وڭتۇستىك امەريكا (7 سىنىپ گەوگرافيادان ساباقتار توپتاماسى)
ساباق تاقىرىپتارى:
1. وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى. پايدالى قازبالارى. جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتار. پايدالى قازبالاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋى
2. وڭتۇستىك امەريكانىڭ كليماتى. كليمات قالىپتاستىرۋشى فاكتورلار
3. ماتەريكتىڭ ىشكى سۋلارى
4. وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىندەگى حالىقتار مەن ەلدەر. ماتەريكتە حالىقتىڭ ورنالاسۋى جانە سانى. ەتنوستار. ماتەريالدىق جانە رۋحاني مادەنيەت
5. وڭتۇستىك امەريكانىڭ فيزيكالىق – گەوگرافيالىق ورنى. ماتەريكتىڭ ءپىشىنى مەن جاعالاۋ سىزىعى، جاعاسىنداعى مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر،ولاردىڭ ماتەريكتەر تابيعاتىنا تيگىزەتىن اسەرى.
6. ماتەريكتىڭ تابيعات زونالارى. اندى تاۋىنداعى بيىكتىك بەلدەۋلىك.
7 سىنىپ
№ 2 ساباق
ساباقتىڭ اتاۋى: وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى. پايدالى قازبالارى. جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتار. پايدالى قازبالاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋى
جالپى ماقساتى: وقۋشىلارعا اتلاس كارتانى، تاقىرىپ بويىنشا ءماتىندى جانە بەرىلگەن سۋرەتتەر پايدالانىپ وڭتۇستىك امەريكانىڭ:
• جەر بەدەرىن،
• پايدالى قازبالارىن، ولاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋىن
• جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتارى تۋرالى توپتىق تالقىعا سالۋ جانە تاقىرىپ بويىنشا وي قورىتۋ.
1. ۇيگە بەرىلگەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
• گەوگرافيالىق ديكتانت
1. وڭتۇستىك جارتى شار ماتەريكتەرى ۇزاق ۋاقىت بويى قانداي ماتەريكتىڭ قۇرامىندا بولدى؟ (گوندۆانا)
2. گويدۆانا قانداي تاقتاعا اجىرادى؟
(امەريكا، افريكا - ارابيا، ءۇندىستان، اۋستراليا، انتاركتيكتيدا)
3. تاقتالاردىڭ اجىراۋىنا بايلانىستى قانداي مۇحيتتاردىڭ تابانى اشىلادى؟
(اتلانت جانە ءۇندى)
4. وڭتۇستىك امەريكا نە ارقىلى سولتۇستىك امەريكاعا جالعاستى؟ (پاناما مويناعى)
5. قاي ماتەريكتەر اراسىندا قۇرلىقتىق بايلانىس ءۇزىلىپ، ءبىر - بىرىنەن اجىراپ كەتتى؟ (اۋستراليا، انتاركتيدا)
• ەڭ، ەڭ
1. ەڭ ىستىق ماتەريك (افريكا)
2. ەڭ قۇرعاق ماتەريك (اۋستراليا)
3. ەڭ سۋىق ماتەريك (انتاركتيدا)
4. ەڭ ىلعالدى جانە ەڭ جاسىل ماتەريك (وڭتۇستىك امەريكا)
5. ەڭ ۇزىن وزەن (ءنىل)
2. ماتىنمەن جۇمىس جانە ەسكە تۇسىرۋگە ارنالعان سۇراقتار.
ماتىنمەن جۇمىس جاساۋ ارقىلى وقۋشىلار ويلارىن جيناقتاپ، ءار توپ ماتەريكتىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالادى. مىسالى: امازوكا توبى، اند توبى، اسىل تاستار توبى، برازيليا تاۋلى قىراتى توبى ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن اتاۋلاردى قورعاپ شىعۋى كەرەك.
وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىندەگى حالىقتار مەن ەلدەر. ماتەريكتە حالىقتىڭ ورنالاسۋى جانە سانى. ەتنوستار. ماتەريالدىق جانە رۋحاني مادەنيەت
وڭتۇستىك امەريكا جەرىنىڭ اۋانى ارالدارىمەن قوسقاندا 18، 3 ملن كم²، ۇلكەندىگى جونىنەن 4 ورىندى الادى. وڭتۇستىك امەريكا تابيعاتىنىڭ مىناداي ەرەكشەلىكتەرى بار:
- مۇندا جەر شارىنداعى ەڭ مول سۋلى جانە سۋ جيناۋ الابى جونىنەن وتە ۇلكەن وزەن امازونكا ورنالاسقان. ونىڭ جىلدىق اعىنى 7000 كم³، سۋ جيناۋ الابىنىڭ اۋدانى 7 ملن كم² اسادى.
- ماتەريكتىڭ سولتۇستىگىندە دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ بيىك سارقىراما انحەل
ورنالاسقان، ول 1054 م بيىكتىكتەن قۇلاپ اعادى.
- اند تاۋلارىنا دۇنيە جۇزىندەگى بيىك تاۋ كولدەرىنىڭ ەڭ ءىرىسى – تيتيكاكا
ورنالاسقان. تەڭىز دەڭگەيىنەن 3812 م بيىكتىكتەگى بۇل كولدىڭ اۋدانى 8300 كم²، تەرەڭدىگى 304 م.
- وڭتۇستىك امەريكا – جەر شارىنداعى ەڭ ىلعالدى جانە ەڭ جاسىل
ماتەريك، جەرىنىڭ تەڭ جارتىسىنا جۋىعىن ورماندار الىپ جاتىر
- ماتەريكتەگى اسا ءىرى تاۋ جۇيەسى - اند تاۋلارى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن تاۋ بولىپ تابىلادى. ۇزىندىعى 9000كم - دەن اساتىن اند سولتۇستىك امەريكاداعى كورديلەرانىڭ جالعاسى بولىپ تابىلادى.
- پارانا مەن ۋرۋگۆاي وزەندەرىنىڭ اتلانت مۇحيتىنا قۇيار جەرىندە ۇزىندىعى 320 كم، ەكى 220 كم بولاتىن دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى وزەن ساعاسى - لا - پلاتو ورنالاسقان.
- وڭتۇستىك امەريكانىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن ەڭ بيىك نۇكتەسى – اكونكاگۋانىڭ بيىكتىگى 6960 م، ال ۆالدەس تۇبەگىندەگى ماتەريكتىڭ ەڭ تومەن جاتقان نۇكتەسى (- 40م) ورنالاسقان.
گەوگرافيالىق ورنى. («لاۆرۆزيا» توبى). سلايدتى پايدالانۋ.
وڭتۇستىك امەريكا سولتۇستىك امەريكا ماتەريگىمەن بىرگە امەريكا دۇنيە بولىگىن قۇرايدى. ال تىلدىك ەرەكشەلىگىنە قاراي ماتەريكتى ورتالىق امەريكامەن قوسىپ، لاتىن امەريكاسى دەپ تە اتايدى.
ماتەريك ءپىشىنى سولتۇستىك جارتى شاردىڭ قوڭىرجاي بەلدەۋىنە دەيىن سوزىلا ورنالاسقان، ۇشبۇرىشقا ۇقسايدى. ماتەريك جاعالاۋلارىنا جاقىن ماڭىزدى ارالدار از، تەك وڭتۇستىك باتىسى مەن قيىر وڭتۇستىگىندە بىرنەشە ارالدار توبى كەزدەسەدى.(اتلاستان تابىڭدار). ارالدارىنىڭ ەڭ ءىرىسى ماگەللان بۇعازى ارقىلى ماتەريكتەن ءبولىپ جاتقان وتتى جەر ارالى.
1. تاپسىرما
«وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرىنىڭ قالىپتاسۋى مەن پايدالى قازبالارىنىڭ تاراۋىنا» ارنالعان سىزبالاردى تولتىرتۋ
وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى جانە پايدالى قازبالارى
اتلاستاعى «وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر قىرتىسىنىڭ قۇرىلىمى» كارتاسىنا قاراپ، تاپسىرمالاردى ورىنداڭدار.
ا) «وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرىنىڭ قۇرىلىمى» كارتاسىنا قاراپ، تاپسىرما وقىڭدار.
ءا) ماتەريكتىڭ باسىم بولىگىن نە سەبەپتى جازىقتار الىپ جاتىر...................................................
ب) بيىكتىگى مەن ءتۇزىلىسى جاعىنان اند تاۋلارىن بۇرىن وقىپ كەتكەن ماتەريكتەردەگى قانداي تاۋلارمەن سالىستىرۋعا بولادى؟...................................................
ۆ) اند تاۋىنىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسىن جانە وندا ورنالاسقان ەڭ بيىك جانارتاۋدى اتاڭدار. تاۋ جۇيەسىنىڭ ءتۇزىلۋى ءالى دە ءجۇرىپ جاتقانىن قالاي دالەلدەۋگە بولادى؟............................
گ) جەر بەدەرى مەن پايدالى قازبالارى ورنالاسۋىنىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟...............................
2. تاپسىرما
وقۋشىلاردىڭ ويىن دامىتۋعا ارنالعان لوگيكالىق سۇراقتار
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
ا) وڭتۇستىك امەريكا مەن افريكانىڭ جاعالاۋ سىزىقتارىنىڭ ۇقساستىعىن قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟............................................................................................
ءا) وڭتۇستىك امەريكانىڭ جاعالاۋلارى نەلىكتەن از تىلىمدەلگەن؟........................................................................
ب) وڭتۇستىك امەريكانىڭ وڭتۇستىك – باتىسىندا جاعالاۋ سىزىعى قاتتى بولشەكتەنگەن. بۇل نەمەن بايلانىستى؟..........................................
ۆ) سىزباعا ل - پلاتا شىعاناعىن، وتتى جەر ارحيپيلاگىن، ماگەللان بۇعازىن، درەيك بۇعازىن جاز.
3. تاپسىرما
وقۋشىلاردىڭ ويىن سەرگىتۋگە ارنالعان ەسەپتەر، ماتەريك كوورديناتاسىن تابۋ.
شەتكى نۇكتەلەر.
1) سولتۇستىك نۇكتەسى - گاليناس م - 12°س. ە 72°ب. ب
2) وڭتۇستىك نۇكتەسى – فروۋەرد 54°و. ە - 71°ب. ب
3) باتىس نۇكتەسى - پارينياس 5°و. ە.- 82°ب. ب.
4) شىعىس نۇكتەسى - كابۋ - برانكۋ7°و. ە. 34°ب. ب.
گرادۋس جانە كيلومەتر ەسەبىمەن، ماتەريكتىڭ ەڭ شەتكى نۇكتەلەرىنىڭ سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە، باتىستان شىعىسقا دەيىنگى ارا قاشىقتىقتى انىقتاۋ.
مىسالى، ەكۆاتوردان گاليناس نۇكتەسىنە دەيىن 12°، 111*12=1332كم. ال ەكۆاتوردان فروۋەرد نۇكتەسىنە دەيىن 54°،
1 - توپ قا
111*54=5994كم
1332كم+5994كم=7326كم 12°+54°=66° ( سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە دەيىن)
2 - توپقا 82*111=9102كم 34*111=3774 9102كم+3774كم=12876كم
82°+34°=116° (باتىستان شىعىسقا دەيىن)
4. تاپسىرما وقشىلاردىڭ ويىن قورىتىندىلاۋعا ارنالعان كەستە.
«اند تاۋىنىڭ سيپاتتاماسى» كەستەسىن تولتىر.
ساباق بويىنشا جازبالارى: ساباق سوڭىندا ءار توپ ءبىرىن - ءبىرى باعالايدى جانە ءار كانالدان كەلگەن جۋرناليستەر دە ءوز باعاسىن بەرەدى. سونىمەن قاتار ءار توپتاعى مامانداردى دا ماداقتاۋ كەرەك. وقۋشىلار $37 - 38 تاپسىرمانى قايتالاپ كارتامەن جۇمىستارىن اياقتايدى.
الماتى قالاسى، المالى اۋدانى،
№147 گيمنازياسىنىڭ گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى:
كەريمشەيەۆا بەرەكە رىسكازييەۆنا
1. وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى. پايدالى قازبالارى. جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتار. پايدالى قازبالاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋى
2. وڭتۇستىك امەريكانىڭ كليماتى. كليمات قالىپتاستىرۋشى فاكتورلار
3. ماتەريكتىڭ ىشكى سۋلارى
4. وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىندەگى حالىقتار مەن ەلدەر. ماتەريكتە حالىقتىڭ ورنالاسۋى جانە سانى. ەتنوستار. ماتەريالدىق جانە رۋحاني مادەنيەت
5. وڭتۇستىك امەريكانىڭ فيزيكالىق – گەوگرافيالىق ورنى. ماتەريكتىڭ ءپىشىنى مەن جاعالاۋ سىزىعى، جاعاسىنداعى مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر،ولاردىڭ ماتەريكتەر تابيعاتىنا تيگىزەتىن اسەرى.
6. ماتەريكتىڭ تابيعات زونالارى. اندى تاۋىنداعى بيىكتىك بەلدەۋلىك.
7 سىنىپ
№ 2 ساباق
ساباقتىڭ اتاۋى: وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى. پايدالى قازبالارى. جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتار. پايدالى قازبالاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋى
جالپى ماقساتى: وقۋشىلارعا اتلاس كارتانى، تاقىرىپ بويىنشا ءماتىندى جانە بەرىلگەن سۋرەتتەر پايدالانىپ وڭتۇستىك امەريكانىڭ:
• جەر بەدەرىن،
• پايدالى قازبالارىن، ولاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋىن
• جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتارى تۋرالى توپتىق تالقىعا سالۋ جانە تاقىرىپ بويىنشا وي قورىتۋ.
1. ۇيگە بەرىلگەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
• گەوگرافيالىق ديكتانت
1. وڭتۇستىك جارتى شار ماتەريكتەرى ۇزاق ۋاقىت بويى قانداي ماتەريكتىڭ قۇرامىندا بولدى؟ (گوندۆانا)
2. گويدۆانا قانداي تاقتاعا اجىرادى؟
(امەريكا، افريكا - ارابيا، ءۇندىستان، اۋستراليا، انتاركتيكتيدا)
3. تاقتالاردىڭ اجىراۋىنا بايلانىستى قانداي مۇحيتتاردىڭ تابانى اشىلادى؟
(اتلانت جانە ءۇندى)
4. وڭتۇستىك امەريكا نە ارقىلى سولتۇستىك امەريكاعا جالعاستى؟ (پاناما مويناعى)
5. قاي ماتەريكتەر اراسىندا قۇرلىقتىق بايلانىس ءۇزىلىپ، ءبىر - بىرىنەن اجىراپ كەتتى؟ (اۋستراليا، انتاركتيدا)
• ەڭ، ەڭ
1. ەڭ ىستىق ماتەريك (افريكا)
2. ەڭ قۇرعاق ماتەريك (اۋستراليا)
3. ەڭ سۋىق ماتەريك (انتاركتيدا)
4. ەڭ ىلعالدى جانە ەڭ جاسىل ماتەريك (وڭتۇستىك امەريكا)
5. ەڭ ۇزىن وزەن (ءنىل)
2. ماتىنمەن جۇمىس جانە ەسكە تۇسىرۋگە ارنالعان سۇراقتار.
ماتىنمەن جۇمىس جاساۋ ارقىلى وقۋشىلار ويلارىن جيناقتاپ، ءار توپ ماتەريكتىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالادى. مىسالى: امازوكا توبى، اند توبى، اسىل تاستار توبى، برازيليا تاۋلى قىراتى توبى ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن اتاۋلاردى قورعاپ شىعۋى كەرەك.
وڭتۇستىك امەريكا ماتەريگىندەگى حالىقتار مەن ەلدەر. ماتەريكتە حالىقتىڭ ورنالاسۋى جانە سانى. ەتنوستار. ماتەريالدىق جانە رۋحاني مادەنيەت
وڭتۇستىك امەريكا جەرىنىڭ اۋانى ارالدارىمەن قوسقاندا 18، 3 ملن كم²، ۇلكەندىگى جونىنەن 4 ورىندى الادى. وڭتۇستىك امەريكا تابيعاتىنىڭ مىناداي ەرەكشەلىكتەرى بار:
- مۇندا جەر شارىنداعى ەڭ مول سۋلى جانە سۋ جيناۋ الابى جونىنەن وتە ۇلكەن وزەن امازونكا ورنالاسقان. ونىڭ جىلدىق اعىنى 7000 كم³، سۋ جيناۋ الابىنىڭ اۋدانى 7 ملن كم² اسادى.
- ماتەريكتىڭ سولتۇستىگىندە دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ بيىك سارقىراما انحەل
ورنالاسقان، ول 1054 م بيىكتىكتەن قۇلاپ اعادى.
- اند تاۋلارىنا دۇنيە جۇزىندەگى بيىك تاۋ كولدەرىنىڭ ەڭ ءىرىسى – تيتيكاكا
ورنالاسقان. تەڭىز دەڭگەيىنەن 3812 م بيىكتىكتەگى بۇل كولدىڭ اۋدانى 8300 كم²، تەرەڭدىگى 304 م.
- وڭتۇستىك امەريكا – جەر شارىنداعى ەڭ ىلعالدى جانە ەڭ جاسىل
ماتەريك، جەرىنىڭ تەڭ جارتىسىنا جۋىعىن ورماندار الىپ جاتىر
- ماتەريكتەگى اسا ءىرى تاۋ جۇيەسى - اند تاۋلارى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن تاۋ بولىپ تابىلادى. ۇزىندىعى 9000كم - دەن اساتىن اند سولتۇستىك امەريكاداعى كورديلەرانىڭ جالعاسى بولىپ تابىلادى.
- پارانا مەن ۋرۋگۆاي وزەندەرىنىڭ اتلانت مۇحيتىنا قۇيار جەرىندە ۇزىندىعى 320 كم، ەكى 220 كم بولاتىن دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى وزەن ساعاسى - لا - پلاتو ورنالاسقان.
- وڭتۇستىك امەريكانىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن ەڭ بيىك نۇكتەسى – اكونكاگۋانىڭ بيىكتىگى 6960 م، ال ۆالدەس تۇبەگىندەگى ماتەريكتىڭ ەڭ تومەن جاتقان نۇكتەسى (- 40م) ورنالاسقان.
گەوگرافيالىق ورنى. («لاۆرۆزيا» توبى). سلايدتى پايدالانۋ.
وڭتۇستىك امەريكا سولتۇستىك امەريكا ماتەريگىمەن بىرگە امەريكا دۇنيە بولىگىن قۇرايدى. ال تىلدىك ەرەكشەلىگىنە قاراي ماتەريكتى ورتالىق امەريكامەن قوسىپ، لاتىن امەريكاسى دەپ تە اتايدى.
ماتەريك ءپىشىنى سولتۇستىك جارتى شاردىڭ قوڭىرجاي بەلدەۋىنە دەيىن سوزىلا ورنالاسقان، ۇشبۇرىشقا ۇقسايدى. ماتەريك جاعالاۋلارىنا جاقىن ماڭىزدى ارالدار از، تەك وڭتۇستىك باتىسى مەن قيىر وڭتۇستىگىندە بىرنەشە ارالدار توبى كەزدەسەدى.(اتلاستان تابىڭدار). ارالدارىنىڭ ەڭ ءىرىسى ماگەللان بۇعازى ارقىلى ماتەريكتەن ءبولىپ جاتقان وتتى جەر ارالى.
1. تاپسىرما
«وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرىنىڭ قالىپتاسۋى مەن پايدالى قازبالارىنىڭ تاراۋىنا» ارنالعان سىزبالاردى تولتىرتۋ
وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى جانە پايدالى قازبالارى
اتلاستاعى «وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر قىرتىسىنىڭ قۇرىلىمى» كارتاسىنا قاراپ، تاپسىرمالاردى ورىنداڭدار.
ا) «وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرىنىڭ قۇرىلىمى» كارتاسىنا قاراپ، تاپسىرما وقىڭدار.
ءا) ماتەريكتىڭ باسىم بولىگىن نە سەبەپتى جازىقتار الىپ جاتىر...................................................
ب) بيىكتىگى مەن ءتۇزىلىسى جاعىنان اند تاۋلارىن بۇرىن وقىپ كەتكەن ماتەريكتەردەگى قانداي تاۋلارمەن سالىستىرۋعا بولادى؟...................................................
ۆ) اند تاۋىنىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسىن جانە وندا ورنالاسقان ەڭ بيىك جانارتاۋدى اتاڭدار. تاۋ جۇيەسىنىڭ ءتۇزىلۋى ءالى دە ءجۇرىپ جاتقانىن قالاي دالەلدەۋگە بولادى؟............................
گ) جەر بەدەرى مەن پايدالى قازبالارى ورنالاسۋىنىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟...............................
2. تاپسىرما
وقۋشىلاردىڭ ويىن دامىتۋعا ارنالعان لوگيكالىق سۇراقتار
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
ا) وڭتۇستىك امەريكا مەن افريكانىڭ جاعالاۋ سىزىقتارىنىڭ ۇقساستىعىن قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟............................................................................................
ءا) وڭتۇستىك امەريكانىڭ جاعالاۋلارى نەلىكتەن از تىلىمدەلگەن؟........................................................................
ب) وڭتۇستىك امەريكانىڭ وڭتۇستىك – باتىسىندا جاعالاۋ سىزىعى قاتتى بولشەكتەنگەن. بۇل نەمەن بايلانىستى؟..........................................
ۆ) سىزباعا ل - پلاتا شىعاناعىن، وتتى جەر ارحيپيلاگىن، ماگەللان بۇعازىن، درەيك بۇعازىن جاز.
3. تاپسىرما
وقۋشىلاردىڭ ويىن سەرگىتۋگە ارنالعان ەسەپتەر، ماتەريك كوورديناتاسىن تابۋ.
شەتكى نۇكتەلەر.
1) سولتۇستىك نۇكتەسى - گاليناس م - 12°س. ە 72°ب. ب
2) وڭتۇستىك نۇكتەسى – فروۋەرد 54°و. ە - 71°ب. ب
3) باتىس نۇكتەسى - پارينياس 5°و. ە.- 82°ب. ب.
4) شىعىس نۇكتەسى - كابۋ - برانكۋ7°و. ە. 34°ب. ب.
گرادۋس جانە كيلومەتر ەسەبىمەن، ماتەريكتىڭ ەڭ شەتكى نۇكتەلەرىنىڭ سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە، باتىستان شىعىسقا دەيىنگى ارا قاشىقتىقتى انىقتاۋ.
مىسالى، ەكۆاتوردان گاليناس نۇكتەسىنە دەيىن 12°، 111*12=1332كم. ال ەكۆاتوردان فروۋەرد نۇكتەسىنە دەيىن 54°،
1 - توپ قا
111*54=5994كم
1332كم+5994كم=7326كم 12°+54°=66° ( سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە دەيىن)
2 - توپقا 82*111=9102كم 34*111=3774 9102كم+3774كم=12876كم
82°+34°=116° (باتىستان شىعىسقا دەيىن)
4. تاپسىرما وقشىلاردىڭ ويىن قورىتىندىلاۋعا ارنالعان كەستە.
«اند تاۋىنىڭ سيپاتتاماسى» كەستەسىن تولتىر.
ساباق بويىنشا جازبالارى: ساباق سوڭىندا ءار توپ ءبىرىن - ءبىرى باعالايدى جانە ءار كانالدان كەلگەن جۋرناليستەر دە ءوز باعاسىن بەرەدى. سونىمەن قاتار ءار توپتاعى مامانداردى دا ماداقتاۋ كەرەك. وقۋشىلار $37 - 38 تاپسىرمانى قايتالاپ كارتامەن جۇمىستارىن اياقتايدى.
الماتى قالاسى، المالى اۋدانى،
№147 گيمنازياسىنىڭ گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى:
كەريمشەيەۆا بەرەكە رىسكازييەۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
