جيدەك داقىلدارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جيدەك داقىلدارى. (6 - سىنىپ)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا جيدەك داقىلدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: جۇمىس بارىسىندا وقۋشىنىڭ شەبەرلىگىن، ەستە ساقتاۋ بايقاعىشتىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: جاۋاپكەرشىلىككە، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: بۋكلەت، 6 – سىنىپ تەحنولوگيا وقۋلىق، سلايد
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمەتسىزدەر مە، قىزدار! وتىرىڭىزدار. وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، ساباققا قاجەتتى ماتەريالداردى تەكسەرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. كوكونىس شارۋاشىلىعىندا كۇزگى جۇمىستار تۋرالى ايت.
2. توپىراقتىڭ نەگىزگى وڭدەلۋى دەگەنىمىز نە؟
3. كوكونىستىك تۇقىم شارۋاشىلىعى دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
جەمىس شارۋاشىلىعى – حالىقتى جەمىس - جيدەكتەرمەن قامتاماسىز ەتەتىن وسىمدىك شارۋاشىلىعىنىڭ ەڭ ەجەلگى سالالارىنىڭ ءبىرى. جەمىستەر جوعارى دامدىك قاسيەتتەرگە يە، ادامنىڭ تاماعى ءۇشىن قاجەتتى كومىرتەكتەرگە، اقۋىزدارعا، مايلارعا، دارۋمەندەرگە، مينەرالدىق زاتتارعا باي.
جەمىس شارۋاشىلىعىندا جەمىس ءوسىرۋشى - شەبەرلەر جۇمىس ىستەيدى. ولار جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىنىڭ كوشەتتەرىن وسىرەدى، ب ا ق وتىرعىزىپ، وسىمدىكتەردى باپتايدى، جەمىس جينايدى.
جەمىس ءوسىرۋشى - شەبەردىڭ جۇمىسى جەمىس - جيدەك داقىلدارىنىڭ بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن، ولاردىڭ ءوسۋ، دامۋ جانە جەمىس بەرۋ زاڭدىلىقتارىن ءبىلۋدى تالاپ ەتەدى.
ول جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىن ءوسىرۋدىڭ اگروتەحنيكالىق ءادىس - تاسىلدەرىن، ولاردى زيانكەستەردەن جانە اۋرۋلاردان قورعاۋدىڭ تاسىلدەرىن يگەرگەن بولۋى، جەمىس جيناپ جانە ساقتاي الۋى ءتيىس.
بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرى، شارۋاشىلىقتا قولدانىلۋى جانە جەمىستەرىنىڭ ءتۇرى بويىنشا جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى توپتارعا بولىنەدى (3 - كەستە).
جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى
توپ جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى
دانەكتى: الما، المۇرت، ايۆا، يرگا، مۋشمۋلا، شەتەن جانە ت. ب.
سۇيەكتى: شيە، قارا ورىك، قىزىل شيە، الشا، ورىك، شابدالى، قىزىلتال جانە ت. ب.
جيدەكتى: قويبۇلدىرگەن، تاڭقۋراي، قاراقات، قارلىعان جانە ت. ب.
جاڭعاق جەمىستى: فۋندۋك، گرەك جاڭعاعى، پىستە جانە ت. ب.
سۋبتروپيكالىق: ءزايتۇن، قۇرما، فەيحوا، ءىنجىر، انار، سيترۋستار (ماندارين، ليمون، اپەلسين)
تروپيكالىق: بانان، نان اعاشى جانە باسقالار
الما اعاشى – جەمىس اعاش. جەمىس داقىلدارى ىشىندە ول وتە كەڭ تاراعان. سۇرىبىنا جانە تۇرىنە وراي الما اعاشى 20 - 100 جىل ءومىر سۇرە الادى، ال، وتىرعىزعاننان كەيىن 3 - 6 جىلدان كەيىن جەمىسىن بەرە باستايدى. ادەتتە، 1 ب ا ق الاڭىنان 15 - 20 ت جەمىس بەرەدى، ءتىپتى، 100 تونناعا دەيىن جەتەدى.
اعاشتىڭ جەر بەتىندەگى بولىگى دىڭگەكتەن جانە بۇتاقتاردان تۇرادى.
الما جيناۋ
ونىمدەردى مىجىماي، سوقپاي، تىرناماي، شانشىماي، اقىرىن عانا ءۇزىپ الۋ كەرەك؛ جەمىستى الاقاندى تولتىرا ۋىستاپ جوعارى كوتەرىپ، ساۋساقتارىمەن جەمىس ساباقشاسىن ءىلىپ الىپ، بۇتاقتان ءبولىپ الۋ كەرەك.
جەمىستى كۇشتەپ تارتۋعا نەمەسە بۇراۋعا بولمايدى، بۇل جەمىس بۇتاقشاسىن زاقىمداۋى جانە كەلەسى ءونىم بەرۋگە زيانىن تيگىزۋى مۇمكىن.
جەمىستەردى سەبەتكە نەمەسە باسقا ىدىسقا اقىرىنداپ سالۋ كەرەك.
ءىۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. جەمىس شارۋاشىلىعى دەگەنىمىز نە؟
2. جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىن اتا.
3. جەمىس - جيدەك قانشا توپقا بولىنەدى؟
4. سۇيەكتى جيدەكتەرگە نە جاتادى؟
5. تروپيكالىق جەمىستەرگە نە جاتادى؟
ءۇ. ساباقتى قورىتۋ. بۇگىنگى ساباقتا، جەمىس - جيدەك داقىلدار تۇرلەرىن، قانشا توپقا بولىنەتىنىن بىلدىڭىزدەر.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
ءۇىى. جۇمىس ورنىن رەتكە كەلتىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا جيدەك داقىلدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: جۇمىس بارىسىندا وقۋشىنىڭ شەبەرلىگىن، ەستە ساقتاۋ بايقاعىشتىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: جاۋاپكەرشىلىككە، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: بۋكلەت، 6 – سىنىپ تەحنولوگيا وقۋلىق، سلايد
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمەتسىزدەر مە، قىزدار! وتىرىڭىزدار. وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، ساباققا قاجەتتى ماتەريالداردى تەكسەرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. كوكونىس شارۋاشىلىعىندا كۇزگى جۇمىستار تۋرالى ايت.
2. توپىراقتىڭ نەگىزگى وڭدەلۋى دەگەنىمىز نە؟
3. كوكونىستىك تۇقىم شارۋاشىلىعى دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
جەمىس شارۋاشىلىعى – حالىقتى جەمىس - جيدەكتەرمەن قامتاماسىز ەتەتىن وسىمدىك شارۋاشىلىعىنىڭ ەڭ ەجەلگى سالالارىنىڭ ءبىرى. جەمىستەر جوعارى دامدىك قاسيەتتەرگە يە، ادامنىڭ تاماعى ءۇشىن قاجەتتى كومىرتەكتەرگە، اقۋىزدارعا، مايلارعا، دارۋمەندەرگە، مينەرالدىق زاتتارعا باي.
جەمىس شارۋاشىلىعىندا جەمىس ءوسىرۋشى - شەبەرلەر جۇمىس ىستەيدى. ولار جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىنىڭ كوشەتتەرىن وسىرەدى، ب ا ق وتىرعىزىپ، وسىمدىكتەردى باپتايدى، جەمىس جينايدى.
جەمىس ءوسىرۋشى - شەبەردىڭ جۇمىسى جەمىس - جيدەك داقىلدارىنىڭ بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن، ولاردىڭ ءوسۋ، دامۋ جانە جەمىس بەرۋ زاڭدىلىقتارىن ءبىلۋدى تالاپ ەتەدى.
ول جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىن ءوسىرۋدىڭ اگروتەحنيكالىق ءادىس - تاسىلدەرىن، ولاردى زيانكەستەردەن جانە اۋرۋلاردان قورعاۋدىڭ تاسىلدەرىن يگەرگەن بولۋى، جەمىس جيناپ جانە ساقتاي الۋى ءتيىس.
بيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرى، شارۋاشىلىقتا قولدانىلۋى جانە جەمىستەرىنىڭ ءتۇرى بويىنشا جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى توپتارعا بولىنەدى (3 - كەستە).
جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى
توپ جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرى
دانەكتى: الما، المۇرت، ايۆا، يرگا، مۋشمۋلا، شەتەن جانە ت. ب.
سۇيەكتى: شيە، قارا ورىك، قىزىل شيە، الشا، ورىك، شابدالى، قىزىلتال جانە ت. ب.
جيدەكتى: قويبۇلدىرگەن، تاڭقۋراي، قاراقات، قارلىعان جانە ت. ب.
جاڭعاق جەمىستى: فۋندۋك، گرەك جاڭعاعى، پىستە جانە ت. ب.
سۋبتروپيكالىق: ءزايتۇن، قۇرما، فەيحوا، ءىنجىر، انار، سيترۋستار (ماندارين، ليمون، اپەلسين)
تروپيكالىق: بانان، نان اعاشى جانە باسقالار
الما اعاشى – جەمىس اعاش. جەمىس داقىلدارى ىشىندە ول وتە كەڭ تاراعان. سۇرىبىنا جانە تۇرىنە وراي الما اعاشى 20 - 100 جىل ءومىر سۇرە الادى، ال، وتىرعىزعاننان كەيىن 3 - 6 جىلدان كەيىن جەمىسىن بەرە باستايدى. ادەتتە، 1 ب ا ق الاڭىنان 15 - 20 ت جەمىس بەرەدى، ءتىپتى، 100 تونناعا دەيىن جەتەدى.
اعاشتىڭ جەر بەتىندەگى بولىگى دىڭگەكتەن جانە بۇتاقتاردان تۇرادى.
الما جيناۋ
ونىمدەردى مىجىماي، سوقپاي، تىرناماي، شانشىماي، اقىرىن عانا ءۇزىپ الۋ كەرەك؛ جەمىستى الاقاندى تولتىرا ۋىستاپ جوعارى كوتەرىپ، ساۋساقتارىمەن جەمىس ساباقشاسىن ءىلىپ الىپ، بۇتاقتان ءبولىپ الۋ كەرەك.
جەمىستى كۇشتەپ تارتۋعا نەمەسە بۇراۋعا بولمايدى، بۇل جەمىس بۇتاقشاسىن زاقىمداۋى جانە كەلەسى ءونىم بەرۋگە زيانىن تيگىزۋى مۇمكىن.
جەمىستەردى سەبەتكە نەمەسە باسقا ىدىسقا اقىرىنداپ سالۋ كەرەك.
ءىۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. جەمىس شارۋاشىلىعى دەگەنىمىز نە؟
2. جەمىس - جيدەك وسىمدىكتەرىن اتا.
3. جەمىس - جيدەك قانشا توپقا بولىنەدى؟
4. سۇيەكتى جيدەكتەرگە نە جاتادى؟
5. تروپيكالىق جەمىستەرگە نە جاتادى؟
ءۇ. ساباقتى قورىتۋ. بۇگىنگى ساباقتا، جەمىس - جيدەك داقىلدار تۇرلەرىن، قانشا توپقا بولىنەتىنىن بىلدىڭىزدەر.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
ءۇىى. جۇمىس ورنىن رەتكە كەلتىرۋ.
You Might Also Like
-
دامىتۋ ويىندارى ارقىلى پسيحيكالىق دامۋى تەجەلگەن بالالاردىڭ تانىمدىق ءىس - ارەكەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
