InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر جاس جىگىت بولىپتى. ول سلەسارلىق كاسىپتى وقىپ ۇيرەنىپتى. ءبىر كۇنى جاس جىگىت اكەسىنە كەلىپ، دۇنيەنى شارلاپ، ءوز باقىتىن ىزدەپ تاپقىسى كەلەتىنىن ايتىپ رۇقسات بەرۋىن وتىنەدى.

— جارايدى، ەندەشە، — دەيدى اكەسى، — مەن قارسى ەمەسپىن! سولاي دەپ كەلىسىمىن بەرگەن اكەسى جولىنا دەپ بالاسىنا از-مۇز اقشاسىن ۇستاتادى.

ءسويتىپ جاس جىگىت وزىنە لايىقتى جۇمىس تابۋ ءۇشىن اندا دا، مىنا دا بارىپ، تىنباي ىزدەۋمەن بولادى. ءبىرشاما ۋاقىت وتكەنىمەن، سلەسارلىق جۇمىستان ناتيجە شىعارا المايدى. بۇل جۇمىس قولىنان كەلمەيدى ەكەن. اقىرى جاس جىگىت سلەسارلىقتى تاستاپ، اڭشىلىق كاسىبىمەن اينالىسسام دەگەن ويعا بەرىلەدى.

دالانى كەزىپ كەلە جاتقاندا قارسى الدىنان جاسىل شاپان كيگەن بەيتانىس اڭشى جولىعىپ، قايدان كەلە جاتقاندىعى، قايدا بارا جاتقاندىعى تۋراسىندا ءجون سۇرايدى.

— مەن بۇعان دەيىن كومەكشى سلەسار بولىپ جۇمىس ىستەپ كوردىم. ءبىراق بۇل ماعان قول ەمەس ەكەن. سلەسارلىقتى قويىپ اڭشى بولعانىم دۇرىس دەپ شەشتىم. مەنى وزىڭىزگە شاكىرت ەتىپ الماس پا ەكەنسىز؟ — دەيدى، ول.

— جارايدى، ەندەشە. مەنىمەن ەرىپ ءجۇرىپ، ونەر ۇيرەنەمىن دەسەڭ، كەلىستىك.

ءسويتىپ جاس سلەسار اڭشىعا ەرىپ كەتە بارادى. وعان جالدانىپ، بىرنەشە جىل بويى اڭشىلىق كاسىپتىڭ قىر-سىرىن يگەرەدى. اقىرى وسى كاسىپتى ءوز بەتىنشە باستايتىنداي دەڭگەيگە جەتكەندە، اڭشى وعان وزىنە قىزمەت ەتكەنى ءۇشىن اقىسىنا ءبىر ۇرلەمەلى مىلتىق بەرەدى. بۇل مىلتىقتىڭ ءبىر ەرەكشە قاسيەتى: ەگەر ودان وق اتساڭ، ەش ءمۇلت كەتپەستەن، نىسانعا بارىپ تيەدى ەكەن. جاس جىگىت ءسويتىپ جولعا شىعادى. جۇرە-جۇرە قارسى الدىنداعى مۇلگىگەن نۋ ورمانعا جەتەدى. كۇنى بويى ورمان ءىشىن شارلاۋمەن بولادى. كۇن باتىپ، كەش تۇسە باستاعاندا ول جابايى جىرتقىشتاردىڭ شابۋىلىنا تاپ بولماس ءۇشىن بيىك اعاشتىڭ باسىنا ورمەلەپ شىعىپ الدى. ءتۇن قاراڭعىلىعىندا جاس جىگىت الىستا جىلتىراپ وت جانىپ تۇرعانىن كورەدى.

وتتىڭ ءدال قاي باعىتتان كورىنىپ تۇرعانىن بۇتاقتاردىڭ اراسىنان انىقتاپ قاراپ، ويىنا مىقتاپ توقىپ الدى. جاس جىگىت باسىنداعى تىماعىن وت كورىنگەن باعىتقا قاراي، جەرگە تاستاپ جىبەردى. جەرگە تۇسكەن سوڭ، ۇيرەنگەن داعدىسى بويىنشا، سول باعىتقا قاراي ءجۇرىپ كەتپەك. ءسويتىپ ول جەرگە ءتۇسىپ، تىماعىن كيىپ الدى دا، وت كورىنگەن باعىتقا قاراي تۋرا تارتىپ كەتتى. جىگىت العا تامان نەعۇرلىم قادام باسقان سايىن، وت تا سوعۇرلىم جارقىراپ، ۇلكەيە بەردى. جاقىنداپ كەلگەندە ول ۇلكەن الاۋدى كورەدى. الاۋدى القا-قوتان اينالا وتىرعان ءۇش ءداۋدى كورەدى. ولار وگىزدىڭ ەتىن بىتەۋدەي جۋان ىستىككە شانشىپ وتقا قاقتاپ وتىر ەكەن. سوندا داۋلەردىڭ ءبىرى بىلاي دەيدى:

— مىنا ەت ءپىستى مە، ءدامىن تاتىپ كورۋ كەرەك ەدى.

سولاي دەگەن ءداۋ ەتتەن ءبىر كەسەگىن جۇلىپ الىپ اۋزىنا سالا بەرگەندە، اڭشى مىلتىعىن وقتاپ، اتىپ قالعاندا كەسەك ەت ۇشىپ تۇسەدى.

— اي-اي-اي، — دەيدى سوندا ءداۋ، — جەل سوعىپ ەتتى قولىمنان ۇشىرىپ جىبەرگەنىن قاراشى! — دەپ ەتتەن تاعى ءبىر كەسەگىن جۇلىپ الىپ اۋزىنا اپارا بەرگەندە، اڭشى تاعى دا اتىپ تۇسىرەدى.

وسى كەزدە ءداۋ ءوزىنىڭ جانىنداعى ءداۋدى قۇلاقتان شەرتىپ جىبەرىپ، اشۋلانا ايقاي سالدى:

— سەن مەنىڭ قولىمداعى ەتتى قايتا-قايتا جۇلىپ تۇسىرە بەرەسىڭ ا!

— مەن جۇلىپ تۇسىرگەن جوقپىن عوي، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ەكىنشى ءداۋ، — وسى ماڭدا الدەبىر اتاقتى مەرگەن اتىپ ءتۇسىرىپ وتىرعان جوق پا ءوزى؟

ءداۋ ەتتەن ءۇشىنشى رەت جۇلىپ الىپ، كەسەكتى اۋزىنا اپارا بەرگەندە اڭشى تاعى دا اتىپ تۇسىرەدى.

سوندا داۋلەر ءوزارا بىلاي دەپ ايتىسادى:

— ەرىندەگى ەتتى اتىپ ءتۇسىرىپ تۇرعانىنا قاراعاندا، بۇل ءبىر كەرەمەت مەرگەن ەكەنى انىق. مۇنداي سۇرمەرگەن بىزگە پايداسىن كوپ تيگىزگەن بولار ەدى اۋ!

ءسويتىپ ولار قوسىلا شۋلاپ بىلاي دەيدى:

— اۋ، سۇرمەرگەن، مۇندا شىعىپ كەل! الاۋدىڭ جانىنا كەل، ءبىزدىڭ قاسىمىزعا وتىر. ەتتەن تويعانىڭشا جە. ءبىز ساعان تيىسپەيمىز. ال ەگەردە مۇندا شىعىپ كەلمەيتىن بولساڭ، كۇشپەن سۇيرەپ اكەلەتىن بولامىز. وندا ءوز وبالىڭ وزىڭە. ايامايمىز!

جاس جىگىت سول كەزدە امالسىز ورماننان شىعىپ كەلەدى. ولارعا ءوزىنىڭ كاسىبي اڭشى ەكەنىن، سوندىقتان نەنى كوزدەسە دە، ءمۇلت جىبەرمەي اتىپ تۇسىرەتىندىگىن ايتادى. سوندا داۋلەر جىگىتكە بىزبەن بىرگە ەرىپ جۇرسەڭ وزىڭە جاقسى بولار ەدى دەگەن ۇسىنىس ايتادى.

داۋلەر بىردە جىگىتكە وزەننىڭ ار جاعىنداعى ورمان جيەگىندە بيىك مۇنارالى قامال بارىن، وندا ءبىر سۇلۋ حانشايىم ءومىر سۇرەتىندىگىن ايتىپ، وزدەرىنىڭ سونى ۇرلاپ اكەتۋگە قاتتى قۇلشىنىپ جۇرگەندىگىن ايتادى.

— جارايدى، — دەيدى جاس جىگىت، — مەن بارىپ حانشايىمدى تەز-اق ارادا وسىندا الىپ كەلەتىن بولامىن.

داۋلەر سوندا جىگىتكە بىلاي دەيدى:

— بۇل — سەن ويلاعانداي، ايتىپ وتىرعانىڭداي وپ-وڭاي اتقاراتىن شارۋا ەمەس. ول جەردە ءبىر كاندەن يت بار. كىمدە-كىم جاقىنداپ قالعانىن سەزسە بولعانى، يت بىردەن ءۇرىپ قويا بەرەدى. ال كاندەننىڭ ۇرگەن ءۇنىن ەستىسىمەن كورول سارايى تۇگەل جۇگىرىپ جەتتى دەي بەر. مىنە، سوندىقتان ءبىز ول جەرگە تاياپ بارا الماي ءجۇرمىز. سەنىڭ سول كاندەن ءيتتى سەسپەي قاتىرۋعا شاماڭ جەتە مە؟

— ارينە، جەتپەگەندە، — دەپ جاۋاپ بەرەدى جىگىت، — بۇل — مەن ءۇشىن تۇككە تۇرعىزىسىز جەڭىل جۇمىس قوي.

جاس جىگىت وسىدان كەيىن قايىققا وتىرىپ، وزەندى كەسىپ وتەدى. ول ارعى جاعالاۋعا شىعا بەرگەن كەزدە كاندەن يت تە جۇگىرىپ جەتەدى. يت ءۇرىپ ۇلگەرگەنشە، اڭشى ۇرلەمەلى مىلتىعىمەن ءدال كوزدەپ اتىپ قالىپ، سەسپەي قاتىرادى.

مۇنى كورىپ تۇرعان داۋلەردىڭ قۋانىشى قوينىنا سىيماي، ەندى حانشايىمعا قول جەتكىزەتىن ءسات تۋدى دەپ ويلايدى. ءبىراق اڭشى الدىمەن ءىستىڭ ءارى قاراي ءوربيتىنىن بايقاپ كورمەك بولىپ، داۋلەرگە ءوزى شاقىرعانعا دەيىن ارعى جاعالاۋدا كۇتىپ تۇرا تۇرۋلارى كەرەك ەكەندىگىن ايتادى.

جىگىت وسىلاي دەپ، قامالعا اتتانادى. قامالدىڭ ىشىندە مۇلگىگەن تىنىشتىق، ءبارى شىرت ۇيقىدا جاتىر ەكەن. ول ەڭ ءبىرىنشى بولمەنىڭ ەسىگىن اشىپ كىرەدى. قاراسا بولمەنىڭ قابىرعاسىندا تازا كۇمىستەن سوعىلعان قىلىش ءىلۋلى تۇر ەكەن. قىلىشقا التىن جۇلدىز ورناتىلىپ، كورولدىڭ ەسىمى ويىپ جازىلعان ەكەن. جانە بولمەدەگى ۇستەلدىڭ ۇستىندە سۇرگىشپەن مورلەنگەن حات جاتىر ەكەن. حاتتى اشىپ وقىسا، وندا: «وسى قىلىشتى قولىنا العان ادام وزىنە جاقىنداپ كەلگەن كىمدى بولسىن، ولتىرە الادى»، — دەپ جازىلعان ەكەن. ول قابىرعادا ىلىنگەن قىلىشتى قولىنا الىپ، يىعىنا ىلەدى دە، كەلەسى بولمەگە قاراي جۇرەدى.

جىگىت حانشايىم ۇيىقتاپ جاتقان بولمەگە كەلىپ كىردى. كىرىپ كەلىپ قاراسا، حانشايىمنىڭ سۇلۋلىعى سونشاما، تۇرعان ورنىندا قاققان قازىقتاي قالشيىپ، دەمىن ىشىنە الىپ، كوز الماي قاراپ قالادى. وسى كەزدە جىگىتتىڭ باسىنا مىناداي وي كەلدى: «مۇنداي بەيكۇنا ارۋدى قالايشا جاۋىزدىقتان باسقا ەشتەڭە ويلامايتىن جابايى داۋلەردىڭ قولىنا تاپسىرماقپىن؟» جىگىت توسەكتىڭ جانىنا ءۇڭىلىپ قاراپ ەدى، ادەمى تۋفلي جاتقانىن كورەدى. ءتۋفليدىڭ وڭ جاق سىڭارىندا قىزدىڭ اكەسىنىڭ ەسىمى جۇلدىزبەن قوسا، ال سول جاق سىڭارىندا قىزدىڭ ءوز ەسىمى دە جۇلدىزبەن قوسا بەدەرلەنىپ جازىلعان ەكەن. قىزدىڭ ۇستىندە التىن جىپپەن كەستەلەنگەن ۇلكەن جىبەك ورامال بار ەكەن. مۇنىڭ دا وڭ بەتىندە اكەسىنىڭ ەسىمى، ال كەلەسى بەتىندە ءوز ەسىمى جازىلىپتى. بارلىعى دا التىن جىپتەرمەن ارىپتەلىپ كەستەلەنگەن ەكەن. اڭشى قولىنا قايشى الدى. كويلەكتىڭ وڭ جاق ەتەگىنەن قيىپ الىپ، ونى ءوزىنىڭ سومكەسىنە سالدى. بۇدان سوڭ ءتۋفليدىڭ وڭ جاق سىڭارىن دا سومكەسىنە سالىپ قويدى. قىز بولسا جەيدەسىنە قىمتانعان قالپى تەرەڭ ۇيىقىدا جاتىر. جىگىت جەيدەنىڭ جيەگىنەن دە كىشكەنتاي قيقىم كەسىپ الادى، ونى دا سومكەسىنە سالىپ ساقتاپ قويدى. مۇنىڭ ءبارىن ول ۇيقىداعى ارۋعا قولىن ەش تيگىزبەستەن جاساپ شىقتى. وسىدان كەيىن ول الاڭسىز ۇيىقتاپ جاتقان قىزدى قالدىرىپ، ەپپەن شىعىپ كەتتى.

ول كەرى اينالىپ قاقپاعا كەلىپ جەتكەندە، داۋلەر انا جاقتا: «اڭشى حانشايىمدى بىزگە اكەلىپ بەرەدى»، — دەپ دامەلەنىپ كۇتىپ تۇر ەكەن. سوندا اڭشى ولارعا ايقاي سالىپ، قىز ءوزىنىڭ قۇزىرىندا ەكەنىن، تەك قانا ەسىكتى اشۋعا كۇشى جەتپەي قيىندىق تۋدىرىپ تۇرعاندىعىن، ءبىراق ءوتىپ كەتەتىن ساڭىلاۋ بارلىعىن، مۇندا جاقىنداپ كەلۋلەرى كەرەكتىگىن ايتىپ ايقاي سالادى. ءسويتىپ الدىمەن ءبىرىنشى ءداۋ تىم جاقىنداپ كەلگەن كەزدە، اڭشى ونىڭ ساڭىلاۋعا باسىن سۇعا بەرگەن كەزىندە شاشىن قولىنا وراي تارتىپ، قىلىشپەن شاۋىپ جىبەرەدى. سودان كەيىن دەنەسىن دە ساڭىلاۋدان سۇيرەپ كىرگىزەدى. وسىدان كەيىن ول ەكىنشى ءداۋدى شاقىرادى. ونىڭ دا باسىن شاۋىپ الادى. اقىرى ءۇشىنشى ءداۋدىڭ دە باسىن وسىلاي شاۋىپ تۇسىرگەن سوڭ، تاڭعاجايىپ سۇلۋدى دۇشپاندارىنان قۇتقارعانىنا قاتتى قۋانادى. سودان كەيىن ول داۋلەردىڭ ءتىلىن كەسىپ الىپ، ونى دا سومكەسىنە سالىپ الادى. بۇل ءىستى بىتىرگەن سوڭ جىگىت مىناداي ويعا كەلدى: «ەندى ءقازىر ءوز ۇيىمە قايتقانىم دۇرىس بولار. اكەمە بارىپ، وسى ۋاقىتتا نە ىستەپ، نەنى ۇيرەنگەندىگىم جايىندا اڭگىمەلەپ بەرەيىن. سودان كەيىن قايتادان جەر دۇنيەنى شارلاپ، قۇدايدىڭ ماعان بۇيىرعان باعىن ىزدەيتىن بولامىن».

قامالداعى كورول ۇيقىسىنان ويانىپ قاراسا، ءولىپ جاتقان ءۇش ءداۋدى كورەدى. ول جۇگىرگەن قالپى بىردەن قىزىنىڭ جاتىن بولمەسىنە بارادى. قىزىن وياتىپ الىپ، تۇندە نە بولعانىن، مىنا داۋلەردى ولتىرگەن كىم ەكەندىگىن سۇرايدى.

قىزى بولسا اكەسىنە:

— قىمباتتى اكەتايىم، قاتتى ۇيىقتاعانىم سونشاما، مەن بۇل جايلى ءتىپتى ەشتەڭە دە بىلمەيمىن، — دەيدى.

قىز توسەگىنەن تۇرىپ ءتۋفلينىن كيمەكشى بولادى، ءبىراق وڭ جاق سىڭارى ۇشتى-كۇيلى جوق بولىپ شىعادى. ورامالىنا قاراسا، ونىڭ دا وڭ جاق جيەگى كەسىلگەن ەكەن. جەيدەسىنە قاراسا، ودان دا قيقىم كەسىپ الىنعانىن كورەدى. كورول ساراي ماڭىنداعى قىزمەتشىلەردىڭ بارلىعىن: سولداتتار مەن كۇللى جالشى-مالايلارىن شاقىرىپ الىپ، قىزىن كىم قۇتقارعانىن، ياعني داۋلەردى كىم ولتىرگەنىن سۇرايدى. كورولدىڭ ءبىر اسكەرباسى بار ەلى. جالعىز كوزدى، ءتۇرى ۇسقىنسىز، قورقىنىشتى ادام ەدى، سول: «مۇنىڭ ءبارىن ىستەگەن مەن بولاتىنمىن!» — دەپ مالىمدەيدى. سوندا قارت كورول وعان: «ەگەردە وسىنداي ەرلىك جاساعانىڭ راس بولسا، ەندەشە قىزىما ۇيلەنۋىڭە رۇقساتىمدى بەردىم»، — دەيدى. سوندا قىزى اكەسىنە:

— قىمباتتى اكەشىم، ءدال ءقازىر بۇل ادامعا تۇرمىسقا شىققانىمشا، مىنا دۇنيەنى كەزىپ، جەردىڭ قيىر شەتىنە قاڭعىرىپ بەزىپ كەتكەنىم ارتىق، — دەيدى.

كارى كورول سوندا قىزىنا: «ەندەشە، بۇعان تۇرمىسقا شىققىڭ كەلمەسە، وندا حانشايىم كيىمدەرىڭدى قاراپايىم شارۋا كيىمدەرىنە اۋىستىراسىڭ. جانە بۇل سارايدان كەتەسىڭ. قۇمىرا جاساۋشىعا بارىپ، ودان قارىزعا سازدان جاسالعان بۇيىمدار الىپ ساتۋمەن اينالىساسىڭ»، — دەگەن كەسىمدى بۇيرىعىن ايتادى.

وسىلايشا، قىز ۇستىندەگى حانشايىم كويلەگىن شەشىپ، قاراپايىم شارۋا كيىمىن كيىپ، قۇمىرا جاساۋشىعا بارادى. ودان الۋان ءتۇرلى سازدان جاسالعان تاۋارلاردى قارىزعا الادى. ەگەردە كەشكە دەيىن وسى تاۋارلاردىڭ ءبارىن ساتىپ ۇلگەرسە، اقشاسىن تولەپ قۇتىلاتىنىن ايتادى.

كورول بولسا، قىزىنىڭ الگى تاۋارلاردى الىپ بۇرىشتا وتىرىپ ساتاتىن جاعداي تۋدىرۋدى بۇيىرادى. جانە ول بىرنەشە ارباكەش شارۋانى شاقىرىپ الىپ، ولارعا اناۋ قىزدىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، ساتىپ وتىرعان ساز ىدىستارىنىڭ ورنىندا تەك شاشىلعان سىنىقتار عانا قالاتىنداي ەتىپ، قاعىپ سوقتىعۋدى تاپسىرادى. حانشايىم ءسويتىپ كوشەگە ءوزىنىڭ تاۋارلارىن ورنالاستىرىپ، ەندى ساتۋعا قامدانىپ جاتقاندا اربالىلار جەتىپ كەلىپ كۇللى ىدىستارىن كۇل-پارشاسىن شىعارىپ سىندىرىپ وتە شىعادى.

حانشايىم بولسا، جىلاپ-ەڭىرەپ بىلاي دەيدى:

— و، قۇدايىم-اۋ، ەندى قۇمىرا جاساۋشىنىڭ اقشاسىن قالاي قايتارماقپىن؟

كورول بولسا وسىنداي ارەكەتى ارقىلى قىزىن اسكەرباسىنا تۇرمىسقا شىعۋعا ماجبۇرلەمەك ەدى. حانشايىم بولسا تاعى دا قۇمىرا جاساۋشىعا كەلىپ، سازدان جاسالعان تاۋارلارىن ەندى ءبىر رەت نەسيەگە بەرە تۇرۋىن وتىنەدى. قۇمىرا جاساۋشى بولسا: «جوق، ەڭ اۋەلى الدىڭعى العاندارىڭنىڭ اقشاسىن تولە»، — دەيدى. قىز جىلاپ-ەڭىرەپ اكەسىنە كەلىپ، بولعان جاعدايدى ايتىپ، جەر-دۇنيەنى شارلاۋ ءۇشىن بۇل جەردەن بەزىپ كەتكىسى كەلەتىنىن ايتادى.

كورول سوندا قىزىنا بىلاي دەيدى:

— مەن ساعان ارناپ ورماندا ۇيشىك تۇرعىزۋدى بۇيىرامىن. سەن ماڭگىلىك سوندا تۇرىپ ءومىرىڭدى وتكىزەتىن بولاسىڭ. ارى وتكەن، بەرى وتكەن ادامدارعا ارناپ تاماق پىسىرەتىن بولاسىڭ. ءبىراق ول ءۇشىن اقشا الام دەپ ويلاۋشى بولما!

ءسويتىپ وعان ارناپ ۇيشىك تۇرعىزىپ بەرەدى. ەسىگىنە تاقتايشا ءىلىپ قويادى. وندا: «بۇل جولى تەگىن، ال ەرتەڭ اقشاسىنا» دەپ جازىلعان ەكەن. حانشايىم ءبىرشاما ۋاقىت بويى سول ۇيشىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتتى. «ورماندا ءبىر بويجەتكەن ءومىر سۇرەدى، بارساڭ تاماقتى تەگىن دايىنداپ بەرەدى، سەبەبى، ەسىكتەگى تاقتايشادا سولاي جازىلعان»، — دەگەن داقپىرت ءسوز دە جەلدەي ەسىپ، الىس-جۋىققا جايىلىپ كەتەدى.

مۇنى ەستىگەن اڭشى دا ويلانىپ قالادى: «مۇنداي جاعداي اقشاسى جوق تاقىر كەدەي ماعان قولايلى بولماي ما؟». ءسويتىپ ول ءوزىنىڭ ۇرلەمەلى مىلتىعى مەن ىستەگەن ءىسىنىڭ دالەلى رەتىندە كەزىندە كورول سارايىنان العان زاتتارى سالىنعان سومكەسىن كوتەرىپ ورمانعا بەت الادى. «بۇل جولى تەگىن، ەرتەڭ اقشاسىنا» دەگەن جازۋلى تاقتايشا ىلىنگەن ۇيشىكتى ىزدەپ تابادى. ءۇش ءداۋدىڭ باسىن كەسكەن قىلىشىن يىعىنا اسىپ العان ول ۇيگە كىرىپ كەلەدى. تىسكە باسار بىردەڭە دايىنداپ جىبەرۋىن وتىنەدى. كوز توقتاتىپ قاراپ، سۇلۋ بويجەتكەندى كورگەن ول قۋانىپ كەتەدى. قىز راسىمەن دە اسقان سۇلۋ ەدى.

قىز اڭشىدان ءاتى-جونى كىم ەكەندىگىن جانە قايدا بەت الىپ بارا جاتقاندىعىن سۇرايدى:

— مەن ءبىر جەر دۇنيەنى شارلاپ جۇرگەن اداممىن، — دەيدى جىگىت.

قىز سول كەزدە جىگىتتەن يىعىنداعى ءوز اكەسىنىڭ ەسىمى ويىلىپ جازىلعان بۇل قىلىشتى قايدان، قالاي العانىن سۇرايدى. جىگىت سوندا تاڭ-تاماشا بولىپ:

— سەن سوندا راسىمەن دە كورولدىڭ قىزى بولعانىڭ با؟ — دەپ سۇرايدى.

— ءيا، سولاي — دەپ جاۋاپ بەرەدى قىز.

— مەن بۇل قىلىشپەن، — دەيدى جىگىت، — ءۇش بىردەي ءداۋدىڭ باسىن شاۋىپ تۇسىرگەن بولاتىنمىن.

وسىلاي دەگەن جىگىت ءسوزىنىڭ دالەلى رەتىندە سومكەدەن ءۇش ءداۋدىڭ تىلدەرىن الىپ شىعادى. سودان كەيىن قىزعا ونىڭ ءوزىنىڭ ءتۋفليىن، كويلەگى مەن جەيدەسىنەن كەسىپ العان قيقىمداردى دا شىعارىپ كورسەتەدى. قىز سوندا قاتتى قۋانىپ، سول ءتۇنى ءوزى قۇتقارعان حانشايىم ەكەندىگىن ايتادى.

وسىدان كەيىن ەكەۋى بىرگە كارى كورولگە بارىپ، ونى ورمانعا ەرتىپ اكەلەدى. حانشايىم كورولدى قوناق بولمەگە ەرتىپ اكەلىپ، ءوزىن داۋلەردەن قۇتقارعان وسى اڭشى ەكەنىن ايتادى. بارلىق دالەلدى زاتتاردى كورگەن سوڭ كورولدىڭ بۇلارعا سەنبەۋگە ەش امالى قالعان جوق. ءسويتىپ ول بۇل ءىستىڭ انىعىنا كوزى جەتكەنى ءۇشىن قۋانىشتى ەكەنىن، اڭشى مەن حانشايىمنىڭ ەندى ۇيلەنۋىنە بولاتىنىن ايتادى. مۇنى ەستىگەن قىز جۇرەگى جارىلارداي قۋانادى.

وسىدان كەيىن ولار جىگىتتى ءدال ءبىر شەتەلدىك ايگىلى اقسۇيەك ءتارىزدى شىتتاي كيىندىرەدى. جانە وسىدان سوڭ كورول ەندى ۇيلەنۋ تويىنا كىرىسۋدى بۇيىرادى. قوناقتار ۇستەل باسىنا وتىرعان كەزدە، اسكەرباسىن حانشايىمنىڭ سول جاعىنا، ال اڭشىنى وڭ جاعىنا وتىرعىزادى. اسكەرباسى اڭشىنى الدەبىر شەتەلدىك اقسۇيەك قوناق ەكەن عوي دەپ ويلاپ وتىرعان ەدى. الدارىنداعى استى ىشىپ-جەپ كوڭىلدى وتىرعان كەزدە كارى كورول اسكەرباسىعا وعان ءوزىنىڭ ءبىر باسقاتىرعى جاسىراتىنىن جانە مۇنىڭ جاۋابىن ءوزى شەشۋى ءتيىس ەكەندىگىن ايتادى.

— ەگەردە كىمدە-كىم ءۇش ءداۋدى مەن ءولتىردىم دەپ ايتىپ تۇرسا، «ولاردىڭ ءتىلى قايدا ەندەشە؟» — دەپ تاپتىشتەپ سۇراسا، «بۇل داۋلەردىڭ اۋزىندا ءتىل بولعان جوق ەدى»، — دەيدى دەلىك. مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

اسكەرباسى سوندا كورولگە:

— دەمەك، ەندەشە ولاردا بۇرىننان مۇلدە ءتىل بولماعان دەگەن ءسوز، — دەپ جاۋاپ بەرەدى.

— جوق، — دەيدى كورول، — ءاربىر ءتىرى ماقۇلىقتا ءتىل بولادى.

كورول سۇراعىن ارى قاراي جالعاستىرادى. «كىمدە كىم مەنىمەنەن ورىنسىز سالعىلاسا بەرەتىن بولسا، وعان قانداي سىي لايىقتى؟

اسكەرباسى بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— ونداي ادامدى بىت-شىت قىلىپ بولشەكتەپ شاۋىپ تاستاۋ كەرەك قوي!

سوندا كورول اسكەرباسىعا: «سەن وزىڭە ءوزىڭ ۇكىم شىعاردىڭ!» — دەپ ونى تۇرمەگە تاستاتىپ، سوڭىنان اياق-قولىن شاۋىپ جازالايدى. اڭشى ءسويتىپ حانشايىمعا ۇيلەنەدى. وسىدان كەيىن اڭشى ءوزىنىڭ اتا-اناسىن قامالعا ەرتىپ اكەلەدى. ولار ءوز ۇلدارىنىڭ جانىندا زور باقىت پەن شاتتىقتا ءومىر ءسۇرىپتى. كارى كورول ومىردەن وتكەندە، اڭشى بۇكىل كورولدىككە يە بولىپ قالىپتى.

اۋدارعان: اسىلبەك بايتان ۇلى

---