كوجەك (ەرتەگى)
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى جولشيبەكوۆا ينديرا تۇرعانبەك قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوجەك (ەرتەگى)
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: «كوجەك» ەرتەگىسىنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى مانەرلەپ وقۋعا جاتتىقتىرۋ، قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاي بىلۋگە، تۇسىنگەنىن جۇيەلى تۇردە بايانداي بىلۋگە ۇيرەتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن سۇيۋگە، قورعاۋعا، جانۋارلارعا قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ كورنەكتىلىگى: ماقال - ماتەل، تاۋدىڭ، جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءادىسى: مانەرلەپ وقۋ، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، قازاق ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ.
2) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
انا ءتىلى – ولەڭىمنىڭ باستاۋى،
انا ءتىلى – ءومىرىمنىڭ اسقارى.
انا ءتىلى – اباي ءتىلى، ۇلى ءتىل،
نامىستى بول قازاعىمنىڭ جاستارى.
3) سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ:
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
يسا بايزاقوۆ
«التاي اياسىندا» ولەڭى
ولەڭدى مانەرلەتىپ وقىتۋ.
ولەڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
كارتامەن جۇمىس
ءى توپ: التايدىڭ تابيعاتى.
ءىى توپ: التاي تاۋىنداعى جانۋارلار.
ءىىى توپ: التاي تاۋىنان وندىرىلەتىن كەندەر.
3. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ:
- يسا بايزاقوۆ كىم؟
( بايزاقوۆ يسا - قازاقتىڭ حالىق اقىنى، ءانشى، دومبىراشى، سازگەر)
- قازاقستانداعى تاعى قانداي تاۋلاردى بىلەسىڭدەر؟
(الاتاۋ، قاراتاۋ، تيان - شان)
- تاۋ تۋرالى اقىندارىمىزدىڭ جازعان قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟
- التاي تاۋىندا قانداي جانۋارلار بار ەكەن؟
( بۇعى، مارال، كيىك، ايۋ، قابىلان، قۇلان، ەلىك، ەشكى، قاسقىر، تۇلكى )
4. جاڭا ساباق:
«كوجەك» ەرتەگىسى
1) - بالالار ەندى جۇمباق جاسىرامىن، شەشۋىن تابىڭدار.
سىلدىردان قورقادى،
شوشىنىپ جورتادى.
( شەشۋى: قويان)
- بالالار قوياننىڭ بالاسىن نە دەپ اتايمىز؟
- كوجەك.
- بۇگىن ءبىز « كوجەك» ەرتەگىسىن وتەمىز.
2) - ەرتەگى دەگەنىمىز نە؟
- ەرتەگى – حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى.
- ەرتەگىنىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ەرتەگىنىڭ 3 ءتۇرى بار:
1. جانۋارلار تۋرالى ەرتەگى.
2. شىنشىل ەرتەگى.
3. قيال - عاجاىپ ەرتەگىسى
- ەرتەگىلەر قالاي باستالادى؟
- ەرتە، ەرتە، ەرتەدە نەمەسە باياعى وتكەن زاماندا دەپ باستالادى.
- ەرتەگىلەر قالاي اياقتالادى؟
- مۇراتىنا جەتىپتى.
3 ) قويان تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
قوياندار – سۇتقورەكتى. ونىڭ 50 ءتۇرى بار. سالماعى 1 – 4، 5 كگ. جىلىنا 4 رەت 2 – 8 (كەيدە 15) كوجەك تۋادى. تۇراقتى ءىنى بولمايدى، كوجەگى جۇندەس، بىردەن ءجۇرىپ كەتەتىندەي جەتىلىپ تۋىلادى، بىرنەشە كۇننەن كەيىن ءوزى قورەكتەنەدى. كوجەكتەردىڭ كوزى سوقىر، تەرىسى جالاڭاش، ءوزى ءالسىز بولادى.
5) ماتىنمەن جۇمىس:
ءماتىندى 3 بولىككە ءبولىپ، توپتا وقۋعا بەرۋ.
ءى توپ: شارۋانىڭ كوجەكتى تاۋىپ الۋى.
ءىى توپ: كوجەكتىڭ قاشىپ كەتۋى.
ءىىى توپ: تۋعان جەرىنە ورالۋى.
ءماتىندى توپپەن وقۋ.
جۇپتا تالقىلاۋ.
ويلارىن ءبولىسۋ.
سوزدىكپەن جۇمىس:
پۇشتيعان - بۇل كىشكەنتاي دەگەن ماعىنانى بەرەدى.
ءبىر شىبىن جاندى - قورىققان دەگەن ماعىنا.
5. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ:
ءى توپ:
- شارۋانىڭ ىسىنە قانداي باعا بەرۋگە بولادى؟ ول دۇرىس ىستەدى مە؟
ءىى توپ:-
- كوجەك نەگە قاشىپ كەتتى؟ كوجەك قانداي شەشىمگە توقتادى؟
ءىىى توپ:
- وسى ەرتەگىدەگى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى نەدەن كورۋگە بولادى؟
6. سەرگىتۋ ءساتى
ۇزىن قۇلاق سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى،
ويلى قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ، ىتقىپ جۇگىردى.
قاراپ ەدى ارتىنا،
قيىعىن ساپ كوزىنىڭ
كەلە جاتقان تومپاڭداپ،
كوجەگى ەكەن ءوزىنىڭ.
7. داپتەرمەن جۇمىس:
- جات جەردە كوزگە تۇرتكى بولىپ ولگەنشە، مۇز دا بولسا، انامنىڭ تاپقان جەرىندە ولەمىن! – دەپدى.
- كوجەكتىڭ ايتقان سوزىنە ءار وقۋشى ءوز ويىن جازادى.
«اۆتور ورىندىعىنا» وتىرىپ وقيدى.
8. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارى:
ءى توپ:
«تۋعان جەردىڭ ىستىعى – اي» – توپتاستىرادى.
ءىى توپ:
تۋعان جەر تۋرالى ولەڭ قۇراستىرۋ:
(تومەندەگى شۋماقتار ارقىلى ولەڭ قۇراستىرۋ)
-------------------- جەر،
-------------------- جەر.
--------------------
-------------------- جەر.
ءىىى توپ:
ماقال – ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ:
وتان وتتان دا... (ىستىق)
وتانسىز ادام -... (ورمانسىز بۇلبۇل)
تۋعان جەردىڭ كۇنى دە ىستىق،........ (ءتۇنى دە ىستىق)
تۋعان جەردەي ەل بولماس،
............................. (تۋعان ەلدەي ەل بولماس)
تۋعان جەردىڭ... ( ءقادىرىن )
شەتتە جۇرسەڭ... ( بىلەرسىڭ )
تاعى دا قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟
9. ساباقتى قورىتۋ:
- ەرتەگىدەن قانداي وي ءتۇيدىڭ؟ ءبىزدى نەگە ۇيرەتەدى؟
- وسى ەرتەگىدەگى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى نەدەن كورۋگە بولادى؟
« تۋعان جەر « تۋرالى ولەڭ تىڭداتۋ.
- وزدەرىڭ تۋعان جەر تۋرالى قانداي ولەڭدەر بىلەسىڭدەر؟
10. ۇيگە تاپسىرما:
ەرتەگىنى وقۋ.
ەرتەگى مازمۇنىنا ساي سۋرەت سالۋ.
11. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوجەك (ەرتەگى)
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: «كوجەك» ەرتەگىسىنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى مانەرلەپ وقۋعا جاتتىقتىرۋ، قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن دامىتۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاي بىلۋگە، تۇسىنگەنىن جۇيەلى تۇردە بايانداي بىلۋگە ۇيرەتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن سۇيۋگە، قورعاۋعا، جانۋارلارعا قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ كورنەكتىلىگى: ماقال - ماتەل، تاۋدىڭ، جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءادىسى: مانەرلەپ وقۋ، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، قازاق ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ.
2) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
انا ءتىلى – ولەڭىمنىڭ باستاۋى،
انا ءتىلى – ءومىرىمنىڭ اسقارى.
انا ءتىلى – اباي ءتىلى، ۇلى ءتىل،
نامىستى بول قازاعىمنىڭ جاستارى.
3) سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ:
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
يسا بايزاقوۆ
«التاي اياسىندا» ولەڭى
ولەڭدى مانەرلەتىپ وقىتۋ.
ولەڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
كارتامەن جۇمىس
ءى توپ: التايدىڭ تابيعاتى.
ءىى توپ: التاي تاۋىنداعى جانۋارلار.
ءىىى توپ: التاي تاۋىنان وندىرىلەتىن كەندەر.
3. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ:
- يسا بايزاقوۆ كىم؟
( بايزاقوۆ يسا - قازاقتىڭ حالىق اقىنى، ءانشى، دومبىراشى، سازگەر)
- قازاقستانداعى تاعى قانداي تاۋلاردى بىلەسىڭدەر؟
(الاتاۋ، قاراتاۋ، تيان - شان)
- تاۋ تۋرالى اقىندارىمىزدىڭ جازعان قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟
- التاي تاۋىندا قانداي جانۋارلار بار ەكەن؟
( بۇعى، مارال، كيىك، ايۋ، قابىلان، قۇلان، ەلىك، ەشكى، قاسقىر، تۇلكى )
4. جاڭا ساباق:
«كوجەك» ەرتەگىسى
1) - بالالار ەندى جۇمباق جاسىرامىن، شەشۋىن تابىڭدار.
سىلدىردان قورقادى،
شوشىنىپ جورتادى.
( شەشۋى: قويان)
- بالالار قوياننىڭ بالاسىن نە دەپ اتايمىز؟
- كوجەك.
- بۇگىن ءبىز « كوجەك» ەرتەگىسىن وتەمىز.
2) - ەرتەگى دەگەنىمىز نە؟
- ەرتەگى – حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى.
- ەرتەگىنىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ەرتەگىنىڭ 3 ءتۇرى بار:
1. جانۋارلار تۋرالى ەرتەگى.
2. شىنشىل ەرتەگى.
3. قيال - عاجاىپ ەرتەگىسى
- ەرتەگىلەر قالاي باستالادى؟
- ەرتە، ەرتە، ەرتەدە نەمەسە باياعى وتكەن زاماندا دەپ باستالادى.
- ەرتەگىلەر قالاي اياقتالادى؟
- مۇراتىنا جەتىپتى.
3 ) قويان تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
قوياندار – سۇتقورەكتى. ونىڭ 50 ءتۇرى بار. سالماعى 1 – 4، 5 كگ. جىلىنا 4 رەت 2 – 8 (كەيدە 15) كوجەك تۋادى. تۇراقتى ءىنى بولمايدى، كوجەگى جۇندەس، بىردەن ءجۇرىپ كەتەتىندەي جەتىلىپ تۋىلادى، بىرنەشە كۇننەن كەيىن ءوزى قورەكتەنەدى. كوجەكتەردىڭ كوزى سوقىر، تەرىسى جالاڭاش، ءوزى ءالسىز بولادى.
5) ماتىنمەن جۇمىس:
ءماتىندى 3 بولىككە ءبولىپ، توپتا وقۋعا بەرۋ.
ءى توپ: شارۋانىڭ كوجەكتى تاۋىپ الۋى.
ءىى توپ: كوجەكتىڭ قاشىپ كەتۋى.
ءىىى توپ: تۋعان جەرىنە ورالۋى.
ءماتىندى توپپەن وقۋ.
جۇپتا تالقىلاۋ.
ويلارىن ءبولىسۋ.
سوزدىكپەن جۇمىس:
پۇشتيعان - بۇل كىشكەنتاي دەگەن ماعىنانى بەرەدى.
ءبىر شىبىن جاندى - قورىققان دەگەن ماعىنا.
5. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ:
ءى توپ:
- شارۋانىڭ ىسىنە قانداي باعا بەرۋگە بولادى؟ ول دۇرىس ىستەدى مە؟
ءىى توپ:-
- كوجەك نەگە قاشىپ كەتتى؟ كوجەك قانداي شەشىمگە توقتادى؟
ءىىى توپ:
- وسى ەرتەگىدەگى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى نەدەن كورۋگە بولادى؟
6. سەرگىتۋ ءساتى
ۇزىن قۇلاق سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى،
ويلى قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ، ىتقىپ جۇگىردى.
قاراپ ەدى ارتىنا،
قيىعىن ساپ كوزىنىڭ
كەلە جاتقان تومپاڭداپ،
كوجەگى ەكەن ءوزىنىڭ.
7. داپتەرمەن جۇمىس:
- جات جەردە كوزگە تۇرتكى بولىپ ولگەنشە، مۇز دا بولسا، انامنىڭ تاپقان جەرىندە ولەمىن! – دەپدى.
- كوجەكتىڭ ايتقان سوزىنە ءار وقۋشى ءوز ويىن جازادى.
«اۆتور ورىندىعىنا» وتىرىپ وقيدى.
8. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارى:
ءى توپ:
«تۋعان جەردىڭ ىستىعى – اي» – توپتاستىرادى.
ءىى توپ:
تۋعان جەر تۋرالى ولەڭ قۇراستىرۋ:
(تومەندەگى شۋماقتار ارقىلى ولەڭ قۇراستىرۋ)
-------------------- جەر،
-------------------- جەر.
--------------------
-------------------- جەر.
ءىىى توپ:
ماقال – ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ:
وتان وتتان دا... (ىستىق)
وتانسىز ادام -... (ورمانسىز بۇلبۇل)
تۋعان جەردىڭ كۇنى دە ىستىق،........ (ءتۇنى دە ىستىق)
تۋعان جەردەي ەل بولماس،
............................. (تۋعان ەلدەي ەل بولماس)
تۋعان جەردىڭ... ( ءقادىرىن )
شەتتە جۇرسەڭ... ( بىلەرسىڭ )
تاعى دا قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟
9. ساباقتى قورىتۋ:
- ەرتەگىدەن قانداي وي ءتۇيدىڭ؟ ءبىزدى نەگە ۇيرەتەدى؟
- وسى ەرتەگىدەگى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى نەدەن كورۋگە بولادى؟
« تۋعان جەر « تۋرالى ولەڭ تىڭداتۋ.
- وزدەرىڭ تۋعان جەر تۋرالى قانداي ولەڭدەر بىلەسىڭدەر؟
10. ۇيگە تاپسىرما:
ەرتەگىنى وقۋ.
ەرتەگى مازمۇنىنا ساي سۋرەت سالۋ.
11. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
You Might Also Like
