كىرپىنىڭ وتباسى
كىرپىنىڭ وتباسى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق
وقۋ - ءىس ارەكەتى: مۇسىندەۋ
ماقساتى: ەرمەكسازدى الاقان اراسىنا جانە دومالاقتاۋ ارقىلى كىرپىنى مۇسىندەۋدى ۇيرەتۋ. ساۋساقتىڭ ۇساق بۇلشىق ەتتەرىنىڭ قوزعالىسىن جەتىلدىرۋ. تىلدەرىن دامىتۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: كىرپى - وجيك - hanqhop
شاتتىق شەڭبەرى؛
كۇندەي جارقىراپ
جۇلدىزداي جارقىراپ
تازا كوڭىلمەن
بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستايمىز.
- ال، كانە، بالالار، مەن سەندەرگە ءقازىر جۇمباق جاسىرامىن.
شانامەن زىرلاپ جەتەتىن،
شاڭعى، كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟ – قىس مەزگىلى.
- قىس مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قىستا قار جاۋادى، اينالا اپپاق تۇسكە بويالادى، كۇن سالقىن بولادى.
- قىستا بىزدەر قانداي ويىندار وينايمىز؟
- شانامەن، شاڭعىمەن، كونكيمەن، اققالا جاساپ وينايمىز.
- قىس مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- قىس مەزگىلىندە 3 اي بار. جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- ءقازىر قىستىڭ قاي ايى؟
- قىستىڭ قاڭتار ايى.
- ال ولاي بولسا بالالار بۇگىن بىزدەر ورمانعا ساياحاتقا شىعايىق. ول ءۇشىن بىزدەر ورمانعا پوەزبەن بارايىق. قانە، ءبارىمىز بىرىگىپ پوەزعا ءمىنىپ، پوەزد ءانىن ايتامىز.
«پوەزد» تۋرالى جاتتاۋ.
- بالالار، بىزدەر ورمانعا كەلدىك، ورماندا شىرشالار وتە كوپ ەكەن، ورماندا كوپتەگەن اڭدار مەكەندەيدى. مىنا اڭ قانداي اڭ؟
- ايۋ، ايۋ قىستا ۇياسىنا جاتىپ ۇيىقتايدى، ايۋ قورباڭداپ جۇرەدى. ول باپ جونىندەگى جاقسى كورەدى.
- ال ەندى مىناۋ قانداي اڭ؟
- قويان. قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن، ءسابىز جەگەندى جاقسى كورەدى.
- ال ەندى مىناۋ قانداي اڭ؟
- تۇلكى. تۇلكى وتە قۋ اڭ، ول قۋتىڭداپ جۇرەدى.
- بالالار قاراڭدارشى، مىناۋ جاتقان قانداي اڭ؟
- كىرپى. ول وتە كوڭىلسىز ەكەن.
- كىرپى سەن نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟
- مەن وتباسىمدى جوعالتىپ الدىم.
- بالالار وندا ءبارىمىز كىرپىنىڭ وتباسىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسەمىز بە؟
- يا.
ولاي بولسا ءبارىمىز ورنىمىزعا وتىرايىق.
- بالالار بىزدەر ورمانعا بارىپ قانداي اڭدى تاۋىپ الىپ كەلدىك؟
- كىرپى.
- ال بالالار مۇقيات تىڭدايمىز مەن سەندەرگە كىرپى تۋرالى ماعۇلماتتار ايتامىن.
«كىرپى ورماندى مەكەندەيتىن اڭ. كىرپىنىڭ باسقا اڭداردان ەرەكشكلىكتەرى، ول وتە كىشكەنتاي، ونىڭ تۇمسىعى، كوزى. اياعى بولادى. ءبىراق ونىڭ اياعى كورىنبەيدى، ونىڭ ءۇستىن تىكەنەك قاپتاپ تۇرادى. ول وسى تىكەنەكتەرىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن اڭداردان قورعانادى. ءقاۋىپ تونگەن كەزدە اياقتارىن جيناپ الىپ، دوڭگەلەنە جاتىپ الادى. سوسىن تىكەنەكتى بولىپ جاتقاسىن وعان ەشبىر اڭدار جولامايدى. وسى تىكەنەگى ارقىلى ەشبىر اڭ جولامايدى ەكەن».
- ءقازىر بىزدەر كىرپىگە وتباسىن جاساپ بەرەيىك. ول ءۇشىن سەندەر ماعان مۇقيات قاراپ، تىڭداپ الىڭدار. سوسىن بارلىعىمىز كىرپىنى جاسايمىز. كىرپىنى جاساۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن اق ەرمەكسازدى الىپ الاقانىمىزدىڭ اراسىنا سالىپ دوڭگەلەتەمىز، سوسىن ەۋى الاقاننىڭ ورتاسىنا سالىپ سوپاقشا قىلىپ ەسىپ الامىز. ەندى ساۋساعىمىزدىڭ ۇشىمەن شىمشۋ ارقىلى تۇمسىعىن شىعارامىز. ەندى كىرپىنىڭ قۇلاعىن جاسايمىز. سوسىن كىرپىنىڭ كوزىن قارا ەرمەكسازدان دوڭگەلەتىپ جاساپ جاپسىرۋ، تۇمسىعىنىڭ ۇشىن قارا ەرمەكسازبەن كىشكەنە دوڭگەلەك قاداۋ. ەندى باستىسى كىرپىنىڭ تىكەنەگى، ونى بىزدەر شەمىشكەدەن جاسايمىز. شەمىشكەنى كىرپىنىڭ ۇستىنە جابىستىرامىز. كىرپىنىڭ تىكەنەگى وتە كوپ بولادى. شەمىشكە ەرمەكسازعا وڭاي تىعىلادى. شەمەشكىنى تىكەنەك ۇقساتىپ ءاربىر جەرىنە جاپسىرامىز. قاراڭدارشى مەنىڭ كىرپىم دايىن بولدى. ال ولاي بولسا سەندەردە كىرپىنى ءوز قولدارىڭمەن جاساڭدار. ال ەندى جۇمىسقا كىرىسپەستەن بۇرىن قولىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
موينىمىزدى بۇرايىق
قولىمىزدى كوتەرىپ
ساۋساقتى اشىپ جۇمايىق
قولىمىزدى ءتۇسىرىپ
شاپالاقتاپ ۇرايىق.
- ال، ەندى جۇمىسىمىزعا كىرىسەيىك.
ال بالالار كىرپىمىزدى جاساپ بولساق، جاساعان كىرپىمىزدى وتباسىنا اكەلىپ قوسايىق. جارايسىڭدار بالالار، سەندەر بۇگىن كىرپىنى وتە جاقسى ەتىپ جاسادىڭدار. كىرپى سەندەرگە وتە ريزا بولىپ جاتىر. بۇگىنگى ساباق سەندەرگە ۇنادى ما؟
تۇسىنگەندەرىن سۇراۋ.
- يا ال ولاي بولسا بالالار بۇگىنگى ساباققا قاتىسقان اپايلارمەن قوشتاسايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
ۇلكەن شەڭبەر قۇرايىق
كورىسكەنشە كۇن جاقسى
ساۋ، سالامات بولايىق.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى
كمقك "گۇلداۋرەن" ياسلي باقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
جۋمابايەۆا باكتيكۋل اماندىكوۆنا
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق
وقۋ - ءىس ارەكەتى: مۇسىندەۋ
ماقساتى: ەرمەكسازدى الاقان اراسىنا جانە دومالاقتاۋ ارقىلى كىرپىنى مۇسىندەۋدى ۇيرەتۋ. ساۋساقتىڭ ۇساق بۇلشىق ەتتەرىنىڭ قوزعالىسىن جەتىلدىرۋ. تىلدەرىن دامىتۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: كىرپى - وجيك - hanqhop
شاتتىق شەڭبەرى؛
كۇندەي جارقىراپ
جۇلدىزداي جارقىراپ
تازا كوڭىلمەن
بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستايمىز.
- ال، كانە، بالالار، مەن سەندەرگە ءقازىر جۇمباق جاسىرامىن.
شانامەن زىرلاپ جەتەتىن،
شاڭعى، كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟ – قىس مەزگىلى.
- قىس مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قىستا قار جاۋادى، اينالا اپپاق تۇسكە بويالادى، كۇن سالقىن بولادى.
- قىستا بىزدەر قانداي ويىندار وينايمىز؟
- شانامەن، شاڭعىمەن، كونكيمەن، اققالا جاساپ وينايمىز.
- قىس مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- قىس مەزگىلىندە 3 اي بار. جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- ءقازىر قىستىڭ قاي ايى؟
- قىستىڭ قاڭتار ايى.
- ال ولاي بولسا بالالار بۇگىن بىزدەر ورمانعا ساياحاتقا شىعايىق. ول ءۇشىن بىزدەر ورمانعا پوەزبەن بارايىق. قانە، ءبارىمىز بىرىگىپ پوەزعا ءمىنىپ، پوەزد ءانىن ايتامىز.
«پوەزد» تۋرالى جاتتاۋ.
- بالالار، بىزدەر ورمانعا كەلدىك، ورماندا شىرشالار وتە كوپ ەكەن، ورماندا كوپتەگەن اڭدار مەكەندەيدى. مىنا اڭ قانداي اڭ؟
- ايۋ، ايۋ قىستا ۇياسىنا جاتىپ ۇيىقتايدى، ايۋ قورباڭداپ جۇرەدى. ول باپ جونىندەگى جاقسى كورەدى.
- ال ەندى مىناۋ قانداي اڭ؟
- قويان. قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن، ءسابىز جەگەندى جاقسى كورەدى.
- ال ەندى مىناۋ قانداي اڭ؟
- تۇلكى. تۇلكى وتە قۋ اڭ، ول قۋتىڭداپ جۇرەدى.
- بالالار قاراڭدارشى، مىناۋ جاتقان قانداي اڭ؟
- كىرپى. ول وتە كوڭىلسىز ەكەن.
- كىرپى سەن نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟
- مەن وتباسىمدى جوعالتىپ الدىم.
- بالالار وندا ءبارىمىز كىرپىنىڭ وتباسىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسەمىز بە؟
- يا.
ولاي بولسا ءبارىمىز ورنىمىزعا وتىرايىق.
- بالالار بىزدەر ورمانعا بارىپ قانداي اڭدى تاۋىپ الىپ كەلدىك؟
- كىرپى.
- ال بالالار مۇقيات تىڭدايمىز مەن سەندەرگە كىرپى تۋرالى ماعۇلماتتار ايتامىن.
«كىرپى ورماندى مەكەندەيتىن اڭ. كىرپىنىڭ باسقا اڭداردان ەرەكشكلىكتەرى، ول وتە كىشكەنتاي، ونىڭ تۇمسىعى، كوزى. اياعى بولادى. ءبىراق ونىڭ اياعى كورىنبەيدى، ونىڭ ءۇستىن تىكەنەك قاپتاپ تۇرادى. ول وسى تىكەنەكتەرىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن اڭداردان قورعانادى. ءقاۋىپ تونگەن كەزدە اياقتارىن جيناپ الىپ، دوڭگەلەنە جاتىپ الادى. سوسىن تىكەنەكتى بولىپ جاتقاسىن وعان ەشبىر اڭدار جولامايدى. وسى تىكەنەگى ارقىلى ەشبىر اڭ جولامايدى ەكەن».
- ءقازىر بىزدەر كىرپىگە وتباسىن جاساپ بەرەيىك. ول ءۇشىن سەندەر ماعان مۇقيات قاراپ، تىڭداپ الىڭدار. سوسىن بارلىعىمىز كىرپىنى جاسايمىز. كىرپىنى جاساۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن اق ەرمەكسازدى الىپ الاقانىمىزدىڭ اراسىنا سالىپ دوڭگەلەتەمىز، سوسىن ەۋى الاقاننىڭ ورتاسىنا سالىپ سوپاقشا قىلىپ ەسىپ الامىز. ەندى ساۋساعىمىزدىڭ ۇشىمەن شىمشۋ ارقىلى تۇمسىعىن شىعارامىز. ەندى كىرپىنىڭ قۇلاعىن جاسايمىز. سوسىن كىرپىنىڭ كوزىن قارا ەرمەكسازدان دوڭگەلەتىپ جاساپ جاپسىرۋ، تۇمسىعىنىڭ ۇشىن قارا ەرمەكسازبەن كىشكەنە دوڭگەلەك قاداۋ. ەندى باستىسى كىرپىنىڭ تىكەنەگى، ونى بىزدەر شەمىشكەدەن جاسايمىز. شەمىشكەنى كىرپىنىڭ ۇستىنە جابىستىرامىز. كىرپىنىڭ تىكەنەگى وتە كوپ بولادى. شەمىشكە ەرمەكسازعا وڭاي تىعىلادى. شەمەشكىنى تىكەنەك ۇقساتىپ ءاربىر جەرىنە جاپسىرامىز. قاراڭدارشى مەنىڭ كىرپىم دايىن بولدى. ال ولاي بولسا سەندەردە كىرپىنى ءوز قولدارىڭمەن جاساڭدار. ال ەندى جۇمىسقا كىرىسپەستەن بۇرىن قولىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
موينىمىزدى بۇرايىق
قولىمىزدى كوتەرىپ
ساۋساقتى اشىپ جۇمايىق
قولىمىزدى ءتۇسىرىپ
شاپالاقتاپ ۇرايىق.
- ال، ەندى جۇمىسىمىزعا كىرىسەيىك.
ال بالالار كىرپىمىزدى جاساپ بولساق، جاساعان كىرپىمىزدى وتباسىنا اكەلىپ قوسايىق. جارايسىڭدار بالالار، سەندەر بۇگىن كىرپىنى وتە جاقسى ەتىپ جاسادىڭدار. كىرپى سەندەرگە وتە ريزا بولىپ جاتىر. بۇگىنگى ساباق سەندەرگە ۇنادى ما؟
تۇسىنگەندەرىن سۇراۋ.
- يا ال ولاي بولسا بالالار بۇگىنگى ساباققا قاتىسقان اپايلارمەن قوشتاسايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
ۇلكەن شەڭبەر قۇرايىق
كورىسكەنشە كۇن جاقسى
ساۋ، سالامات بولايىق.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى
كمقك "گۇلداۋرەن" ياسلي باقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
جۋمابايەۆا باكتيكۋل اماندىكوۆنا
You Might Also Like
-
گيدروسفەرا جانە ونىڭ نەگىزگى قۇرامداس بولىكتەرى. سۋدىڭ قاسيەتتەرى.
-
بىلىمدىلەر پورتالى 2016 - 2017 وقۋ جىلىن قورىتىندىلاۋ ءۇشىن «ۇزدىك ۇستاز» بايگەسىن ۇيىمداستىرادى.
