مەكتەپالدى دايارلىق توپتارىندا تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋعا ارنالعان ترەنينگ-جاتتىعۋلار
«سۋرەتتىڭ جۇبىن تاپ» ويىنى.
ماقساتى: بالانىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋىن جانە ءتىلىن دامىتۋ
قاجەتتى قۇرالدار: ماگنيتتىك تاقتا، ماگنيتتەر، 12 جۇپ سۋرەتتەر: فاسول – گوروح، انار - الما، شاينەك - كەسە، قوراز - اتەش، اققۋ – شاعالا، شەگىرتكە – قۇمىرسقا، كۇرەك – تىرنا، قىزعالداق – راۋشان، ەشكى – قوي، قاسقىر – ايۋ، كارتوپ – ءسابىز، كىتاپ – داپتەر.
ويىن ءوتىلۋ بارىسى:
پسيحولوگ ماگنيتتىك تاقتاعا ويىننىڭ سۋرەتتەرىن ىلەدى. سۋرەتتەردىڭ ورنالاسۋى: جوعارعى قاتارىنا – فاسول، الما، شاينەك، قوراز، اققۋ، قۇمىرسقا، كۇرەك، قىزعالداق، ەشكى، قاسقىر، كىتاپ، ءسابىزدىڭ سۋرەتتەرىن قويادى. تومەنگى جاعىنا – گوروح، انار، كەسە، اتەش، شاعالا، شەگىرتكە، تىرنا، راۋشان، قوي، كارتوپ، داپتەردىڭ سۋرەتتەرىن قويادى.
بالالارعا جوعارعى قاتاردان سۋرەت تاڭداپ تومەنگى قاتاردان سول سۋرەتتىڭ جۇبىن تاۋىپ توپتاستىرۋ كەرەك ەكەنىڭ تۇسىندىرەدى. بالالار كەزەكپەن جۇپتارىن تاۋىپ جانە نەلىكتەن ولاي ويلايتىنىڭ ايتادى. مىسالى: فاسول سۋرەتىنە مەن گوروحتىڭ سۋرەتىن جۇپ قىلىپ توپتاستىردىم. سەبەبى ەكەۋىدە اسقا جاتادى.
پسيحولوگ نەگىزگى دۇرىس جاۋاپتى العانان سوڭ، سۋرەتتىڭ ورنىڭ اۋىستىرىپ جۇبتارىن ءبىرىنىڭ استىنا ءبىرىن قويىپ وتىرادى. سودان سوڭ بالالاردان قالعان سۋرەتتەردىڭ جۇبتارى قانداي بولعانىن ەسكە تۇسىرۋلەرىن سۇرايدى.
«تۇلكىنىڭ بالالارى مەن بۇركىت»
ماقساتى: زەيىنىڭ، ەرىك جىگەرىن دامىتۋ.
ويىن بارىسى
بالالار 1،2 ساناۋ ارقىلى نەمەسە ءوز ەرىكتەرىمەن تۇلكىلەر جانە بۇركىتتەر بولىپ ەكىگە بولىنەدى. بۇركىتتەر تۇلكىلەردى اڭدىپ ءبىر جەردە جينالىپ وتىرادى. تۇلكىلەردىڭ ىشىنەن بىرەۋى تۇلكى بولىپ قالعاندارى تۇلكىنىڭ بالالارى بولادى. تۇلكى ورتاعا تۇرىپ قاندايدا ءبىر قيمىلدار جاساپ، ونى ءارتۇرلى قىلىپ وزگەرتىپ جاساي بەرەدى. تۇلكىنىڭ بالالارى اناسىنىڭ جاساعاندارىن قالماي قايتالاپ جاساپ وتىرۋى كەرەك. كىم قيمىلداردى جاساۋعا ۇلگىرمەي نەمەسە جاساي الماسا سونى بۇركىتتەر الىپ كەتەدى. اناسىمەن قالعان تۇلكى بالاسا جەڭىمپاز بولىپ سانالادى. ويىن جۇرگىزۋشىلەرى اۋىستىرىلىپ 2-3 رەت قايتالانادى.
ەسكەرتۋ. ويىندى كوڭىلدى اۋەن قوسىپ ويناعان جاقسى.
«كوكونىستەر» ويىنى.
ماقساتى: بالانىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، زەيىنىڭ دامىتۋ، ءوزارا كەلىسىمگە كەلۋگە تاربيەلەۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: كوكونىستەردىڭ سۋرەتى بالا سانىنا قاراي.
ويىننىڭ ءوتىلۋ بارىسى:
پسيحولوگ ءاربىر بالاعا كوكونىستىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن كارتوچكالاردى تاراتادى. بالالار شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى دا، ءارقايسىسى قولدارىنداعى قانداي كوكونىس ەكەنىن ايتادى. سودان سوڭ پسيحولوگ شەڭبەر ىشىنە كىرىپ قاندايدا ءبىر كوكونىستىڭ اتاۋىن اتايدى. اتالعان كوكونىستىڭ سۋرەتى بار بالا شەڭبەر بويىمەن اينالا قاشادى، ال جۇرگىزۋشى بالانى قۋا جوڭەلەدى. ويىنشى ۇستالاپ قالماۋى ءۇشىن بالالاردىڭ قولىنداعى قاندايدا ءبىر كوكونىستىڭ اتاۋىن اتاۋى قاجەت. سول كەزدە كىمنىڭ قولىنداعى كوكونىستىڭ اتاۋى اتالسا سول ورتاعا شىعىپ، قاشا جوڭەلەدى. ال، 1 ويىنشى كوكونىستىڭ اتاۋىن اتاعان بويدا ورنىنا تۇرادى. جۇرگىزۋشى ۇستاپ الام دەگەنشە كەلەسى كوكونىستىڭ اتى اتالادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
ەسكەرتۋ: العاشقى ويىن كەزىندە پسيحولوگ جۇرگىزۋشى ورنىنا وينايدى، كەيىنەن جۇرگىزۋشىنى بالالار اراسىنان تاڭدايدى.
«سۋرەتتى ەسىڭە ساقتا» ويىنى.
ماقساتى: كورۋ ەسىن جانە زەيىنىڭ دامىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: ويىن كارتوچكالارى بالا سانىنا قاراي.
ويىننىڭ ءوتىلۋى بارىسى:
پسيحولوگ ءار بالاعا ويىنعا ارانالعان كارتوچكالاردى تاراتادى جانە زەيىن قويىپ نازارلارىن اۋدارۋىن سۇرايدى. 10 سەك. سوڭ كارتوچكانى اۋدارىپ «سۋرەتتە نە ورنالاسقان» دەپ سۇرايدى. بالالار كەزەكپەن جاۋاپ بەرىپ وتىرادى. كەيىن كارتوچكالاردى اۋىستىرادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
ەسكەرتۋ: دۇرىس جاۋاپقا بالالارعا جۇلدىزشا نەمەسە فيشكا بەرىپ وتىرادى. وسىلاي جەڭىمپاز انىقتالادى.
«ۇقساس سوزدەر» ويىنى
ماقساتى: سينونيمدەردى انىقتاۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
بارىسى: پسيحولوگ ويىن ەرەجەسىمەن تانىستىرادى. «بالالار بۇل ويىندا مەن اتاعان سوزگە، ۇقساس ءسوز ايتۋلارىڭ كەرەك». مىسالى: پسيحولوگ «ۇلكەن» ءسوزىن ۇسىنادى، بالالار: «ءىرى، ءداۋ، ءزاۋلىم».
مەيىرىمدى - جاناشىر، جىلىجۇرەك، جاقسى.
الاسا - كىشكەنتاي، بيىك ەمەس جانە ت.ب.
«سيقىرلى دىبىستار» ويىنى
ماقساتى: ويلاۋدى، بەرىلگەن دىبىسپەن ءسوزدى اتاۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ.
بارىسى: ءمۇعالىم بالالارعا سيقىرلى دىبىستارمەن ويىن ويناۋدى ۇسىنادى:
- «ش،ج، س» دىبىسىنا باستالاتىن سوزدەردى اتاڭدار.
- «ر» دىبىسى بار كوكونىس، جەمىس-جيدەكتەردى (جۇگەرى، المۇرت، قاراقات)، «ل» دىبىسى بار زاتتاردى (ۇستەل، گۇل، قالامساپ) اتاڭدار.
«كوبەلەكتەر الەمى» جاتتىعۋى
ماقساتى: رەلاكساسيا جانە قيالىن دامىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: مر3، باياۋ ورىندالاتىن مۋزىكا، كىلەمشەلەر (بالا سانىنا قاراي)
جاتتىعۋدىڭ ءوتىلۋ بارىسى:
بالالار كىلەمشەگە شالقاسىنان جاتىپ، اياق – قولدارىن ەركىن سوزادى.
پسيحولوگ ارنايى رەلاكساسيانىڭ اۋەنىڭ قوسىپ بىلاي دەيدى: «كوزدەرىڭدى جۇمىپ، مەنىڭ داۋسىمدى ەستىڭدەر. جەڭىل ءارى جايمەن دەمالىڭدار. وزدەرىڭدى كەرەمەت جازدىڭ شۋاقتى كۇنىڭدە شالعاندا جۇرگەندەرىندى ەلەستەتىڭدەر. ءدال ءقازىر سەندەردىڭ كوز الدارىڭا عاجايىپ كوبەلەك گۇلدەن – گۇلگە ۇشىپ جۇرگەنىڭ كورىپ تۇرسىڭدار. ونىڭ قاناتتارىنىڭ قيمىل – قوزعالىسىنا قاراڭدارشى! ول قاناتتارىڭ جەڭىل ءارى اسەم ەتىپ قوزعالتادى. ەندى ءارقايسىلارىڭ وسى كوبەلەكتىڭ عاجايىپ ۇلكەن ءارى كەرەمەت قاناتتارىن وزدەرىڭە قيالداپ كورىڭدەرشى! سەندەردىڭ قاناتتارىڭ تومەن – جوعارى باياۋ قالىقتاپ قوزعالىپ جاتقانىڭ سەزىڭىڭدەر! اۋادا باياۋ قالىقتاپ جۇرگەندەرىڭدى سەزىنىپ راحاتتاڭىڭدار! ال ەندى وزدەرىڭ ۇشىپ جۇرگەن جەرلەرىڭنەنتومەندەگى جاپ-جاسىل بولىپ تۇرعان شالعانعا زەر سالىڭدار. قاراڭدارشى، قانداي جايقالىپ تۇرعان گۇلدەردىڭ كوپتىگىن! كوزدەرىڭمەن ەڭ ادەمى گۇلدى تاۋىپ الىپ سوعان جاقىنداي تۇسىڭدەر! ەندى سەندەر وزدەرىڭنىڭ گۇلدەرىڭنىڭ ءيىسىڭ سەزدىڭدەر! جايمەنەن قالىقتاپ وسى گۇلدىڭ اڭقىعان ءيسىنىڭ ورتاسىڭا وتىرىڭدار! تاعىدا ونىڭ جۇپار يسىمەن دەمالىڭدار... ەندى كوزدەرىڭدى اشىڭدار!
بالالار كەزەكپەن وزدەرىڭىڭ سەزىمدەرى جايلى ايتادى.
ماقساتى: بالانىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋىن جانە ءتىلىن دامىتۋ
قاجەتتى قۇرالدار: ماگنيتتىك تاقتا، ماگنيتتەر، 12 جۇپ سۋرەتتەر: فاسول – گوروح، انار - الما، شاينەك - كەسە، قوراز - اتەش، اققۋ – شاعالا، شەگىرتكە – قۇمىرسقا، كۇرەك – تىرنا، قىزعالداق – راۋشان، ەشكى – قوي، قاسقىر – ايۋ، كارتوپ – ءسابىز، كىتاپ – داپتەر.
ويىن ءوتىلۋ بارىسى:
پسيحولوگ ماگنيتتىك تاقتاعا ويىننىڭ سۋرەتتەرىن ىلەدى. سۋرەتتەردىڭ ورنالاسۋى: جوعارعى قاتارىنا – فاسول، الما، شاينەك، قوراز، اققۋ، قۇمىرسقا، كۇرەك، قىزعالداق، ەشكى، قاسقىر، كىتاپ، ءسابىزدىڭ سۋرەتتەرىن قويادى. تومەنگى جاعىنا – گوروح، انار، كەسە، اتەش، شاعالا، شەگىرتكە، تىرنا، راۋشان، قوي، كارتوپ، داپتەردىڭ سۋرەتتەرىن قويادى.
بالالارعا جوعارعى قاتاردان سۋرەت تاڭداپ تومەنگى قاتاردان سول سۋرەتتىڭ جۇبىن تاۋىپ توپتاستىرۋ كەرەك ەكەنىڭ تۇسىندىرەدى. بالالار كەزەكپەن جۇپتارىن تاۋىپ جانە نەلىكتەن ولاي ويلايتىنىڭ ايتادى. مىسالى: فاسول سۋرەتىنە مەن گوروحتىڭ سۋرەتىن جۇپ قىلىپ توپتاستىردىم. سەبەبى ەكەۋىدە اسقا جاتادى.
پسيحولوگ نەگىزگى دۇرىس جاۋاپتى العانان سوڭ، سۋرەتتىڭ ورنىڭ اۋىستىرىپ جۇبتارىن ءبىرىنىڭ استىنا ءبىرىن قويىپ وتىرادى. سودان سوڭ بالالاردان قالعان سۋرەتتەردىڭ جۇبتارى قانداي بولعانىن ەسكە تۇسىرۋلەرىن سۇرايدى.
«تۇلكىنىڭ بالالارى مەن بۇركىت»
ماقساتى: زەيىنىڭ، ەرىك جىگەرىن دامىتۋ.
ويىن بارىسى
بالالار 1،2 ساناۋ ارقىلى نەمەسە ءوز ەرىكتەرىمەن تۇلكىلەر جانە بۇركىتتەر بولىپ ەكىگە بولىنەدى. بۇركىتتەر تۇلكىلەردى اڭدىپ ءبىر جەردە جينالىپ وتىرادى. تۇلكىلەردىڭ ىشىنەن بىرەۋى تۇلكى بولىپ قالعاندارى تۇلكىنىڭ بالالارى بولادى. تۇلكى ورتاعا تۇرىپ قاندايدا ءبىر قيمىلدار جاساپ، ونى ءارتۇرلى قىلىپ وزگەرتىپ جاساي بەرەدى. تۇلكىنىڭ بالالارى اناسىنىڭ جاساعاندارىن قالماي قايتالاپ جاساپ وتىرۋى كەرەك. كىم قيمىلداردى جاساۋعا ۇلگىرمەي نەمەسە جاساي الماسا سونى بۇركىتتەر الىپ كەتەدى. اناسىمەن قالعان تۇلكى بالاسا جەڭىمپاز بولىپ سانالادى. ويىن جۇرگىزۋشىلەرى اۋىستىرىلىپ 2-3 رەت قايتالانادى.
ەسكەرتۋ. ويىندى كوڭىلدى اۋەن قوسىپ ويناعان جاقسى.
«كوكونىستەر» ويىنى.
ماقساتى: بالانىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، زەيىنىڭ دامىتۋ، ءوزارا كەلىسىمگە كەلۋگە تاربيەلەۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: كوكونىستەردىڭ سۋرەتى بالا سانىنا قاراي.
ويىننىڭ ءوتىلۋ بارىسى:
پسيحولوگ ءاربىر بالاعا كوكونىستىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن كارتوچكالاردى تاراتادى. بالالار شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى دا، ءارقايسىسى قولدارىنداعى قانداي كوكونىس ەكەنىن ايتادى. سودان سوڭ پسيحولوگ شەڭبەر ىشىنە كىرىپ قاندايدا ءبىر كوكونىستىڭ اتاۋىن اتايدى. اتالعان كوكونىستىڭ سۋرەتى بار بالا شەڭبەر بويىمەن اينالا قاشادى، ال جۇرگىزۋشى بالانى قۋا جوڭەلەدى. ويىنشى ۇستالاپ قالماۋى ءۇشىن بالالاردىڭ قولىنداعى قاندايدا ءبىر كوكونىستىڭ اتاۋىن اتاۋى قاجەت. سول كەزدە كىمنىڭ قولىنداعى كوكونىستىڭ اتاۋى اتالسا سول ورتاعا شىعىپ، قاشا جوڭەلەدى. ال، 1 ويىنشى كوكونىستىڭ اتاۋىن اتاعان بويدا ورنىنا تۇرادى. جۇرگىزۋشى ۇستاپ الام دەگەنشە كەلەسى كوكونىستىڭ اتى اتالادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
ەسكەرتۋ: العاشقى ويىن كەزىندە پسيحولوگ جۇرگىزۋشى ورنىنا وينايدى، كەيىنەن جۇرگىزۋشىنى بالالار اراسىنان تاڭدايدى.
«سۋرەتتى ەسىڭە ساقتا» ويىنى.
ماقساتى: كورۋ ەسىن جانە زەيىنىڭ دامىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: ويىن كارتوچكالارى بالا سانىنا قاراي.
ويىننىڭ ءوتىلۋى بارىسى:
پسيحولوگ ءار بالاعا ويىنعا ارانالعان كارتوچكالاردى تاراتادى جانە زەيىن قويىپ نازارلارىن اۋدارۋىن سۇرايدى. 10 سەك. سوڭ كارتوچكانى اۋدارىپ «سۋرەتتە نە ورنالاسقان» دەپ سۇرايدى. بالالار كەزەكپەن جاۋاپ بەرىپ وتىرادى. كەيىن كارتوچكالاردى اۋىستىرادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
ەسكەرتۋ: دۇرىس جاۋاپقا بالالارعا جۇلدىزشا نەمەسە فيشكا بەرىپ وتىرادى. وسىلاي جەڭىمپاز انىقتالادى.
«ۇقساس سوزدەر» ويىنى
ماقساتى: سينونيمدەردى انىقتاۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
بارىسى: پسيحولوگ ويىن ەرەجەسىمەن تانىستىرادى. «بالالار بۇل ويىندا مەن اتاعان سوزگە، ۇقساس ءسوز ايتۋلارىڭ كەرەك». مىسالى: پسيحولوگ «ۇلكەن» ءسوزىن ۇسىنادى، بالالار: «ءىرى، ءداۋ، ءزاۋلىم».
مەيىرىمدى - جاناشىر، جىلىجۇرەك، جاقسى.
الاسا - كىشكەنتاي، بيىك ەمەس جانە ت.ب.
«سيقىرلى دىبىستار» ويىنى
ماقساتى: ويلاۋدى، بەرىلگەن دىبىسپەن ءسوزدى اتاۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ.
بارىسى: ءمۇعالىم بالالارعا سيقىرلى دىبىستارمەن ويىن ويناۋدى ۇسىنادى:
- «ش،ج، س» دىبىسىنا باستالاتىن سوزدەردى اتاڭدار.
- «ر» دىبىسى بار كوكونىس، جەمىس-جيدەكتەردى (جۇگەرى، المۇرت، قاراقات)، «ل» دىبىسى بار زاتتاردى (ۇستەل، گۇل، قالامساپ) اتاڭدار.
«كوبەلەكتەر الەمى» جاتتىعۋى
ماقساتى: رەلاكساسيا جانە قيالىن دامىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: مر3، باياۋ ورىندالاتىن مۋزىكا، كىلەمشەلەر (بالا سانىنا قاراي)
جاتتىعۋدىڭ ءوتىلۋ بارىسى:
بالالار كىلەمشەگە شالقاسىنان جاتىپ، اياق – قولدارىن ەركىن سوزادى.
پسيحولوگ ارنايى رەلاكساسيانىڭ اۋەنىڭ قوسىپ بىلاي دەيدى: «كوزدەرىڭدى جۇمىپ، مەنىڭ داۋسىمدى ەستىڭدەر. جەڭىل ءارى جايمەن دەمالىڭدار. وزدەرىڭدى كەرەمەت جازدىڭ شۋاقتى كۇنىڭدە شالعاندا جۇرگەندەرىندى ەلەستەتىڭدەر. ءدال ءقازىر سەندەردىڭ كوز الدارىڭا عاجايىپ كوبەلەك گۇلدەن – گۇلگە ۇشىپ جۇرگەنىڭ كورىپ تۇرسىڭدار. ونىڭ قاناتتارىنىڭ قيمىل – قوزعالىسىنا قاراڭدارشى! ول قاناتتارىڭ جەڭىل ءارى اسەم ەتىپ قوزعالتادى. ەندى ءارقايسىلارىڭ وسى كوبەلەكتىڭ عاجايىپ ۇلكەن ءارى كەرەمەت قاناتتارىن وزدەرىڭە قيالداپ كورىڭدەرشى! سەندەردىڭ قاناتتارىڭ تومەن – جوعارى باياۋ قالىقتاپ قوزعالىپ جاتقانىڭ سەزىڭىڭدەر! اۋادا باياۋ قالىقتاپ جۇرگەندەرىڭدى سەزىنىپ راحاتتاڭىڭدار! ال ەندى وزدەرىڭ ۇشىپ جۇرگەن جەرلەرىڭنەنتومەندەگى جاپ-جاسىل بولىپ تۇرعان شالعانعا زەر سالىڭدار. قاراڭدارشى، قانداي جايقالىپ تۇرعان گۇلدەردىڭ كوپتىگىن! كوزدەرىڭمەن ەڭ ادەمى گۇلدى تاۋىپ الىپ سوعان جاقىنداي تۇسىڭدەر! ەندى سەندەر وزدەرىڭنىڭ گۇلدەرىڭنىڭ ءيىسىڭ سەزدىڭدەر! جايمەنەن قالىقتاپ وسى گۇلدىڭ اڭقىعان ءيسىنىڭ ورتاسىڭا وتىرىڭدار! تاعىدا ونىڭ جۇپار يسىمەن دەمالىڭدار... ەندى كوزدەرىڭدى اشىڭدار!
بالالار كەزەكپەن وزدەرىڭىڭ سەزىمدەرى جايلى ايتادى.
You Might Also Like
