InfoHub Logo

كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، گەوگرافيا 7 سىنىپ
تاقىرىپتار:
16 - ساباق. ەۋرازياعا ۇلاساتىن مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر جانە ولاردىڭ ماتەريك تابيعاتىنا اسەرى
17 - ساباق. ەۋرازيانىڭ جەر بەدەرى مەن پايدالى قازبالارى
18 - ساباق. پايدالى قازبالار
19 - ساباق. ەۋرازيانىڭ كليماتى مەن كليماتتىق بەلدەۋلەرى
20 - ساباق. ەۋرازيانىڭ ىشكى سۋلارى.

سىنىبى: 7
ءپانى: ماتەريكتەر مەن مۇحيتتار گەوگرافياسى
تاقىرىبى: ەۋرازياعا ۇلاساتىن مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر جانە ولاردىڭ ماتەريك تابيعاتىنا اسەرى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ماتەريك جاعالاۋىنداعى مۇحيتتارمەن تانىستىرا وتىرىپ، ىشكى جانە شەتكى تەڭىزدەرىنە توقتالىپ تەڭىزدەر تۋرالى ۇعىمدارىن قالىپتاستىرۋ جانە ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ، كارتامەن جۇمىستى دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى باسقا مەملەكەتتەرمەن تانىستىرا وتىرىپ، ءوز ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ. تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
وقىتۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تۇسىندىرمەلى
ساباقتىڭ ادىستەمەلىك جابدىقتالۋى: ەۋرازيانىڭ ىشكى سۋلار كارتاسى، وقۋلىق، سۋرەتتەر

ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن امانداسىپ، وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، زەيىندەرىن تۇراقتاندىرىپ جاڭا ساباق تۇسىندىرە باستايمىن.
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
ەۋرازيا جاعالاۋلارىن دۇنيە جۇزىندەگى 4 مۇحيتتىڭ دا سۋلارى شايىپ جاتىر. ولار ماتەريك جاعالاۋلارىن تۇرلىشە تىلىمدەپ، وتە كوپ جاعالىق تەڭىزدەر مەن شىعاناقتار، بۇعازدار جۇيەسىن قۇرايدى. ماتەريكتىڭ اسىرەسە باتىسى مەن شىعىسى كۇشتى تىلىمدەنگەن.
ماتەريكتىڭ باتىسى مەن وڭتۇستىك - باتىس جاعالاۋىن شايىپ جاتقان اتلانت مۇحيتى مەن ونىڭ تەڭىزدەرىنىڭ ماتەريك تابيعاتىنا تيگىزەتىن اسەرى زور. گولفستريمنىڭ جاعاسى بولىپ تابىلاتىن سولتۇستىك اتلانت جىلى اعىسىنىڭ تروپيكتىك بەلدەۋلەردەن الىپ كەلگەن جىلى سۋلارى اسەرىنەن ەۋروپانىڭ سولتۇستىك - باتىسىنداعى مۇحيت سۋلارى قىستا قاتپايدى.
اتلانت مۇحيتىنىڭ ەڭ تاياز بولىگى بالتىق جانە سولتۇستىك تەڭىزدەرى مەن بريتان ارالدارىنىڭ جاعالاۋلارىندا ورنالاسقان. مۇحيتتىڭ ەڭ تاياز جەرى – سولتۇستىك تەڭىزدەگى دوگگەر - بانكا قايراڭى، ونىڭ تەرەڭدىگى 13 م. ودان سولتۇستىككە، باتىس پەن وڭتۇستىككە قاراي مۇحيت كۇرت تەرەڭدەي باستايدى. يسلانديا ارالى ماڭىنان مۇحيتتىق ورتالىق بولىگى ارقىلى وتەتىن دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى، ءارى بيىك سۋ استى ورتالىق اتلانت جوتاسى باستالادى. مۇندا سونبەگەن جانارتاۋلار كوپتەپ كەزدەسەدى، ولاردىڭ كەيبىرەۋى جانارتاۋلىق ارالدار توبىن قۇرايدى. ولاردىڭ ءىرىسى – يسلانديا ارالى.

اتلانت مۇحيتى مەن ونىڭ تەڭىزدەرىندە ءار ءتۇرلى تابيعات بايلىقتارى مول. سولتۇستىك جانە جەرورتا تەڭىزدەرىنىڭ قايراڭدارىندا مۇناي مەن گازدىڭ مول قورى بار.
بۇگىنگى كۇنى جەرورتا تەڭىزىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ جونىندە حالىقارالىق كەلىسىم شارتقا قول قويىلدى. مۇناي ءوندىرۋ مەن تاسىمالداۋ ناتيجەسىندە سولتۇستىك تەڭىزدىڭ دە سۋ بەتىن مۇناي داقتارى جاپقان. كۇشتى لاستانۋ اسەرىنەن اتلانت مۇحيتى ءوزىن - ءوزى تازارتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلعان. سوندىقتان اتلانت مۇحيتىن تابيعي لاستانۋدان قورعاۋ دا حالىقارالىق دەڭگەيدە قابىلدانعان كەلىسىمدەر نەگىزىندە جۇرگىزىلۋدە.
سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت پەن ونىڭ تەڭىزدەرى ەۋرازيانىڭ سولتۇستىك جاعالارىن الىپ جاتىر. مۇحيتتاعى ەڭ ۇلكەن تەڭىزدەر – نورۆەگ تەڭىزى مەن اق تەڭىز. مۇحيتتىڭ ەڭ تەرەڭ جەرى – گرەنلانديا تەڭىزىنىڭ سولتۇستىگىندەم – 5527 م. اعىستارى – سولتۇستىك اتلانت اعىسىنىڭ جالعاسى مەن ترانساركتيكالىق اعىس. مۇحيتتا كوپجىلدىق مۇزدار قالىپتاسقان. قىستا شىعىسىندا تەمپەراتۋرا - 40ºس، جازدا - 0ºس. جاۋىن - شاشىن 100 - 200 مم - دەن اسپايدى.
تىنىق مۇحيت پەن تەڭىزدەرى ماتەريكتىڭ شىعىسىن شايىپ جاتىر. جاعالاۋى كۇشتى تىلىمدەنگەن، ارالدارى كوپ. اعىستارى: سولتۇستىك پاسسات، كۋروسيو، سولتۇستىك تىنىق مۇحيتى اعىسى، كۋريلسۋىق اعىسى. سۋ تەمپەراتۋراسى سولتۇستىك - 1ºس، ەكۆاتور ماڭىندا +29ºس.
ءۇندى مۇحيتى ەۋرازيانىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىن الىپ جاتىر. ۇساق ارالدار كوپ كەزدەسەدى. تەڭىزدەرى: اراۆيا، قىزىل تەڭىز. اعىستارى – جىلى مۋسسوندىق اعىستار. قىسى جىلى، جازى ىستىق داۋىلدى، سۋدىڭ بەتكى تەمپەراتۋراسى +25º، +30ºس. مۇحيتتاعى تىرشىلىك دۇنيەسى وتە باي. ءۇندى مۇحيتىندا پارسى شىعاناعى مۇناي، گاز قورى مەن وندىرۋدەن جەتەكشى ورىن الادى.

جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:

 فيزيكالىق كارتا بويىنشا ەۋرازيا جاعالاۋلارىن قانداي مۇحيتتاردىڭ سۋلارى شايىپ جاتقانىن جانە ولاردىڭ باستى بەلگىلەرىن انىقتاڭدار.
 كارتا بويىنشا ەۋرازيا جاعالاۋىنداعى ءىرى پورتتى قالالار (قالاۋلارى بويىنشا) اراسىندا تەڭىز ساياحاتىن جاساڭدار.
 قانداي مۇحيتتار مەن تەڭىزدەردى، شىعاناقتار مەن بۇعازداردى باسىپ ءوتىپ، قانداي تۇبەكتەر مەن ارالداردى اينالىپ ءوتۋ قاجەت ەكەنىن انىقتاڭدار.

قورىتىندى: بۇگىنگى ساباقتا، ەۋرازيا جاعالاۋىنداعى مۇحيتتار مەن تەڭىزدەردى تانىپ بىلدىك.

ۇيگە تاپسىرما: §11 وقۋ. كەسكىن كارتاعا ەۋرازيانىڭ جاعالاۋىنداعى مۇحيتتار مەن مۇحيتتاردى ءتۇسىرۋ.



تولىق نۇسقاسىن قاراۋ