ءماتىندى گرافيكالىق بەينەلەۋ تاسىلدەرى
شىعىس قازاقستان وبلىسى، بورودۋليحا اۋدانى
«زۋباير ورتا مەكتەبى» كمم تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
كيزاتايەۆا گۋلنۋر نۋربەكوۆنا
ءماتىندى گرافيكالىق بەينەلەۋ تاسىلدەرى
كىرىسپە:
قوعامدىق - گۋمانيتارلىق پاندەردى وقىپ ۇيرەنۋ - وقۋشىلاردى دەربەس زەرتتەۋ قىزمەتىنە تالاپتاندىراتىن، ولاردىڭ ءوز تۇجىرىمدارى مەن پايىمداۋلارىن تالداۋعا ىنتالاندىراتىن، ءوز ويىن ءبىلدىرۋ قابىلەتىن دامىتاتىن بەلسەندى پروسەسس. ادامداردىڭ بۇرىنعى ۇرپاقتارى جيناقتاعان تاجىريبەسىن پايدالانۋ تاريحتىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك مىندەتى بولىپ تابىلادى. دۇنيەمەن قارىم - قاتىناستا جيناقتالعان ءبىلىم تاجىريبەدە شىعارماشىلىق تۇرعىدا جۇزەگە اسىرىلادى. تاريحي ءبىلىمنىڭ مازمۇنىندا جەرگىلىكتى، ۇلتتىق، ورتاازيالىق جانە الەمدىك تاريحتىڭ ەلەمەنتتەرى ۇيلەسىم تابۋى قاجەت. وسى ەلەمەنتتەردىڭ دۇرىس سايكەس كەلۋىنە قول جەتكىزۋ نەگىزگى مىندەت بولىپ تابىلادى. تاريحقا تاريحي جانە لوگيكالىق تالداۋ ەلەمەنتتەرىن ۇيلەستىرەتىن ەرەكشە تانىم ءتان. ءمۇعالىم دۇنيەتانۋ ماتەريالىنا، قوعامنىڭ دامۋ تەورياسىنا قاتىستى كوزقاراس الۋاندىلىعىن بەينەلەيتىن ماتەريالدارعا:
- عالىمدار ەڭبەگىنىڭ ناتيجەلەرىن سيپاتتاۋعا؛
- زەرتتەلەتىن نىسانداردىڭ قاسيەتتەرىن اشۋعا؛
- ءار ءتۇرلى مودەلدەردى، ۇعىمدار مەن تەوريالاردى پايدالانۋعا؛
- ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى بەينەلەۋگە؛
- تەوريالاردىڭ، مودەلدەردىڭ، زاڭداردىڭ قولدانۋ شەڭبەرىن تۇسىندىرۋگە كوڭىل اۋدارۋ قاجەت.
وقىتۋ وقۋشىنىڭ شىنايى ءومىردى تۇسىنۋىنە كومەك بەرەتىن قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرىلادى. بۇنداي زاماناۋي كوزقاراس. قازىرگى ۋاقىتتا زامان تالابىنا ساي وزدىگىنەن ءبىلىم الا الاتىن جانە ءوز ءبىلىمىن ومىردە قولدانا الاتىن ازامات تاربيەلەۋ نەگىزگى مىندەت رەتىندە قويىلىپ وتىر.
تاريح ساباعىنىڭ نەگىزگى اقپاراتتىق كوزى - ءماتىن. وقۋلىق ءماتىنى بولىن، حرەستوماتيادان ءۇزىندى بولسىن - وقۋشىنىڭ تالداۋىن قاجەت ەتەدى. وقۋشىلاردىڭ قابىلداۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى كەيبىر وقۋشىلاردا ەستۋ ارقىلى قابىلداۋ دامىسا، كەي وقۋشىلاردا بەينەلى جادى ورىن العانى بەلگىلى. وقۋشىلاردىڭ وسىنداي جادى ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى، ءوزىمنىڭ جۇمىسىمدا بەينەلى جادىسى دامىعان وقۋشىلارمەن جۇمىس جاساۋعا بەيىمدەلگەن گرافيكالىق وقىتۋ تاسىلدەرىنە توقتالعىم كەلەدى.
نەگىزگى ءبولىم.
قازىرگى ۋاقىتتا ءبىلىم سالاسىنا قويىلاتىن جوعارى تالاپتار ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەرمەن تولىقتىرىلۋىن قاجەت ەتىپ وتىر. سولاردىڭ ءبىرى – سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىنىڭ ادىستەرى. كوپتەگەن وقۋشىلار ءۇشىن ولاردىڭ اقپاراتتى قابىلداۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ءماتىندى گرافيكالىق تۇردە بەينەلەۋ وتە قاجەت.
ولاردىڭ اراسىنداعى ەڭ تانىمالى - كلاستەر.
كلاستەر - ( اعىلش.. cluster – ءۇزىم) بەلگىلى ءبىر ماتىنگە بايلانىستى تۋىندايتىن ويلاۋ ۇردىستەرىن كورنەكى تۇردە بەينەلەيتىن ءتاسىل. كلاستەر قۇرۋ ارەكەتتەرىنىڭ قاتارى قاراپايىم جانە لوگيكالىق:
1. تازا بەتتىڭ (سىنىپ تاقتاسىنىڭ) ورتاسىنا ءماتىننىڭ «جۇرەگى» بولىپ تابىلاتىن كىلتتى ءسوز نەمەسە تەزيستى جازامىز.
2. جان - جاعىنان تاقىرىپتى بىلدىرەتىن يدەيالار، فاكتىلەر مەن سويلەمدەردى جازامىز.
«زۋباير ورتا مەكتەبى» كمم تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
كيزاتايەۆا گۋلنۋر نۋربەكوۆنا
ءماتىندى گرافيكالىق بەينەلەۋ تاسىلدەرى
كىرىسپە:
قوعامدىق - گۋمانيتارلىق پاندەردى وقىپ ۇيرەنۋ - وقۋشىلاردى دەربەس زەرتتەۋ قىزمەتىنە تالاپتاندىراتىن، ولاردىڭ ءوز تۇجىرىمدارى مەن پايىمداۋلارىن تالداۋعا ىنتالاندىراتىن، ءوز ويىن ءبىلدىرۋ قابىلەتىن دامىتاتىن بەلسەندى پروسەسس. ادامداردىڭ بۇرىنعى ۇرپاقتارى جيناقتاعان تاجىريبەسىن پايدالانۋ تاريحتىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك مىندەتى بولىپ تابىلادى. دۇنيەمەن قارىم - قاتىناستا جيناقتالعان ءبىلىم تاجىريبەدە شىعارماشىلىق تۇرعىدا جۇزەگە اسىرىلادى. تاريحي ءبىلىمنىڭ مازمۇنىندا جەرگىلىكتى، ۇلتتىق، ورتاازيالىق جانە الەمدىك تاريحتىڭ ەلەمەنتتەرى ۇيلەسىم تابۋى قاجەت. وسى ەلەمەنتتەردىڭ دۇرىس سايكەس كەلۋىنە قول جەتكىزۋ نەگىزگى مىندەت بولىپ تابىلادى. تاريحقا تاريحي جانە لوگيكالىق تالداۋ ەلەمەنتتەرىن ۇيلەستىرەتىن ەرەكشە تانىم ءتان. ءمۇعالىم دۇنيەتانۋ ماتەريالىنا، قوعامنىڭ دامۋ تەورياسىنا قاتىستى كوزقاراس الۋاندىلىعىن بەينەلەيتىن ماتەريالدارعا:
- عالىمدار ەڭبەگىنىڭ ناتيجەلەرىن سيپاتتاۋعا؛
- زەرتتەلەتىن نىسانداردىڭ قاسيەتتەرىن اشۋعا؛
- ءار ءتۇرلى مودەلدەردى، ۇعىمدار مەن تەوريالاردى پايدالانۋعا؛
- ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى بەينەلەۋگە؛
- تەوريالاردىڭ، مودەلدەردىڭ، زاڭداردىڭ قولدانۋ شەڭبەرىن تۇسىندىرۋگە كوڭىل اۋدارۋ قاجەت.
وقىتۋ وقۋشىنىڭ شىنايى ءومىردى تۇسىنۋىنە كومەك بەرەتىن قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرىلادى. بۇنداي زاماناۋي كوزقاراس. قازىرگى ۋاقىتتا زامان تالابىنا ساي وزدىگىنەن ءبىلىم الا الاتىن جانە ءوز ءبىلىمىن ومىردە قولدانا الاتىن ازامات تاربيەلەۋ نەگىزگى مىندەت رەتىندە قويىلىپ وتىر.
تاريح ساباعىنىڭ نەگىزگى اقپاراتتىق كوزى - ءماتىن. وقۋلىق ءماتىنى بولىن، حرەستوماتيادان ءۇزىندى بولسىن - وقۋشىنىڭ تالداۋىن قاجەت ەتەدى. وقۋشىلاردىڭ قابىلداۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى كەيبىر وقۋشىلاردا ەستۋ ارقىلى قابىلداۋ دامىسا، كەي وقۋشىلاردا بەينەلى جادى ورىن العانى بەلگىلى. وقۋشىلاردىڭ وسىنداي جادى ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى، ءوزىمنىڭ جۇمىسىمدا بەينەلى جادىسى دامىعان وقۋشىلارمەن جۇمىس جاساۋعا بەيىمدەلگەن گرافيكالىق وقىتۋ تاسىلدەرىنە توقتالعىم كەلەدى.
نەگىزگى ءبولىم.
قازىرگى ۋاقىتتا ءبىلىم سالاسىنا قويىلاتىن جوعارى تالاپتار ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەرمەن تولىقتىرىلۋىن قاجەت ەتىپ وتىر. سولاردىڭ ءبىرى – سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسىنىڭ ادىستەرى. كوپتەگەن وقۋشىلار ءۇشىن ولاردىڭ اقپاراتتى قابىلداۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ءماتىندى گرافيكالىق تۇردە بەينەلەۋ وتە قاجەت.
ولاردىڭ اراسىنداعى ەڭ تانىمالى - كلاستەر.
كلاستەر - ( اعىلش.. cluster – ءۇزىم) بەلگىلى ءبىر ماتىنگە بايلانىستى تۋىندايتىن ويلاۋ ۇردىستەرىن كورنەكى تۇردە بەينەلەيتىن ءتاسىل. كلاستەر قۇرۋ ارەكەتتەرىنىڭ قاتارى قاراپايىم جانە لوگيكالىق:
1. تازا بەتتىڭ (سىنىپ تاقتاسىنىڭ) ورتاسىنا ءماتىننىڭ «جۇرەگى» بولىپ تابىلاتىن كىلتتى ءسوز نەمەسە تەزيستى جازامىز.
2. جان - جاعىنان تاقىرىپتى بىلدىرەتىن يدەيالار، فاكتىلەر مەن سويلەمدەردى جازامىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ۇساق جانرلاردىڭ ءبىرى – جۇمباقتىڭ بالا دامۋىنا تيگىزەر ماڭىزى.
