ماقال - ماتەل - ءسوز مايەگى
ماڭعىستاۋ وبلىسى،
ءتۇپقاراعان اۋدانى، اقشۇقىر اۋىلى
وتەگەنوۆا ايگەرىم جانالى قىزى
ماقال - ماتەل - ءسوز مايەگى
قازاقتا تەرەڭ ماعىنالى وي سالاتىن ماقال - ماتەل ءتۇرى سان الۋان جانە ولاردىڭ تاقىرىپتارى دا بىرىنە - ءبىر ۇقسامايدى. ەل ۇلگى تۇتاتىن اقىن - جازۋشىلاردىڭ شىعارعان اسىل دا استارلى ماعىناداعى ءتۇيىن سوزدەرى حالىقتىڭ وي ەلەگىنەن وتكىزىلىپ، ەش وزگەرىسسىز ۇمىتىلماي ساقتالىپ، اۋىزدان - اۋىزعا تارالعانى بىزگە ءمالىم. ولار ادامزات بالاسىنا ۇلكەن وي تۋدىرىپ، ناقىل دا اقىل ءسوز رەتىندە ۇلگى - ونەگەگە تولى بولعاندىقتان، قولدانۋ اياسى كەڭەيە تۇسكەن. ياعني، وسى تۇرعىسىنان ايتار بولساق، ماقال - ماتەلدىڭ بەرەر ءتالىم - تاربيەلىك ماڭىزى زور ەكەندىگىن ايقىندايدى. ماقال - توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ءبىلدىرىپ، بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم جاسايدى. ال، ماتەل - وي پىكىردى بەينەلى ءارى تۇسپالداپ، يشارا تۇرىندە جەتكىزەدى. دەمەك، ماقال - ماتەل - ءسوز ۇيىتقىسى بولا وتىرىپ، جاقسىلىق، جاماندىق، دوستىق، قاستىق، ونەر - ءبىلىم، ت. س. س. تاقىرىپتارعا قۇرىلادى. سولاردىڭ بىرىنە توقتالار بولسام، «دوسى كوپتى جاۋ المايدى، اقىلى كوپتى داۋ المايدى»- دەگەن حالىق دانالىعىندا دوستىق، قاستىق تۋراسىندا، ال ايتىلار وي - يا دوسىڭنىڭ سانسىز كوپتىگىن، يا بولماسا، ءبىلىمىڭنىڭ تولىققاندى جەتكىلىكتى بولىپ عانا قويماي، قانداي قامال بولسا دا بۇزۋعا قاۋھارى جەتەتىندىگىن كورسەتەدى. ياعني، مۇندا - بىرلىك تە بولىپ، اقىلدى بولۋعا تاربيەلەيدى. ال، «ونەرلى ورگە جۇزەدى، ونەرلىگە ءولىم جوق» - دەگەن وسى ءبىر ناقىل ءسوزدىڭ ماعىناسى - ونەرلى ادام كوپتەگەن بيىك شىڭداردان كورىنىپ، ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەتىنىن، ياعني قابىلەت - ىسىنەن ءوز كۇنىڭدى كورە الاتىندىعىن ايقىن توپشىلايدى. ايتپاق ويى، ونەرلى، ەڭبەكقور بولىپ تالاپتانۋ قاجەت ەكەندىگىن العا تارتادى.
«اعايىننىڭ ءقادىرىن جالالى بولعاندا بىلەرسىڭ،
اتا - انانىڭ ءقادىرىن بالالى بولعاندا، بىلەرسىڭ»- دەگەن ماقال ءمانىسى، اتا - انا ءقادىرىن ءوزى بالالى - شاعالى بولعاندا بىلەتىنىن ايتادى. مۇنداعى وي - سارىنى – اعايىنمەن اراز بولماي، تاتۋ، ىنتىماقتا بولىپ، اكە - شەشەنى سىيلاپ، قۇرمەتتەۋ قاجەتتىگىن مەڭزەيدى. سونداي - اق، «جاسىڭدا جالىقپاساڭ، قارتايعاندا تورىقپايسىڭ»- مۇندا ءدال، ناقتى ويمەن جەتكىزىلگەن. ءتىپتى، بۇل ءتۇيىن ءسوز «كوندىكپەسەڭ بەينەتكە، قولىڭ جەتپەس زەينەتكە»- دەگەن ماقال ماعىناسىمەن پارا - پار ءارى دالەلى ىسپەتتەس دەسەم، ارتىق ايتقاندىق بولماس.
سونىمەن، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، ماقال - ماتەل - تەرەڭ ويلاۋدى قاجەت ەتەتىن، ءقادىر - قاسيەتى جويىلماعان، تۇجىرىم - تۇيىندەگى ءسوز مايەگى، اسىل مۇرا.
ءتۇپقاراعان اۋدانى، اقشۇقىر اۋىلى
وتەگەنوۆا ايگەرىم جانالى قىزى
ماقال - ماتەل - ءسوز مايەگى
قازاقتا تەرەڭ ماعىنالى وي سالاتىن ماقال - ماتەل ءتۇرى سان الۋان جانە ولاردىڭ تاقىرىپتارى دا بىرىنە - ءبىر ۇقسامايدى. ەل ۇلگى تۇتاتىن اقىن - جازۋشىلاردىڭ شىعارعان اسىل دا استارلى ماعىناداعى ءتۇيىن سوزدەرى حالىقتىڭ وي ەلەگىنەن وتكىزىلىپ، ەش وزگەرىسسىز ۇمىتىلماي ساقتالىپ، اۋىزدان - اۋىزعا تارالعانى بىزگە ءمالىم. ولار ادامزات بالاسىنا ۇلكەن وي تۋدىرىپ، ناقىل دا اقىل ءسوز رەتىندە ۇلگى - ونەگەگە تولى بولعاندىقتان، قولدانۋ اياسى كەڭەيە تۇسكەن. ياعني، وسى تۇرعىسىنان ايتار بولساق، ماقال - ماتەلدىڭ بەرەر ءتالىم - تاربيەلىك ماڭىزى زور ەكەندىگىن ايقىندايدى. ماقال - توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ءبىلدىرىپ، بەلگىلى ءبىر تۇجىرىم جاسايدى. ال، ماتەل - وي پىكىردى بەينەلى ءارى تۇسپالداپ، يشارا تۇرىندە جەتكىزەدى. دەمەك، ماقال - ماتەل - ءسوز ۇيىتقىسى بولا وتىرىپ، جاقسىلىق، جاماندىق، دوستىق، قاستىق، ونەر - ءبىلىم، ت. س. س. تاقىرىپتارعا قۇرىلادى. سولاردىڭ بىرىنە توقتالار بولسام، «دوسى كوپتى جاۋ المايدى، اقىلى كوپتى داۋ المايدى»- دەگەن حالىق دانالىعىندا دوستىق، قاستىق تۋراسىندا، ال ايتىلار وي - يا دوسىڭنىڭ سانسىز كوپتىگىن، يا بولماسا، ءبىلىمىڭنىڭ تولىققاندى جەتكىلىكتى بولىپ عانا قويماي، قانداي قامال بولسا دا بۇزۋعا قاۋھارى جەتەتىندىگىن كورسەتەدى. ياعني، مۇندا - بىرلىك تە بولىپ، اقىلدى بولۋعا تاربيەلەيدى. ال، «ونەرلى ورگە جۇزەدى، ونەرلىگە ءولىم جوق» - دەگەن وسى ءبىر ناقىل ءسوزدىڭ ماعىناسى - ونەرلى ادام كوپتەگەن بيىك شىڭداردان كورىنىپ، ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەتىنىن، ياعني قابىلەت - ىسىنەن ءوز كۇنىڭدى كورە الاتىندىعىن ايقىن توپشىلايدى. ايتپاق ويى، ونەرلى، ەڭبەكقور بولىپ تالاپتانۋ قاجەت ەكەندىگىن العا تارتادى.
«اعايىننىڭ ءقادىرىن جالالى بولعاندا بىلەرسىڭ،
اتا - انانىڭ ءقادىرىن بالالى بولعاندا، بىلەرسىڭ»- دەگەن ماقال ءمانىسى، اتا - انا ءقادىرىن ءوزى بالالى - شاعالى بولعاندا بىلەتىنىن ايتادى. مۇنداعى وي - سارىنى – اعايىنمەن اراز بولماي، تاتۋ، ىنتىماقتا بولىپ، اكە - شەشەنى سىيلاپ، قۇرمەتتەۋ قاجەتتىگىن مەڭزەيدى. سونداي - اق، «جاسىڭدا جالىقپاساڭ، قارتايعاندا تورىقپايسىڭ»- مۇندا ءدال، ناقتى ويمەن جەتكىزىلگەن. ءتىپتى، بۇل ءتۇيىن ءسوز «كوندىكپەسەڭ بەينەتكە، قولىڭ جەتپەس زەينەتكە»- دەگەن ماقال ماعىناسىمەن پارا - پار ءارى دالەلى ىسپەتتەس دەسەم، ارتىق ايتقاندىق بولماس.
سونىمەن، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، ماقال - ماتەل - تەرەڭ ويلاۋدى قاجەت ەتەتىن، ءقادىر - قاسيەتى جويىلماعان، تۇجىرىم - تۇيىندەگى ءسوز مايەگى، اسىل مۇرا.
You Might Also Like
