كوشپەلى ماحاببات
ورازانىڭ ءىشى ەدى.
مەنىڭ قونىپ وتىرعانىم قالابايدىكى. بۇكىل اۋىل جەتى-سەگىز ءۇي. ەكى قاتار قونعان. الدىڭعى قاتار قالاباي توبى بەس ءۇي. ارتقى قاتاردا سەكەمبايلار. ءۇش ءۇيدىڭ وڭتۇستىك جاق شەتكىسى ىبرايدىكى، التى قانات قوڭىر توبەل ءۇي، الدىڭعى ۇزىگىنىڭ جارتىسى قارا كۇڭگىرت، جارتىسى بوزعىلداۋ.
كەشكە جاقىن قوناقتىڭ دالادا وتىراتىن ادەتى. اربانىڭ تۇبىندە وتىرىپ بوي جازدىق. مەنىڭ ەكى كوزىم ىبرايدىڭ ۇيىندە بولدى. كارى كەمپىر شەشەسى ءۇيدىڭ سول جاق قابىرعالىعىندا بىردەمە ىستەپ وتىر. قىزىل ءپۇلىش قامزولى بار. شاشاقتى جاۋلىق كەستەلەپ سالىنعان ءبىر كەلىنشەك ءۇي مەنەن جەر وشاقتىڭ اراسىندا ەرسىلى-قارسىلى جۇگىرىپ ءجۇر. سىرتقى ءپىشىنى، ءجۇرىس-تۇرىسى ءبىر ءتۇرلى تانىس سەكىلدى.
مەن قىستى كۇنىدە كەلگەم. ىبراي وندا ءال ۇستىندە ناۋقاس ەدى. كارى شەشەسى، بىلتىر العان جاماعاتى زەينەپ ەكەۋى دە بىردەي مويىندارىنا بۇرشاق سالىپ، ىبرايدىڭ تىرلىگىن قۇدايدان زار جىلاپ سۇراپ وتىر ەدى. ىبراي ولسە جاسى جەتكەن كەمپىر دە، جاس بالدىرعان زەينەپ تە دۇنيەگە قوش ايتىساتىن تۇرلەرى بار ەدى.
مەن سولاي دەپ ويلاۋشى ەدىم.
ىبرايدىڭ ساۋىندا دا كورگەم. زەينەپپەن ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى سۇيىسپەندىلىك ادام بالاسىندا بولماعان دەرلىك ەدى. «قاراقتارىمنىڭ قىزىعىن كوردىم، وسىلاردىڭ الدىندا ولسەم، دۇنيەدە ارمانىم جوق!» دەپ كەمپىر دە قۇدايىنا مىڭ-مىڭ شۇكىر ەتەتىن سەكىلدى ەدى.
ىبراي ولگەن سوڭ دا كورگەم.
قاراڭعى جەر ءۇيدىڭ قالاۋسىز پەشىنە ارقاسىن سۇيەپ، يىعىندا شوقپىت كۇپى، كوزىنىڭجاسى كەل بولىپ وتىر ەدى. باسىنا ىبرايدىڭ قارا بوكەبايىن بوس سالىپ، بەلى مىقتاپ بۋۋلى ەكى ءبۇيىرىن تايانىپ:
«دۋشار بولدىم دەرت قاتتى،
ناۋقاستاندى دەرت باتتى.
العانىن تاستاپ ساربازىم
الىس جولعا ءجون تارتتى!..»
دەپ، ىبرايدىڭ جانىنان ارتىق كورەتىن جارى زەينەپ وتىر ەدى. قايعىسى كۇشتى ەدى. جىلاعاندا كوزىنەن قان تاماتىن ەدى. مەن كوڭىل ايتقانىمدا:
«كەستەلى كويلەك ەتەگىم،
كەلمەدى جايىم، كەتەمىن.
قالقادان قالىپ، قۇرداس-اۋ،
قايىرىن سۇراپ نەتەمىن...» —
دەپ ەدى زەينەپ.
مەن دە جىلاپ ەدىم. زەينەپتىڭ قايىرىن سۇراماسىنا كوڭىلىم بەكىپ ەدى.
ىبرايدىڭ ۇيىنە بارعىم كەلدى. قايعىلى سورلى شەشەسىنىڭ، قان جىلاعان جارى زەينەپتىڭ از دا بولسا سويلەسىپ كوڭىلىن كوتەرگىم كەلەدى. اۋىلدىڭ ورتاسىنان قاق جارىپ جۇرەتىن جولدىڭ ۇستىندە تورت-بەس كىشكەنە بالالار قۇم ءۇيىپ ويناپ جاتىر ەكەن. مەنەن قورىقتى... بىرىنە-بىرى جالتاڭداپ قاراپ: «ورىس كەلە جاتىر...» دەپ تۇرا قاشتى. بىرەۋىنىڭ ات قىپ مىنگەن تالى قالدى. بىرەۋىنىڭ شۋدا جىپتەن باۋ تاققان قۇرىعى قالدى. مەن بالالارعا كۇلدىم...
ءۇيدىڭ قاسىنا كەلگەنىمدە، باسىن كوتەرىپ الىپ، كەمپىر تەسە قارادى.
— قاراعىمنىڭ قۇرداسى ەكەن عوي، — دەدى.
بەت اجارىنا قايعىنىڭ ءىزى جۇگىرىپ، كوزىنىڭ جانارىندا مولتىلدەگەن جاس تا كورىندى. مەن وتىرىپ امانداستىم.
ءۇيدىڭ ىشىندە شىرىلداعان دىبىس شىقتى. سىبدىرلاتىپ الدەكىمنىڭ جۇرگەنى ءبىلىندى. سىقىرلاۋىق «شىقىر» ەتە قالدى. شىلدىرلاعان دىبىس ۇيدەن شىققانداي، كەمپىر ماعان جاقىنداعانداي بولدى. مەن بۇرىلىپ قارادىم. كوزىمە سەنگىم كەلمەدى.
كەستەلى جاۋلىقتى ارشىپ جارىمداي قىلىپ سالىنعان، قاتارلاپ وراعان التىن ءۇش تۇمارشادان كورىنبەيدى، ءپۇلىش قامزولدىڭ ومىراۋى القىم باۋ، ىلگەكپەن تولعان — زەينەپ كەلىپ ءتونىپ تۇر.
— مىنا كىسى ەكەن توي، — دەدى.
قىلميىپ كۇلدى. ەكى بەتى قىپ-قىزىل نارتتاي، ىبرايدىڭ تىرىسىندەگىدەن دە ادەمىلەنگەن.
كەمپىر جاۋتاڭداپ كەلىنىنە ءبىر، ماعان ءبىر قارادى. «مىنا كىسى ەكەن عوي...»
بۇرىن، ىبرايدىڭ تىرىسىندە كەلگەنىمدە زەينەپ:
— قۇرداس ەكەن عوي... — دەيتىن.
كوكشولاق اتقا جەلقوم ەردى سالىپ مىنگەن، يمەك تۇمسىقتاۋ قارا بالا جىگىت قىستاۋ جاقتان كەلەدى. ءۇيدىڭ جانىنا ءتۇستى. زەينەپ سىلق-سىلق ەتىپ بۇرالا باسىپ، قارسى الىپ، تاعى قىلميىپ كۇلدى.
— ءاي، — دەدى.
قارا بالا كۇلىمسىرەپ قارادى.
بۇزاۋ جوق، جامىراپ كەتكەن شىعار، اتىڭمەن تاۋىپ اكەلسەڭ قايتەدى؟!
* * *
كۇن تۇنەرگەن بۇلت، مينۋت سايىن قاراڭعى تارتىپ بارادى... جەلسىز تىپ-تىنىق. بىرەن-ساران سارى ماسالار بەتكە، قولعا قونىپ مازانى الادى...
قالامبايدىڭ ءۇيىنىڭ سىرتىنا، قارا جەلەندى بوس سالىپ، ومىراۋىندا جىلتىراعان كۇمىس ساعاتتىڭ باۋى، مولدا شىقتى. ولاي-بىلاي قارادى. ءتوس قالتاسىنان ساعاتىن شىعارىپ، قۇلاعىنا اپارىپ تىڭدادى. بىرەر تارانىپ سىپايىلانىپ العان سوڭ، ەكى قولىمەن قۇلاعىن ۇستاپ ازان ايتۋعا كىرىستى.
— اللا اكپار...
بارىلداعان داۋسى تىنىق اۋەمەن جاڭعىرىعىپ بۇكىل ەلدى باسىنا كوتەرگەندەي بولدى.
مەن تۇرىپ كەمپىرمەن قوشتاستىم.
— كەلىپ تۇر، قاراعىم، — دەدى.
مولتىلدەگەن جاس ەرىكسىز كوزىنەن شىعا باستادى...
زەينەپ جەر وشاقتىڭ باسىندا تۇر ەدى، تۇسىنان وتە بەرگەنىڭدە بۇرىنعىدان بەتەر قىلميىپ كۇلدى...
دۇنيەدەگى باقىتتى ادام جالعىز ءوزى سەكىلدەندى.
دۇنيەدەگى سۇيىسپەندىك قارا بالامەن ەكەۋىندە عانا تارىزدەندى...
You Might Also Like
-
ەڭگەزەردەي قارا جىگىت ەسكى شىم ءۇيدىڭ توبەسىنە شىعىپ تۇرىپ، الدىنداعى ىلديعا شۇقشيا قارادى. قاراۋىنا سەبەپ بار: ءبىر جاياۋ ادام سوناۋ بەلەستىڭ باسىنا جاڭا شىعا بەرىپ ەدى. تەگى جاي ادام ەمەس. بىلتىردان...
