جۇيكە جۇيەسىنىڭ قىزمەتى
قاراعاندى وبلىسى، بالقاش قالاسى
«بالقاش قالاسى №2 اباي اتىنداعى ليسەي» كمم ءمۇعالىمى:
وردابەكوۆا نازيرا گازيزوۆنا
دۇنيەتانۋ 3 سىنىپ
№7. تاقىرىبى: جۇيكە جۇيەسىنىڭ قىزمەتى
ماقساتى: 1. ورگانيزمنىڭ بارلىق جۇيەلەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، جۇيكە جۇيەسى مۇشەلەرىمەن جانە ونىڭ ىشىندە مي، جۇلىن، جۇيكە جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. جۇيكە جۇيەسىنىڭ ادام ورگانيزمى ءۇشىن ماڭىزىن ۇعىندىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋىن، جۇيكە جۇيەسىنىڭ شيراقتىلىعىن دامىتۋ. كورۋ، ەستۋ، سالىستىرۋ، قورىتۋ جانە تۇجىرىمداۋ بىلىكتىلىگىن دامىتۋ.
3. وزدىگىنەن ىزدەنىمپازدىق، بىلىمدىلىك، ەڭبەكسۇيگىشتىك، ادامگەرشىلىك داعدىلارىن تاربيەلەي وتىرىپ، وزگەنى دە تىڭداي بىلۋگە، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
جوسپارلاناتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجەلەر: جۇيكە جۇيەسىن، ادام ورگانيزمى مۇشەلەرىن، ولاردىڭ ماڭىزىن ءبىلۋ؛ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ؛
تۇلعالىق ناتيجەلەر: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋىنان، ءوزىن - وزىنە قىزمەت ەتۋىنەن، ءوز اعزاسىن كۇتۋىنەن؛
جۇيەلى - ارەكەتتىك ناتيجەلەر: العان اقپاراتتى تالداپ، جيناقتاپ، قورىتىندى جاساۋ بىلىگىنەن؛ تانىمدىق، زەرتتەۋشىلىك، جوبالاۋشىلىق، شىعارماشىلىق تۇرعىدان جۇمىس ىستەۋ بىلىگىنەن كورىنىس تابۋى قاجەت.
جۇمىس ءتۇرى: اڭگىمەلەسۋ، وقۋلىقپەن جۇمىس، وزدىك جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
قاجەتتى قۇرالدار: «جۇيكە جۇيەسى» سۋرەتى، وقۋلىق، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ءوزىن - ءوزى تانۋ.
وزەكتى سۇراق: جۇيكە جۇيەسى قالاي اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرىن ءبىرتۇتاس ەتىپ بىرىكتىرەدى؟ ونىڭ جۇمىسىنا قالاي باسشىلىق جاسايدى؟
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن جاتتىعۋلار ورىنداۋ ارقىلى ساباققا اۋدارۋ. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءىى. ءبىلىمدى بەلسەندىرۋ.
وتىلگەن تاقىرىپتى قورىتۋ جانە جۇيەلەۋ.
«راس پا؟» ستراتەگياسى. شارتى: ەگەر تۇجىرىم دۇرىس بولسا، وندا «+»، ال تۇجىرىم قاتە بولسا «-» تاڭباسىن قويادى.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
+ + - - + + - + + +
1. ادام جاندى تابيعاتتىڭ ءبىر بولىگى ەكەندىگى راس پا؟
2. تەرى ىشكى ورگانداردى زاقىمدانۋدان ساقتايتىنى راس پا؟
3. قاڭقا ادام دەنەسىنىڭ تەك قانا تىرەگى ەكەندىگى راس پا؟
4. مۇرىننىڭ جۇمىسى تەك قانا يىستەردى اجىراتۋ ەكەندىگى راس پا؟
5. ءتىل ەڭ كوپ قوزعالاتىن بۇلشىق ەتتەردىڭ ءبىرى ەكەندىگى راس پا؟
6. تىنىس العاندا وكپە كەڭەيىپ، تىنىس شىعارعان كەزدە وكپەنىڭ جيىرىلاتىنى راس پا؟
7. تاعام اسقازاندا 15 مينۋت قانا بولاتىنى راس پا؟
8. ميدىڭ باس سۇيەكتە بولاتىنى راس پا؟
9. بۇيرەك ورگانيزمدەگى قاجەتسىز جانە زياندى زاتتاردى ءبولىپ شىعاراتىنى راس پا؟
10. ادام ورگانيزمى – مۇشەلەر مەن اعزالاردان تۇراتىنى راس پا؟
ءىىى. ساباقتىڭ ماقساتى مەن مىندەتىن قويۋ كەزەڭى:
1. «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى.
- ساعان ينە سالعاندا دەنەڭ جيىرىلىپ، اۋىرعاندى سەزىنەسىڭ. بىرەۋ ەسكەرتۋ جاساسا، ول ساعان اسەر ەتەدى. اينالاڭداعىلاردى تۇسىنەسىڭ. ەسەپتەر شىعارا الاسىڭدار جانە جۇرەسىڭ، جۇگىرەسىڭ، ياعني كوپتەگەن قيمىلدار جاسايسىڭ. وسىنىڭ سەبەبى نەدە؟ (وقۋشى جاۋابى)
-«ءجۇر»، «ويلا»، «ءان سال»، «وقى»، «سويلە» دەگەن بۇيرىقتار نەنىڭ باسشىلىعىمەن بولادى؟
- بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىنىڭ دۇرىستىعىن تومەندەگى جۇمباقتاردىڭ شەشىمى ارقىلى تەكسەرۋگە بولادى.
كورمەگەن ەشكىم
ءدامىن تاتىپ.
قارا ورمان استى –
ۇيىعان قاتىق. (ادامنىڭ ميى)
ادام دەنەسىندە سوزىلعان،
جىڭىشكە جىپتەي تارالعان.
اعزالارعا دەم بەرىپ،
ءومىرىڭدى ۇزارتقان. (جۇيكەلەر)
ءىۇ. جاڭا ماتەريالدى وقۋ.
1. وقۋلىقپەن جۇمىس.
جۇپپەن جۇمىس. «ءتۇرتىپ الۋ» ستراتەگياسى.
- ءماتىندى وقۋ، جاڭا مالىمەتتەردى ءتۇرتىپ الۋ.
تۇسىنگەنىن ءبىر - بىرىنە مازمۇنداۋ.
1. جۇيكە جۇمىسىنىڭ قىزمەتى
سىزبانى تولتىرۋ.
ءبىرىن - ءبىرى تەكسەرۋ. مىسالى:
جۇيكە جۇيەسى مۇشەلەرى
• مي → ورنالاسقان جەرى: باس سۇيەكتە → قىزمەتى: ەستۋگە، سويلەۋگە، قورعالۋعا، ەسىمىزدە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
• جۇلىن → ورنالاسقان جەرى... قىزمەتى:...
• جۇيكە → ورنالاسقان جەرى... قىزمەتى:...
2. وزەكتى سۇراق: جۇيكە جۇيەسى قالاي اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرىن ءبىرتۇتاس ەتىپ بىرىكتىرەدى؟ ونىڭ جۇمىسىنا قالاي باسشىلىق جاسايدى؟ (وقۋشىلار تالدايدى، تالقىلايدى، دالەلدەيدى).
ءىۇ. ءبىلىمدى بەكىتۋ.
«اقىل - كەڭەس ستراتەگياسى»
شارتى:
1. الدىمەن جۇپتاسىپ وتىرىپ، تاقىرىپقا قاتىستى اقىل - كەڭەس جازادى.
2. بىرنەشە جۇپ كەڭەستەرى سالىستىرىلادى، ەڭ قاجەتتى اقىل - كەڭەستى جيناقتايدى.
3. سوڭىندا سىنىپ بويىنشا تالقىلاپ، ەڭ نەگىزگى كەڭەستەردى قالدىرادى.
مىسالى: -
ءاردايىم دۇرىس تاماقتانۋ. ەگەر ادام ۋاقىتىمەن دۇرىس تاماقتانباسا، ميدىڭ جۇمىسىنا كەرى اسەر ەتەدى.
قاتتى اشۋلانۋدان ساقتان دا، ءوز - ءوزىڭدى ۇستا! اشۋشاڭ، سابىرسىز بالالار اينالاسىنداعىلارمەن سوعىسىپ، رەنجىسۋدىڭ ارقاسىندا ميدىڭ ءوز دەڭگەيىندە دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى.
كىم دۇرىس تىڭداي الماسا، ول جاقسى وقي المايدى دا، مي قاجەتتى دەڭگەيدە شىقپايدى.
كىتاپتى كوپ وقى. تاقپاق، ولەڭ جاتتاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىڭدى دامىتادى.
اينالاڭداعى ادامدارمەن دوستىق قارىم - قاتىناستا بول. كوپ دوسى بار ادام كوپ بىلەدى.
ءۇ. ساباقتى قورىتۋ
- جۇيكە جۇيەسى تىنىس الا ما؟
- جۇيكە جۇيەسىنىڭ قالىپتى جۇمىسىن نە بۇزادى؟
- جۇيكە جۇيەسىنىڭ جۇمىسى بۇزىلماس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- كۇن ءتارتىبىن ورىنداۋ نە ءۇشىن كەرەك؟
ءۇى. رەفلەكسيا.
جۇيكە جۇيەسىنىڭ ماڭىزى تۋرالى:
ايعاق (ءوزىڭ بىلەتىن/ۇيرەنگەن)؛
2 سۇراق (سەندە پايدا بولعان)
(1 ارەكەت ءتۇرىن اتا.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
«بالقاش قالاسى №2 اباي اتىنداعى ليسەي» كمم ءمۇعالىمى:
وردابەكوۆا نازيرا گازيزوۆنا
دۇنيەتانۋ 3 سىنىپ
№7. تاقىرىبى: جۇيكە جۇيەسىنىڭ قىزمەتى
ماقساتى: 1. ورگانيزمنىڭ بارلىق جۇيەلەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، جۇيكە جۇيەسى مۇشەلەرىمەن جانە ونىڭ ىشىندە مي، جۇلىن، جۇيكە جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. جۇيكە جۇيەسىنىڭ ادام ورگانيزمى ءۇشىن ماڭىزىن ۇعىندىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋىن، جۇيكە جۇيەسىنىڭ شيراقتىلىعىن دامىتۋ. كورۋ، ەستۋ، سالىستىرۋ، قورىتۋ جانە تۇجىرىمداۋ بىلىكتىلىگىن دامىتۋ.
3. وزدىگىنەن ىزدەنىمپازدىق، بىلىمدىلىك، ەڭبەكسۇيگىشتىك، ادامگەرشىلىك داعدىلارىن تاربيەلەي وتىرىپ، وزگەنى دە تىڭداي بىلۋگە، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
جوسپارلاناتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجەلەر: جۇيكە جۇيەسىن، ادام ورگانيزمى مۇشەلەرىن، ولاردىڭ ماڭىزىن ءبىلۋ؛ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ؛
تۇلعالىق ناتيجەلەر: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋىنان، ءوزىن - وزىنە قىزمەت ەتۋىنەن، ءوز اعزاسىن كۇتۋىنەن؛
جۇيەلى - ارەكەتتىك ناتيجەلەر: العان اقپاراتتى تالداپ، جيناقتاپ، قورىتىندى جاساۋ بىلىگىنەن؛ تانىمدىق، زەرتتەۋشىلىك، جوبالاۋشىلىق، شىعارماشىلىق تۇرعىدان جۇمىس ىستەۋ بىلىگىنەن كورىنىس تابۋى قاجەت.
جۇمىس ءتۇرى: اڭگىمەلەسۋ، وقۋلىقپەن جۇمىس، وزدىك جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
قاجەتتى قۇرالدار: «جۇيكە جۇيەسى» سۋرەتى، وقۋلىق، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ءوزىن - ءوزى تانۋ.
وزەكتى سۇراق: جۇيكە جۇيەسى قالاي اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرىن ءبىرتۇتاس ەتىپ بىرىكتىرەدى؟ ونىڭ جۇمىسىنا قالاي باسشىلىق جاسايدى؟
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن جاتتىعۋلار ورىنداۋ ارقىلى ساباققا اۋدارۋ. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ءىى. ءبىلىمدى بەلسەندىرۋ.
وتىلگەن تاقىرىپتى قورىتۋ جانە جۇيەلەۋ.
«راس پا؟» ستراتەگياسى. شارتى: ەگەر تۇجىرىم دۇرىس بولسا، وندا «+»، ال تۇجىرىم قاتە بولسا «-» تاڭباسىن قويادى.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
+ + - - + + - + + +
1. ادام جاندى تابيعاتتىڭ ءبىر بولىگى ەكەندىگى راس پا؟
2. تەرى ىشكى ورگانداردى زاقىمدانۋدان ساقتايتىنى راس پا؟
3. قاڭقا ادام دەنەسىنىڭ تەك قانا تىرەگى ەكەندىگى راس پا؟
4. مۇرىننىڭ جۇمىسى تەك قانا يىستەردى اجىراتۋ ەكەندىگى راس پا؟
5. ءتىل ەڭ كوپ قوزعالاتىن بۇلشىق ەتتەردىڭ ءبىرى ەكەندىگى راس پا؟
6. تىنىس العاندا وكپە كەڭەيىپ، تىنىس شىعارعان كەزدە وكپەنىڭ جيىرىلاتىنى راس پا؟
7. تاعام اسقازاندا 15 مينۋت قانا بولاتىنى راس پا؟
8. ميدىڭ باس سۇيەكتە بولاتىنى راس پا؟
9. بۇيرەك ورگانيزمدەگى قاجەتسىز جانە زياندى زاتتاردى ءبولىپ شىعاراتىنى راس پا؟
10. ادام ورگانيزمى – مۇشەلەر مەن اعزالاردان تۇراتىنى راس پا؟
ءىىى. ساباقتىڭ ماقساتى مەن مىندەتىن قويۋ كەزەڭى:
1. «ميعا شابۋىل» ستراتەگياسى.
- ساعان ينە سالعاندا دەنەڭ جيىرىلىپ، اۋىرعاندى سەزىنەسىڭ. بىرەۋ ەسكەرتۋ جاساسا، ول ساعان اسەر ەتەدى. اينالاڭداعىلاردى تۇسىنەسىڭ. ەسەپتەر شىعارا الاسىڭدار جانە جۇرەسىڭ، جۇگىرەسىڭ، ياعني كوپتەگەن قيمىلدار جاسايسىڭ. وسىنىڭ سەبەبى نەدە؟ (وقۋشى جاۋابى)
-«ءجۇر»، «ويلا»، «ءان سال»، «وقى»، «سويلە» دەگەن بۇيرىقتار نەنىڭ باسشىلىعىمەن بولادى؟
- بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىنىڭ دۇرىستىعىن تومەندەگى جۇمباقتاردىڭ شەشىمى ارقىلى تەكسەرۋگە بولادى.
كورمەگەن ەشكىم
ءدامىن تاتىپ.
قارا ورمان استى –
ۇيىعان قاتىق. (ادامنىڭ ميى)
ادام دەنەسىندە سوزىلعان،
جىڭىشكە جىپتەي تارالعان.
اعزالارعا دەم بەرىپ،
ءومىرىڭدى ۇزارتقان. (جۇيكەلەر)
ءىۇ. جاڭا ماتەريالدى وقۋ.
1. وقۋلىقپەن جۇمىس.
جۇپپەن جۇمىس. «ءتۇرتىپ الۋ» ستراتەگياسى.
- ءماتىندى وقۋ، جاڭا مالىمەتتەردى ءتۇرتىپ الۋ.
تۇسىنگەنىن ءبىر - بىرىنە مازمۇنداۋ.
1. جۇيكە جۇمىسىنىڭ قىزمەتى
سىزبانى تولتىرۋ.
ءبىرىن - ءبىرى تەكسەرۋ. مىسالى:
جۇيكە جۇيەسى مۇشەلەرى
• مي → ورنالاسقان جەرى: باس سۇيەكتە → قىزمەتى: ەستۋگە، سويلەۋگە، قورعالۋعا، ەسىمىزدە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
• جۇلىن → ورنالاسقان جەرى... قىزمەتى:...
• جۇيكە → ورنالاسقان جەرى... قىزمەتى:...
2. وزەكتى سۇراق: جۇيكە جۇيەسى قالاي اعزانىڭ بارلىق بولىكتەرىن ءبىرتۇتاس ەتىپ بىرىكتىرەدى؟ ونىڭ جۇمىسىنا قالاي باسشىلىق جاسايدى؟ (وقۋشىلار تالدايدى، تالقىلايدى، دالەلدەيدى).
ءىۇ. ءبىلىمدى بەكىتۋ.
«اقىل - كەڭەس ستراتەگياسى»
شارتى:
1. الدىمەن جۇپتاسىپ وتىرىپ، تاقىرىپقا قاتىستى اقىل - كەڭەس جازادى.
2. بىرنەشە جۇپ كەڭەستەرى سالىستىرىلادى، ەڭ قاجەتتى اقىل - كەڭەستى جيناقتايدى.
3. سوڭىندا سىنىپ بويىنشا تالقىلاپ، ەڭ نەگىزگى كەڭەستەردى قالدىرادى.
مىسالى: -
ءاردايىم دۇرىس تاماقتانۋ. ەگەر ادام ۋاقىتىمەن دۇرىس تاماقتانباسا، ميدىڭ جۇمىسىنا كەرى اسەر ەتەدى.
قاتتى اشۋلانۋدان ساقتان دا، ءوز - ءوزىڭدى ۇستا! اشۋشاڭ، سابىرسىز بالالار اينالاسىنداعىلارمەن سوعىسىپ، رەنجىسۋدىڭ ارقاسىندا ميدىڭ ءوز دەڭگەيىندە دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى.
كىم دۇرىس تىڭداي الماسا، ول جاقسى وقي المايدى دا، مي قاجەتتى دەڭگەيدە شىقپايدى.
كىتاپتى كوپ وقى. تاقپاق، ولەڭ جاتتاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىڭدى دامىتادى.
اينالاڭداعى ادامدارمەن دوستىق قارىم - قاتىناستا بول. كوپ دوسى بار ادام كوپ بىلەدى.
ءۇ. ساباقتى قورىتۋ
- جۇيكە جۇيەسى تىنىس الا ما؟
- جۇيكە جۇيەسىنىڭ قالىپتى جۇمىسىن نە بۇزادى؟
- جۇيكە جۇيەسىنىڭ جۇمىسى بۇزىلماس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- كۇن ءتارتىبىن ورىنداۋ نە ءۇشىن كەرەك؟
ءۇى. رەفلەكسيا.
جۇيكە جۇيەسىنىڭ ماڭىزى تۋرالى:
ايعاق (ءوزىڭ بىلەتىن/ۇيرەنگەن)؛
2 سۇراق (سەندە پايدا بولعان)
(1 ارەكەت ءتۇرىن اتا.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
