- 04 قار. 2023 00:00
- 214
جۋرناليستيكاداعى ەتيكا
جۋرناليستيكا قازىرگى قوعامنىڭ اجىراماس بولىگى، بيلىكتىڭ 4‑ءشى يەسى. ول قوعام پىكىرىنىڭ قالىپتاسۋى بارىسىندا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. الايدا، بۇل ماڭىزدىلىقتىڭ ارتىندا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جاتقاندىعىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەيدى. سوندىقتان، جۋرناليستيكاداعى ەتيكا شىندىق ءۇشىن شىرىلداپ، اقيقات ءۇشىن ايقاسقان ءاربىر ماماننىڭ قارۋىنا اينالماق.
جۋرناليستيكاداعى ەتيكانىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىنىڭ ءبىرى – كوپجاقتىلىق. جۋرناليست وقىرماندارىنا وقيعانى بايانداي وتىرىپ، ونىڭ ەش تۇسىن جاسىرىپ ياكي جالعان ايتىپ قالماۋىن ەسكەرۋى كەرەك. كوپتىڭ تالقىسىنا تۇسەر مىسەلەنى ءبىر جاقتى عانا ۇسىناتىن جانە وعان قولداۋ تابۋدى ماقسات ەتەتىن مامان جاردان قۇلاپ، ءسوز شىندىعى زارداپ شەگەدى. جۋرناليستيكاداعى ەتيكا: جان‑جاقتىلىقتى تالاپ ەتەدى.
اقپاراتتى بۇرمالاۋ – جۋرناليستيكادا كەزدەسەتىن تاعى ءبىر ماسەلە. وقىرمانداردىڭ نازارىن اۋدارۋ ياكي قارالىم سانىن ارتتىرۋ ماقساتىندا فاكتىلەردى بۇرمالاپ، وقيعالاردى اسىرا سىلتەپ كورسەتۋ. جۋرناليست مامان بۇل ارەكەتىمەن وقىرمان سەزىمىن بۇزىپ قانا قويماي، جۋرناليستيكانىڭ تاۋەلسىز، ءارى ادىلەتتى اقپارات كوزى رەتىندەگى ابىرويىنا نۇقسان كەلتىرەدى. سول ءۇشىن ماقالا جاريالاماس الدىن ونىڭ شىنايىلىعى مەن ناقتىلىعىنا اسا زەر سالعان ءجون.
دەرەككوزدەردىڭ قۇپيالىلىعى مەن قۇقىعىن قورعاۋ جۋرناليستيكاداعى ەتيكانىڭ ماڭىزدى اسپەكتىسى بولىپ تابىلادى. جۋرناليستتەر ءوز اقپارات كوزدەرىن قورعاپ ءبىلۋى ءتيىس، سەبەبى اقپارات كەسىرىنەن ەرتەڭىڭ قانداي بايان الارىن ەشكىم بىلمەيدى. دەرەككوزدەردىڭ قۇپيالىلىعى قوعام قاپەرىندەگى ءسوز بوستاندىعى مەن وي شىندىعىنا ىقپال ەتەدى، سوندىقتان مامان يەسى بۇل بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە دايار بولۋى كەرەك.
جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ دامۋىمەن جۋرناليستيكاداعى ەتيكا ودان دا وزەكتى بولا تۇسۋدە. الەمەتتىك مەديا، بلوگتار مەن ماقالا جاريالاۋعا ارنالعان پلاتفورمالاردا اقپارات كوزىن تاراتۋ، جەكەشىل ويمەن ءبولىسۋ نەعۇرلىم وڭايلادى. بۇگىندە كەز-كەلگەن ادام فاكتىلەر مەن ەتيكا نورماسىن ساقتاماي “جۋرناليست” اتانا الادى. وسىعان بايلانىستى جاڭا عاسىر ءجۋرناليستى ادىلەتتىلىگى، فاكتىلەرمەن جۇمىس ىستەي الۋلىعى، ەتيكانىڭ ساقتاۋىمەن ەرەكشەلەنە العانى ءجون.
جاڭا زامانىمىزدىڭ قارساڭىندا ينتەراكتيۆتى جۋرناليستيكا ءوزىنىڭ بيىك بەلەستەرىنە قول جەتكىزىپ جاتىر. جاساندى ينتەللەكت جۋرناليستتەرگە كۇردەلى وقيعالاردى كورنەكى جانە تۇسىنىكتى تۇرعىدا تۇسىندىرۋگە مۇمكىندىك جاسايدى. ءبىراق وقيعالاردىڭ بۇرمالانباۋى ماقساتىندا وسى سىندى جۇيەلەرگە اسا ۇقىتىلىقپەن قاراۋ ۇسىنىلادى.
جانە جۋرناليستيكا ادام قۇقىقتارى مەن ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋدا ەلەۋلى ءرول اتقارادى. ءوز پىكىرىن اشىق ەلەككە سالا المايتىن، پىكىر بوستاندىعىن قالىپتاستىرا المايتىن ادامزاتتىڭ پاناسىنا، ەكىنشى داۋىسىنا اينالادى. ناعىز جۋرناليست ومىرىنە ءتونۋى مۇمكىن قاۋىپكە قاراماستان شىندىق شىرىلىنا دايىن بولۋى قاجەت.
وسى فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ جۋرناليستيكاداعى ەتيكا ماماندىقتىڭ اجىراماس سەرىگى، قوعامنىڭ سەنىمى دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتا الامىز.
باقىت نۇراي