InfoHub Logo

بەلگىلى قالامگەر، جازۋشى شەرحان مۇرتازا: “ارقالاعانى-التىن، جەگەنى-جانتاق” – دەپ، حالىقتىڭ تىرشىلىگىنەن، الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتىنان، رۋحانياتى مەن قوعام تىنىسىنان حابار تاراتاتىن قالام يەلەرى ياكي جۋرناليستەر جايلى ءدوپ باسىپ ايتقان. ءيا، قىزىعى مەن شىجىعى مول بۇل سالانىڭ وكىلدەرى – بۇگىندە حالىق پەن بيلىك اراسىنداعى التىن كوپىر. سونداي-اق، ءتورتىنشى بيلىك يەلەرى – قارىمدى قالام تەربەپ، قوعامدىق پىكىر تۋدىراتىن، جاڭالىقتىڭ جارشىسى بولاتىن اقيقات شىراقشىلارى.

اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ قارىشتاپ دامىعان زامانىندا وكىنىشكە قاراي، جۋرناليستيكا سالاسىنا نۇقسان تيگىزىپ وتىرعان جايتتار از ەمەس. ەڭ اۋەلىسى، ەكىنىڭ ءبىرى بلوگەر اتانىپ، عالامتور جەلىسىندە انىق-قانىعىنا كوز جەتكىزبەي، اقپاراتتى تاراتۋعا اۋەس. ناتيجەسىندە، جۋرناليستەر قاۋىمى قوعام اراسىندا ءوز بەدەلىنەن ايىرىلىپ وتىرعانداي ىسپەتتى. سوندىقتان، ءار نارسەنىڭ ءوز ورنى بار ەمەس پە؟! ءار سالانىڭ دا ءوز مامانى بولۋى شارت. 

قازىرگى قوعام امبەباپ جۋرناليستەردى قالايدى. ياعني، جۋرناليست كەز كەلگەن ساتتە دارىگەر، زاڭگەر، ساياساتكەر، ءمۇعالىم بولا الادى. الايدا، بۇل ماماندىق يەلەرى جۋرناليست بولا الماس.

جالپى، “امبەباپ جۋرناليست” ۇعىمىن بريتان ءجۋرناليستى ديەۆيد رەندالل “The Universal Journalist” اتتى ەڭبەگىندە قالىپتاستىردى. بريتاندىق جۋرناليست بۇل ۇعىمعا بىلايشا انىقتاما بەرەدى: “امبەباپ جۋرناليست - ءبىر سالانىڭ عانا مامانى ەمەس. ولار كەز كەلگەن جاعدايدا رەپورتاج جاساۋعا دايار بولۋى كەرەك، كەز كەلگەن ماتەريالدىڭ قالاي جاسالاتىنىن بىلۋلەرى كەرەك، اقپارات تاراتۋدى، بۇقارانىڭ كوڭىلىن كوتەرە بىلۋلەرى ءتيىس. ولار رەداكسيا جاساي الادى، ماكەت جاسايدى، بەزەندىرۋدىڭ ءتۇرلى قىرلارىنان حاباردار كەلەدى، رەداكسيانى باسقارا الادى، جاڭا تەحنولوگيالاردى قابىلداي الادى، سونىمەن بىرگە جاڭا گازەت اشىپ، ونى ساتا بىلەدى”. ياعني، ول ءجۋرناليستىڭ امبەباپتىعى دەپ كاسىبيلىگى مەن قابىلەتىن ايتىپ وتىر. الايدا، ەلىمىزدە امبەباپتىققا ءوتۋ ءسال قيىندىق تۋعىزادى. سەبەبى كوپشىلىك ءار ءتۇرلى تاقىرىپتى قوزعاپ، ساپاعا ەمەس، سانعا ءمان بەرىپ وتىرادى. وسى تۇرعىدان سالالىق جۋرناليستيكانىڭ دامۋىن دا اينالىپ ءوتۋ قيىن.

جۋرناليستيكانىڭ قوعامداعى ورنى مەن نەگىزگى مىندەتتەرىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ XI ەۋرازيالىق مەديا-فورۋمدا اتاپ ءوتتى. “مەديا-سالانىڭ ءرولىن ارتتىرۋ تەك ەكونوميكادا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ساياساتتا، الەۋمەتتىك ومىردە، قوعامنىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك جاعدايىنىڭ دامۋىنىڭ جوعارى ستاندارتتارىن قالىپتاستىرۋشى، مەن «بۇقارالىق يننوۆاسيا قۇرالدارى» دەپ اتاپ وتىرعان جاڭا بيق-تىڭ پايدا بولۋىنا الىپ كەلەدى. مەن بۇدان ۇلتتى جانە جاھاندىق ماسس-مەديانىڭ XXI عاسىرداعى باستى ميسسياسىن كورەمىن”، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

“ەگەر ءىسىم ءونسىن دەسەڭ – رەتىن تاپ” – دەپ حاكىم اباي ايتپاقشى، ناعىز جۋرناليست دەيتىن مامان ءوز سالاسىنىڭ قىرى مەن سىرىنا قانىعىپ، حالقىنا قىزمەت جاساي وتىرا، ءوز سالاسىنىڭ شەبەرى بولارى ءسوزسىز.

ينديرا بەرجانوۆا
ل.ن.گۋميليەۆ اتىنداعى
ەۇۋ ستۋدەنتى

---