- 19 قاز. 2022 00:00
- 195
ءجۋرناليستىڭ قىزمەتى قانشالىقتى ەركىن؟
ەڭ اۋەلى "جۋرناليست دەگەن كىم؟" - دەگەن سۇراققا جاۋاپ الايىق. جۋرناليست - اقپارات كەڭىستىگىندە بەلگىلى ءبىر تاراپتى ناقتى ۇستانبايتىن، ءارى ءوز ەركىنەن تىس ءوز سۋبەكتيۆتى جانە وبەكتيۆتى پىكىرىن جۇمىسىنا ارالاستارىمايتىن اقپارات تاراتۋشى مامان. جۋرناليست امبەباپ اقپارات الماستىرۋشى قىزمەتىن اتقارادى. ونىڭ فۋنكسيالارىنا بولعان وقيعا، سيتۋاسيا، بەلگىلى ءبىر اقپاراتتى بايانداپ قانا قويماي، ونى ساپالى تۇردە سۇرىپتاي الۋى شارت. قوعام ءارتۇرلى ادامداردىڭ شوعىرلانعان ورىنى بولعاندىقتان، ول جەردەگى اقپاراتتاردى دۇرىس تاراتا ءبىلۋى ءۇشىن دە ول سالادان بەلگىلى ءبىر مولشەردە حابارى بولۋى ءتيىس. جارتى ساعات بۇرىن ورىن العان قىلمىستىق سيتۋاسيا، قالا ايماعىنىڭ ءبىر بولىگىندە ورىن العان حالىق نارازىلىعى سالدارىنان تۋعان ميتينگ، ءتۇرلى وقىس سيتۋاسيالار مەن توتەنشە جاعدايلار. ال ينفورماسيانى بارلىق اقپارات كوزدەرىنەن دەر كەزىندە ءارى ساپالى، ناقتى دەرەكتەر جاساي وتىرا الۋ ماڭىزدى ءىس. دەمەك، ءجۋرناليستتىڭ فۋنكسيالارىن ورىنداۋ بارىسىندا ونىڭ امبەباپتىلىق قاسيەتى داميتىنىن بايقايمىز.
ەندەشە، نەگە ءۇشىنشى بيلىكتىڭ قىزمەتىن ەركىن ەمەس دەپ اتايدى؟ جوعارىدا كورسەتىلگەندەي جۋرناليست الاتىن اقپاراتتاردى بەتالدى تاراتپايدى، ونىڭ قىزمەتىنىڭ اۋىرلىعى دا سول، قولدانىلعان ماتەريالدار مەن الىنعان، تاراتىلعان اقپاراتتار ءۇشىن جانە ءاربىر ءسوزى ءۇشىن جاۋاپ بەرەدى. جۋرناليستەردىڭ ءسوز ەركىندىگى جايلى زاڭ بار. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1999 جىلعى 23 شىلدەدەگى 451ء-شى: زاڭى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى ەرەجەسىنىڭ 2ء-شى بابى، 1 بولىمىندە: "ءسوز، شىعارماشىلىق بوستاندىعىنا، ءوز كوزقاراستارى مەن سەنiمدەرiن باسپا ارقىلى جانە وزگە دە نىساندا بiلدiرۋگە، اقپاراتتاردى زاڭدا تىيىم سالىنباعان كەز كەلگەن ءادiسپەن الۋعا جانە تاراتۋعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا كەپiلدiك بەرiلەدi. سەنزۋراعا تىيىم سالىنادى" دەلىنگەن. ءبىز بۇل ماعلۇماتتاردى بىلە وتىرا، ءجۋرناليستتىڭ ءسوز ەركىندىگى پەرسپەكتيۆاسىندا شىعارماشىلىق، جەكە ينديۆيدتىك، وي-پىكىرلىك ەركىندىكتىڭ جوق ەكەنىن بايقايمىز.
دەگەنمەندە، بىزگە بەلگىلى الەۋمەتتىك جەلىلەردە بەلسەندى جانە قوعامدا اسا تانىمال جۋرناليستتەردىڭ ءوز ومىرلەرى جايلى الەۋمەتتىك جەلىدە ءبولىسىپ قانا قويماي، مەملەكەت پەن قوعامداعى جاعدايلارعا ارالاسۋعا تىرىساتىن ارەكەتتەردىڭ دە بارشىلىق ەكەنى ءمالىم. ولاردىڭ قاتارىنا جۋرناليست، تەلەجۇرگىزۋشى، الەۋمەتتىك جەلىلەر پروديۋسسەرى دينا تولەپبەرگەن، بەلگىلى ەكس-جۋرناليست، كاسىپكەر دينارا ساتجان جانە ت.ب.
"تۇران" ۋنيۆەرسيتەتى، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى 1-كۋرس، 2-توپ: اميرەيەۆ احانسەرى ماقسات ۇلى