InfoHub Logo

تاقىرىبى: كۇش بىلىمدە
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ پاندەر بويىنشا العان بىلىمدەرىن سارالاۋ، وي ۇشقىرلىقتارىن بايقاۋ، توپپەن بىرلەسە وتىرىپ جۇمىس ىستەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ۇيىمشىلدىققا، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
كىرىسپە ءسوز.
- ارمىسىزدار، قۇرمەتتى وقۋشىلار مەن ۇستازدار جانە ويىنعا قاتىسۋشى سايىسكەرلەر! «حالىقتىڭ كەمەلىنە كەلىپ، وركەندەپ ءوسۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن، ازاتتىق پەن ءبىلىم قاجەت»دەپ ش. ۋاليحانوۆ، ال ق. ساتبايەۆ «عىلىم مايدانىنىڭ قاتارداعى جاۋىنگەرى تەك ۇنەمى وقۋ، ىزدەنۋ، تالپىنۋ، تانۋ، ءومىر مەكتەبىنەن ءوتۋ ارقىلى عانا ونىڭ ءىرى قايراتكەرى دارەجەسىنە دەيىن كوتەرىلەدى دەپ ايتىپ كەتكەنىندەي، ەلىمىزدىڭ بولاشاعى تەك قانا ءبىلىمدى جاستار ەكەنى داۋسىز. سول ءبىلىمدى جاستاردى بولاشاقتا سەندەر قۇرايتىن بولاسىڭدار. وسى ماقساتپەن بۇگىن 4 - سىنىپتار اپتالىعىنىڭ ون كۇندىگىنە وراي 4 سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا «كۇش بىلىمدە» اتتى ينتەللەكتۋالدىق سايىس وتكىزگەلى وتىرمىز. ويىنشىلار ەكى توپقا بولىنگەن. ءى - توپ وقۋشىلارى «العىرلار»توبى، ءىى - توپ وقۋشىلارى
«تاپقىرلار» توبى دەپ اتالادى.
ءار توپ 6 سايىسكەردەن قۇرالعان. «العىرلار»توبىنىڭ توپ باسشىسى تەڭەلگەنوۆا زارينا، «تاپقىرلار توبىنىڭ توپ باسشىسى سماعۇلوۆ ميراس. ەندىگى كەزەكتى توپ باسشىلارىنا بەرەيىك.
(ءار توپ باسشى ءوز توبىنداعى توپ مۇشەلەرىمەن تانىستىرادى)

ءى توپ: باستارى كومپيۋتەردەي
بويلارى ءبارى بىردەي
بالالىقتى بىرگە وتكىزگەن
«تاپقىرلارعا»ءبىر سالەم.

ءىى توپ: كەلەشەككە ۇمىتپەن قارار
اتاق - داڭققا بولەنەر
سەگىز قىرلى ويشىلدار
«العىرلارعا»ءبىر سالەم
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ءادىل قازى القاسىمەن تانىس بولامىز
------------------------------
-----------------------------
سايىس 5 كەزەڭنەن تۇرادى.
1 - كەزەڭ «بايگە»
2 - كەزەڭ «ءتىل ونەرى»
3 - كەزەڭ «جەتى جۇمباق»
4 - كەزەڭ «ۇشقىر وي»
5 - كەزەڭ «سىن ساعاتى»

ءار ءبولىمنىڭ شارتىمەن ويىن بارىسىندا تانىستىرىپ وتىرامىن. ەندەشە سەندەردىڭ بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىقتارىڭدى دالەلدەيتىن «بايگە» سايىسىن باستايمىز.
بۇل بولىمدە قاتىسۋشىلار قويىلعان 10 سۇراققا تەز جانە ناقتى جاۋاپ بەرۋلەرى كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرىلەدى.

«العىرلار» توبىنا سۇراقتار:
1. ادام تىرشىلىگىنە قاجەت جىلۋدى قايدان الادى؟
2. قارا - كوك سىن ەسىمنىڭ قاي ءتۇرى؟
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى مەن ەنىن كوبەيتۋ ارقىلى نەنى تابامىز؟
4. 10 - نىڭ كۋبى نەشەگە تەڭ؟
5. دەنى ساۋ ادامنىڭ تامىرىنىڭ سوعۋى قانشا؟
6. جالعاۋى جوق سەپتىك؟
7. ءالسىن - ءالسىن قانداي قوس ءسوز؟
8. 3845 سانىندا نەشە بىرلىك مىڭ بار؟
9. «مالىمدەمە» سوزىندە نەشە بۋىن بار؟
10. – دا،- دە،- تا،- تە قاي سەپتىك جالعاۋلارى؟

«تاپقىرلار» توبىنا سۇراقتار:
1. اۋا قوسپاسىندا ەڭ كوپ تارالعان گاز؟
2. 109699 سانىنان كەيىنگى ساندى تاپ
3. «جەتىم» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
4. ءسوز ماعىناسىن وزگەرتەتىن قوسىمشا؟
5. «ادەمى» ءسوزىنىڭ ماعىناسى؟
6. ابايدىڭ اناسى
7. اكە - شەشە ءسوزى قانداي قوس ءسوز؟
8. – نان،- نەن،- دان،- دەن،- تان،- تەن قاي سەپتىك جالعاۋلارى؟
9. «جۇمىسشىلار» سوزىندە نەشە بۋىن بار؟
10. 4 - ءتىڭ كۋبى نەشەگە تەڭ؟

ءىى - كەزەڭ «ءتىل ونەرى»
- مەملەكەتتىك تىلمەن قوسا، بالالار، سەندەر ورىس ءتىلىن دە مەڭگەرىپ جۇرسىڭدەر. ورىس ءتىلى ۇلتارالىق ءتىل، ۇيرەنگەننىڭ ارتىعى جوق. ءقازىر ءار توپقا 4 جۇمباقتان وقيمىن، سەندەر سول جۇمباقتىڭ شەشۋىن تاۋىپ، ونى ورىس تىلىنە اۋدارۋلارىڭ كەرەك. توپتاعى مۇشەلەر ءبىر - بىرىڭە كومەكتەسىپ وتىراسىڭدار. ءار دۇرىس جاۋاپقا 2 ۇپاي بەرىلەدى.

«العىرلار» توبىنا جۇمباق جاسىرۋ
1. بىلىمنەن مول سىي اسى،
بالعىنداردىڭ ۇياسى. ( مەكتەپ - شكولا)
2. ۇشىپ - قونىپ تىنبايدى، سۋعا سالساڭ باتپايدى،
جەرگە سوقساڭ سىنبايدى تۇسكەن جەرگە جاتپايدى. (دوپ - مياچ)
3. الىستان قاراساڭ اپپاق
تاتىپ كورسەڭ ءتاتتى - اق (قانت - ساحار)
4. اۋزى بەينە شالعى - وراق،
ءشوپ ەمەس ءبىراق مال ورادى. (قاسقىر - ۆولك)

«تاپقىرلار» توبىنا جۇمباق جاسىرۋ
1. ءوزى تاۋدىڭ بوكتەرىندە وسەدى
جاڭا جىلدا ءۇي تورىنە كوشەدى. (شىرشا - ەلكا)
2. بۇدان كىر قورقادى
سۋدان بۇل قورقادى. (سابىن - مىلو)
3. ونسىز استىڭ ءدامى جوق،
اسسىز ونىڭ ءمانى جوق. (تۇز - سول)
4. مۇرتىمەن تۋادى،
مۇرتىن كۇندە جۋادى. (مىسىق - كوشكا)

ءىىى - كەزەڭ «جەتى جۇمباق»
- بۇل جەردە ءار ءپان بويىنشا 7 سۇراق بەرىلگەن. سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭدەر 3 ۇپايدان الاسىڭدار.

«العىرلار» توبىنا سۇراقتار
1 - سۇراق: باتىرلار جىرى دەگەنىمىز نە؟
2 - سۇراق: ءبىرىڭعاي مۇشە دەگەنىمىز نە؟
3 - سۇراق: بىردەي 4 جاشىكتە 80 كگ ءجۇزىم بار. 100 كگ ءجۇزىمدى سالۋ ءۇشىن وسىنداي نەشە جاشىك كەرەك؟
4 - سۇراق: پايدالى قازبا دەگەنىمىز نە؟ (مىسال كەلتىر)
5 - سۇراق: تابيعي ماتەريالدارعا نەلەر جاتادى؟
6 - سۇراق: چتو تاكوە يميا چيسليتەلنوە؟
7 - سۇراق: جەڭىل اتلەتيكا دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟

«تاپقىرلار» توبىنا سۇراقتار
1 - سۇراق: ەپوستىق جىرلار دەگەنىمىز نە؟
2 - سۇراق: قارىنداش ءسوزىن جەكەشە جانە كوپشە تۇردە تاۋەلدە.
3 - سۇراق: تىك ءتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 10 م، ال ەنى ودان 2 م كەم. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەشەگە تەڭ؟
4 - سۇراق: تاۋ جىنىستارى دەگەنىمىز نە؟ (مىسال كەلتىر)
5 - سۇراق: يكەبانا دەگەنىمىزنە؟
6 - سۇراق: چتو تاكوە مەستويمەنيە؟
7 - سۇراق: ۇلتتىق ويىن تۇرلەرىنە قاي ويىندار جاتادى؟

YI - كەزەڭ «ۇشقىر وي»
- بۇل جەردە *سايىسكەرلەر* ءسوزى بەرىلگەن. وسى سوزدەن 1 مينۋت ىشىندە بىرنەشە ءسوز جاساپ جازۋلارىڭ كەرەك. كوپ ءسوز جازعان توپقا 4 ۇپاي بەرىلەدى.
(جازعان سوزدەرىن وقىتۋ جانە ساناۋ)

ءۇ - كەزەڭ «سىن ساعاتى»
- بۇل كەزەڭدە توپ باسشىلارى سىنعا تۇسەدى. ءار توپ باسشىعا 10 سۇراقتان قويىلادى. سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرىلەدى.
«العىرلار» توبىنىڭ توپ باسشىسىنا قويىلاتىن سۇراقتار:
1. 3 - ءتىڭ كۋبى
2. قوراپتىڭ ۇزىندىعى 9سم، ەنى 5سم، بيىكتىگى 2 سم. كولەمىن تاپ.
3. كۆادراتتىڭ پەريمەترى 20سم، ءبىر قابىرعاسى نەشە سانتيمەتر؟
4. وقۋشىنىڭ ءسوزىنىڭ ءتۇبىرىن تاپ.
5. 1 توننادا نەشە كگ بار؟
6. زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن ءسوز تابى
7. بارىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارىن اتا.
8. ابىلايدىڭ شىن ەسىمى.
9. ۇيا سالمايتىن قۇس.
10. 12 اي؟

«تاپقىرلار» توبىنىڭ توپ باسشىسىنا قويىلاتىن سۇراقتار
1. ءانۇراننىڭ اۆتورلارى كىمدەر؟
2. كۇندىز كورمەيتىن قۇس.
3. جەر بەتىندە نەشە ماتەريك بار؟
4. ءبىلىمدى ءسوزىنىڭ ءتۇبىرىن تاپ.
5. 81 سانىنىڭ كۆادراتى.
6. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن ءسوز تابى.
7. ىلىك سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارىن اتا.
8. ادام دەنەسىنىڭ تىرەگى نە؟
9. تەكشەنىڭ ءبىر قابىرعاسى 3 سم. كولەمىن تاپ.
10. قابانباي باتىردىڭ شىن ەسىمى.

- وسىمەن 5 كەزەڭنەن تۇراتىن سايىسىمىز دا ءوز مارەسىنە جەتتى. وقۋشىلارىمىزدىڭ ءبىلىمىن، ساناسىن، وقۋعا دەگەن قۇشتارلىعىن وياتاتىن سايىستارىمىز كوبەيە بەرسىن.
ءادىل قازىلارعا ءسوز بەرىلەدى. جەڭىسكە جەتكەن توپ ماراپاتتالادى.