InfoHub Logo

شىندىقتىڭ شىلدەيى دە، پىلدەيى دە بولادى، تەك ەكەۋىنىڭ قايسىسى شىنىندا شىندىق ەكەنى ونى ايتۋشىلارىنىڭ تالانتىنا تاۋەلدى. مۇنى ءوزى بۇل دۇنيەگە كەلەر-كەلمەسىندە-اق بىلگەن قايران قازەكەم ول ايتقىشتاردىڭ ءبىرىن: «اقساقتى تىڭداي، وتىرىكتى شىنداي ەتەدى» دەسە، ەكىنشىسىن: «ات باسىنداي التىن بەرسەڭ دە، اقيقاتىن ساتپايدى» دەگەن. ال ءبىزدىڭ مىرزىر وسى ەكەۋىنىڭ قاي سورتىنان؟ توقتاي قالىڭىز، جاۋابىڭىزدى اۋزىڭىزعا قاماي تۇرىڭىز. اۋەلى ءسىزدىڭ جەتى اتاڭىزدان دا ارىداعى قازەكەمنىڭ نە دەگەنىن تىڭدايىق. ول جارىقتىق: «يت ءبىلسىن» دەپتى. و! قال-ل-ل-لاي؟!. كانە، سول قازەكەڭنەن اسىپ تۋعانىڭىزدى انىق ءبىلىپ جۇرسەڭىز، ءبىزدىڭ مىرزىردىڭ سورتىن ايتىپ بەرە قويىڭىزشى! ا؟.. ارينە، ارينە، ءسىزدى وتپەس پىشاقشا قينامايمىن، «وتپەس پىشاق قول كەسەردى» بىلەمىن، قۇداي ساقتاسىن!.. ا؟.. ءقازىر، ءقازىر. ا؟.. ارينە! مىرزىردىڭ سورتى نەشىنشى ەكەنىن ونىڭ ءبىر اۋىز سوزىنەن بىلەتىنىڭىزگە ءشۇبا كەلتىرمەيىن دە، ونىڭ قاپشىق-قاپشىق ءسوزىنىڭ بىرنەشەۋىن عانا ايتىپ بەرەيىن. ول ءۇشىن مىناداي جالعىز شارتىم بار: قانداي ءىس، نەندەي وقيعا بولسىن، ءبارى دە كىرىسپەدەن باستالادى، ياعني ءسىز دە مەنىڭ ءالعىسوزىمدى تىڭداپ الىڭىز. تىڭداتۋعا زاڭ بويىنشا حاقىم بار! مەنىڭ دە حاقىلارىم زاڭمەن بەكىتىلگەن! ال بىزدە زاڭ قاتاڭ، وتە قاتاڭ! ءيا، پارلامەنتىمىز قابىلداعان زاڭ دەيتىندەردىڭ ءبارى وتە قاتاڭ بولعان سوڭ ولاردىڭ ەشقايسىسىن ەشكىم ورىنداماي ءجۇر.

سونىمەن ءسويتىپ، بىرەۋ-مىرەۋ ۇمىتتىرماي تۇرعاندا، حاقىمدى تولىق پايدالانىپ ۇلگىرەيىن.

بۇگىندە بىزدە پرەزيدەنت سايلاۋىنا دايىندىقتىڭ اق تەر، قارا تەر جاعدايدا جۇرگىزىلىپ جاتقانىن قۇرساقتاعى بوبەكشەدەن باستاپ، الجۋعا اينالعان شال-شاۋقانعا دەيىن تۇگەل بىلەدى. بىتپەيتىن كەزەكتى مەرزىمدەرىنىڭ كەلەسىسىنىڭ بىتۋىنە ءالى ءبىر جىلى بولسا دا، باياعىدان بەرگى پرەزيدەنتىمىزدىڭ قايدا، نەگە اسىققانىن ييي... كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر، مەرزىمىنەن ءبىر جىل بۇرىن قايتا سايلانۋى قاجەتتىگىن ەتىككە قايىڭ شەگە قاققانداي ەتىپ ايتتى. ول كىسىنىڭ بەتىنە جازدا جاڭبىردىڭ تامشىسىن، قىستا قاردىڭ ءتۇيىرىن تيگىزبەيتىن جالباقاي جۇرتى: «ءلاپپاي، تاقسىر، ءلاپپاي!» — دەسىپ، جابىلا جۇمىلىپ كەتتى، ياعني شەكاراسى بەلگىلەنىپ، مەملەكەتى جاساقتالعانىنا جيىرما جىل بيىل تولاتىن قازاقستاندا قايناعان ەڭبەك.

وسىنداي تاريحي وقيعاعا تامسانىپ جۇرگەن ساتتەرىمنىڭ بىرىندە ەسىمە مىنا ءبىر قاعيدالار ءتۇستى:

لەنين: — مەملەكەتتى حالىق باسقارسا بولادى، — دەپتى.

ستالين: — مەملەكەتتى بىلگىلى ءبىر ادام عانا باسقارا الادى، — دەپتى.

حرۋششيەۆ: — مەملەكەتتى كىم كورىنگەن باسقارا الادى، — دەپتى.

برەجنيەۆ: — مەملەكەتتى باسقارماسا دا بولادى، — دەپتى.

مىنە، وسىدان قورىتىندى جاساي بىلگەن ءبىزدىڭ بەلسەندى جۇرتشىلىقتان: مال ايداۋشى دا، ماي ايدۋشى دا، ماشينە ايداۋشى دا، ەشتەڭە ايداماۋشى دا پرەزيدەنتتىكە كانديدات بولىپ تالاسا-تارماسا تىركەلىپ جاتىر. ال ءبىزدىڭ شاعىن اۋداننان كۇزەتشى شايباس شاقىرايىپ شىقتى، سونوۋ زاماندا قازاق جەرىنە ازۋى ىرسيا جۇلقىنىپ جەتكەن جوڭعارشا. ازۋى عانا ەمەس، وتىز ءتىسى بىردەي سويديىپ كورىنسە دە، ونى پرەزيدەنت قىلۋىمىز كەرەك! ويتپەي بولمايدى، سەبەبى اۋدانىمىزدان ىشقىرى بەرىك بوپ ىشقىنىپ تۇرەگەلگەن جاپادان-جالعىز كانديداتىمىز ول! ەندەشە، ونى اياعىن اسپاننان... تفۋ!.. اياعىن دا، قولىن دا اسپانعا شىعارا ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك! اناۋ مىرزىرشا!

و-و-و!.. مىرزىردىڭ وزدەرىنىڭ كانديداتى ءنولباستى قالاي سيپاتتاپ جازعانىن وقىساڭ عوي! «سەنىڭ باتىر بولعان اكەڭنەن، بي بولعان بەرگى اتاڭنان، اۋليە بولعان ارعى اتاڭنان اينالايىن! سەنىڭ ءانشى بولعان شەشەڭنەن، ءبيشى بولعان بەرگى اجەڭنەن، كۇيشى بولعان ارعى اجەڭنەن اينالايىن! سەنىڭ اكە جاعىڭنىڭ دا، شەشە جاعىڭنىڭ دا اسىل تۇقىمدىلار بولعانىنا تاڭ قالىپ ءجۇرمىن! سولارعا 100 پايىز تارتقان سەنىڭ سىلەكەيىڭنەن ساداعا كەتەيىن!» دەپتى. ەكى كوزىنە يە بولا الماي ەگىلىپ وتىرىپ جازسا كەرەك، ءتىپتى مەنىڭ جۇرەگىم اينىپ كەتتى، ويتكەن سەبەبى ءنولباسىنىڭ ءتۇپ-تۇقيانىن ءوز اعايىندارىنىڭ، اۋىلداستارىنىڭ ايتۋىنان مەن دە ءبىراز ءبىلۋشى ەدىم: ءنولباستىڭ اكەسى — باقتاشى، بەرگى اتاسى — ەتىكشى، ارعى اتاسى — وتىنشى، ال شەشەسى — ساۋىنشى، بەرگى اجەسى — تىگىنشى، ارعى اجەسى — جاراپازانشى بولىپتى. ءنولباستىڭ ءوزىن ماڭايلاساق، ول باستاۋىش مەكتەپتىڭ ءۇش سىنىبىن بىتىرگەن سوڭ ەكى جىل دەم الىپ، ورتالاۋ مەكتەپتىڭ التى سىنىبىن بىتىرگەن سوڭ ءبىر جىل دەم الىپ، ابدەن الدەنىپ، ودان سوڭ فابريك-زاۋىت وقۋىنا بارىپ، ونىڭ جارتىسىن تاستاپ، اۋىلدا بۇزاۋ باعىپ، شوشقا جايىپ، دومبىرانىڭ وقۋىنا ءتۇسىپ، كونسەرتشىلەر كوشىنە ىلىگىپ، سامپىلداپ كەتە بارعان. سونىمەن ءسويتىپ، ول اتا-باباسى ەستىمەگەن المالى دەگەن قالادان سوپاڭ ەتىپ ءبىر-اق شىققان.

ءىستىڭ ورنىن ءسوز باسقان قالانى ءبىر جاز شاڭداتىپ ءجۇرىپ، قىس كەلە كومسومولدىڭ ۇيىنە كىرىپ الدى. كىمنىڭ ۇيىنە باشپايى ىلىكسە دە، اياعىن كەسىپ الساڭ شىقپايتىننىڭ ءداپ ءوزى ءنولباس ودان سوڭ پارتيانىڭ كەڭسەسىن قونىس ەتىپ، ارى قاراي المالىنى جاز جايلاپ، قىس قىستادى. قالانىڭ قاتپار-قاتپار ساۋداسىن سىپىلداتىپ وتىرعان باستىق ءقازىر. ول كانديدات بولماعاندا شە؟!. مىرزىردىڭ قىرىق بىردەڭە قابىرعاسىنا قوسا وتىز بىردەڭە ومىرتقاسىن شىلقىتا مايلاپ-ماتاپ قويعان شىعار، ونىسى ونى شاشباۋلاماعاندا، نە، قايىس بورباي قاتىنىن شاشباۋلاسىن با؟!

ال ءبىزدىڭ شايباس ەكىنىڭ بىرىنە شاقىرايعاننان باسقا، شىركىن-اۋ، بىردەڭە تىندىرساشى! دۇكەننىڭ كۇزەتشىسى بولىپ جۇرگەنىنە جيىرما-وتىز جىل بولدى، شىركىن-اي، نە وسسەشى، نە وششەشى! جوق، تابانىن جەردەن كوتەرمەيدى. بىردەڭە دەسەڭ: «شىن ەركەك تاباندى بولۋى كەرەك!» دەپ شاقىرايىپ، شاق-شاق ەتەدى. ءبىراق، بۇكىل اۋدانىمىزدىڭ جالعىز كانديداتى عوي، قايتەمىز ەندى؟ «ەي، شاكە، قويا-اق قويشى، كانديدات بولۋعا اقشانى قايدان تاباسىڭ، ەرتەڭ وتپەي قالساڭ... ويباي، ماقۇل، ءوتتىڭ دەيىك، سوندا ەلدى قالاي باسقارماقسىڭ؟ ازداپ ويلانشى!» دەپ ەدىم، الدىڭعى كۇنى، ول: «ءاي، باسقارىپ وتىرعانداردىڭ مەنەن نەسى ارتىق؟! كانە، ايتشى، نەمەنەسى ارتىق؟!» دەپ، اۋىل قايدا، اۋداندى شاعىپ تاستارداي شاڭقىلدادى. ءا، مەيلى، داۋىسىمىزدى بەرەيىك! قويتاس اۋدانىنان بازارشى كۇبىعالي شوڭكەبايەۆ دەگەن، كوكسۋ اۋدانىنان زەينەتكەر كەمپىر شاعيكۇل اسىقوۆا دەگەن، قارعا اۋدانىنان شوپىر توقپاققۇل كاۋبەكوۆ دەگەن، تاعى سونداي بەلسەندىلەر كانديدات بولىپتى. ياعني، كانديداتتىڭ ءبارى – كانديدات! نامىسىمىزدى ءتاستۇيىن ەتىپ، شايباسىمىزدى ءتىلىمىزدىڭ جەتكەنىنشە تىرىدەي ناسيحاتتايىق!

04. 03. 2011 ج.

---