لوگيكالىق فۋنكسيالارعا ەسەپتەر شىعارۋ
باتىس قازاقستان وبلىسى،
ورال قالاسى، سىرىم اۋدانى، بۇلان اۋىلى،
جالپى ءبىلىم بەرەتىن بۇلان ورتا مەكتەپ - بالاباقشا كەشەنىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى تۇرعانالييەۆا جانارگۇل گانميرجان قىزى
ينفورماتيكا 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: لوگيكالىق فۋنكسيالارعا ەسەپتەر شىعارۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: كومپيۋتەردىڭ لوگيكالىق نەگىزدەرى، لوگيكالىق پىكىرلەردىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى لوگيكالىق وپەراسيالارى تۋرالى بىلىمدەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: جاۋاپكەرشىلىككە باۋلۋ، دالدىككە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنىڭ ءاربىر ساباققا ىنتاسى مەن قابىلەتىن بىرىكتىرىپ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: وزدىك جۇمىس
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: سوزدىك، كورنەكى، پراكتيكالىق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، توپتامالار، تەست سۇراقتارى ت. ب. ب.
وقىتۋ فورمالارى: جەكە، توپتىق جانە ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
لوگيكالىق امالدار شىعارۋ.
1. دوڭگەلەك ۇستەل باسىندا 100 ادام وتىر. ەر ادامدار ايەل ادامداردان ارتىق. دوڭگەلەك بويىمەن ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى وتىرعان ەكى ادامنىڭ ەر ادام ەكەندىگىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. ادام سانى 2. 50 جۇپ 3. جۇپتارى بويىنشا وتىرعىزۋ 4. ەر ادام كوپ بولعاسىن 1 كلەتكادا 2 ەر ادام وتىرادى.
2. وتىرعان بەس ادامنىڭ ىشىندە تانىس سانى بىردەي 2 - دەن كەم ەمەس ادامدار بار ەكەنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. ادامدار سانى 2. تانىس سانى (0، 1، 2، 3، 4) 3. بىردەي تانىس سانىنا قاراي 4. 2 - دەن كەم ەمەس تانىسى بار ادامدار بار.
3. سىنىپتاعى 43 وقۋشىنىڭ داپتەرلەرىنىڭ تۇستەرى 6 ءتۇستى. سولاردىڭ ىشىندە بىردەي ءتۇستى داپتەرلەرى بار 8 وقۋشى تابىلاتىنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. وقۋشىلار 2. تۇستەر سانى 3. تۇسىنە قاراي 4. 43=7*6+1 7+1=8 13
4. ەكى جاس كوللەكسيونەردىڭ ءارقايسىندا 20 ماركادان جانە 10 زناچوكتان بار. ءبىر ماركاعا ءبىر ماركا، ءبىر زناچوكقا ءبىر زناچوك بەرۋدى ولار شىنايى ايىرباس دەپ اتايدى. وندا ەكى كوللەكسيونەر ءبىر - بىرىمەن نەشە تاسىلمەن شىنايى ايىرباس جاساي الادى؟ شەشىمى: 20*20=400 10*10=100 400+100=500
5. سورەدە 5 كىتاپ تۇر. جيناق – ءبىر نەمەس بىرنەشە كىتاپتاردان تۇرا الاتىن بولسا، كىتاپتاردى نەشە تاسىلمەن جيناقتارعا بولۋگە بولادى؟ شەشىمى: 5+5*4+5*4*3+5*4*3*2+5*4*3*2*1=325
6. 80. نەشە تاسىلمەن 14 ادامدى جۇپقا بولۋگە بولادى؟ شەشىمى: (1؛ 13) بۇل ءبىر جۇپتى العان سوڭ، 12 ادام قالدى. (1؛ 11) ەكىنشى جۇپتى العان سوڭ، 10 ادام قالدى.......... 13*11*9*7*5*3*1=135 135 81. قاتار تۇرعان ءۇش ناتۋرال سانداردىڭ كوبە»ءتىندىسى 6 - عا بولىنەتىنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: بۇل ءۇش سان اراسىندا 2 - گە جانە 3 - كە بولىنەتىن سان بار. دەمەك، ۇشەۋىنىڭ كوبەيتىندىسى 6 - عا بولىنەدى. مىسالى: 11، 12، 13 نەمەسە 14، 15، 16 ت. ب.
7. 15 بالا 100 جاڭعاق تەردى. ىشىندە 2 بالانىڭ تەرگەن جاڭعاقتار سانىنىڭ تەڭ ەكەندىگىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: (كەرى جورۋ) ءارقايسىنىڭ تەرگەن جاڭعاق سانى ءارتۇرلى دەپ الايىق. وندا 0+1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+12+13+14=105 ال بىزدە جاڭعاق سانى – 100. بۇل ەسەپكە قايشى كەلەدى. دەمەك، كەم دەگەندە ەكى باوا بىردەي جاڭعاق تەرگەنى دالەلدەندى.
8. مارال 96 پاراقتى قالىڭ داپتەر ساتىپ الىپ، ونىڭ ءاربىر بەتىن 1 - دەن 192 - گە دەيىن رەت - رەتىمەن تۇگەلدەي نومىرلەپ شىقتى. مارال قالىڭ داپتەردىڭ اراسىنان 25 پاراقتى جىرتىپ الدى جانە سول پاراقتار بەتتەرىندە جازىلعان 50 ساندى ءبىر - بىرىنە قوستى. وسى سانداردىڭ قوسىندىسى 1990 - عا تەڭ بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. 25 پاراق – 50 بەت – 50 سان جۇپ – ج تاق – ت ج + ت = ت، ت + ج = ت جت جت جت.... جت تج تج تج.... تج مۇنداي جۇپتار بىزدە 25. ال 25 تاق سانداردى قوسساق، تاق سان شىعۋى كەرەك. ال 1990 – جۇپ سان.
9. ەڭ العاشقى 36 جاي سانداردان مانيالىق كۆادرات قۇراستىرۋعا بولا ما؟ شەشىمى: جوق، ونىڭ اراسىندا 2 سانى بار. ەگەر كۆادرات قۇرساق، 2 تۇرعان جولدىڭ جانە باعانداعى سانداردىڭ قوسىندىسى تاق بولادى.، ال قالعان جولدار مەن باعاندارداعى سانداردىڭ قوسىندىسى جۇپ بولادى. ج 2 ت ج ج ج ت ج ج ج ج ج 85. شاحمات تاقتاسىن 1*2 دومينوسىمەن ا1 جانە ھ8 كلەتكالارى عانا بوس قالاتىنداي ەتىپ جابۋعا بولادى ما؟ شەشىمى: جوق. ق – قارا كلەتكا، ا – اق كلەتكا ەگەر ا1 جانە ھ8 كلەتكالارىن الىپ تاستاساق، وندا ەكى قارا كلەتكانى الىپ تاستايمىز. ال دومينو شاحمات تاقتاسىندا ءبىر قارا، ءبىر اق كلەتكانى جابادى. ەگەر ەكى قارا كلەتكانى الىپ تاستاساق، قارا كلەتكالار اق كلەتكالاردان از بولادى. سوندىقتان دومينو شاحمات تاقتاسىن جابا المايدى. ق 8 ا 7 ق 6 ا 5 ق 4 ا 3 ق 2 ق ا ق ا ق ا ق ا 1 a b c d e f g h 86. اۋىلدا 100 ادام تۇرادى. ءار كۇن سايىن ولار ءۇش - ۇشتەن اۋىلدى كۇزەتۋگە شىعادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، ولار ءبىر - بىرىمەن ءبىر رەت عانا كۇزەتكە شىققان بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. ءبىر ادامدى الساق ول ەكى اداممەن كۇزەتكە شىعادى. وندا قالعاندارىن جۇپتارعا بولەيىك: (1+1) – جۇپتار سانى - 49. 1+ (1+1) + (1+1)+ (1+1)+ (1+1)+...+ (1+1)+ (1+1)+1=100 ءبىر ادام 49جۇپپەن كۇزەتكە كەزەك - كەزەك شىعادى، سوندا 1 ادام ارتىق قالادى. ول اداممەن كۇزەتكە شىعۋ ءۇشىن ءۇشىنشى ءبىر ادام كەرەك. ونى 49 جۇپتىڭ اراسىنان عانا الا الامىز. 49 جۇپتىڭ اراسىنان ءبىر ادامدى الساق، وندا ول كۇزەتكە ەكىنشى رەت شىعاتىن بولادى.
10. دوڭگەلەك بويىنا توعىز سان جازىلعان: ءتورت رەت 1 سانى جانە بەس رەت 0 سانى جازىلدى. ءار سەكۋند سايىن بۇل ساندارعا مىناداي وپەراسيالار قولدانىلادى: - ءاربىر كورشى تۇرعان ساندار ءارتۇرلى بولسا، ولاردىڭ اراسىنا 0 سانى قويىلادى. - ءاربىر كورشى تۇرعان ساندار بىردەي بولسا، اراسىنا 1 سانى جازىلادى. سوسىن بۇرىنعى جازىلعان سانداردى ءوشىرىپ تاستالىنادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، دوڭگەلەك بويىنداعى ساندار بىردەي بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. سەبەبى، بىردەي سانداردى الۋ ءۇشىن 1 مەن 0 ساندارى كەزەكتەسۋى كەرەك. ال بۇل ەسەپ شارتى بويىنشا مۇمكىن ەمەس.
11. قوراپتا 101 تيىن بار. ونىڭ ىشىندە 50 تيىن جالعان جانە ولار شىناي تيىنداردان سالماعى بويىنشا 1 گراممعا عانا ايىرماشىلىعى بار (ارتىق نەمەسە كەم ەكەنى بەلگىسىز). المات ءبىر تيىندى الىپ، تاباقتى تارازىنى ءبىر رەت عانا قولدانىپ، ونىڭ جالعان نەمەسە شىنايى تيىن ەكەنىن بىلگىسى كەلەدى؟ المات تيىننىڭ قانداي ەكەنىن بىلە الا ما؟ شەشىمى: يا. المات ول تيىندى 101 تيىن اراسىنان الىپ تاستاسا، 100 تيىن قالادى. 100 تيىندى 50 - دەن ەكىگە ءبولىپ، تاباقتى تارازىنىڭ ەكى جاعىنا سالعاندا ولاردىڭ سالماقتارىنىڭ ايىرماشىلىعى: - جۇپ سانعا ايىرماشىلىق بولسا، وندا الماتتىڭ الىپ تاستاعان تيىنى - شىنايى، - تاق سانعا ايىرماشىلىق بولسا، وندا الماتتىڭ الىپ تاستاعان تيىنى – جالعان.
ۇيگە تاپسىرما: 23 بەتتەگى پراكتيكۋمدى ورىنداپ كەلۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: جاڭا ماتەريالدى پىسىقتاۋ، وقۋشىلاردىڭ مەڭگەرگەن بىلىمدەرىن تالداۋ، باعالاۋ.
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ورال قالاسى، سىرىم اۋدانى، بۇلان اۋىلى،
جالپى ءبىلىم بەرەتىن بۇلان ورتا مەكتەپ - بالاباقشا كەشەنىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى تۇرعانالييەۆا جانارگۇل گانميرجان قىزى
ينفورماتيكا 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: لوگيكالىق فۋنكسيالارعا ەسەپتەر شىعارۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: كومپيۋتەردىڭ لوگيكالىق نەگىزدەرى، لوگيكالىق پىكىرلەردىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى لوگيكالىق وپەراسيالارى تۋرالى بىلىمدەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: جاۋاپكەرشىلىككە باۋلۋ، دالدىككە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنىڭ ءاربىر ساباققا ىنتاسى مەن قابىلەتىن بىرىكتىرىپ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: وزدىك جۇمىس
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: سوزدىك، كورنەكى، پراكتيكالىق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، توپتامالار، تەست سۇراقتارى ت. ب. ب.
وقىتۋ فورمالارى: جەكە، توپتىق جانە ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
لوگيكالىق امالدار شىعارۋ.
1. دوڭگەلەك ۇستەل باسىندا 100 ادام وتىر. ەر ادامدار ايەل ادامداردان ارتىق. دوڭگەلەك بويىمەن ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى وتىرعان ەكى ادامنىڭ ەر ادام ەكەندىگىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. ادام سانى 2. 50 جۇپ 3. جۇپتارى بويىنشا وتىرعىزۋ 4. ەر ادام كوپ بولعاسىن 1 كلەتكادا 2 ەر ادام وتىرادى.
2. وتىرعان بەس ادامنىڭ ىشىندە تانىس سانى بىردەي 2 - دەن كەم ەمەس ادامدار بار ەكەنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. ادامدار سانى 2. تانىس سانى (0، 1، 2، 3، 4) 3. بىردەي تانىس سانىنا قاراي 4. 2 - دەن كەم ەمەس تانىسى بار ادامدار بار.
3. سىنىپتاعى 43 وقۋشىنىڭ داپتەرلەرىنىڭ تۇستەرى 6 ءتۇستى. سولاردىڭ ىشىندە بىردەي ءتۇستى داپتەرلەرى بار 8 وقۋشى تابىلاتىنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: 1. وقۋشىلار 2. تۇستەر سانى 3. تۇسىنە قاراي 4. 43=7*6+1 7+1=8 13
4. ەكى جاس كوللەكسيونەردىڭ ءارقايسىندا 20 ماركادان جانە 10 زناچوكتان بار. ءبىر ماركاعا ءبىر ماركا، ءبىر زناچوكقا ءبىر زناچوك بەرۋدى ولار شىنايى ايىرباس دەپ اتايدى. وندا ەكى كوللەكسيونەر ءبىر - بىرىمەن نەشە تاسىلمەن شىنايى ايىرباس جاساي الادى؟ شەشىمى: 20*20=400 10*10=100 400+100=500
5. سورەدە 5 كىتاپ تۇر. جيناق – ءبىر نەمەس بىرنەشە كىتاپتاردان تۇرا الاتىن بولسا، كىتاپتاردى نەشە تاسىلمەن جيناقتارعا بولۋگە بولادى؟ شەشىمى: 5+5*4+5*4*3+5*4*3*2+5*4*3*2*1=325
6. 80. نەشە تاسىلمەن 14 ادامدى جۇپقا بولۋگە بولادى؟ شەشىمى: (1؛ 13) بۇل ءبىر جۇپتى العان سوڭ، 12 ادام قالدى. (1؛ 11) ەكىنشى جۇپتى العان سوڭ، 10 ادام قالدى.......... 13*11*9*7*5*3*1=135 135 81. قاتار تۇرعان ءۇش ناتۋرال سانداردىڭ كوبە»ءتىندىسى 6 - عا بولىنەتىنىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: بۇل ءۇش سان اراسىندا 2 - گە جانە 3 - كە بولىنەتىن سان بار. دەمەك، ۇشەۋىنىڭ كوبەيتىندىسى 6 - عا بولىنەدى. مىسالى: 11، 12، 13 نەمەسە 14، 15، 16 ت. ب.
7. 15 بالا 100 جاڭعاق تەردى. ىشىندە 2 بالانىڭ تەرگەن جاڭعاقتار سانىنىڭ تەڭ ەكەندىگىن دالەلدەڭىز. شەشىمى: (كەرى جورۋ) ءارقايسىنىڭ تەرگەن جاڭعاق سانى ءارتۇرلى دەپ الايىق. وندا 0+1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+12+13+14=105 ال بىزدە جاڭعاق سانى – 100. بۇل ەسەپكە قايشى كەلەدى. دەمەك، كەم دەگەندە ەكى باوا بىردەي جاڭعاق تەرگەنى دالەلدەندى.
8. مارال 96 پاراقتى قالىڭ داپتەر ساتىپ الىپ، ونىڭ ءاربىر بەتىن 1 - دەن 192 - گە دەيىن رەت - رەتىمەن تۇگەلدەي نومىرلەپ شىقتى. مارال قالىڭ داپتەردىڭ اراسىنان 25 پاراقتى جىرتىپ الدى جانە سول پاراقتار بەتتەرىندە جازىلعان 50 ساندى ءبىر - بىرىنە قوستى. وسى سانداردىڭ قوسىندىسى 1990 - عا تەڭ بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. 25 پاراق – 50 بەت – 50 سان جۇپ – ج تاق – ت ج + ت = ت، ت + ج = ت جت جت جت.... جت تج تج تج.... تج مۇنداي جۇپتار بىزدە 25. ال 25 تاق سانداردى قوسساق، تاق سان شىعۋى كەرەك. ال 1990 – جۇپ سان.
9. ەڭ العاشقى 36 جاي سانداردان مانيالىق كۆادرات قۇراستىرۋعا بولا ما؟ شەشىمى: جوق، ونىڭ اراسىندا 2 سانى بار. ەگەر كۆادرات قۇرساق، 2 تۇرعان جولدىڭ جانە باعانداعى سانداردىڭ قوسىندىسى تاق بولادى.، ال قالعان جولدار مەن باعاندارداعى سانداردىڭ قوسىندىسى جۇپ بولادى. ج 2 ت ج ج ج ت ج ج ج ج ج 85. شاحمات تاقتاسىن 1*2 دومينوسىمەن ا1 جانە ھ8 كلەتكالارى عانا بوس قالاتىنداي ەتىپ جابۋعا بولادى ما؟ شەشىمى: جوق. ق – قارا كلەتكا، ا – اق كلەتكا ەگەر ا1 جانە ھ8 كلەتكالارىن الىپ تاستاساق، وندا ەكى قارا كلەتكانى الىپ تاستايمىز. ال دومينو شاحمات تاقتاسىندا ءبىر قارا، ءبىر اق كلەتكانى جابادى. ەگەر ەكى قارا كلەتكانى الىپ تاستاساق، قارا كلەتكالار اق كلەتكالاردان از بولادى. سوندىقتان دومينو شاحمات تاقتاسىن جابا المايدى. ق 8 ا 7 ق 6 ا 5 ق 4 ا 3 ق 2 ق ا ق ا ق ا ق ا 1 a b c d e f g h 86. اۋىلدا 100 ادام تۇرادى. ءار كۇن سايىن ولار ءۇش - ۇشتەن اۋىلدى كۇزەتۋگە شىعادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، ولار ءبىر - بىرىمەن ءبىر رەت عانا كۇزەتكە شىققان بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. ءبىر ادامدى الساق ول ەكى اداممەن كۇزەتكە شىعادى. وندا قالعاندارىن جۇپتارعا بولەيىك: (1+1) – جۇپتار سانى - 49. 1+ (1+1) + (1+1)+ (1+1)+ (1+1)+...+ (1+1)+ (1+1)+1=100 ءبىر ادام 49جۇپپەن كۇزەتكە كەزەك - كەزەك شىعادى، سوندا 1 ادام ارتىق قالادى. ول اداممەن كۇزەتكە شىعۋ ءۇشىن ءۇشىنشى ءبىر ادام كەرەك. ونى 49 جۇپتىڭ اراسىنان عانا الا الامىز. 49 جۇپتىڭ اراسىنان ءبىر ادامدى الساق، وندا ول كۇزەتكە ەكىنشى رەت شىعاتىن بولادى.
10. دوڭگەلەك بويىنا توعىز سان جازىلعان: ءتورت رەت 1 سانى جانە بەس رەت 0 سانى جازىلدى. ءار سەكۋند سايىن بۇل ساندارعا مىناداي وپەراسيالار قولدانىلادى: - ءاربىر كورشى تۇرعان ساندار ءارتۇرلى بولسا، ولاردىڭ اراسىنا 0 سانى قويىلادى. - ءاربىر كورشى تۇرعان ساندار بىردەي بولسا، اراسىنا 1 سانى جازىلادى. سوسىن بۇرىنعى جازىلعان سانداردى ءوشىرىپ تاستالىنادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، دوڭگەلەك بويىنداعى ساندار بىردەي بولۋى مۇمكىن بە؟ شەشىمى: جوق. سەبەبى، بىردەي سانداردى الۋ ءۇشىن 1 مەن 0 ساندارى كەزەكتەسۋى كەرەك. ال بۇل ەسەپ شارتى بويىنشا مۇمكىن ەمەس.
11. قوراپتا 101 تيىن بار. ونىڭ ىشىندە 50 تيىن جالعان جانە ولار شىناي تيىنداردان سالماعى بويىنشا 1 گراممعا عانا ايىرماشىلىعى بار (ارتىق نەمەسە كەم ەكەنى بەلگىسىز). المات ءبىر تيىندى الىپ، تاباقتى تارازىنى ءبىر رەت عانا قولدانىپ، ونىڭ جالعان نەمەسە شىنايى تيىن ەكەنىن بىلگىسى كەلەدى؟ المات تيىننىڭ قانداي ەكەنىن بىلە الا ما؟ شەشىمى: يا. المات ول تيىندى 101 تيىن اراسىنان الىپ تاستاسا، 100 تيىن قالادى. 100 تيىندى 50 - دەن ەكىگە ءبولىپ، تاباقتى تارازىنىڭ ەكى جاعىنا سالعاندا ولاردىڭ سالماقتارىنىڭ ايىرماشىلىعى: - جۇپ سانعا ايىرماشىلىق بولسا، وندا الماتتىڭ الىپ تاستاعان تيىنى - شىنايى، - تاق سانعا ايىرماشىلىق بولسا، وندا الماتتىڭ الىپ تاستاعان تيىنى – جالعان.
ۇيگە تاپسىرما: 23 بەتتەگى پراكتيكۋمدى ورىنداپ كەلۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ: جاڭا ماتەريالدى پىسىقتاۋ، وقۋشىلاردىڭ مەڭگەرگەن بىلىمدەرىن تالداۋ، باعالاۋ.
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
You Might Also Like
-
قازاقستان تاريحى 10 سىنىپ
