمەيىك دەسەك تە،
مال بەرگەنىن قويا ما؟!
ول كەڭەسكە كىرمەسسىڭ،
تۇر دەسەك تە، تۇرماسسىڭ،
وزىڭە بيلىك تيگەن سوڭ ،
جۇرتىڭا تۇلعا بولماسسىڭ!
سەن جىلايسىڭ: «ءۇيىم!» - دەپ،
«جيعانىم- قىزىل بۇيىم!» - دەپ.
اكەڭ سەنىڭ ويلايدى:
«وتىرعانى بالام قيىن!»-دەپ.
سەن ويلايسىڭ: «بارسام!» - دەپ،
«ءبىر ۇيگە تۇلعا بولسام!» - دەپ.
«ءوز الدىما مال سالىپ،
ادامشىلىق قۇرسام!» - دەپ.
«جاس وتاۋعا كىرسەم!» - دەپ،
«بارشا مانات كيسەم!» - دەپ،
تىلەۋىڭ بەكەم الدىڭدا:
«الديلەپ بالا سۇيسەم!» - دەپ،
سارسەنبى كۇنى تويىڭىز،
قۇتتى بولسىن تويىڭىز،
تىلەۋلى قۇتتى تويىڭدا
كوپ جىلاۋدى قويىڭىز!
جىلاماي قۇلاق سالىڭىز،
بۇل سوزىمە نانىڭىز!
مەن ايتامىن وسيەت
تىڭداپ، ۇعىپ الىڭىز!
مۇنان كوشىپ كەتەرسىڭ،
شىن ەلىڭە جەتەرسىڭ!
تەڭ قۇربىڭ شىقسا الدىڭنان،
ويناپ، ويلاپ وتەرسىڭ.
تەڭ كۇربىڭ كەلىپ سويلەسەر،
قالجىڭداسىپ ويناسار،
جاقسى-جامان ەكەنىڭدى
ويناعان بولىپ بارلاسار!
قۇربىڭ كەلسە، كۇلگەيسىڭ،
ادەپپەنەن جۇرگەيسىڭ!
سالماقپەنەن ءسوز سويلەپ،
جاقسى جاۋاپ بەرگەيسىڭ!
بۇل بارعاننان بارارسىڭ.
اتا-ەنەڭە بارارسىڭ!
دۇنيەسىن قۇرمەتتەپ،
قاباعىنا قارارسىڭ!
قۇلداي مالىن باققايسىڭ،
كۇندەي جۇمىس قىلعايسىڭ!
اتا-ەنەڭە جاققايسىڭ!
اتا-ەنەڭ ايتار: «كەلىنىم!» - دەپ،
«كەلىنىم جاقسى ەلىم!»-دەپ،
«بوتەن جاق جات جۇرتىنا
جاقسىلىعىڭ بىلىنەر!» - دەپ.
قوراڭا ءبولىپ مال بەرەر،
الدىڭا كەلىپ ءدام بەرەر!
ارقان ەسىپ، ءجۇن ءتۇتىپ،
ادامشىلىق قۇرا بەر!
ادام بولساڭ، ولمەسسىڭ ،
ەش جاماندىق كورمەسسىڭ!
جاقسى بولساڭ، بىلەرسىڭ!
جامان بولساڭ، بىلمەسسىڭ!
كۇيەۋىڭدى كۇتكەيسىڭ،
ءوز باسىن قۇرمەت ەتكەيسىڭ!
قانشا كوڭىلىڭ قالسا دا،
بىرىڭە-بىرىڭ تۇتپەيسىڭ (تۇتپايسىڭ)!
جىرتىق قىلما كيىمىن،
شاشپا جيعان بۇيىمىن!
كۇيەۋىڭ كەلسە ءبىر جاقتان،
وڭاي قىلىپ تۇر قيىنىن!
ءبىرىڭدى-بىرىڭ قۇرمەتتەپ
قىزىقپەنەن كۇنەلتسەڭ!
كەلىستىرىپ دۇنيەسىن،
اق سۇڭقارداي تۇلەتسەڭ!
شاريعاتتىڭ بەلگىسىن،
بىلسەڭ جاقسى ۇلگىسىن!
سوزگە سىنىق قىلدىرماي،
كۇتسەڭ جاقسى قۇربىسىن!
از اسىڭدى كوپ ەتسەڭ،
كوپ اسىڭدى كول ەتسەڭ،
بار اسىڭدى دايار قىپ،
قوناقتى سىيلاپ جونەلتسەڭ،
«مۇنشا قىزمەت قىلدى!»-دەپ،
كۇيەۋىڭ كوڭىلى جاي بولار:
«مالىم ادال بولدى!» - دەپ.
كۇل جۇمساساڭ، قورلاما،
ءتىل الماسا، زورلاما!
ءتاتتى، ءدامدى اسىڭدى
ودان بولەك ۇرلاما!
قۇل جۇمساساڭ، ۇرماڭىز،
وعان قورلىق قىلماڭىز،
جەتىم حاقىن ويلاڭىز!
بۇل سوزىمە نانىڭىز!
ءوزىڭ ساراڭ بولماڭىز،
ساراڭدىق اتاق الماڭىز،
قوناق قونسا ۇيىڭە،
تاباعىنا شەك-قارىن سالماڭىز!
جامان قاتىن بەلگىسى:
ءار نەدەن جوق ۇلگىسى،
قاتتى بولار ۇيقىسى،
شىرىك بولار تەرىسى.
جامان قاتىننىڭ بەلگىسى:
ءار نەدەن جوق ۇلگىسى،
ساسىق بولار ءۇي-ىشى،
ودان جامان ءوز ءيىسى،
ەش كەلمەيدى كەلىسى!
تالقان ءتۇيىپ، قيىپ بەرەر،
قارنى تويسىن دەپ بەرەر،
وت باسىلىق بوقتىعىن
ءتور الدىنا اپ كەلەر!
اياق بولار قۇمعانى،
قولىن مالىپ جۋعانى.
ءۇستى-باسى بوق بولار،
قاس قۇدايدىڭ ۇرعانى!
شاشى جۇرەر جالباڭداپ،
بالاعى جۇرەر سالباڭداپ.
ماڭدايدان شاشى بۇرقىرار،
ەكى ەمشەگى سالاقتاپ!
ول - ادامنان ۇيالماس،
ءوزىنىڭ دۇنيەلىگىن جيا الماس!
ءوزىنىڭ مالىن تانىماس،
قاتىن بولىپ دانەمەگە جاراماس!
زامانىنىڭ ازعانى،
اتتاپ بايتال وزعانى،
نەكەسىزدەن حان تۇرىپ ،
قايران قازاق توزعانى!
سارعايىپ اتقان سارى تاڭ
ساۋلە بەرىپ كورىندى.
وقىرا جۇگەن بۋرىل ات
تۇسىڭدا سەنىڭ بۇگىلدى.
مىنگەندە اتىڭ بوز الا،
كۇيەۋىڭ جاپ-جاس بوزبالا،
پايعامبار قىزىن ۇزاتقان،
سولار ءبىر سالعان جول عانا!
قىستاي ءبىر تىكتىڭ سىڭسىما،
ايتارىم، جار-جار، سىڭسىما!
اجەپتاۋىر بالا ەدىڭ،
وبالىڭ قىرىق ءبىر جىلقىعا!
بۇرىنعى زاماندا «سىڭسىما» -
دەيتىن سارت قولى ءبىر ماتا بولۋشى ەدى،
ۇرعاشىلار كويلەك كيۋشى ەدى.
الدىڭعى «سىڭسىما» دەگەنى - سول،
سوڭعىسى - «جىلاما» دەگەنى.
كۇيەۋىڭ ءجۇر كۇلىمدەپ،
قولىنا ءتيىپ جىلقىسى.
اتا-ەنەگە جاقپايدى
كەلىننىڭ شايپاۋ ءتىلدىسى .
ۇزاتپاي سەنى كايتەدى،
زىليقا، زاۋرە-ەكى اپاڭ
اپاڭنىڭ سالعان ۇلگىسى!
مىنگەندە اتىڭ جيرەنشە،
تىقىرشىپ تۇرماس مىنگەنشە،
شىن اقىلىڭ كىرگەنشە،
اقتايلاق شىعار ىنگەنشە!
مىنگەندە اتىڭ بوز الا،
كۇيەۋىڭ جاپ-جاس بوزبالا،
تانا ءبىر مونشاق تاعارسىڭ،
تۇڭعىشىڭ بولسىن قىز بالا!
سارسەنبى كۇنى توي ەتەر،
دۇرىلدەپ، جەلدەپ قوي كەتەر،
سەن كەتسەڭ، شەشەڭ جۇدەيدى،
كەلىنى كەلىپ كۇنەلتەر!
اۋەدەن ۇشقان سوناداي
سايالى جەرگە قونادى.
ارتىڭدا ءسىڭىلىڭ جوق بولسا،
شەشەڭە قيىن بولادى!
مىنگەندە اتىڭ الادى،
تەڭسەلە باسىپ بارادى .
جىلاماي اتتان، بيكەم-اي،
اپارىپ شەشەڭ سالادى!
مىنگەندە اتىڭ الادى،
تەڭ قۇربىڭ مۇندا كالادى.
جىلاماي اتتان، بيكەم-اي،
جاز ءبىر، كۇز ءبىر بارادى!
مىنگەندە اتىڭ تەڭبىل كوك،
تەڭ كۇربىڭ قالدى مۇندا كەپ.
ورامال بەرسەڭ، بارشا بەر،
ماقتايدى سەنى مىنا كوپ.
ەسىكتىڭ الدى قۇمداق-تى،
قۇمداقتان قويان زىمىراپتى.
اتاسى باسقا جاۋ جەڭگە
وتاۋعا سالىپ تىڭداپتى.
ەسىكتىڭ الدى تاستاق-تى،
تاستاقتان قويان باس باقتى.
اتاسى باسقا جاۋ جەڭگە
وتاۋعا سالىپ تاستاپتى.
ەسىكتىڭ الدى شاشۋ ويىن
شەشەڭ ءبىر شاشار شاشۋىن!
قالىڭعا بەرگەن كىرىق جىلقى
كەشكە دە الار اشۋىن!
جايىقتان ۇشقان جالعىز قاز،
ەدىلدەن ۇشقان ەكى قاز،
بىرەۋى شاڭقاپ، ءبىرى بوز،
ساندىعىڭ تولعان سارى ءبوز!
اۋەدەن ۇشقان كوبەلەك،
كۇيەۋىڭ جامان سۇمەلەك،
كەلىنشەك بولىپ تۇسكەن سوڭ،
كۇن كورسەتپەس توپەلەپ.
اناسىنان ايىرىلىپ قىز بارادى.
قارا سۋعا قان كۇيساڭ، اعار- كەتەر،
جات كىسىگە قىز بەرسەڭ، الار-كەتەر!
- جىلاما، بيكەم، جىلاما،
كوزىڭنىڭ جاسىن بۇلاما!
ۇل بوپ تۋساڭ اۋەلدەن
سەنى مۇنداي قىلا ما؟!
بۇركەندىرىپ قويا ما،
كوزدىڭ جاسىن بوياما،
ءبىز بەرمەيىك دەسەك تە،
مال بەرگەنىن قويا ما؟!
ول كەڭەسكە كىرمەسسىڭ،
تۇر دەسەك تە، تۇرماسسىڭ،
وزىڭە بيلىك تيگەن سوڭ ،
جۇرتىڭا تۇلعا بولماسسىڭ!
سەن جىلايسىڭ: «ءۇيىم!» - دەپ،
«جيعانىم- قىزىل بۇيىم!» - دەپ.
اكەڭ سەنىڭ ويلايدى:
«وتىرعانى بالام قيىن!»-دەپ.
سەن ويلايسىڭ: «بارسام!» - دەپ،
«ءبىر ۇيگە تۇلعا بولسام!» - دەپ.
«ءوز الدىما مال سالىپ،
ادامشىلىق قۇرسام!» - دەپ.
«جاس وتاۋعا كىرسەم!» - دەپ،
«بارشا مانات كيسەم!» - دەپ،
تىلەۋىڭ بەكەم الدىڭدا:
«الديلەپ بالا سۇيسەم!» - دەپ،
سارسەنبى كۇنى تويىڭىز،
قۇتتى بولسىن تويىڭىز،
تىلەۋلى قۇتتى تويىڭدا
كوپ جىلاۋدى قويىڭىز!
جىلاماي قۇلاق سالىڭىز،
بۇل سوزىمە نانىڭىز!
مەن ايتامىن وسيەت
تىڭداپ، ۇعىپ الىڭىز!
مۇنان كوشىپ كەتەرسىڭ،
شىن ەلىڭە جەتەرسىڭ!
تەڭ قۇربىڭ شىقسا الدىڭنان،
ويناپ، ويلاپ وتەرسىڭ.
تەڭ كۇربىڭ كەلىپ سويلەسەر،
قالجىڭداسىپ ويناسار،
جاقسى-جامان ەكەنىڭدى
ويناعان بولىپ بارلاسار!
قۇربىڭ كەلسە، كۇلگەيسىڭ،
ادەپپەنەن جۇرگەيسىڭ!
سالماقپەنەن ءسوز سويلەپ،
جاقسى جاۋاپ بەرگەيسىڭ!
بۇل بارعاننان بارارسىڭ.
اتا-ەنەڭە بارارسىڭ!
دۇنيەسىن قۇرمەتتەپ،
قاباعىنا قارارسىڭ!
قۇلداي مالىن باققايسىڭ،
كۇندەي جۇمىس قىلعايسىڭ!
اتا-ەنەڭە جاققايسىڭ!
اتا-ەنەڭ ايتار: «كەلىنىم!» - دەپ،
«كەلىنىم جاقسى ەلىم!»-دەپ،
«بوتەن جاق جات جۇرتىنا
جاقسىلىعىڭ بىلىنەر!» - دەپ.
قوراڭا ءبولىپ مال بەرەر،
الدىڭا كەلىپ ءدام بەرەر!
ارقان ەسىپ، ءجۇن ءتۇتىپ،
ادامشىلىق قۇرا بەر!
ادام بولساڭ، ولمەسسىڭ ،
ەش جاماندىق كورمەسسىڭ!
جاقسى بولساڭ، بىلەرسىڭ!
جامان بولساڭ، بىلمەسسىڭ!
كۇيەۋىڭدى كۇتكەيسىڭ،
ءوز باسىن قۇرمەت ەتكەيسىڭ!
قانشا كوڭىلىڭ قالسا دا،
بىرىڭە-بىرىڭ تۇتپەيسىڭ (تۇتپايسىڭ)!
جىرتىق قىلما كيىمىن،
شاشپا جيعان بۇيىمىن!
كۇيەۋىڭ كەلسە ءبىر جاقتان،
وڭاي قىلىپ تۇر قيىنىن!
ءبىرىڭدى-بىرىڭ قۇرمەتتەپ
قىزىقپەنەن كۇنەلتسەڭ!
كەلىستىرىپ دۇنيەسىن،
اق سۇڭقارداي تۇلەتسەڭ!
شاريعاتتىڭ بەلگىسىن،
بىلسەڭ جاقسى ۇلگىسىن!
سوزگە سىنىق قىلدىرماي،
كۇتسەڭ جاقسى قۇربىسىن!
از اسىڭدى كوپ ەتسەڭ،
كوپ اسىڭدى كول ەتسەڭ،
بار اسىڭدى دايار قىپ،
قوناقتى سىيلاپ جونەلتسەڭ،
«مۇنشا قىزمەت قىلدى!»-دەپ،
كۇيەۋىڭ كوڭىلى جاي بولار:
«مالىم ادال بولدى!» - دەپ.
كۇل جۇمساساڭ، قورلاما،
ءتىل الماسا، زورلاما!
ءتاتتى، ءدامدى اسىڭدى
ودان بولەك ۇرلاما!
قۇل جۇمساساڭ، ۇرماڭىز،
وعان قورلىق قىلماڭىز،
جەتىم حاقىن ويلاڭىز!
بۇل سوزىمە نانىڭىز!
ءوزىڭ ساراڭ بولماڭىز،
ساراڭدىق اتاق الماڭىز،
قوناق قونسا ۇيىڭە،
تاباعىنا شەك-قارىن سالماڭىز!
جامان قاتىن بەلگىسى:
ءار نەدەن جوق ۇلگىسى،
قاتتى بولار ۇيقىسى،
شىرىك بولار تەرىسى.
جامان قاتىننىڭ بەلگىسى:
ءار نەدەن جوق ۇلگىسى،
ساسىق بولار ءۇي-ىشى،
ودان جامان ءوز ءيىسى،
ەش كەلمەيدى كەلىسى!
تالقان ءتۇيىپ، قيىپ بەرەر،
قارنى تويسىن دەپ بەرەر،
وت باسىلىق بوقتىعىن
ءتور الدىنا اپ كەلەر!
اياق بولار قۇمعانى،
قولىن مالىپ جۋعانى.
ءۇستى-باسى بوق بولار،
قاس قۇدايدىڭ ۇرعانى!
شاشى جۇرەر جالباڭداپ،
بالاعى جۇرەر سالباڭداپ.
ماڭدايدان شاشى بۇرقىرار،
ەكى ەمشەگى سالاقتاپ!
ول - ادامنان ۇيالماس،
ءوزىنىڭ دۇنيەلىگىن جيا الماس!
ءوزىنىڭ مالىن تانىماس،
قاتىن بولىپ دانەمەگە جاراماس!
زامانىنىڭ ازعانى،
اتتاپ بايتال وزعانى،
نەكەسىزدەن حان تۇرىپ ،
قايران قازاق توزعانى!
سارعايىپ اتقان سارى تاڭ
ساۋلە بەرىپ كورىندى.
وقىرا جۇگەن بۋرىل ات
تۇسىڭدا سەنىڭ بۇگىلدى.
مىنگەندە اتىڭ بوز الا،
كۇيەۋىڭ جاپ-جاس بوزبالا،
پايعامبار قىزىن ۇزاتقان،
سولار ءبىر سالعان جول عانا!
قىستاي ءبىر تىكتىڭ سىڭسىما،
ايتارىم، جار-جار، سىڭسىما!
اجەپتاۋىر بالا ەدىڭ،
وبالىڭ قىرىق ءبىر جىلقىعا!
بۇرىنعى زاماندا «سىڭسىما» -
دەيتىن سارت قولى ءبىر ماتا بولۋشى ەدى،
ۇرعاشىلار كويلەك كيۋشى ەدى.
الدىڭعى «سىڭسىما» دەگەنى - سول،
سوڭعىسى - «جىلاما» دەگەنى.
كۇيەۋىڭ ءجۇر كۇلىمدەپ،
قولىنا ءتيىپ جىلقىسى.
اتا-ەنەگە جاقپايدى
كەلىننىڭ شايپاۋ ءتىلدىسى .
ۇزاتپاي سەنى كايتەدى،
زىليقا، زاۋرە-ەكى اپاڭ
اپاڭنىڭ سالعان ۇلگىسى!
مىنگەندە اتىڭ جيرەنشە،
تىقىرشىپ تۇرماس مىنگەنشە،
شىن اقىلىڭ كىرگەنشە،
اقتايلاق شىعار ىنگەنشە!
مىنگەندە اتىڭ بوز الا،
كۇيەۋىڭ جاپ-جاس بوزبالا،
تانا ءبىر مونشاق تاعارسىڭ،
تۇڭعىشىڭ بولسىن قىز بالا!
سارسەنبى كۇنى توي ەتەر،
دۇرىلدەپ، جەلدەپ قوي كەتەر،
سەن كەتسەڭ، شەشەڭ جۇدەيدى،
كەلىنى كەلىپ كۇنەلتەر!
اۋەدەن ۇشقان سوناداي
سايالى جەرگە قونادى.
ارتىڭدا ءسىڭىلىڭ جوق بولسا،
شەشەڭە قيىن بولادى!
مىنگەندە اتىڭ الادى،
تەڭسەلە باسىپ بارادى .
جىلاماي اتتان، بيكەم-اي،
اپارىپ شەشەڭ سالادى!
مىنگەندە اتىڭ الادى،
تەڭ قۇربىڭ مۇندا كالادى.
جىلاماي اتتان، بيكەم-اي،
جاز ءبىر، كۇز ءبىر بارادى!
مىنگەندە اتىڭ تەڭبىل كوك،
تەڭ كۇربىڭ قالدى مۇندا كەپ.
ورامال بەرسەڭ، بارشا بەر،
ماقتايدى سەنى مىنا كوپ.
ەسىكتىڭ الدى قۇمداق-تى،
قۇمداقتان قويان زىمىراپتى.
اتاسى باسقا جاۋ جەڭگە
وتاۋعا سالىپ تىڭداپتى.
ەسىكتىڭ الدى تاستاق-تى،
تاستاقتان قويان باس باقتى.
اتاسى باسقا جاۋ جەڭگە
وتاۋعا سالىپ تاستاپتى.
ەسىكتىڭ الدى شاشۋ ويىن
شەشەڭ ءبىر شاشار شاشۋىن!
قالىڭعا بەرگەن كىرىق جىلقى
كەشكە دە الار اشۋىن!
جايىقتان ۇشقان جالعىز قاز،
ەدىلدەن ۇشقان ەكى قاز،
بىرەۋى شاڭقاپ، ءبىرى بوز،
ساندىعىڭ تولعان سارى ءبوز!
اۋەدەن ۇشقان كوبەلەك،
كۇيەۋىڭ جامان سۇمەلەك،
كەلىنشەك بولىپ تۇسكەن سوڭ،
كۇن كورسەتپەس توپەلەپ.