مەن - قازاق ەلىنىڭ ازاماتىمىن
تاقىرىبى: مەن - قازاق ەلىنىڭ ازاماتىمىن
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىندا ءوز وتانىنا دەگەن ۇلتجاندىلىقتى وياتۋ. انا ءتىلىنىڭ قوعامداعى ورنىن، ونىڭ قىزمەتىن ارتتىرۋ. مادەنيەتى وركەندەگەن ەلدىڭ بولاشاعىنا وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ سەنىمىن جەتكىزۋ. جاس وسپىرىمدەردىڭ ءتىل بايلىعى مەن رۋحاني بايلىعىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى:
1) ن. ءا. نازاربايەۆ: «وتانشىلدىق رۋحى بىزگە اۋاداي قاجەت»
2) ماقال - ماتەل «وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول»
«ماڭگىلىك ماقتان،
داۋىلپاز داستان»
- قازاقستان!
«جاساي بەر، جاسا،
تاۋەلسىز ەل -
قازاقستان»!
قاتىسۋشىلار: 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلار
راديودان: تىڭداڭىزدار! تىڭداڭىزدار! تىڭداڭىزدار!
بۇگىن قازاق ەلىنىڭ ەگەمەندىگى تۋرالى اكتى قابىلداندى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاشقى بولىپ تۇركيا مەملەكەتى تانىدى. بۇل كۇن - 1991 جىلى 16 جەلتوقسان بولاتىن.
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى وقۋشىلار، بۇل كۇن وزدەرىڭىز ەستىگەندەي، وتار ەلدىڭ ق ۇلى بولىپ ۇيىقتاپ، راۋانداپ اتقان 16 جەلتوقسان تاڭىمەن قازاق ەلىنىڭ ازاماتى بولىپ ويانۋ ءبىز، قازاق ەلى ءۇشىن، كوپتەن كۇتكەن ۇلكەن باقىت ەكەنىن جاقسى بىلەسىزدەر.
جالپى ۇلت تاعدىرى شەشىلەردە ونەگەلى ەلدىڭ جاستارى ورتاعا شىعادى دەگەن ۇعىم بار. مىنە بۇگىنگى ورتاعا شىعىپ «مەن - قازاق ەلىنىڭ ازاماتىمىن» دەگەن اياسى كەڭ تاقىرىپتى تالقىلاۋ ءۇشىن دوڭگەلەك ۇستەلگە جينالۋىمىزدا وسىعان دالەل. ويتكەنى، بويىندا قازاقتىڭ قانى تاسىعان كەز - كەلگەن اقىن جازۋشىلاردىڭ قالامىنا ارقاۋ ەتىلگەن تاقىرىپ بۇل. كەش بارىسىندا قويىلاتىن سۇراقتاردىڭ توڭىرەگىندە وي قوزعاپ، ءوز كوزقاراسىمىزدى ورتاعا سالايىق.
1. ءبىزدىڭ بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى، اقىن – جازۋشىلارىمىز ءوز ۇلتىنىڭ بولمىسىن قالاي ءقادىر تۇتقان دەپ ويلايسىزدار؟
جۇلدىز: قازاق ۇلتىنىڭ سالت ءداستۇرىن قاتتى سىيلاعان اقىن قىزىمىز فاريزا وڭعارسىنوۆا كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە گەرمانيا ەلىنەن كەلگەن اۋدارماشىلارعا ءوز ولەڭدەرىن اۋدارتۋدان باس تارتىپتى. ەسىتۋىمىز شە، قوناقتا وتىرعاندا قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامى قازى قارتانى ەرسى كورىپ، قاسىنداعى ورىس اۋدارماشىمەن مىسقىلداپ كۇلۋى اقىننىڭ ۇلتتىق نامىسىن وياتىپ، «مەنىڭ سالت - ءداستۇرىمدى سىيلاماعان ادامدار ارقىلى بايىماي - اق قويايىن»،- دەگەن ءۇزىلدى كەسىلدى جاۋابىن بەرىپتى. ءوز باسىم ناعىز قازاق ازاماتى، ناعىز قايسار قازاقتىڭ قىزى عانا ەشكىمنەن تايسالماي وسىلاي جاۋاپ بەرەدى دەپ ريزا بولىپ قالدىم.
سەرىك: مەن دە وسىنداي ءتىل جاناشىرى بوپ، قازاق جاستارىنىڭ مۇددەسىن قورعاپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرى، اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ «ەس» كىتابىنان كەيىنگى شەتەل اقىنى دجون ەشپەريدىڭ مىناداي ورامدى ويىنا توقتالعىم كەلىپ وتىر. «قۇدايىم ءار اقىنعا ءوز ۇلتىنا وسى مۇحتار شاحانوۆتاي قىزمەت ەتۋدى جازسىن» دەپ اعىنان جارىلىپتى. وسىدان كەيىن - اق قازاعىم دەپ سوعاتىن جۇرەكتەرى بار ازاماتتاردىڭ قالاي ماقتان تۇتپاسقا؟!...
جۇرگىزۋشى: شىنىمەن، م. شاحانوۆ اعامىز ازاماتتىقتى اقىندىقتان بيىك قوياتىن تۇلعا.
2. اقىندىقتان بيىك قويىلعان قازاق ازاماتىنىڭ تۇلعاسى قالاي بولۋ كەرەك دەپ ويلايسىزدار؟
اراي، نازەركە، سالتانات جاۋاپ بەرەدى.
جۇرگىزۋشى: «انا ءتىلىن سۇيمەيدى؟ باسقا تىلدە سويلەگەندى ۇناتادى.»- دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
مەرۋەرت، نۇرجان، ايتبەك، بولاتبەك سويلەيدى.
جۇرگىزۋشى: جۇڭگو ەلىندە ءتالىم - تاربيە العان قازاق ازاماتىنىڭ ءسوزىن تىڭدايىق ءاسيا وقيدى: «مەن جات ەلدە، ميلليارد جۇڭگو اراسىندا جۇرگەنىمدە توسەگىمنىڭ باسىندا قازاقتىڭ كوك تۋى مەن ەلباسىنىڭ سۋرەتى تۇردى. سول سۋرەت مەنى قازاقستانعا جەتەلەدى. مەن ارمانىما جەتىپ، تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتى اتاندىم.» دەيدى.
جۇرگىزۋشى: ءوز ەلىندە جۇرگەن ازاماتتار، سەندەر، بۇل وقيعاعا قانداي وي قوساسىزدار؟
ايجان، گۇلجاينا، ازامات ءوز ويلارىمەن بولىسەدى.
جۇرگىزۋشى: قىمباتتى ءتىلدى سۇيەر قاۋىم! بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدە ايتىلعان ورامدى وي، سۇبەلى سوزدەن العان اسەرلەرىڭىز مول دەپ ويلايمىز. ولاي بولسا، بۇگىنگى تاڭدا كوك بايراعى جەلبىرەپ، مادەنيەتى وركەندەپ، ازيالىق ايبىندى مەملەكەتكە اينالعان قازاق ەلىنىڭ ءاربىر ازاماتى ءوز ەلىن، جەرىن، ءتىلىن ماقتان ەتۋگە قۇقىعى جوعارى. (ولەڭ وقيتىن وقۋشىلارعا كەزەك بەرىلەدى)
جۇلدىز، ەلامان، دانيار ۇلتجاندىلىقتى سەزدىرەتىن ولەڭدەر وقيدى.
جۇرگىزۋشى: قازاقتىڭ مايدانگەر اقىن - جازۋشىسى ب. بۇلقىشيەۆ «انانىڭ ءتىلى، انانىڭ تىلەگى، انانىڭ ماحابباتى ءتىلى جەتپەس ءبىر جاتقان تەڭىز ەمەس پە؟!» دەسە، قىرعىز اقىنى ب. سارنوعايەۆ:
انا ءتىلىن بىلمەگەن،
اقىلى جوق جەلىكباس.
انا ءتىلىن سۇيمەگەن، حالقىن ءسۇيىپ جارىتپاس،- دەپ انا ءتىلىنىڭ ءقادىرىن ارتتىرعان.
«قازاق ەلى وسىنداي» ءانى باتىربايەۆ. س ورىندايدى.
جۇرگىزۋشى: قازاق ەلىن، جەرىن ءسۇيۋدىڭ ۇلگىسى بولاتىن وزگە ۇلت وكىلدەرى تاريحتا وتە كوپ. قازاقستان دا تۇراتىن دياسپورالاردىڭ تاڭداۋلى وكىلدەرى گ. بەلگەر، ا. وسمان، ن. لۋشنيكوۆا، ز. احمەتوۆا سىندى ازاماتتارىمىزدىڭ قازاق ەلىنىڭ بۇكىل بولمىسىن قۇرمەتتەپ، ءتىلىمىزدىڭ جاناشىرى بولۋى - ءاربىر قازاق ازاماتىنا ءارى ماقتانىش، ءارى ۇلكەن وي تاستايدى دەپ ويلايمىن. ولاي بولسا، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن اقىن س. تورايعىروۆتىڭ تومەندەگى ولەڭىمەن اياقتاپ، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ رۋحى بيىك، ەگەمەندىگىمىزدىڭ ەڭسەسىن جوعارى كوتەرەتىن ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا تىلەكتەسپىز.
مەن - قازاق، قازاقپىن دەپ ماقتانامىن،
ۇرانعا «الاش» دەگەن اتتى الامىن.
سۇيگەنىم - قازاق ءومىرى، ءوزىم قازاق
مەن نەگە قازاقتىقتان ساقتانامىن؟! (س. تورايعىروۆ)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىندا ءوز وتانىنا دەگەن ۇلتجاندىلىقتى وياتۋ. انا ءتىلىنىڭ قوعامداعى ورنىن، ونىڭ قىزمەتىن ارتتىرۋ. مادەنيەتى وركەندەگەن ەلدىڭ بولاشاعىنا وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ سەنىمىن جەتكىزۋ. جاس وسپىرىمدەردىڭ ءتىل بايلىعى مەن رۋحاني بايلىعىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى:
1) ن. ءا. نازاربايەۆ: «وتانشىلدىق رۋحى بىزگە اۋاداي قاجەت»
2) ماقال - ماتەل «وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول»
«ماڭگىلىك ماقتان،
داۋىلپاز داستان»
- قازاقستان!
«جاساي بەر، جاسا،
تاۋەلسىز ەل -
قازاقستان»!
قاتىسۋشىلار: 10 - 11 سىنىپ وقۋشىلار
راديودان: تىڭداڭىزدار! تىڭداڭىزدار! تىڭداڭىزدار!
بۇگىن قازاق ەلىنىڭ ەگەمەندىگى تۋرالى اكتى قابىلداندى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاشقى بولىپ تۇركيا مەملەكەتى تانىدى. بۇل كۇن - 1991 جىلى 16 جەلتوقسان بولاتىن.
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى وقۋشىلار، بۇل كۇن وزدەرىڭىز ەستىگەندەي، وتار ەلدىڭ ق ۇلى بولىپ ۇيىقتاپ، راۋانداپ اتقان 16 جەلتوقسان تاڭىمەن قازاق ەلىنىڭ ازاماتى بولىپ ويانۋ ءبىز، قازاق ەلى ءۇشىن، كوپتەن كۇتكەن ۇلكەن باقىت ەكەنىن جاقسى بىلەسىزدەر.
جالپى ۇلت تاعدىرى شەشىلەردە ونەگەلى ەلدىڭ جاستارى ورتاعا شىعادى دەگەن ۇعىم بار. مىنە بۇگىنگى ورتاعا شىعىپ «مەن - قازاق ەلىنىڭ ازاماتىمىن» دەگەن اياسى كەڭ تاقىرىپتى تالقىلاۋ ءۇشىن دوڭگەلەك ۇستەلگە جينالۋىمىزدا وسىعان دالەل. ويتكەنى، بويىندا قازاقتىڭ قانى تاسىعان كەز - كەلگەن اقىن جازۋشىلاردىڭ قالامىنا ارقاۋ ەتىلگەن تاقىرىپ بۇل. كەش بارىسىندا قويىلاتىن سۇراقتاردىڭ توڭىرەگىندە وي قوزعاپ، ءوز كوزقاراسىمىزدى ورتاعا سالايىق.
1. ءبىزدىڭ بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى، اقىن – جازۋشىلارىمىز ءوز ۇلتىنىڭ بولمىسىن قالاي ءقادىر تۇتقان دەپ ويلايسىزدار؟
جۇلدىز: قازاق ۇلتىنىڭ سالت ءداستۇرىن قاتتى سىيلاعان اقىن قىزىمىز فاريزا وڭعارسىنوۆا كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە گەرمانيا ەلىنەن كەلگەن اۋدارماشىلارعا ءوز ولەڭدەرىن اۋدارتۋدان باس تارتىپتى. ەسىتۋىمىز شە، قوناقتا وتىرعاندا قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامى قازى قارتانى ەرسى كورىپ، قاسىنداعى ورىس اۋدارماشىمەن مىسقىلداپ كۇلۋى اقىننىڭ ۇلتتىق نامىسىن وياتىپ، «مەنىڭ سالت - ءداستۇرىمدى سىيلاماعان ادامدار ارقىلى بايىماي - اق قويايىن»،- دەگەن ءۇزىلدى كەسىلدى جاۋابىن بەرىپتى. ءوز باسىم ناعىز قازاق ازاماتى، ناعىز قايسار قازاقتىڭ قىزى عانا ەشكىمنەن تايسالماي وسىلاي جاۋاپ بەرەدى دەپ ريزا بولىپ قالدىم.
سەرىك: مەن دە وسىنداي ءتىل جاناشىرى بوپ، قازاق جاستارىنىڭ مۇددەسىن قورعاپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرى، اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ «ەس» كىتابىنان كەيىنگى شەتەل اقىنى دجون ەشپەريدىڭ مىناداي ورامدى ويىنا توقتالعىم كەلىپ وتىر. «قۇدايىم ءار اقىنعا ءوز ۇلتىنا وسى مۇحتار شاحانوۆتاي قىزمەت ەتۋدى جازسىن» دەپ اعىنان جارىلىپتى. وسىدان كەيىن - اق قازاعىم دەپ سوعاتىن جۇرەكتەرى بار ازاماتتاردىڭ قالاي ماقتان تۇتپاسقا؟!...
جۇرگىزۋشى: شىنىمەن، م. شاحانوۆ اعامىز ازاماتتىقتى اقىندىقتان بيىك قوياتىن تۇلعا.
2. اقىندىقتان بيىك قويىلعان قازاق ازاماتىنىڭ تۇلعاسى قالاي بولۋ كەرەك دەپ ويلايسىزدار؟
اراي، نازەركە، سالتانات جاۋاپ بەرەدى.
جۇرگىزۋشى: «انا ءتىلىن سۇيمەيدى؟ باسقا تىلدە سويلەگەندى ۇناتادى.»- دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
مەرۋەرت، نۇرجان، ايتبەك، بولاتبەك سويلەيدى.
جۇرگىزۋشى: جۇڭگو ەلىندە ءتالىم - تاربيە العان قازاق ازاماتىنىڭ ءسوزىن تىڭدايىق ءاسيا وقيدى: «مەن جات ەلدە، ميلليارد جۇڭگو اراسىندا جۇرگەنىمدە توسەگىمنىڭ باسىندا قازاقتىڭ كوك تۋى مەن ەلباسىنىڭ سۋرەتى تۇردى. سول سۋرەت مەنى قازاقستانعا جەتەلەدى. مەن ارمانىما جەتىپ، تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتى اتاندىم.» دەيدى.
جۇرگىزۋشى: ءوز ەلىندە جۇرگەن ازاماتتار، سەندەر، بۇل وقيعاعا قانداي وي قوساسىزدار؟
ايجان، گۇلجاينا، ازامات ءوز ويلارىمەن بولىسەدى.
جۇرگىزۋشى: قىمباتتى ءتىلدى سۇيەر قاۋىم! بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدە ايتىلعان ورامدى وي، سۇبەلى سوزدەن العان اسەرلەرىڭىز مول دەپ ويلايمىز. ولاي بولسا، بۇگىنگى تاڭدا كوك بايراعى جەلبىرەپ، مادەنيەتى وركەندەپ، ازيالىق ايبىندى مەملەكەتكە اينالعان قازاق ەلىنىڭ ءاربىر ازاماتى ءوز ەلىن، جەرىن، ءتىلىن ماقتان ەتۋگە قۇقىعى جوعارى. (ولەڭ وقيتىن وقۋشىلارعا كەزەك بەرىلەدى)
جۇلدىز، ەلامان، دانيار ۇلتجاندىلىقتى سەزدىرەتىن ولەڭدەر وقيدى.
جۇرگىزۋشى: قازاقتىڭ مايدانگەر اقىن - جازۋشىسى ب. بۇلقىشيەۆ «انانىڭ ءتىلى، انانىڭ تىلەگى، انانىڭ ماحابباتى ءتىلى جەتپەس ءبىر جاتقان تەڭىز ەمەس پە؟!» دەسە، قىرعىز اقىنى ب. سارنوعايەۆ:
انا ءتىلىن بىلمەگەن،
اقىلى جوق جەلىكباس.
انا ءتىلىن سۇيمەگەن، حالقىن ءسۇيىپ جارىتپاس،- دەپ انا ءتىلىنىڭ ءقادىرىن ارتتىرعان.
«قازاق ەلى وسىنداي» ءانى باتىربايەۆ. س ورىندايدى.
جۇرگىزۋشى: قازاق ەلىن، جەرىن ءسۇيۋدىڭ ۇلگىسى بولاتىن وزگە ۇلت وكىلدەرى تاريحتا وتە كوپ. قازاقستان دا تۇراتىن دياسپورالاردىڭ تاڭداۋلى وكىلدەرى گ. بەلگەر، ا. وسمان، ن. لۋشنيكوۆا، ز. احمەتوۆا سىندى ازاماتتارىمىزدىڭ قازاق ەلىنىڭ بۇكىل بولمىسىن قۇرمەتتەپ، ءتىلىمىزدىڭ جاناشىرى بولۋى - ءاربىر قازاق ازاماتىنا ءارى ماقتانىش، ءارى ۇلكەن وي تاستايدى دەپ ويلايمىن. ولاي بولسا، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن اقىن س. تورايعىروۆتىڭ تومەندەگى ولەڭىمەن اياقتاپ، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ رۋحى بيىك، ەگەمەندىگىمىزدىڭ ەڭسەسىن جوعارى كوتەرەتىن ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا تىلەكتەسپىز.
مەن - قازاق، قازاقپىن دەپ ماقتانامىن،
ۇرانعا «الاش» دەگەن اتتى الامىن.
سۇيگەنىم - قازاق ءومىرى، ءوزىم قازاق
مەن نەگە قازاقتىقتان ساقتانامىن؟! (س. تورايعىروۆ)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىندا ءوز بەتىمەن وقۋدى جانە ءوزىن ءوزى رەتتەۋدى دامىتۋ
