كۇردەلى ەفيرلەر. مايلار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇردەلى ەفيرلەر. مايلار
حيميا 11 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ءبىلۋ كەرەك: كۇردەلى ەفيرلەر، مايلار انىقتاماسىن، ولاردىڭ قۇرامى مەن قۇرىلىسىن قاسيەتتەرىن، مايلاردىڭ جىكتەلۋىن، وڭدەۋ جولدارىن، سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار تۇرلەرىن ولاردىڭ ماڭىزى.
ىستەي الۋ كەرەك: كۇردەلى ەفيرلەر، مايلار فورمۋلالارىن قۇراستىرا الۋدى، گيدروليز جانە ەلەكتريفيكاسيا رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جازا الۋدى، ولاردىڭ ءجۇرۋ جاعدايلارىن تۇسىندىرە الۋدى
ساباقتىڭ ءتيپى: بىرىككەن ساباق ( ارالاس ساباق )
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ماقساتى: وقۋشىلاردى ساباقتاعى جۇمىسقا دايىنداۋ. ءوزارا سالەمدەسۋ وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، قۇرال – جابدىقتاردى تۇگەندەۋ، جۋرنالعا بەلگى سوعۋ
ءىى. ماقسات قويۋ: جاڭا ساباق تاقىرىبىن حابارلاۋ، ماقسات – مىندەتتەرىن قويۋ جوسپارمەن تانىستىرۋ
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
1. كورنەكىلىك ستراتەگياسى بويىنشا تاقتاعا فورمۋلالار جازىلادى، وقۋشىلاردىڭ اتاۋى كەرەك. ەڭ سوڭىندا كۇردەلى ەفيردىڭ فورمۋلاسى سۇرالادى بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبى كۇردەلى ەفيرلەر جانە مايلار ەكەندىگى ايتىلادى
2. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى ەفير ءسوزى ەستىگەندە، كوزىمىزگە نەنى ەلەستەتۋگە بولادى، ويىمىزعا نە كەلەدى؟ ءار وقۋشىلار ءوز ويىن داپتەرگە جازادى جۇپپەن، توپپەن پىكىر الماسىپ، 1 سپيركەر ونى قورعايدى.
ءىى. ماعىنانى تانۋ نەمەسە اشۋ. جيگسو ستراتەگياسى وقۋشىلار توپقا بولىنەدى. ءار توپتاعى وقۋشىلار دارىلەر، تەحنولوگ، حيميك، فيزيك بولىپ بولىنەدى.
1. تەحنولوگقا: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ قۇرىلىسى مەن الىنۋىن
2. فيزيككە: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ نومەنكلاتۋراسىن، فيزيكالىق قاسيەتىن،
3. حيميككە: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ حيميالىق قاسيەتىن
4. دارىگەرگە: تابيعاتتا تارالۋىن، قولدانىلۋىن تۋرالى ايتۋى تاپسىرىلادى
تەحنولوگتار كۇردەلى ەفيرلەر مەن مايلاردىڭ قۇرىلىسى
قىشقىلدار مەن سپيرتتەردىڭ اراسىندا سۋ بولە جۇرەتىن رەاكسيا ناتيجەسىندە تۇزىلگەن زاتتار كۇردەلى ەفيرلوەرگە جاتادى. (Aelner – لاتىن تىلىندە ەفير دەگەن ماعىنانى بەرەدى.) و
كۇردەلى ەفيرلەر مەن الىنۋى: زەرتحانادا كۇردەلى ەفيرلەردى كاربون قىشقىلدارى مەن سپيرتتەردى رەكسيالاستىرىپ الادى. كاتاليزاتور كونسەنتراسيالى كۇكىرت قىشقىلى بولادى. ول سۋمەن بايلانىسادى.
عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى بويىنشا قىشقىلداردىڭ قۇرامىنان گيدروكسيل توبى، سپيرتتەردەن سۋتەك بولىنەدى. رەاكسيا اياعىنا دەيىن ءجۇرۋ ءۇشىن، سۋدى ءبولىپ الۋ كەرەك.
مايلار الىنۋى: مايلاردى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردەن الادى. ءتيىمسىز بولعاندىقتان مايلار سينتەزدىك جولمەن الىنبايدى.
دارىگەرلەر: تابيعاتتا تارالۋلارى – ولار گۇلدە جەمىستە كەزدەسەدى. كۇردەلى ەفيرلەردى وزدەرىنە ءتان يىستەرى ارقىلى ايىرۋعا بولادى.
مايلار - بارلىق وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار دەنەسىندە كەزدەسەدى. ادام ورگانيزمىنىڭ 10 - 20 پايىزىن قۇرايدى. ونىڭ، شامامەن 70 پايىزى ولەين، ال 30 پايىزى پالميتين گليسەريدتەرى.
قولدانىلۋى: ەفيلەر – كوبى حوش ءيىستى بولعاندىقتان، جەمىس ەسسەنسيالارى تۇرىندە، جەمىس سۋلارى، كامپيت، ءاتىر. ءيىس سۋ، ءدارى – دارمەك، قوپارعىش زات، سينتەتيكالىق تالشىق جاساۋعا قولدانىلادى. مەتيلاكريلات پلاسماسسا وندىرۋدە قولدانىلادى.
مايلاردى – تەحنيكالىق ماقساتتارعا پايدالانادى، ولاردان سابىن جاسايدى. دۇنيە جۇزىندە جىلىنا 10-داعان ميلليون توننا ماي وندىرىلەدى. ونىڭ شامامەن 3/2 ازىق رەتىندە، ال قالعانى تەحنيكالىق ماقساتتارعا قولدانىلادى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە الماتىدا دا وسكەمەندە شىمكەنتتە ماي ءوندىرىپ، وڭدەيتىن زاۆودتار بار.
فيزيكتەر: كۇردەلى ەفيرلەردىڭ اتتارى وزدەرىنە سايكەس قىشقىلدارمەن سپيرتتەردىڭ اتتارىنان قۇرالادى.
قوستاناي وبلىسى، قوستاناي اۋدانى،
زاتوبول كەنتى، ن. ناۋشابايەۆ اتىنداعى
زاتوبول مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋتاليپوۆا سىمبات بوراشوۆنا
كۇردەلى ەفيرلەر. مايلار جۇكتەۋ
حيميا 11 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ءبىلۋ كەرەك: كۇردەلى ەفيرلەر، مايلار انىقتاماسىن، ولاردىڭ قۇرامى مەن قۇرىلىسىن قاسيەتتەرىن، مايلاردىڭ جىكتەلۋىن، وڭدەۋ جولدارىن، سينتەتيكالىق جۋعىش زاتتار تۇرلەرىن ولاردىڭ ماڭىزى.
ىستەي الۋ كەرەك: كۇردەلى ەفيرلەر، مايلار فورمۋلالارىن قۇراستىرا الۋدى، گيدروليز جانە ەلەكتريفيكاسيا رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جازا الۋدى، ولاردىڭ ءجۇرۋ جاعدايلارىن تۇسىندىرە الۋدى
ساباقتىڭ ءتيپى: بىرىككەن ساباق ( ارالاس ساباق )
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ماقساتى: وقۋشىلاردى ساباقتاعى جۇمىسقا دايىنداۋ. ءوزارا سالەمدەسۋ وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، قۇرال – جابدىقتاردى تۇگەندەۋ، جۋرنالعا بەلگى سوعۋ
ءىى. ماقسات قويۋ: جاڭا ساباق تاقىرىبىن حابارلاۋ، ماقسات – مىندەتتەرىن قويۋ جوسپارمەن تانىستىرۋ
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
1. كورنەكىلىك ستراتەگياسى بويىنشا تاقتاعا فورمۋلالار جازىلادى، وقۋشىلاردىڭ اتاۋى كەرەك. ەڭ سوڭىندا كۇردەلى ەفيردىڭ فورمۋلاسى سۇرالادى بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبى كۇردەلى ەفيرلەر جانە مايلار ەكەندىگى ايتىلادى
2. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى ەفير ءسوزى ەستىگەندە، كوزىمىزگە نەنى ەلەستەتۋگە بولادى، ويىمىزعا نە كەلەدى؟ ءار وقۋشىلار ءوز ويىن داپتەرگە جازادى جۇپپەن، توپپەن پىكىر الماسىپ، 1 سپيركەر ونى قورعايدى.
ءىى. ماعىنانى تانۋ نەمەسە اشۋ. جيگسو ستراتەگياسى وقۋشىلار توپقا بولىنەدى. ءار توپتاعى وقۋشىلار دارىلەر، تەحنولوگ، حيميك، فيزيك بولىپ بولىنەدى.
1. تەحنولوگقا: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ قۇرىلىسى مەن الىنۋىن
2. فيزيككە: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ نومەنكلاتۋراسىن، فيزيكالىق قاسيەتىن،
3. حيميككە: كۇردەلى ەفيردىڭ، مايلاردىڭ حيميالىق قاسيەتىن
4. دارىگەرگە: تابيعاتتا تارالۋىن، قولدانىلۋىن تۋرالى ايتۋى تاپسىرىلادى
تەحنولوگتار كۇردەلى ەفيرلەر مەن مايلاردىڭ قۇرىلىسى
قىشقىلدار مەن سپيرتتەردىڭ اراسىندا سۋ بولە جۇرەتىن رەاكسيا ناتيجەسىندە تۇزىلگەن زاتتار كۇردەلى ەفيرلوەرگە جاتادى. (Aelner – لاتىن تىلىندە ەفير دەگەن ماعىنانى بەرەدى.) و
كۇردەلى ەفيرلەر مەن الىنۋى: زەرتحانادا كۇردەلى ەفيرلەردى كاربون قىشقىلدارى مەن سپيرتتەردى رەكسيالاستىرىپ الادى. كاتاليزاتور كونسەنتراسيالى كۇكىرت قىشقىلى بولادى. ول سۋمەن بايلانىسادى.
عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى بويىنشا قىشقىلداردىڭ قۇرامىنان گيدروكسيل توبى، سپيرتتەردەن سۋتەك بولىنەدى. رەاكسيا اياعىنا دەيىن ءجۇرۋ ءۇشىن، سۋدى ءبولىپ الۋ كەرەك.
مايلار الىنۋى: مايلاردى جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردەن الادى. ءتيىمسىز بولعاندىقتان مايلار سينتەزدىك جولمەن الىنبايدى.
دارىگەرلەر: تابيعاتتا تارالۋلارى – ولار گۇلدە جەمىستە كەزدەسەدى. كۇردەلى ەفيرلەردى وزدەرىنە ءتان يىستەرى ارقىلى ايىرۋعا بولادى.
مايلار - بارلىق وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار دەنەسىندە كەزدەسەدى. ادام ورگانيزمىنىڭ 10 - 20 پايىزىن قۇرايدى. ونىڭ، شامامەن 70 پايىزى ولەين، ال 30 پايىزى پالميتين گليسەريدتەرى.
قولدانىلۋى: ەفيلەر – كوبى حوش ءيىستى بولعاندىقتان، جەمىس ەسسەنسيالارى تۇرىندە، جەمىس سۋلارى، كامپيت، ءاتىر. ءيىس سۋ، ءدارى – دارمەك، قوپارعىش زات، سينتەتيكالىق تالشىق جاساۋعا قولدانىلادى. مەتيلاكريلات پلاسماسسا وندىرۋدە قولدانىلادى.
مايلاردى – تەحنيكالىق ماقساتتارعا پايدالانادى، ولاردان سابىن جاسايدى. دۇنيە جۇزىندە جىلىنا 10-داعان ميلليون توننا ماي وندىرىلەدى. ونىڭ شامامەن 3/2 ازىق رەتىندە، ال قالعانى تەحنيكالىق ماقساتتارعا قولدانىلادى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە الماتىدا دا وسكەمەندە شىمكەنتتە ماي ءوندىرىپ، وڭدەيتىن زاۆودتار بار.
فيزيكتەر: كۇردەلى ەفيرلەردىڭ اتتارى وزدەرىنە سايكەس قىشقىلدارمەن سپيرتتەردىڭ اتتارىنان قۇرالادى.
قوستاناي وبلىسى، قوستاناي اۋدانى،
زاتوبول كەنتى، ن. ناۋشابايەۆ اتىنداعى
زاتوبول مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋتاليپوۆا سىمبات بوراشوۆنا
كۇردەلى ەفيرلەر. مايلار جۇكتەۋ
You Might Also Like
