ماتەماتيكانىڭ قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىندە قولدانىلۋى
ماتەماتيكانىڭ قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىندە قولدانىلۋى.
گيپوتەزا: جاراتىلىستانۋ پاندەرىنىڭ ەلەمەنتتەرى - قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى مەن مادەنيەتىندە بىرگە دامىعان ءىلىم.
وزەكتىلىگى: قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتىندە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ساۋلەت ونەرىنە جاراتىلىستانۋ (ماتەماتيكا، فيزيكا) پاندەرىنىڭ قولدانىلۋ دانالىعى.
ماقساتتارى:
1. قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىمەن تانىسىپ، ماتەماتيكانىڭ قولدانىلۋىنا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ
2. اتا - بابامىزدىڭ قولدانعان بۇيىمدارىنىڭ جاراتىلىستاعى بەلگىلى ءبىر جۇيەلىگى مەن زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ
زەرتتەۋ ادىستەرى:
1. جاركەنت قالاسىنداعى ءۋاليباي مەشىتىندەگى ساقتالىپ كەلە جاتقان بۇيىمداردى سۋرەتتەپ، زەرتتەۋ
2. اۋداندىق جانە مەكتەپ كىتاپحانالارىنان كىتاپتار الىپ، مالىمەتتەر جازۋ
زەرتتەۋ ءبولىمى: ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ قازاق حالقىنىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىندەگى جوعارعى ورنى زەرتتەلدى.
قورىتىندىلار: ۇلتتىق تۇرمىستىڭ بۇيىمدار جاسالۋى مەن بالا تاربيەسىنە ماتەماتيكا كەڭىنەن قولدانىلعانىن، قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتى قازىرگى ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا ۇلەسى كوپ ەكەنىن كورسەتتىك. قورىتا كەلگەندە ءبىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان تىلسىم دۇنيە قۇپيا كۇشتەرگە تولى، ول بەلگىلى ءبىر زاڭدىلىققا باعىنادى. ونى زەرتتەپ، اشۋ ۇرپاق مىندەتى.
جۇمىستىڭ مازمۇنى
كىرىسپە ءبولىمى
I تاراۋ
1. جۇمىستىڭ ماقساتى مەن مىندەتى
2. زەرتتەۋ جاڭالىعى
II تاراۋ
1. قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىندە ماتەماتيكانى قولدانۋ
2. ۇلتتىق تۇرمىستىق بۇيىمدار جاسالۋى، بالا تاربيەسىنە ماتەماتيكا كەڭىنەن قولدانىلۋى
جۇمىستىڭ ماقساتى
قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتىندە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ساۋلەت ونەرىنە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ قولدانىلۋ دانالىعى.
جۇمىستىڭ مىندەتتەرى:
1. قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىمەن تانىسىپ، ماتەماتيكانىڭ قولدانىلۋىنا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ
2. اتا - بابامىزدىڭ قولدانعان بۇيىمدارىنىڭ جاراتىلىستاعى بەلگىلى ءبىر جۇيەلىگى مەن زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ.
بىزگە كەلىپ جەتكەن سالت - ءداستۇر مەن ادەت - عۇرىپتاردىڭ، مادەني مۇرالاردىڭ وزىنەن قازاق حالقىنىڭ اسقان دانالىعىن كورۋگە بولادى. قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسىنىڭ مولدىعى كىمدى بولسا دا تاڭ قالدىرعانداي. سول مول مۇرانىڭ كەي بىرەۋلەرىندە جاراتىلىستانۋ ەلەمەنتتەرىنىڭ قولدانىلۋىنا توقتالىپ وتەيىك. قانداي دا ءبىر قۇبىلىستى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ادام عىلىمدى مەڭگەرۋ كەرەك. تابيعاتتاعى كەز - كەلگەن قۇبىلىستى قاراستىرعاندا ونى ناقتى ءبىر بەينەگە كەلتىرەدى. نارسەنىڭ تابيعي - فيزيكالىق كەسكىنىن گەومەتريالىق دەنەلەر ارقىلى بەينەلەيدى. قانداي نارسە بولسا دا بۇيىم نەمەسە قۇبىلىس عارىشتاعى الىپ نىساندار، ياعني كوزگە كورىنبەيتىن ۇساق بولشەكتەر ءبارى بەلگىلى ءبىر گەومەتريالىق پىشىنمەن سيپاتتالادى.
شارۋاشىلىق ەسەبىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قاراپايىم ەسەپتىڭ بىلىمدەر نەگىزىن ءبىلۋ قاجەت ەكەندىگى بەلگىلى. بەس ساۋساقتىڭ ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋلەرگە پايدالانۋدىڭ بىرنەشە ءادىسى بار. مىسالى، ءار ساۋساقتى بۇگىپ ساناۋ نەمەسە جۇمىلعان ساۋساقتاردى جازىپ ساناۋ. ەندى ءبىر ءتۇرى ءتورت ساۋساقتاعى بۋىندار سانى ون ەكى. سوندىقتان ساناۋدىڭ بۇل ءتۇرى قايىرۋ - مۇشەل ەسەبىنە، اي رەتىندە ساناۋعا، ءبىر تاۋلىكتەگى ساعات سانىن ەسەپتەۋگە وتە ىڭعايلى. ءار ساۋساقتاعى بۋىن سانى ۇشتەن، ولاي بولسا ءتورت ساۋساق جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنە سايكەس كەلەدى.
سۇق ساۋساق – ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر – كوكتەم
ورتان ساۋساق – ماۋسىم، شىلدە، تامىز – جاز
اتى جوق قول – قىركۇيەك، قازان، قاراشا – كۇز
شىناشاق – جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان – قىس.
گيپوتەزا: جاراتىلىستانۋ پاندەرىنىڭ ەلەمەنتتەرى - قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى مەن مادەنيەتىندە بىرگە دامىعان ءىلىم.
وزەكتىلىگى: قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتىندە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ساۋلەت ونەرىنە جاراتىلىستانۋ (ماتەماتيكا، فيزيكا) پاندەرىنىڭ قولدانىلۋ دانالىعى.
ماقساتتارى:
1. قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىمەن تانىسىپ، ماتەماتيكانىڭ قولدانىلۋىنا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ
2. اتا - بابامىزدىڭ قولدانعان بۇيىمدارىنىڭ جاراتىلىستاعى بەلگىلى ءبىر جۇيەلىگى مەن زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ
زەرتتەۋ ادىستەرى:
1. جاركەنت قالاسىنداعى ءۋاليباي مەشىتىندەگى ساقتالىپ كەلە جاتقان بۇيىمداردى سۋرەتتەپ، زەرتتەۋ
2. اۋداندىق جانە مەكتەپ كىتاپحانالارىنان كىتاپتار الىپ، مالىمەتتەر جازۋ
زەرتتەۋ ءبولىمى: ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ قازاق حالقىنىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىندەگى جوعارعى ورنى زەرتتەلدى.
قورىتىندىلار: ۇلتتىق تۇرمىستىڭ بۇيىمدار جاسالۋى مەن بالا تاربيەسىنە ماتەماتيكا كەڭىنەن قولدانىلعانىن، قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتى قازىرگى ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا ۇلەسى كوپ ەكەنىن كورسەتتىك. قورىتا كەلگەندە ءبىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان تىلسىم دۇنيە قۇپيا كۇشتەرگە تولى، ول بەلگىلى ءبىر زاڭدىلىققا باعىنادى. ونى زەرتتەپ، اشۋ ۇرپاق مىندەتى.
جۇمىستىڭ مازمۇنى
كىرىسپە ءبولىمى
I تاراۋ
1. جۇمىستىڭ ماقساتى مەن مىندەتى
2. زەرتتەۋ جاڭالىعى
II تاراۋ
1. قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىندە ماتەماتيكانى قولدانۋ
2. ۇلتتىق تۇرمىستىق بۇيىمدار جاسالۋى، بالا تاربيەسىنە ماتەماتيكا كەڭىنەن قولدانىلۋى
جۇمىستىڭ ماقساتى
قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسى، مادەنيەتىندە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ساۋلەت ونەرىنە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ قولدانىلۋ دانالىعى.
جۇمىستىڭ مىندەتتەرى:
1. قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرىمەن تانىسىپ، ماتەماتيكانىڭ قولدانىلۋىنا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ
2. اتا - بابامىزدىڭ قولدانعان بۇيىمدارىنىڭ جاراتىلىستاعى بەلگىلى ءبىر جۇيەلىگى مەن زاڭدىلىقتارىن زەرتتەۋ.
بىزگە كەلىپ جەتكەن سالت - ءداستۇر مەن ادەت - عۇرىپتاردىڭ، مادەني مۇرالاردىڭ وزىنەن قازاق حالقىنىڭ اسقان دانالىعىن كورۋگە بولادى. قازاق حالقىنىڭ تانىمدىق مۇراسىنىڭ مولدىعى كىمدى بولسا دا تاڭ قالدىرعانداي. سول مول مۇرانىڭ كەي بىرەۋلەرىندە جاراتىلىستانۋ ەلەمەنتتەرىنىڭ قولدانىلۋىنا توقتالىپ وتەيىك. قانداي دا ءبىر قۇبىلىستى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ادام عىلىمدى مەڭگەرۋ كەرەك. تابيعاتتاعى كەز - كەلگەن قۇبىلىستى قاراستىرعاندا ونى ناقتى ءبىر بەينەگە كەلتىرەدى. نارسەنىڭ تابيعي - فيزيكالىق كەسكىنىن گەومەتريالىق دەنەلەر ارقىلى بەينەلەيدى. قانداي نارسە بولسا دا بۇيىم نەمەسە قۇبىلىس عارىشتاعى الىپ نىساندار، ياعني كوزگە كورىنبەيتىن ۇساق بولشەكتەر ءبارى بەلگىلى ءبىر گەومەتريالىق پىشىنمەن سيپاتتالادى.
شارۋاشىلىق ەسەبىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قاراپايىم ەسەپتىڭ بىلىمدەر نەگىزىن ءبىلۋ قاجەت ەكەندىگى بەلگىلى. بەس ساۋساقتىڭ ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋلەرگە پايدالانۋدىڭ بىرنەشە ءادىسى بار. مىسالى، ءار ساۋساقتى بۇگىپ ساناۋ نەمەسە جۇمىلعان ساۋساقتاردى جازىپ ساناۋ. ەندى ءبىر ءتۇرى ءتورت ساۋساقتاعى بۋىندار سانى ون ەكى. سوندىقتان ساناۋدىڭ بۇل ءتۇرى قايىرۋ - مۇشەل ەسەبىنە، اي رەتىندە ساناۋعا، ءبىر تاۋلىكتەگى ساعات سانىن ەسەپتەۋگە وتە ىڭعايلى. ءار ساۋساقتاعى بۋىن سانى ۇشتەن، ولاي بولسا ءتورت ساۋساق جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنە سايكەس كەلەدى.
سۇق ساۋساق – ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر – كوكتەم
ورتان ساۋساق – ماۋسىم، شىلدە، تامىز – جاز
اتى جوق قول – قىركۇيەك، قازان، قاراشا – كۇز
شىناشاق – جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان – قىس.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
