InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماعجان جۇمابايەۆ «باتىر بايان»پوەماسىن تالداۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) ماعجان پوەمالارىنا تالداۋ جاساۋ، ادەبيەت تەورياسىمەن ۇشتاستىرۋ، پوەمانىڭ تاريحيلىعى، اقىننىڭ وبراز جاساۋداعى شەبەرلىگى.
ءا) وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، ءسوز استارىنا ءۇڭىلىپ ماعىنانى ءتۇسىندىرۋ، ءتۇيىندى وي ايتا بىلۋگە، وزىندىك پىكىر قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋ.
ب) تۋعان جەرگە دەگەن سەزىمدەرىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەلىنىڭ ادال ازاماتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ىسكەرلىك داعدىنى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، بەينەتاسپا، كەسپە قاعازدار.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭ
ءىى وتكەنگە شولۋ
ءىىى ءۇي جۇمىسى تۇيىندەمە ارقىلى تەكسەرۋ
سىزبا
ءىۇ جاڭا تاقىرىپ م. جۇمابايەۆ «باتىر بايان» پوەماسىن تالداۋ
«باتىر بايان» - اقىن شىعارمالارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ اسەرلى، اقىننىڭ عاجايىپ سۋرەتكەرلىك تالانتىن مەيلىنشە تانىتقان پوەما. اقىن پوەما جازۋداعى ماقساتىن بىلاي تۇسىندىرەدى:
جۇرەگىم، مەن زارلىمىن جارالىعا،
سۇم ءومىر اباقتى عوي سانالىعا.
قىزىل ءتىل قولىم ەمەس كىسەندەۋلى،
سوندىقتان جانىم كۇيىپ جانادى دا.
... ەرتەگى ۋاتپاي ما بالانى دا.
ءسوز سيقىرى عوي، جازباي ما جارانى دا.
ءيا، ءسوز قۇدىرەتىن تۇسىنگەن ادامعا اقىن مونولوگىنىڭ ايتارى مول. بۇل جولداردان زامان بەينەسى دە، اقىننىڭ اۋىر كۇرسىنىسى دە، ءسوز قۇدىرەتىن باعالاۋ دا كورىنىس تاپقان.
بۇل پوەما - ءورشىل رۋحتا جازىلعان پسيحولوگيالىق پوەما. باياننىڭ باتىرلىعى، ونىڭ ماحابباتى، ادامگەرشىلىگى، اشۋى قىزعانىشى، ىزا - كۇيىگى، وكىنىشى، قالماقتان كەك الۋى، اجالى شىعارمانىڭ ون بويىندا اقىننىڭ الماس تىلىمەن جارقىراي اشىلعان.

1 - تاپسىرما.
ءى ءتۇيىننىڭ توقسان ءتۇرلى شەشۋى بار،
ادەمى ەرتەگىدەي باياعىدا.
ادەمى وتكەندى ويلاپ اينىماسام،
سۇم ءومىر كۇشتى ۋىن ايادى ما؟
اقىننىڭ جانى نەگە جارالى؟ اقىن ءومىرى سول كەزدىڭ اۋر شىندىعىن پوەمانىڭ باسىنداعى اقىن مونولوگىن، ياعني ءوز كۇي – سەزىمىن تولعاۋدان كورىنە مە؟

ءىى ەرتەگى ۋاتپاي ما بالانى دا،
ءسوز سيقىر عوي، جازباي ما جارانى دا.
پوەمانىڭ قۇدىرەتتى تىلىنە كوڭىل اۋدار، ءسوز قۇدىرەتى تۋرالى ءوز پىكىرىڭ؟

ءىىى كوكشەنىڭ كوز جىبەرسەم الابىنا،
سارىارقا – سارى داريا قيىرى جوق.
كەز بولسىن قانداي قىران تالادى دا،
ىشىندە سارى داريا كوز توقتاتار.
كوكشەتاۋ - سارىارقانىڭ ارالى دا.
كۇنى كەشە بۇعى، مارالى قويشا ورگەن ولكە نەلىكتەن اساۋ، ەركە اڭدارىنان جۇرداي؟ جەل وتپەيتىن قىزىل اعاشى بۇگىندەر نەگە جاپ - جالاڭاش؟
ماعجان پوەمالارىندا كەيىپكەرلەرى تاريحي تۇلعا بولىپ كەلۋى جايدان جاي ەمەس. اقىن كەيىپكەرلەر ارقىلى قازاقتىڭ بار بولمىسىن اشا بىلگەن. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋ ءۇشىن تاعى ءبىر پوەماعا ويىسىپ كورەلىك.

2 - تاپسىرما
ءى. پوەمانىڭ كەيىپكەرلەرىنە تالداۋ
كۇندەردە سوناۋ قارا تاپسىرعان ەل،
تاعدىرىن ابىلايداي داناسىنا.
پوەمادان ابىلاي بەينەسىن اش.«ەجەلدەن ابىلايدا ەكى ءسوز جوق» دەگەن سيپات ابىلايدىڭ قانداي قاسيەتىنە بەرىلگەن باعا؟
ءىى. «جيىلدى وڭشەڭ نويان ىعاي - سىعاي». پوەمادا اقىن باتىرلار وبرازىنىڭ گالەرەياسىن جاساۋ ءۇشىن قانداي ءسوز قولدانىستارىن پايدالانعان؟
ءىىى. ناركەسكەن، ورتتەي ەسكەن، قايتپاس بولات،
بايانسىز قاناتىمدى قالاي جايام...
... ءبىرىن ايت، ءبارىن ايت تا - باتىر بايان،
تۋعاندا «الاشىم!» - دەپ ەڭىرەپ ەدى.
بايان وبرازى پوەمادا قالاي سومداعان؟ مىسالدارمەن دالەلدە.
پوەمانىڭ ءتىلى
ەپيتەتتەر
سۇم ءومىر، قۋ ءومىر، قىران كوز، تاس جۇرەك، بۇيرا سىپسىڭ قاراعاي، نايزا قيا، تولقىنى تۇڭعيىق جىر، سۇم ساداق
ت. ب
تەڭەۋلەر.
ەرتەگىدەي، مەككەدەي، اشۋى جاۋعان قارداي، جولبارىستاي، كوشكەن بۇلتتاي، قارا تاستاي، جىبەكتەي، وق جالىنداي، اش بورىدەي، سۋداي تاستى، اق سۇڭقارداي.
مەتافورالار:
ءومىر اباقتى، ءسوز سيقىر، سارىارقا - سارى داريا، بۋراباي – ارقا ارالى، ءتىلىڭ شايان، شاڭى - بۇلت، كوكجال قارت قىران.

بەكىتۋ.
ارقانىڭ سەلى، جەلى، ءشوبى،
ەرلەردى ۇمىتپاسا، ەل دە ۇمىتپاس وي تۇجىرىم جاساۋ.

نە كورسەم دە، الاش ءۇشىن كورگەنىم،
ماعان اتاق ۇلتىم ءۇشىن ولگەنىم - دەپ اقىن ايتپاقشى رۋحشىل الاش ۇلىندا وتتى جالىن ءار كەۋدەگە ساۋلە توگۋى ءتيىس.
باعالاۋ.
ۇيگە:
«باياننىڭ ىزدەرى ماڭگىلىك، حالىققا ساۋلە بوپ تارايدى» تاقىرىبىنا شىعارما جازۋ.