InfoHub Logo

ازات — مۇحتاردىڭ اعاسى، باقانداي ءۇش جاس ۇلكەندىگى بار. ۇلكەنى مومىن دا، كىشكەنتايى تەنتەك. ەكىنشى كلاسس دەگەندى قومسىنىپ، «ەكىنشى كۋرستا وقيمىن» دەيدى مۇحتار. ونداعىسى وزىمەن بىرگە ويناپ جۇرگەن ازاماتتىڭ بەسىنشى كلاستا وقيتىنىن وزىنشە كەمسىتكەنى بولۋى كەرەك. «ازامات سەنەن ۇلكەن عوي، اعا دەپ ءجۇر»، — دەسەك، مۇحتار ازاماتتىڭ بەتىنە قاراپ-قاراپ قويىپ كۇلەدى، «ۇلكەن كىسى ەمەس، بالانى بالا اعا دەي مە ەكەن؟ شاڭ-شاڭ بوپ جۇرگەن جالاڭ اياق، جالاڭ باس بالا قالاي اعا بولادى؟» دەپ ويلايتىن بولۋى كەرەك، «اعا» دەيدى دە جىرق-جىرق كۇلەدى. ءىنىسىنىڭ قىلىعىنا ءماز بولىپ، ازامات تا جىميا سالادى.

وسى اعايىندى ەكەۋى وقۋ بىتىسىمەن بۇلاق دەگەن جەردە تۇراتىن اۋكە دەگەن اتاسىنىڭ اۋىلىنا كەتكەن-دى.

اۋكە شالدىڭ قيقالاق دەيتىن ماۋباس، جۋاس ەسەگى بار. جۋاستىعى بولماسا، اڭگۇدىك ەسەك اتشا شابادى. ەكەۋى دە لاگەرگە بارماي، اۋىلعا قالامىز دەۋى سول قيقالاققا جەتۋ ەدى. ونىڭ دا ءجونى بار. اۋىل بالالارى ءبىر-بىر ەسەككە ءمىنىپ الىپ، كەشكى سالقىندا كوكپار تارتادى. بۇل كوكپار ءتىپتى قىزىق. ەسەگى جوقتار بىرەۋگە مىنگەسىپ، ەكىنشىسى پيلوت سەكىلدى قامشىلاۋشى قىزمەتىن اتقارادى. تاس تۇياعى تاسقا ءتيىپ، اقىرعان ەسەك، قيقۋلاعان بالالار دۇركىرەتىپ قىردان اسقاندا، پارتىلداپ ءبىر توپ موتوسيكل كەلە جاتقاڭداي ەلەستەيدى كوزىڭە. وسىنداي قاۋىرت شاقتا ازاماتتىڭ قولىنا كوكپار تيسە، ارتىندا وتىرعان «ەكىنشى پيلوت» مۇحتار قامشىنىڭ سابىمەن «قيقالاقتىڭ» قابىرعاسىن سۇرگىلەپ-سۇرگىلەپ جىبەرگەندە، «قيقالاعى» قىرعيداي ۇشادى. كوكپار قولدان شىعىپ، ۇزاپ بارا جاتقان سوڭ وسى اۋىلدىڭ سايىتبەك، نارتبەك، ورالباي سەكىلدى «يسترەبيتەل» كوكپارشىلارى ەسەكتەرىنىڭ قۇلاعىنا وت قويادى. مۇنداي ەسەكتەر دۇلدۇلدەي جۇيتكيدى.

ءتاسىر-تۇسىر، ايقاي-شۋ، قۇلاعان، جىلاعان، وزعان-قالعان، قاشقان-قۋعان، قىم-قۋىت، شىم-شۋىت. ءتىرى قىزىق. ءتىپتى ءتىسىڭ تەرلەپ تۇرىپ كۇلەسىڭ.

***

جاز اياقتالىپ، التىن قوڭىراۋ سىڭعىرلار شاق تۋادى. ازامات تا جوق، مۇحتار دا جوق. حات تا جوق، حابار دا جوق.

ۇيىندە بۇلاردىڭ قالام-قاعازىن، كيىم-كەشەگىن، كەرەك-جاراعىن تۇگەل جيىپ كۇتىپ وتىر. ەرتەڭ ىزدەۋگە شىعامىز دەپ وتىرعاندا دوربا-دومالاق، سالەم-ساۋقات ارقالاپ، كىر-قوجالاق، البا-جۇلبا، قاپ-قارا، ۇزىندى-قىسقالى ەكى بالا كىرىپ كەلدى. ادام تانىعىسىز. «اكەم-اۋ، بالالارىم نە بوپ كەتكەن؟» دەپ شىرىلداۋىق شەشەسى ەكەۋىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەپ، بەتىنەن ءسۇيىپ ەدى، اششى تەردىڭ ءيىسى بەت قاراتپادى. شاشالىپ قالا جازداعان شەشەسى:

— يىستەرىڭ قانداي ءوزى؟ — دەدى.

— كوكپاردىڭ ءيىسى، — دەدى ازامات «ەسەكتىڭ ءيىسى» دەۋدى ۇيات كورىپ.

بۇلاردى جۇماسىنا ءبىر رەت ۆانناعا سالىپ، «قايناتىپ» الاتىن شەشەسى ادەتى بويىنشا ەكەۋىن دەرەۋ سۋعا توعىتپاقشى بولىپ شەشىندىرە باستادى.

— ويباي، اياعىم! — دەپ وكىرىپ وتىرا كەتتى مۇحتار.

سۇراستىرساق، كوكپاردىڭ استىندا قالىپ، باس باشپايىن ەسەك باسىپ كەتىپتى. قاقپاقسىز ىدىستاي، تىرناعى ءتۇسىپ قالعان، باشپاي قاسپاق-قاسپاق بولىپ شۇلعىندانىپ كەتكەن. باسقا جاراقات كوزگە شالىنبادى.

ال ءبىرىنشى «پيلوتتىڭ» ۇستىندە ساۋ-تامتىق جوق.

ەكى بىلەگى قاپتاعان قارا قوتىر، قىزىل سىزىق. بۇل جەيدەسىن شەشە الماي، «ويباي، يىعىم» دەپ شىرىلدايدى. ايتۋىنشا، كوكپار الىپ، قاپتاعان قالىڭ ەسەكتەن ەسىك پەن توردەي ۇزاپ شىقسا كەرەك. ارتىندا قامشىلاۋشى مۇحتار دەلەبەسى قوزىپ، قيقالاقتىڭ ارقاسىن ەگەي بەرەدى.

شىبىن جانى شىقشىتىنا كەلگەن قيقالاق ەكپىنىن توقتاتا الماي، اشىق تۇرعان قوراعا قويىپ كەتىپتى. سوندا ازاماتتىڭ يىعىن ەسىكتىڭ جاقتاۋىنا سوعىپ، ەكەۋى سىپىرىلىپ ءتۇسىپتى. سودان بولدى دەيدى.

— ويباي-اي، ەندى ءقايتتىم؟ كوكپار سەندەردىڭ نە تەڭدەرىڭ ەدى؟ — دەپ شەشەسى شىرىلداپ بۇلقان-تالقان بولدى.

قانشا ايتقانىمەن، بالاسى ەمەس پە، ۇرىسقان جوق، قايتا مويىندارىن سيپاپ، ارقاسىنان قاعىپ قويدى... مىنە ەكەۋى وزەن بويلاپ ۇشقان قۇس شاعالاداي، سومكەلەرىن «سۇيرەتىپ»، مەكتەبىنە قاراي جۇگىرىپ بارادى.

---