قازاق حاندارى ۇستاعان ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتى. ەسىم حان. جاڭگىر حان. تاۋكە حان.
قازاقستان تاريحى 10 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حاندارى ۇستاعان ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتى. ەسىم حان. جاڭگىر حان. تاۋكە حان.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - ەسىم حاننىڭ ەل باسقارۋ ءىسىن، قازاق حاندىعىنىڭ جاڭگىر حان، تاۋكە حان زامانىنداعى حالىقتىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىن وقىتا وتىرىپ، قازاق حاندارىنىڭ كورشى ەلدەرمەن قارىم – قاتىناسى تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن تىرەك - سىزبا ارقىلى تۇسىندىرە وتىرىپ تولىقتىرۋ، شىڭداۋ، ءوز بەتىنشە قورتىندى جاساۋعا، ماتىندەگى نەگىزگى ماسەلەنى تابۋعا داعدىرلاندىرۋ، باسقاتىرعىشتاردى شەشە وتىرىپ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. ەسىم حاننىڭ ەل بيلەۋ ساياساتىن وقىتا وتىرىپ، جاڭا ساباقتى ەركىن مەڭگەرۋگە، ءوز ويىن ەركىن ايتا بىلۋگە، ويلاۋ، سويلەۋ، قورتىندى جاساي ءبىلۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا ات سالىسۋ.
ۆ) تاربيەلىك - قازاق حاندارىنىڭ ساياساتىن وقىتا وتىرىپ، قازىرگى تاڭداعى ساياساتپەن بايلانىستىرا ءبىلىپ، كەلەشەكتە ءوز ەلىن، جەرىن، وتانىن قورعاي بىلۋگە، ۇلت جاندى بولۋعا، وقۋشىنى جان – جاقتى تەرەڭ، ەركىن ويلاۋعا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا، ۇستامدىلىققا، ءوز ويىن وزگەلەرمەن بولىسۋگە، وزگەنىڭ دە ويىن تىڭداي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ەسىم حاننىڭ ارەكەتتەرىن اڭگىمەلەي وتىرىپ ەرلىككە، باتىر، باتىل بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، بايانداۋ، ءتۇسىندىرۋ، توپپەن جەكە جۇمىس، ماتىنمەن جۇمىس.
كورنەكى قۇرالدار: سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۆيدەوروليك ءسوز جۇمباق، سۋرەتتەر، سىزبالار.
ءپانارالىق بايلانىسى: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسى.
III. جاڭا ساباق.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. باعالاۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، سىنىپ وقۋشىلارىن تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىق جاساپ، ساباقتى باستايمىز.
ءۇي تاپسىرماسى:
ءبىرىنشى توپتىڭ شارتتارى.
1 - كەزەڭ: ءۇي تاپسىرماسىن ايتۋ.
2 - كەزەڭ: مەرگەنشىلەر. تاقتادا تۇرعان شارلاردى دالدەپ اتىپ ونىڭ ىشىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
3 - كەزەڭ: تەست تاپسىرمالارىن شەشۋ.
ەكىنشى توپتىڭ شارتتارى:
1 - كەزەڭ: ءۇي تاپسىرماسىن ايتۋ.
2 - كەزەڭ: كارتوچكا ارقىلى. كارتوچكانى الىپ ونداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
1 - توپ: 3 – كەزەڭ: تەست تاپسىرمالارىن شەشۋ.
1. 1511 - 1518/1523 جىلدارى بيلىك قۇرعان قازاق حانى. قاسىم.
2. قاسىم حاننىڭ قىزمەتى مەن ءولىمى جونىندە جازعان بي. قادىرعالي.
3. قاسىم حاننىڭ نەمەرە ءىنىسى. تاحير.
4. قاسىم حاننىڭ ءقابىرى قاي جەردە؟ سارايشىق.
5. 1538 - 1580 جىلدارى بيلەگەن قازاق حانى. حاقنازار.
6. قاسىم حان كەزىندە ديپلوماتيكالىق قاتىناس جاساعان مەملەكەت. رەسەي.
7. 1582 جىلى شىعاي حان حودجەنتكە جاقىن قاي ەلدى مەكەندە قازا تابادى؟ كۇمىشكەنت.
8. 1598 - 1628 جىلدارى بيلەگەن قازاق حانى. ەسىم.
9. ەسىم حان بيلىگى تۇسىندا قازاق جەرىنە ءقاۋىپ توندىرگەن حاندىق. جوڭعار.
10. جادىك حاننىڭ بالاسى، سەكسەن جاستاعى حان. شىعاي.
11. بابا سۇلتاننىڭ باسىن العان قازاق سۇلتانى. تاۋەكەل.
سەرگىتۋ ءساتى:
التىن ساندىق. التىن ساندىق كەزەڭىندە تاقتاداعى ساندىقتاردى تاڭداپ، ونداعى جىلداردى ءبىر - بىرىنە قوسىپ، سول جىلى نە بولعانىن ايتۋ.
1. 1443+160=1603 (1603 جىلى ايعىرجار دەگەن جەردە ءبىرىنشى قازاق - بۇحار شايقاسى).
2. 1921 - 308= (1613 جىلى ەسىم حان قالىڭ قولمەن سامارقانعا باسىپ كىردى)
3. 1404+217= 1621(1620 - 1621 جىلدارى 4 - 5 - 6 قازاق – بۇحار سوعىسى بولدى).
4. XI+Vءى = (XVءىى ع قازاق حاندىعىندا ىشكى ساياسي ءومىر ءبىرشاما تۇراقتاندى، فەودالدىق تالاس – تارتىستار كەڭ ءورىس الدى).
5. 1333+295= (1628 جىلى ەسىم حان قايتىس بولادى).
2 - توپ: 3 - كەزەڭ:
1. 1332+281=1613 (1613 جىلى تۇرسىن حان تاشكەنتتى استاناسى ەتىپ جاريالايدى).
2. 1822 - 224= 1598 (1598 جىلى ەسىم حان تاققا وتىرادى).
3. 1219+408= 1627 (1627 جىلى ەڭ سوڭعى قاندى شايقاس بولادى).
4. ءىح+Vءىى=(XVءى ع قۋاتتى موعولستان مەملەكەتى ءبىرجولاتا ىدىراۋعا بەت الدى).
5. 921+690= (1611 جىلى بۇحار اسكەرىن يمامكۋلي حان باسقاردى).
جاڭا ساباق.
جاڭا ساباقتىڭ ماقساتى:
ەسىم حاننىڭ «ەسكى جولى» زاڭدار جيناعى تۋرالى مالىمەت بەرە وتىرىپ، ءۇي تاپسىرماسىن جاڭا ساباق پەن بايلانىستىرا ءبىلۋ، قازاق حاندىعىنىڭ سىرتقى ساياساتى تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ەسىم حانعا مىنەزدەمە.
ەسىم حاننىڭ ىشكى ساياساتى. تاۋەكەل حان قايتىس بولعان سوڭ، ءىنىسى ەسىم (1598 - 1628) مۇراگەرلىك جولمەن رەسمي تۇردە حان تاعىنا وتىردى. ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم حان تاعىنا لايىقتى تاجىريبەلى قولباسشى، بىلىكتى ساياساتشى تۇلعا بولاتىن. قازاقتىڭ حان تاعىنا وتىرعان سوڭ ەسىم حان بۇحار حانىمەن ءبىتىم شارتىن جاساسىپ، ورتا ازيا قالالارىمەن بەيبىت ەكونوميكالىق بايلانىس ورناتۋعا ۇمتىلدى. قازاق حاندىعىن ءبىر ورتالىققا باعىنعان مەملەكەت ەتىپ قۇرۋدى باستى ماقسات ەتتى. قازاق حاندىعىنىڭ اسكەري كۇش - قۋاتىن ارتتىرۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، سۇلتاندار مەن تورەلەرگە ەركىندىك، بيلىك بەردى.
قاسىم حاننان سوڭ قازاق مەملەكەتتىگىن جانداندىرا تۇسكەن حاقنازار حان مەن تاۋەكەل حاننىڭ قىزمەتى سىردىڭ ورتا اعىسىنداعى قالالارعا ءبىرجولا ورنىعۋ، جەتىسۋ مەن ىستىقكول وڭىرىنەن قازاقتار مەن قىرعىزداردى ىعىستىرۋ ماقساتىندا جاسالعان بىرىككەن موعول جانە شايبانيلىقتاردىڭ شابۋىلىنا قىرعىزدارمەن وداقتاسا تويتارىس بەرۋ، سونداي - اق بۇقار حاندىعىمەن ىشكى ساياسي ومىرىنە پارمەندى ارالاسىپ وتىرۋ ارقىلى ماۋرەنناحر ءوڭىرىن ءوز ىقپالىندا ۇستاۋ باعىتىندا ءجۇردى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حاندارى ۇستاعان ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتى. ەسىم حان. جاڭگىر حان. تاۋكە حان.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - ەسىم حاننىڭ ەل باسقارۋ ءىسىن، قازاق حاندىعىنىڭ جاڭگىر حان، تاۋكە حان زامانىنداعى حالىقتىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىن وقىتا وتىرىپ، قازاق حاندارىنىڭ كورشى ەلدەرمەن قارىم – قاتىناسى تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن تىرەك - سىزبا ارقىلى تۇسىندىرە وتىرىپ تولىقتىرۋ، شىڭداۋ، ءوز بەتىنشە قورتىندى جاساۋعا، ماتىندەگى نەگىزگى ماسەلەنى تابۋعا داعدىرلاندىرۋ، باسقاتىرعىشتاردى شەشە وتىرىپ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. ەسىم حاننىڭ ەل بيلەۋ ساياساتىن وقىتا وتىرىپ، جاڭا ساباقتى ەركىن مەڭگەرۋگە، ءوز ويىن ەركىن ايتا بىلۋگە، ويلاۋ، سويلەۋ، قورتىندى جاساي ءبىلۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا ات سالىسۋ.
ۆ) تاربيەلىك - قازاق حاندارىنىڭ ساياساتىن وقىتا وتىرىپ، قازىرگى تاڭداعى ساياساتپەن بايلانىستىرا ءبىلىپ، كەلەشەكتە ءوز ەلىن، جەرىن، وتانىن قورعاي بىلۋگە، ۇلت جاندى بولۋعا، وقۋشىنى جان – جاقتى تەرەڭ، ەركىن ويلاۋعا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا، ۇستامدىلىققا، ءوز ويىن وزگەلەرمەن بولىسۋگە، وزگەنىڭ دە ويىن تىڭداي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ەسىم حاننىڭ ارەكەتتەرىن اڭگىمەلەي وتىرىپ ەرلىككە، باتىر، باتىل بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، بايانداۋ، ءتۇسىندىرۋ، توپپەن جەكە جۇمىس، ماتىنمەن جۇمىس.
كورنەكى قۇرالدار: سلايد، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۆيدەوروليك ءسوز جۇمباق، سۋرەتتەر، سىزبالار.
ءپانارالىق بايلانىسى: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسى.
III. جاڭا ساباق.
IV. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
V. باعالاۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، سىنىپ وقۋشىلارىن تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىق جاساپ، ساباقتى باستايمىز.
ءۇي تاپسىرماسى:
ءبىرىنشى توپتىڭ شارتتارى.
1 - كەزەڭ: ءۇي تاپسىرماسىن ايتۋ.
2 - كەزەڭ: مەرگەنشىلەر. تاقتادا تۇرعان شارلاردى دالدەپ اتىپ ونىڭ ىشىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
3 - كەزەڭ: تەست تاپسىرمالارىن شەشۋ.
ەكىنشى توپتىڭ شارتتارى:
1 - كەزەڭ: ءۇي تاپسىرماسىن ايتۋ.
2 - كەزەڭ: كارتوچكا ارقىلى. كارتوچكانى الىپ ونداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
1 - توپ: 3 – كەزەڭ: تەست تاپسىرمالارىن شەشۋ.
1. 1511 - 1518/1523 جىلدارى بيلىك قۇرعان قازاق حانى. قاسىم.
2. قاسىم حاننىڭ قىزمەتى مەن ءولىمى جونىندە جازعان بي. قادىرعالي.
3. قاسىم حاننىڭ نەمەرە ءىنىسى. تاحير.
4. قاسىم حاننىڭ ءقابىرى قاي جەردە؟ سارايشىق.
5. 1538 - 1580 جىلدارى بيلەگەن قازاق حانى. حاقنازار.
6. قاسىم حان كەزىندە ديپلوماتيكالىق قاتىناس جاساعان مەملەكەت. رەسەي.
7. 1582 جىلى شىعاي حان حودجەنتكە جاقىن قاي ەلدى مەكەندە قازا تابادى؟ كۇمىشكەنت.
8. 1598 - 1628 جىلدارى بيلەگەن قازاق حانى. ەسىم.
9. ەسىم حان بيلىگى تۇسىندا قازاق جەرىنە ءقاۋىپ توندىرگەن حاندىق. جوڭعار.
10. جادىك حاننىڭ بالاسى، سەكسەن جاستاعى حان. شىعاي.
11. بابا سۇلتاننىڭ باسىن العان قازاق سۇلتانى. تاۋەكەل.
سەرگىتۋ ءساتى:
التىن ساندىق. التىن ساندىق كەزەڭىندە تاقتاداعى ساندىقتاردى تاڭداپ، ونداعى جىلداردى ءبىر - بىرىنە قوسىپ، سول جىلى نە بولعانىن ايتۋ.
1. 1443+160=1603 (1603 جىلى ايعىرجار دەگەن جەردە ءبىرىنشى قازاق - بۇحار شايقاسى).
2. 1921 - 308= (1613 جىلى ەسىم حان قالىڭ قولمەن سامارقانعا باسىپ كىردى)
3. 1404+217= 1621(1620 - 1621 جىلدارى 4 - 5 - 6 قازاق – بۇحار سوعىسى بولدى).
4. XI+Vءى = (XVءىى ع قازاق حاندىعىندا ىشكى ساياسي ءومىر ءبىرشاما تۇراقتاندى، فەودالدىق تالاس – تارتىستار كەڭ ءورىس الدى).
5. 1333+295= (1628 جىلى ەسىم حان قايتىس بولادى).
2 - توپ: 3 - كەزەڭ:
1. 1332+281=1613 (1613 جىلى تۇرسىن حان تاشكەنتتى استاناسى ەتىپ جاريالايدى).
2. 1822 - 224= 1598 (1598 جىلى ەسىم حان تاققا وتىرادى).
3. 1219+408= 1627 (1627 جىلى ەڭ سوڭعى قاندى شايقاس بولادى).
4. ءىح+Vءىى=(XVءى ع قۋاتتى موعولستان مەملەكەتى ءبىرجولاتا ىدىراۋعا بەت الدى).
5. 921+690= (1611 جىلى بۇحار اسكەرىن يمامكۋلي حان باسقاردى).
جاڭا ساباق.
جاڭا ساباقتىڭ ماقساتى:
ەسىم حاننىڭ «ەسكى جولى» زاڭدار جيناعى تۋرالى مالىمەت بەرە وتىرىپ، ءۇي تاپسىرماسىن جاڭا ساباق پەن بايلانىستىرا ءبىلۋ، قازاق حاندىعىنىڭ سىرتقى ساياساتى تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ەسىم حانعا مىنەزدەمە.
ەسىم حاننىڭ ىشكى ساياساتى. تاۋەكەل حان قايتىس بولعان سوڭ، ءىنىسى ەسىم (1598 - 1628) مۇراگەرلىك جولمەن رەسمي تۇردە حان تاعىنا وتىردى. ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم حان تاعىنا لايىقتى تاجىريبەلى قولباسشى، بىلىكتى ساياساتشى تۇلعا بولاتىن. قازاقتىڭ حان تاعىنا وتىرعان سوڭ ەسىم حان بۇحار حانىمەن ءبىتىم شارتىن جاساسىپ، ورتا ازيا قالالارىمەن بەيبىت ەكونوميكالىق بايلانىس ورناتۋعا ۇمتىلدى. قازاق حاندىعىن ءبىر ورتالىققا باعىنعان مەملەكەت ەتىپ قۇرۋدى باستى ماقسات ەتتى. قازاق حاندىعىنىڭ اسكەري كۇش - قۋاتىن ارتتىرۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، سۇلتاندار مەن تورەلەرگە ەركىندىك، بيلىك بەردى.
قاسىم حاننان سوڭ قازاق مەملەكەتتىگىن جانداندىرا تۇسكەن حاقنازار حان مەن تاۋەكەل حاننىڭ قىزمەتى سىردىڭ ورتا اعىسىنداعى قالالارعا ءبىرجولا ورنىعۋ، جەتىسۋ مەن ىستىقكول وڭىرىنەن قازاقتار مەن قىرعىزداردى ىعىستىرۋ ماقساتىندا جاسالعان بىرىككەن موعول جانە شايبانيلىقتاردىڭ شابۋىلىنا قىرعىزدارمەن وداقتاسا تويتارىس بەرۋ، سونداي - اق بۇقار حاندىعىمەن ىشكى ساياسي ومىرىنە پارمەندى ارالاسىپ وتىرۋ ارقىلى ماۋرەنناحر ءوڭىرىن ءوز ىقپالىندا ۇستاۋ باعىتىندا ءجۇردى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
