كومپيۋتەر جانە عالامتوردىڭ پايداسى مەن زيانى
سىنىپتان تىس شارا
ماقساتى:
بۇكىلالەمدىك ورمەك – ينتەرنەتكە بايلانىستى وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن نىعايتۋ، تياناقتاۋ؛ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ينتەرنەت تۋرالى تولىق وي قالىپتاستىرۋ، وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىكىر - سايىس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ /سيتۋاسيا تۋعىزۋ، شەشۋ جولىن ايتۋ، ناقتى دالەلدەر كەلتىرۋ/
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپقا بايلانىستى ديداكتيكالىق ماتەريالدار، مۋلتيمەديا قۇرالدارى (كوشىرۋ)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم ءسوزى:
قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! كوپتەگەن تۇتىنۋشىلار كومپيۋتەردىڭ ءبىرسىپىرا وتە پايدالى مۇمكىندىكتەرى بار ەكەندىگىنە كوزدەرىن جەتكىزدى. ول ءماتىن تەرۋ، ءار ءتۇرلى ەسەپتەر شىعارۋ، كولەمدى مالىمەتتەر ساقتاۋمەن قاتار كوڭىل كوتەرۋ ماقساتتارىندا دا قولدانىلا بەرەدى. قاجەتتى قۇرىلعىلارمەن جانە سولارعا سايكەس پروگراممالارمەن جابدىقتالعان كومپيۋتەر مۋزىكالىق ورتالىققا اينالىپ، سۇيىكتى سازدارىڭىزدى تىڭداي وتىرىپ دەم الۋىڭىزدى قامتاماسىز ەتە الادى. ەگەر قىزىقتى كينو كورگىڭىز كەلسە دە، كومپيۋتەر نەگىزىندە شاعىن كينوتەاتر جاساپ الۋعا بولادى. ونى فيلمدەر، كليپتەر، ءتىپتى ءوزىڭىز ءتۇسىرىپ سيفرلى كۇيگە تۇرلەندىرگەن بەينەجازبالاردى دا كورۋ ماقساتىندا پايدالانا الاسىز. جۇمىس ىستەپ تۇرعان كومپيۋتەر ءوز اينالاسىندا تولقىن ۇزىندىعى 1، 5 م بولاتىن ەلەكتروماگنيتتىك ءورىس قۇرايدى، سول ءورىس اياسىنا تۇسكەن ادام زياندى ساۋلە اسەرىنە ۇشىرايدى. وسىنداي ساۋلەلەردىڭ تاعى دا باسقا شىعار كوزدەرى بولىپ ۇيالى تەلەفوندار، ميكروتولقىندى پەشتەر، تەلەديدار جانە راديوقابىلداعىشتار سانالادى. وسىنداي قۇرالداردى كومپيۋتەر تۇرعان جۇمىس بولمەسىنە ورنالاستىرىپ، ولاردى پايدالانۋ دۇرىس ەمەس، ويتكەنى بارلىعىنىڭ دا ادامعا تيگىزەتىن اسەرى قوسىلا وتىرىپ، جالپى زيانى ارتادى. ال ولاردىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەتىن زياندى اسەرى رادياسيا ءتارىزدى بىرتە - بىرتە قوسىلا كەلە كوبەيىپ وتىرادى. كومپيۋتەر الدىندا ۇزاق وتىرعاندا، كوبىنەسە ونىڭ ادامنىڭ نەرۆ جۇيەسىنە اسەر ەتۋى باسىم بولادى. اۋرۋ بىردەن باستالمايدى. بىرتە - بىرتە شارشاۋ سەزىمى ءجيى پايدا بولىپ، ادامنىڭ اشۋلانشاق بولۋى بايقالادى، باسى اينالادى، ءارى اۋىرا باستايدى. ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشارلاپ، ومىرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ازايادى، جۇرەگى سىزداپ، ءجيى - ءجيى سالقىن ءتيىپ، تابەتى دە ناشارلايدى. مىنە، ءبىزدىڭ بۇگىنگى دەبات سايىسىمىز بۇگىنگى كۇندە قارقىنداپ دامىپ كەلە جاتقان كومپيۋتەردىڭ، وقۋشىلار اراسىندا كەڭىنەن قانات جايىپ كەتكەن اگەنت توڭىرەگىندە بولماق.
ءىى. پىكىرتالاس شارتتارى:
1/ كومپيۋتەر مەن عالامتوردىڭ پايدا بولۋى جايلى.(1 - جاقتاۋشى، 2 - داتتاۋشى) 3 - مينۋتتان 6 مينۋت.
2/ عالامتور دوسىمىز با، الدە جاۋىمىز با؟ ( 2 - جاقتاۋشى، 2 - داتتاۋشى) 3 - مينۋتتان 6 مينۋت.
3/ سپيكەرلەردىڭ قورىتىندى ءسوزى. (3 - جاقتاۋشى، 3 - داتتاۋشى) 5 مينۋتتان 10 مينۋت.
4/ قورىتىندى ءسوز. (ءمۇعالىم)
5/ كورەرمەندەر پىكىرى، تىلەگى.
ءسوز كەزەگىن بۇگىنگى سايىسكەرلەرىمىزگە بەرەمىز. ەندىگى كەزەكتە توپ مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ وتەلىك:
«جاقتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرلەرى:
1 ءامين 11 «ا»
2 گاۋھار 11 «ا»
3 جامبىل 11 «ا»
«داتتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرلەرى:
1 امانگۇل 11 «ۆ»
2 ءمادينا 11 «ۆ»
3 قۇندىز 11 «ۆ»
1.«جاقتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرى - ءامين:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى كورەرمەن، مەنىڭ قارسىلاستارىم! ءبىز بۇگىنگى دەباتتا سىزدەردىڭ سۇراقتارىڭىزعا بارىنشا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسامىز. ءبىزدىڭ ۇستانىپ وتىرعان پوزيسيامىز «عالامتور كەرەك، ول ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە قاجەت» عالامتوردىڭ پايداسى وتە زور. الدىمەن عالامتورعا انىقتاما بەرەيىك. ول بۇكىل عالامدىق تور، بۇكىل الەمدەگى ميلليونداعان كومپيۋتەرلىك جەلىلەردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىراتىن وراسان زور كومپيۋتەرلىك جەلى. قازىرگى ۋاقىتتا كەز كەلگەن ينفورماسيالىق تەحنولوگيانىڭ جاپپاي تەحنيكالىق كومپونەنتى كومپيۋتەر بولىپ تابىلاتىنى بەلگىلى. كومپيۋتەرلىك تەلەكوممۋنيكاسيانى پايدالانۋ – الىستاعى كومپيۋتەرمەن ديالوگتىق رەجيمدە نەمەسە ەلەكتروندىق پوچتا رەجيمدە جۇمىس ىستەۋدى ۇيىمداستىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. سونداي - اق، ەلەكتروندىق پوچتا وتە قولايلى جانە اسا قىمبات ەمەس.
كەز كەلگەن ادام كۇنىنە 6 - 7 ساعات ۋاقىتىن كومپيۋتەر الدىندا وتكىزەدى قالاڭىز، قالاماڭىز، ءبىراق كومپيۋتەرسىز جۇمىس ءبىتىرۋ استە قيىن. حالىقتىڭ اقىلدى ماشينا مەن عالامتوردى مەڭگەرۋى جۇمىستى دا جەڭىلدەتەدى. الىسقا بارماي ۇيدە وتىرىپ - اق ءبىراز شارۋانى تىندىراسىز. وسىنى ەسكەرسەك، نىق سەنىممەن «كومپيۋتەر – ءبىزدىڭ اينىماس دوسىمىز» دەۋىمىزگە بولادى.
عالامتور ۇعىمى حح عاسىردىڭ اياعىندا پايدا بولسا دا، جۇردەك پويىزدىڭ جىلدامدىعىن ەسكە سالاتىنداي جەدەل قارقىنمەن كەڭ قانات جايىپ كەلەدى. ايگىلى ەر توستىك ەرتەگىسىندە توستىك جىل ساناپ ەمەس، اي ساناپ، كۇن ساناپ ءوسىپتى دەيتىن جەرى بولاتىن. سول ەر توستىكتىڭ ەر جەتۋى سياقتى دامىپ وتىرعان ءبىر سالا بولسا، ول – بۇكىلعالامدىق جەلى – عالامتور دەپ سانار ەدىم.
ونىڭ ءوزى شىعۋ تاريحى دا قىزىق. «1957 جىلى كەڭەستەر وداعى جاساندى جەر سەرىگىن عارىشقا ۇشىرعان سوڭ، اقش قورعانىس مينيسترلىگى «ەگەر سوعىس بولا قالعان جاعدايدا امەريكاعا سەنىمدى اقپارات الماسۋ جۇيەسى كەرەك بولادى» دەپ ەسەپتەگەن. ونداي جۇيەنى اقش - تىڭ ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ويلاپ تاپقان دەسەدى. بۇل ماقساتتا لوس - اندجەلەس، يۋتا جانە كاليفورنيا شتاتتارىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتەرگە جانە ستەنفورد زەرتتەۋ ورتالىعىنا كومپيۋتەرلەردى ءبىر - بىرىمەن جالعايتىن جەلى جاساۋ تاپسىرىلادى. ARPANET دەپ اتالاتىن جوبا 1969 جىلى 29 قازاندا ءتورت مەكەمەنىڭ كومپيۋتەرلەرىن تەلەفون ارقىلى بايلانىستىرادى.
سودان سوڭ ARPANET دامىپ - جەتىلىپ، ونى ءتۇرلى سالا عالىمدارى پايدالانا باستايدى. 1983 جىلى بۇل اتاۋ «عالامتور» دەگەن ۇعىممەن الماستىرىلدى». قازىرگى كەزدە عالامتورمەن تەك قانا كومپيۋتەرلىك جەلىلەر ارقىلى ەمەس، سونىمەن قاتار، بايلانىس سپۋتنيكتەرى، راديوسيگنالدار، كابەلدىك تەلەديدار، تەلەفون، ۇيالى بايلانىس، ارنايى وپتيكالىق - تالشىقتىق جەلىلەر جانە ەلەكتر جەلىلەرى ارقىلى دا بايلانىسۋعا بولادى.
بۇل كۇندە عالامتور تۇراقتى پايدالانۋشىلار سانى بۇكىل الەم بويىنشا 1، 5 ملرد. ادامنان اسىپتى. بۇل – جەر شارىن مەكەندەيتىن حالىقتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى عالامتور يگىلىگىن ءوز كادەسىنە جاراتۋدا دەگەن ءسوز.
2. «داتتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرى - امانگۇل:
سالەم بەردىك قاۋىمعا! ءبىزدىڭ قارسىلاستارىمىز «عالامتور كەرەك، ول ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە قاجەت. عالامتور پايداسى زور» دەپ جاتىر. قازىرگى تاڭدا عالامتور الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ نەگىزگى اقپاراتتىق - كوممۋنيكاسيالىق قۇرالىنا اينالىپ وتىر. بۇل تۇرعىدا قاراپايىم حالىقتىڭ كۇندەلىكتى ومىردەگى بايلانىسقا دەگەن قاجەتتىلىگى تۋرالى ايتپاساق تا بولادى.
جاڭا سەن ءبىر سوزىڭدە «كومپيۋتەر – ءبىزدىڭ اينىماس دوسىمىز» دەۋىمىزگە بولادى دەپ ايتىپ كەتتىڭ. مۇمكىن دۇرىس تا شىعار. الايدا، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، «اقىلدى ماشينانىڭ الدىندا كوپ وتىراتىن ەرەسەك ادامداردىڭ 92 پايىزى جۇمىس سوڭىندا ءوزىن ناشار سەزىنىپ، شارشاپ - شالدىعادى ەكەن. دارىگەر مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا زور نۇقسان كەلەدى. دارىگەرلەر «ادامزاتتىڭ باسىنا تۇسكەن دەرت پەن ءقاۋىپ - قاتەردىڭ ءتۇپ - توركىنى كومپيۋتەردە جاتىر» دەگەن توقتامعا كەلگەن. راس، بۇگىندە جاس تا، كارى دە مونيتوردان كوز المايدى.
بىرىنشىدەن، كومپيۋتەردەن زارداپ شەگەتىن ادام اعزاسىنىڭ ءبىر مۇشەسى – كوز. سەبەبى، ءارقيلى تۇسكە ەنىپ، جالت - جۇلت جاناتىن مونيتور كوزگە ۇلكەن كۇش سالادى. ەكىنشىدەن باستىڭ جەلكە تۇسىنىڭ (قاراقۇسىنىڭ)، مويىن مەن يىق، جاۋىرىن، بىلەكتىڭ اۋىرۋى.
بۇرىندارى كوبىنەسە مونيتور وتە زياندى دەيتىن. ماماندار كلاۆياتۋرانىڭ ودان دا قاۋىپتىرەك ەكەنىن ايتادى. سەبەبى، كلاۆياتۋراداعى تومەن دياپازوننان تارايتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەر ساۋساق ارقىلى اعزاعا اسەر ەتەتىن كورىنەدى. ناتيجەسىندە، كومپيۋتەرمەن كوپ جۇمىس ىستەگەن ادام جۇيكە اۋرۋىنا ۇشىرايدى. جانە دە كومپيۋتەردىڭ الدىندا كوپ وتىرعاندار ساۋساق اۋرۋلارىنا دا شالدىعادى.
ماقساتى:
بۇكىلالەمدىك ورمەك – ينتەرنەتكە بايلانىستى وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن نىعايتۋ، تياناقتاۋ؛ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ينتەرنەت تۋرالى تولىق وي قالىپتاستىرۋ، وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىكىر - سايىس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ /سيتۋاسيا تۋعىزۋ، شەشۋ جولىن ايتۋ، ناقتى دالەلدەر كەلتىرۋ/
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپقا بايلانىستى ديداكتيكالىق ماتەريالدار، مۋلتيمەديا قۇرالدارى (كوشىرۋ)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم ءسوزى:
قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! كوپتەگەن تۇتىنۋشىلار كومپيۋتەردىڭ ءبىرسىپىرا وتە پايدالى مۇمكىندىكتەرى بار ەكەندىگىنە كوزدەرىن جەتكىزدى. ول ءماتىن تەرۋ، ءار ءتۇرلى ەسەپتەر شىعارۋ، كولەمدى مالىمەتتەر ساقتاۋمەن قاتار كوڭىل كوتەرۋ ماقساتتارىندا دا قولدانىلا بەرەدى. قاجەتتى قۇرىلعىلارمەن جانە سولارعا سايكەس پروگراممالارمەن جابدىقتالعان كومپيۋتەر مۋزىكالىق ورتالىققا اينالىپ، سۇيىكتى سازدارىڭىزدى تىڭداي وتىرىپ دەم الۋىڭىزدى قامتاماسىز ەتە الادى. ەگەر قىزىقتى كينو كورگىڭىز كەلسە دە، كومپيۋتەر نەگىزىندە شاعىن كينوتەاتر جاساپ الۋعا بولادى. ونى فيلمدەر، كليپتەر، ءتىپتى ءوزىڭىز ءتۇسىرىپ سيفرلى كۇيگە تۇرلەندىرگەن بەينەجازبالاردى دا كورۋ ماقساتىندا پايدالانا الاسىز. جۇمىس ىستەپ تۇرعان كومپيۋتەر ءوز اينالاسىندا تولقىن ۇزىندىعى 1، 5 م بولاتىن ەلەكتروماگنيتتىك ءورىس قۇرايدى، سول ءورىس اياسىنا تۇسكەن ادام زياندى ساۋلە اسەرىنە ۇشىرايدى. وسىنداي ساۋلەلەردىڭ تاعى دا باسقا شىعار كوزدەرى بولىپ ۇيالى تەلەفوندار، ميكروتولقىندى پەشتەر، تەلەديدار جانە راديوقابىلداعىشتار سانالادى. وسىنداي قۇرالداردى كومپيۋتەر تۇرعان جۇمىس بولمەسىنە ورنالاستىرىپ، ولاردى پايدالانۋ دۇرىس ەمەس، ويتكەنى بارلىعىنىڭ دا ادامعا تيگىزەتىن اسەرى قوسىلا وتىرىپ، جالپى زيانى ارتادى. ال ولاردىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەتىن زياندى اسەرى رادياسيا ءتارىزدى بىرتە - بىرتە قوسىلا كەلە كوبەيىپ وتىرادى. كومپيۋتەر الدىندا ۇزاق وتىرعاندا، كوبىنەسە ونىڭ ادامنىڭ نەرۆ جۇيەسىنە اسەر ەتۋى باسىم بولادى. اۋرۋ بىردەن باستالمايدى. بىرتە - بىرتە شارشاۋ سەزىمى ءجيى پايدا بولىپ، ادامنىڭ اشۋلانشاق بولۋى بايقالادى، باسى اينالادى، ءارى اۋىرا باستايدى. ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشارلاپ، ومىرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ازايادى، جۇرەگى سىزداپ، ءجيى - ءجيى سالقىن ءتيىپ، تابەتى دە ناشارلايدى. مىنە، ءبىزدىڭ بۇگىنگى دەبات سايىسىمىز بۇگىنگى كۇندە قارقىنداپ دامىپ كەلە جاتقان كومپيۋتەردىڭ، وقۋشىلار اراسىندا كەڭىنەن قانات جايىپ كەتكەن اگەنت توڭىرەگىندە بولماق.
ءىى. پىكىرتالاس شارتتارى:
1/ كومپيۋتەر مەن عالامتوردىڭ پايدا بولۋى جايلى.(1 - جاقتاۋشى، 2 - داتتاۋشى) 3 - مينۋتتان 6 مينۋت.
2/ عالامتور دوسىمىز با، الدە جاۋىمىز با؟ ( 2 - جاقتاۋشى، 2 - داتتاۋشى) 3 - مينۋتتان 6 مينۋت.
3/ سپيكەرلەردىڭ قورىتىندى ءسوزى. (3 - جاقتاۋشى، 3 - داتتاۋشى) 5 مينۋتتان 10 مينۋت.
4/ قورىتىندى ءسوز. (ءمۇعالىم)
5/ كورەرمەندەر پىكىرى، تىلەگى.
ءسوز كەزەگىن بۇگىنگى سايىسكەرلەرىمىزگە بەرەمىز. ەندىگى كەزەكتە توپ مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ وتەلىك:
«جاقتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرلەرى:
1 ءامين 11 «ا»
2 گاۋھار 11 «ا»
3 جامبىل 11 «ا»
«داتتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرلەرى:
1 امانگۇل 11 «ۆ»
2 ءمادينا 11 «ۆ»
3 قۇندىز 11 «ۆ»
1.«جاقتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرى - ءامين:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى كورەرمەن، مەنىڭ قارسىلاستارىم! ءبىز بۇگىنگى دەباتتا سىزدەردىڭ سۇراقتارىڭىزعا بارىنشا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسامىز. ءبىزدىڭ ۇستانىپ وتىرعان پوزيسيامىز «عالامتور كەرەك، ول ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە قاجەت» عالامتوردىڭ پايداسى وتە زور. الدىمەن عالامتورعا انىقتاما بەرەيىك. ول بۇكىل عالامدىق تور، بۇكىل الەمدەگى ميلليونداعان كومپيۋتەرلىك جەلىلەردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىراتىن وراسان زور كومپيۋتەرلىك جەلى. قازىرگى ۋاقىتتا كەز كەلگەن ينفورماسيالىق تەحنولوگيانىڭ جاپپاي تەحنيكالىق كومپونەنتى كومپيۋتەر بولىپ تابىلاتىنى بەلگىلى. كومپيۋتەرلىك تەلەكوممۋنيكاسيانى پايدالانۋ – الىستاعى كومپيۋتەرمەن ديالوگتىق رەجيمدە نەمەسە ەلەكتروندىق پوچتا رەجيمدە جۇمىس ىستەۋدى ۇيىمداستىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. سونداي - اق، ەلەكتروندىق پوچتا وتە قولايلى جانە اسا قىمبات ەمەس.
كەز كەلگەن ادام كۇنىنە 6 - 7 ساعات ۋاقىتىن كومپيۋتەر الدىندا وتكىزەدى قالاڭىز، قالاماڭىز، ءبىراق كومپيۋتەرسىز جۇمىس ءبىتىرۋ استە قيىن. حالىقتىڭ اقىلدى ماشينا مەن عالامتوردى مەڭگەرۋى جۇمىستى دا جەڭىلدەتەدى. الىسقا بارماي ۇيدە وتىرىپ - اق ءبىراز شارۋانى تىندىراسىز. وسىنى ەسكەرسەك، نىق سەنىممەن «كومپيۋتەر – ءبىزدىڭ اينىماس دوسىمىز» دەۋىمىزگە بولادى.
عالامتور ۇعىمى حح عاسىردىڭ اياعىندا پايدا بولسا دا، جۇردەك پويىزدىڭ جىلدامدىعىن ەسكە سالاتىنداي جەدەل قارقىنمەن كەڭ قانات جايىپ كەلەدى. ايگىلى ەر توستىك ەرتەگىسىندە توستىك جىل ساناپ ەمەس، اي ساناپ، كۇن ساناپ ءوسىپتى دەيتىن جەرى بولاتىن. سول ەر توستىكتىڭ ەر جەتۋى سياقتى دامىپ وتىرعان ءبىر سالا بولسا، ول – بۇكىلعالامدىق جەلى – عالامتور دەپ سانار ەدىم.
ونىڭ ءوزى شىعۋ تاريحى دا قىزىق. «1957 جىلى كەڭەستەر وداعى جاساندى جەر سەرىگىن عارىشقا ۇشىرعان سوڭ، اقش قورعانىس مينيسترلىگى «ەگەر سوعىس بولا قالعان جاعدايدا امەريكاعا سەنىمدى اقپارات الماسۋ جۇيەسى كەرەك بولادى» دەپ ەسەپتەگەن. ونداي جۇيەنى اقش - تىڭ ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ويلاپ تاپقان دەسەدى. بۇل ماقساتتا لوس - اندجەلەس، يۋتا جانە كاليفورنيا شتاتتارىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتەرگە جانە ستەنفورد زەرتتەۋ ورتالىعىنا كومپيۋتەرلەردى ءبىر - بىرىمەن جالعايتىن جەلى جاساۋ تاپسىرىلادى. ARPANET دەپ اتالاتىن جوبا 1969 جىلى 29 قازاندا ءتورت مەكەمەنىڭ كومپيۋتەرلەرىن تەلەفون ارقىلى بايلانىستىرادى.
سودان سوڭ ARPANET دامىپ - جەتىلىپ، ونى ءتۇرلى سالا عالىمدارى پايدالانا باستايدى. 1983 جىلى بۇل اتاۋ «عالامتور» دەگەن ۇعىممەن الماستىرىلدى». قازىرگى كەزدە عالامتورمەن تەك قانا كومپيۋتەرلىك جەلىلەر ارقىلى ەمەس، سونىمەن قاتار، بايلانىس سپۋتنيكتەرى، راديوسيگنالدار، كابەلدىك تەلەديدار، تەلەفون، ۇيالى بايلانىس، ارنايى وپتيكالىق - تالشىقتىق جەلىلەر جانە ەلەكتر جەلىلەرى ارقىلى دا بايلانىسۋعا بولادى.
بۇل كۇندە عالامتور تۇراقتى پايدالانۋشىلار سانى بۇكىل الەم بويىنشا 1، 5 ملرد. ادامنان اسىپتى. بۇل – جەر شارىن مەكەندەيتىن حالىقتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى عالامتور يگىلىگىن ءوز كادەسىنە جاراتۋدا دەگەن ءسوز.
2. «داتتاۋشى» توبىنىڭ سپيكەرى - امانگۇل:
سالەم بەردىك قاۋىمعا! ءبىزدىڭ قارسىلاستارىمىز «عالامتور كەرەك، ول ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە قاجەت. عالامتور پايداسى زور» دەپ جاتىر. قازىرگى تاڭدا عالامتور الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ نەگىزگى اقپاراتتىق - كوممۋنيكاسيالىق قۇرالىنا اينالىپ وتىر. بۇل تۇرعىدا قاراپايىم حالىقتىڭ كۇندەلىكتى ومىردەگى بايلانىسقا دەگەن قاجەتتىلىگى تۋرالى ايتپاساق تا بولادى.
جاڭا سەن ءبىر سوزىڭدە «كومپيۋتەر – ءبىزدىڭ اينىماس دوسىمىز» دەۋىمىزگە بولادى دەپ ايتىپ كەتتىڭ. مۇمكىن دۇرىس تا شىعار. الايدا، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، «اقىلدى ماشينانىڭ الدىندا كوپ وتىراتىن ەرەسەك ادامداردىڭ 92 پايىزى جۇمىس سوڭىندا ءوزىن ناشار سەزىنىپ، شارشاپ - شالدىعادى ەكەن. دارىگەر مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا زور نۇقسان كەلەدى. دارىگەرلەر «ادامزاتتىڭ باسىنا تۇسكەن دەرت پەن ءقاۋىپ - قاتەردىڭ ءتۇپ - توركىنى كومپيۋتەردە جاتىر» دەگەن توقتامعا كەلگەن. راس، بۇگىندە جاس تا، كارى دە مونيتوردان كوز المايدى.
بىرىنشىدەن، كومپيۋتەردەن زارداپ شەگەتىن ادام اعزاسىنىڭ ءبىر مۇشەسى – كوز. سەبەبى، ءارقيلى تۇسكە ەنىپ، جالت - جۇلت جاناتىن مونيتور كوزگە ۇلكەن كۇش سالادى. ەكىنشىدەن باستىڭ جەلكە تۇسىنىڭ (قاراقۇسىنىڭ)، مويىن مەن يىق، جاۋىرىن، بىلەكتىڭ اۋىرۋى.
بۇرىندارى كوبىنەسە مونيتور وتە زياندى دەيتىن. ماماندار كلاۆياتۋرانىڭ ودان دا قاۋىپتىرەك ەكەنىن ايتادى. سەبەبى، كلاۆياتۋراداعى تومەن دياپازوننان تارايتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەر ساۋساق ارقىلى اعزاعا اسەر ەتەتىن كورىنەدى. ناتيجەسىندە، كومپيۋتەرمەن كوپ جۇمىس ىستەگەن ادام جۇيكە اۋرۋىنا ۇشىرايدى. جانە دە كومپيۋتەردىڭ الدىندا كوپ وتىرعاندار ساۋساق اۋرۋلارىنا دا شالدىعادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋداعى جاڭا تاسىلدەر
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۇمىس كەستەسىن اۆتوماتتى تۇردە پىشىمدەۋ. كەستەنى باسپاعا شىعارۋ.
