InfoHub Logo

مەن ساعان ەسىرتكى جايلى ايتىپ بەرەمىن...

ءححى عاسىردىڭ ەڭ اۋىر دەرتى-جاسوسپىرىمدەردىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىگى بولىپ وتىر. الەمدە جاسوسپىرىمدەر اراسىندا سۋيسيد بويىنشا 3 ورىندامىز، جىلىنا 4000 جۋىق ادام وز-وزىنە قول جۇمسايدى. اڭعارىپ قاراساڭىز مۇنىڭ ارتىندا دا سينتەتيكالىق ەسىرتكى جاتىر. قازىرگى تاڭدا الەمدە ەسىرتكى پايدالانۋشىلاردىڭ سانى 200ملن جەتكەن. ال ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ 60% ەسىرتكىگە تاۋەلدى. سونداي-اق الەمدە ەسىرتكىدەن كوز جۇمعاندار سانى بويىنشا ەلىمىز 33 ورىنعا تۇراقتادى.

 وسىنداي كورسەتكىشتەردەن كەيىن ءتۇرلى سۇراقتار تۋىندايدى. ەسىرتكىنىڭ قانداي تۇرلەرى بار جانە زيانى قانداي؟ جاسوسپىرىمدەردىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىگى نەدەن تۋىندايدى؟ سونىمەن قاتار ەسىرتكىمەن ۇستالعان جاسوسپىرىمدەرگە زاڭ قانداي جازا قولدانادى؟  

ەسىرتكى- جۇيكە جۇيەسىنە اسەر ەتەتىن، سەزگىشتىك قابىلەتىنەن ايىراتىن جانە جانسىزداندىراتىن زياندى ءونىم. ەسىرتكىنى ەڭ العاش، زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن گرەك ەمشىسى گيپپوكرات قولدانعان. ەسىرتكى كوپتەگەن مەملەكەتتەردە ءارتۇرلى تۇسىندىرمەلەرمەن بەرىلگەن. عىلىمعا سۇيەنسەك بۇل تەرمين ادەتتە ەسiرتكi انالگەتيكتەر دەپ اتالعان اپيىنى بار زاتتارعا نەمەسە وپيويدتارعا جاتقىزىلادى. بۇل اتى جامان نارسەنىڭ دە كوپتەگەن تۇرلەرى بار. ولار: توكسيكومانيا، ماريحۋانا، گەروين، كوكاين، ەكستاز ت.ب.. ەگەردە وسى تەرميندەردى ءبىر جەردەن ەستىسەنىڭ ول جەردەن اۋلاق بولىڭىز. سەبەبى، جاسوسپىرىمدەردىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدى بولۋى ءوز ورتاسىنىڭ دۇرىس بولماۋىنان. ياعني، بەلگىلى ءبىر جاسوسپىرىمدەر ورتاسىنا، ەسىرتكىنىڭ شىرماۋىنا تۇسكەن ادام قوسىلىپ، ولارمەن دوستاسىپ الادى، كەيىنەن باسقالارىنا ەسىرتكىنى تۇتىنىپ كورۋدى ۇسىنادى. مىنە وسىدان كەيىن جاسوسپىرىمدەردىڭ ءارقايسىسى ەلىكتەۋشىلىكپەن، بىرەۋى قىزىق كورۋمەن، بىرەۋى ويىنداعى ماسەلەلەردەن ارىلۋ ءۇشىن دەپ قولدانادى. ال بۇل جاعدايدان كەيىن ادام بىردەن ەسىرتكىگە اۋەس بولىپ قالادى.

سونداي-اق ادامدار ەسىرتكىگە اۋەس بولۋىنان پسيحولوگيالىق جانە فيزيكالىق اۋىر جاعدايعا ۇشىرايدى. ىشكى اعزالارى بۇزىلىپ، قان قىسىمى ناشارلايدى، قالشىلداۋ، دىرىلدەۋ سەكىلدى ۇستاما اۋرۋلارعا شالدىعادى. ناشاقورلىقپەن اينالىسقان ادام 5 جىل ىشىندە كوز جۇمۋى ابدەن مۇمكىن.

ەلىمىزدە وسى ماسەلەگە بايلانىستى «ەسiرتكi، پسيحوتروپتىق زاتتار، سول تەكتەستەر مەن پرەكۋرسورلار جانە ولاردىڭ زاڭسىز اينالىمى مەن تەرiس پايدالانىلۋىنا قارسى iس-قيمىل شارالارى تۋرالى» 1998 جىلعى 10 شiلدەدەگi №279 زاڭىندا بايانداعان. سونداي-اق، ەسىرتكىمەن ۇستالعان نەمەەس ونى اينالىمعا تۇسىرگەندەر ءۇشىن، ق ر قك-نىڭ 250، 259، 260، 262-264 جانە 266 باپتارى بويىنشا بەلگىلەنەدى. ەلباسىمىزدىڭ «قازاقستان -2030: بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ارتۋى، قاۋىپسىزدىگى جانە حال-احۋالىنىڭ جاقسارۋى» اتتى ستراتەگيالىق حالىققا جولداۋىندا: «ەسىرتكىنى جەتكىزگەنى جانە تاراتقانى ءۇشىن قاتاڭ جازالاۋ قاجەت...» دەپ ەل قامى ءۇشىن كۇرەسكەنى تاعى بار.

ەسىرتكىنىڭ شىرمالىپ شىنجىرىنا،

ەسى اداسىپ كەتپەدى مە، قانشا مىنا

ءومىرىڭدى جاقسارتۋ ءوز قولىڭدا

قامشىنىڭ سابىنداي-اق عۇمىرىڭدا.

جالپى، ەلدەگى كەلەڭسىز، كەرى ارەكەتتەردى قالىپقا كەلتىرۋگە ءبارىمىز بىرگە جۇمىلا اتسالىسۋىمىز قاجەت. بىرلىك بولماعان جەردە ەشقاشان ءىس ءبىتىپ، وڭالمايدى. سوندىقتان ەلىمىز ءۇشىن، ءوزىمىز ءۇشىن، بولاشاعىمىز ءۇشىن كۇرەسۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن جاسوسپىرىمدەر كوپ پايدانىلاتىن الەۋمەتتىك جەلىلەرگە جاقسى مەن جاماندى سالىستىرا جەتكىزۋ، ءار ايماقتا سپورتتىق ويىندار ۇيىمداستىرۋ، ناشاقورلىققا سالىنىپ، كەيىننەن ونىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندىگىنە كوز جەتكىزگەن ادامداردان سۇحبات الۋ. ەڭ باستىسى- جاسوسپىرىمدەر مەن جاستاردى جاقسى ادەتتەرگە باۋلىپ، جامان نارسەلەردەن بويلارىن اۋلاق ۇستاۋدى ەسكەرتىپ وتىرعان ءجون. ءبارى دە ءوز قولىمىزدا!

#ۋپندپكزو

№69 ورتا مەكتەبىنىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى
ءادىلوۆا مەرۋەرت               

---