InfoHub Logo

م. ابەنوۆا اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەپ
ورىنداعان: 1 سىنىپ وقۋشىسى: تاسبولات مادينا سەرىك قىزى
عىلىمي جوبا جەتەكشىسى: جۇمابەكوۆا ءاقمور ءمىرزالى قىزى

عىلىمي جۇمىستىڭ تاقىرىبى: كەمپىرقوساق

كىرىسپە
كەمپىرقوساق – اسپان كۇمبەزىندە ءتۇرلى ءتۇستى دوعا تۇرىندە كورىنەتىن اتموسفەراداعى وپتيكالىق قۇبىلىس. ول اسپاننىڭ ءبىر جاعىندا تورلاعان بۇلتتان جاڭبىر جاۋىپ، قارسى جاعىندا جارقىراپ كۇن شىعىپ تۇرعان كەزدە كورىنەدى. كەمپىرقوساق تىكەلەي تۇسكەن كۇن ساۋلەسىنىڭ جاڭبىر تامشىلارىنان وتكەندە سىنىپ، قۇرامداس بولىكتەرگە (قىزىل، سارعىلت، سارى، جاسىل، كوگىلدىر، كوك، كۇلگىن) ءبولىنۋىنىڭ جانە تامشى بەتىنەن شاعىلعان تولقىن ۇزىندىعى ءار ءتۇرلى ساۋلەلەردىڭ ديفراكسيالانۋى مەن ينتەرفەرەنسيالانۋى ناتيجەسىندە پايدا بولادى.

كەمپىرقوساق قالاي پايدا بولادى؟

قاپىرىق ىستىقتان كەيiن، بۇلت قويۋلانىپ نوسەرلەتiپ جاڭبىر جاۋادى. جاڭبىر باسىلعان سوڭ بۇلت سەيiلiپ كوكجيەكتەن باتىپ بارا جاتقان كۇن كورiنەدi. ءدال وسى كەزدە تاراپ بارا جاتقان قارا بۇلت اراسىنان، جەرگە قاراي يiلگەن الىپ دوعا ءتارiزدi كەمپiرقوساق پايدا بولادى. ونىڭ ءبىر - بiرiمەن جارىسا استاسقان جەتi جولاعى: قىزىل، اقشىل سارى، سارى، جاسىل، اقشىل كوك، كوك، كۇلگiن جەتi تۇسكە مالىنعان.

اسپان كۇمبەزiندە مۇنداي عالامات قالاي پايدا بولعان؟

ال بۇعان سەبەپشi بىلايشا سارى بولىپ كورiنگەنiمەن شىندىعىندا جەتi تۇستەن تۇراتىن جارىق ساۋلە كادiمگi كۇن جارىعى ەكەن. اسپاننان كۇن ساۋلەسi تۇسكەندە ءبىز ونى اپپاق جارىق رەتiندە كورەمiز. ەندi ونىڭ جولىنا جاڭبىر تامشىلارى كەزiكتi. جاڭبىر تامشىلارىنان وتكەندە ونىڭ الۋان ءتۇستi ساۋلەسi ءار الۋان ءتۇستi بiرنەشە ساۋلەگە ءبولiنەدi cوندا اسپاندا كەمپiرقوساق پايدا بولادى. دوعاشا كەلگەن كەمپiرقوساقتىڭ سىرتقى جولاعى ادەتتە قىزىل بولادى ال ونىڭ iشكi جيەكتەرiنە قاراي باسقا تۇستەردiڭ، ەڭ سوڭىندا كوك جانە كۇلگiن تۇستەردiڭ كورiنەدi.

مولدىرەپ مونشاق شاشىلدى،
اسپان شايداي اشىلدى
كوكتە، قىزىل، جاسىلدى
كەمپىرقوساق اسىلدى.

كەمپىرقوساق ءانى

جاڭبىر ءبىتتى، الاقاي!
دالاعا شىق، بالاقاي!
كەمپىرقوساققا قارا،
ءاربىر تۇستەرىن سانا!

ءبىرىنشى ءتۇسى ونىڭ –
قىزىل قىزعالداقتاي.
ەكىنشى ءتۇسى ونىڭ –
قىزعىلت - سارى بالداي.

ءۇشىنشى ءتۇسى ونىڭ –
ساپ - سارى تارىداي.
ءتورتىنشى ءتۇسى ونىڭ –
كوگىلدىر اسپانداي.

بەسىنشى ءتۇسى ونىڭ –
جاسىل جاپىراقتاي.
التىنشى ءتۇسى ونىڭ –
كوك كولدىڭ سۋىنداي.
جەتىنشى ءتۇسى ونىڭ –
كۇلگىن ورامالداي.

تاجىريبە جاساۋ
اق پاراقتاعى كەمپىرقوساق
قۇرال - جابدىقتار: اق پاراق قاعاز، شىنى اينەك، كۇن ساۋلەسى.
كۇن ساۋلەسىنىڭ تۇسكەندەگى قولايلى ءساتتى پايدالانىپ، ءجاليۋزدى جاۋىپ، اراسىنان كىشكەنە ساڭىلاۋ قالدىرىڭىز. شىنى اينەك ارقىلى پاراققا تۇسكەن ساۋلەدەن كەمپىرقوساق پايدا بولادى.