مەنىڭ اتىم قوجا. ب. سوقپاقبايەۆ
ورال قالاسى، قاراتوبە اۋدانى،
تولەن نەگىزگى ورتا مەكتەبىنەن
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ماردەن ءۇمىت ايشۋاق قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەنىڭ اتىم قوجا. ب. سوقپاقبايەۆ
ساباقتىڭ ماقساتى: ب. سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە. ءماتىن مازمۇنى مەن يدەياسى ارقىلى بالانىڭ شىندىققا كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ. سىني ويلاۋ داعدىسىن دامىتۋ.
جۇيەلى ءىس - ارەكەت ناتيجەسى. ءماتىن مازمۇنى بويىنشا تالداۋ ارقىلى شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ۇشتاتۋ.
تۇلعالىق ناتيجە.
1. ءماتىننىڭ كوڭىل كۇيىن، اۆتوردىڭ كوزقاراسىن تانىپ بىلۋگە قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
2. كوركەم سويلەۋ ءتىلىن، ويىن، شىعارماشىلىق قيالىن ۇشتاي ءتۇسۋ.
3. قورشاعان ورتاسىنا مەيىرىمدىلىكپەن قاراۋاع تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىكىر – سايىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: جۇيەلەۋ، تالداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ب. سوقپاقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» كىتابى، ءماتىننىڭ جەلىسى بويىنشا سالىنعان سيۋجەتتى سۋرەتتەر. ابدوللا قارساقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» فيلمىنەن ءۇزىندى. اۆتوردىڭ سۋرەتى.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
پسيحولوگيالىق ترەنينگ
- بالالار بۇگىنگى كوڭىل – كۇيلەرىڭىز قانداي؟
- تاماشا.
- ءبىز قانداي بالامىز؟
جابىرقاۋدى بىلمەيمىز،
جالقاۋلىقتى سۇيمەيمىز
ءبىز - تالاپتى جاس ۇلان،
ۇلگى الامىز جاقسىدان.
- كۇندەلىكتى جۇمىسىمىز بويىنشا توپقا بولىندىك.
I توپ – ادەپتىلىك II توپ – ۇقىپتىلىق
III توپ – العىر IV توپ – تاپقىر
- بىزدەر بۇگىن، توپتارىمىزدىڭ اتىن نە سەبەپتەن بۇلاي العانىمىز، ادەبيەتتەن «جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن» اتتى تاراۋعا بايلانىستى الىپ وتىرمىز. سەندەردىڭ بويلارىڭدا وسىنداي قاسيەتتەرگە تولى بولعاندىقتان، وزدەرىڭدى وسىلاي ءبولدىم.
- بالالار توپتىڭ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ جىبەرەيىكشى.
1. ءتارتىپ
2. تىنىشتىق
3. تالاپ
4. ءبىر – ءبىرىمىزدى تىڭداۋ
- سونىمەن بىرگە، بالالار ءبىر – ءبىرىمىزدى باعالاپ وتىرامىز.
ول ءتۇرلى ستاكاندار ارقىلى جانە 2 جۇلدىز 1 ۇسىنىس.
- بالالار، بۇگىنگى تاپسىرمالار مىنا مەنىڭ الدىمدا جاتقان سۋرەتتەردى بىرىكتىرىپ، موزايكا قۇراستىرۋ. وسى سحەما ارقىلى ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدى باعالايمىز.
ءاربىر بولىگىندە تاپسىرمالار بەرىلەدى. ءبىز ول ءۇشىن بەلسەندى قاتىسىپ وتىرايىق.
1 - تاپسىرما:
2. ءۇي تاپسىرماسى جانە قوراپتاعى سۇراقتارعا جاۋاپ ايت.
ا) ءۇي تاپسىرماسىن 4 وقۋشى ساباقتى كەزەكتەسىپ ايتادى.
1 توپ – الكەي زەرەك بالا.
2 توپ – اۋىل بالالىرىنىڭ سەرۋەندەۋى
3 توپ – كەشكى ءۇي سىرتىنداعى اقساقالداردىڭ
دەمالىسى.
4 توپ – وقىمىستى بالا اتانۋى.
ءا) توپقا سۇراقتار.
1 توپ.
- الكەيدىڭ سۇيىكتى ءىسى نە ەدى؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
- دۇرىس ايتاسىڭدار. الكەي كىتاپ وقىعاندى سۇيىكتى ىسىنە اينالدىردى!
2 توپ.
- ادام 4 – 5 جاسىنان كىتاپ وقىپ كەتەتىنىنە سەنەسىڭدەرمە؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
3 توپ.
- الكەيدىڭ بويىنداعى وزدەرىڭ بايقاعان جاقسى قاسيەتتەردى اتاڭدار؟
(وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
دۇرىس ايتاسىڭدار. الكەي زەرەك، ەرتەگىنى جاقسى كورەتىن، ۇيىپ تىڭدايتىن، جىرلاردى اندەتىپ، كىتاپتى جاقسى كورەدى.
4 توپ.
- ءبىزدىڭ سىنىپتاعى كىتاپ قۇمار بالا كىم دەپ ويلايسىڭ؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
- ەندەشە، ءبىز بالالار موزايكانىڭ ءبىر بولىگىن ىلەيىك.
3. جاڭا ساباق.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ كەزەڭى. «وي قوزعاۋ»
2 – تاپسىرما. بەينە تاسپانى تاماشالاۋ.
- بالالار، بۇل قانداي فيلم؟
- كىم تۋرالى؟
- قوجا قانداي بالا؟
- ودان جاقسى ادام شىعادى دەپ ويلايسىڭدار ما؟
(وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى)
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
- بالالار، ءاربىر كينوفيلمدەر بەلگىلى ءبىر جازۋشىنىڭ شىعارماسى جەلىسىندە تۇسىرىلەدى.
وسى كينوفيلم «مەنىڭ اتىم قوجا» كوركەم شىعارمانىڭ اۆتورى بەردىبەك سوقپاقبايەۆ. ال ءفيلمنىڭ رەجيسسەرى ابدوللا قارساقبايەۆ.
- بالالار ۇيدەن اۆتور تۋرالى مالىمەت جيناقتاپ كەلۋ تاپسىرىلعان ەدى. ال كىم ايتادى؟
1 - وقۋشى:
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
(1924 - 1991) 15 قازاندا الماتى وبلىسىنىڭ نارىنقول اۋىلىندا تۋعان. اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن، كەيىننەن ماسكەۋدە جوعارى ادەبي كۋرستى بىتىرگەن. ءبىراز جىل اۋىل مەكتەبىندە بالا وقىتقان. "قازاق ادەبيەتى" گازەتىندە، "بالدىرعان" جۋرنالىندا، ش. ايمانوۆ اتىنداعى "قازاقفيلم" كينوستۋدياسىندا ىستەگەن. قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا بالالار ادەبيەتى جونىندەگى ادەبي كەڭەسشى بولعان. شىعارماشىلىق جولىن ولەڭمەن باستاپ، 1950 جىلى "بۇلاق" اتتى جىر جيناعىن شىعارعان. كەيىن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان 20 - دان استام اڭگىمە، پوۆەست، رومان كىتاپتارىن ۇسىندى. "مەنىڭ اتىم قوجا"، "بالالىق شاققا ساياحات"، "بوزتوبەدە ءبىر قىز بار"، "ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى" جانە "قايداسىڭ، گاۋھار" سەكىلدى تۋىندىلارى كسرو حالىقتارىنىڭ جانە شەتەلدەردىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلىپ، ساحنالىق، ەكراندىق نۇسقاعا اينالعان. 1967 جىلى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان فيلمدەردىڭ كانن قالاسىندا (فرانسيا) وتكەن حالىقارالىق فەستيۆالىندە "مەنىڭ اتىم قوجا" ءفيلمى (ب. سوقپاقبايەۆتىڭ سەنارييى) ارناۋلى جۇلدەگە يە بولدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.
2 - وقۋشى:
قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى، تاماشا جازۋشى بەردىبەك سوقپاقبايەۆ ءتىرى بولعاندا بيىل 81 جاسقا تولار ەدى. «جاقسىنىڭ ءوزى ولسە دە ءسوزى ولمەيدى» دەمەكشى، بالالاردىڭ سۇيىكتى جازۋشىسى ارتىنا «مەنىڭ اتىم قوجا»، «بالالىق شاققا ساياحات»، «قايداسىڭ، گاۋھار» جانە «ەرگەجەيلىلەر ەلى» سىندى ءبىرقاتار اڭگىمە، حيكايالار قالدىردى. بالالاردىڭ بال مىنەزىن ىشكى دۇنيەسىمەن جاقسى سەزىنە بىلگەن جازۋشى ءاربىر شىعارماسىندا ءوزى تۋىپ وسكەن نارىنقول تاۋلى ءوڭىر تابيعاتىنىڭ جاندى سۋرەتتەرىن وقىرمانعا ۇلكەن شەبەرلىكپەن جەتكىزە بىلگەن. ب. سوقپاقبايەۆتىڭ اڭگىمە، پوۆەست، روماندارى جانە پەسالارىندا بالعىن شاققا باتىل ساياحاتتار جاساپ، تاڭداندىرىپ، تامسانتىپ، بال داۋرەن اسەرلەرىنىڭ قايماعىن بۇزباي، اقيقاتتان الشاقتاماي، بالاعا ءتان قيالداپ، ءومىردىڭ ءوز بولمىسىن تەبىرەنە تولعايدى. وقىساڭ ەرىكسىز ەزۋ تارتتىرىپ، كەيدە كۇرسىنتىپ تەرەڭ ويعا جەتەلەيدى. لەزدە كەيىپكەرلەرمەن ەتەنە ارالاسىپ، ولار ءوزىڭ كۇندە كورىپ جۇرگەن ادامدارداي بەركەن، قوجا سەكىلدى كەيىپكەرلەرىمەن جادىڭدا جاتتالىپ قالادى...
ءمۇعالىم:
رەجيسەر دەگەنىمىز كىم دەپ ويلايسىڭدار؟
قارساقبايەۆ ابدوللا (2. 10. 1926، الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى قاراقاستەك اۋىلى - 2. 9. 1983، الماتى) - كينورەجيسسەر. الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى قاراقاستەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1978 جىلىندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى.
1956 جىلىندا ماسكەۋدەگى بۇكىلوداقتىق كينەماتوگرافيا ينستيتۋتىن بىتىرگەن.
1947 - 1983 جىلىندا "قازاقفيلم" ستۋدياسىندا رەجيسسەرى بولىپ "انا مەن بالا" (1955)، "ەگەر ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە..." (1961، ەكەۋىن دە رەج. س. قوجىقوۆپەن بىرگە)، "قاناتتى سىيلىق" "مەنىڭ اتىم قوجا" (1963، ت. دۇيسەنبايەۆپەن بىرگە، 1964 جىلى وتكەن ورتا ازيا مەن قازاقاقستان كينەماتوگرافياشىلارىنىڭ بايقاۋىنىڭ جانە 1967 جىلى كانن قالاسىندا وتكىزگەن حالىقارالىق كينوفەستيۆالدىڭ ديپلومىنا يە بولدى)، "بالالىق شاققا ساياحات" 1969)، سونىمەن قاتار "قازاق حالقىنىڭ قولونەرى" (1958)، "تورعاي شەگى" (1963)، "اقتوبە" (1972)، ت. ب. دەرەكتى فيلمدەرىن قويعان.
ءىىى. داپتەرمەن جۇمىس:
- ەندى بۇگىنگى كۇننىڭ جادىسىن جازايىق.
«مەنىڭ اتىم قوجا» بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
- تاعى قانداي ادەبي جانرلاردى بايقادىڭدار؟
(ديولوگ، مونولوگ)
- ونى قانداي قيمىل وقيعالاردان بايقادىڭدار؟
- ديولوگ دەگەن نە؟ مونولوگ دەگەن نە؟
(ديولوگ ەكى ادامنىڭ سويلەسۋى. شىعارماداعى كەيىپكەردىڭ وزىنە - ءوزى قاراتىلا ايتىلعان، ىشكى سىرىن بىلدىرەتىن ويى (قۋانىش، رەنىش، كۇدىگىن) – مونولوگ دەپ اتايمىز. ياعني، ءوزى عانا سويلەيدى. ەندى وسى مونولوگتى تەرەڭ ءبىلۋ ءۇشىن
3 - تاپسىرمانى ورىندايىق.
ءىV. ماتىنمەن جۇمىس. (ءماتىندى ءتورت بولىمگە ءبولىپ، ىشتەي وقىتۋ)
1. توپتارعا بولىنگەن بالالار وزدەرىنە ءتيىستى ءبولىمدى وقىپ تالقىلايدى.
2. ءار توپ وزدەرىنىڭ بولىمدەرىن باسقا توپتارعا تۇسىندىرەدى.
V. سوزدىكپەن جۇمىس:
قاۋلى - جينالىستىڭ شەشىمى
قيا باسۋ - ەشقايدا بارمايمىن
4 - تاپسىرما:
VI. سەرگىتۋ ءساتى. (ءفيلمنىڭ قىزىقتى ساتتەرىن تاماشالاۋ).
5 - تاپسىرما:
VIءى. شىعارماشىلىق تاپسىرما:
ءى توپ: قوجاعا مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
ءىى توپ: ۆەنن دياگرامماسى
قوجا → سەنگىش، ەلىكتەگىش، العىر.
سۇلتان → تەمەكى شەگەدى، ايلاكەر، ۇرلىق، تەنتەك، ساباق وقىمايدى، جامان قىلىقتارعا جاقىن.
ۇقساستىعى → ەكەۋى دە ۇل بالا.
ءىىى توپ: كەڭەستىڭ قاۋلىسى بويىنشا قوجانىڭ بويىنداعى باستى قانداي كەمشىلىكتەر اتالدى؟
1. تارتىپسىزدىك
2. ۇرىنشاقتىعى
3. ساباق ۇستىندە تىنىش وتىرماۋى
4. تاسپەن اتقىلاۋى
5. ساباقتان قالادى جانە ۇنەمى كەشىگەدى
ءىV توپ: كورىنىس كورسەتۋ. ديالوگتەردى تاۋىپ، رولگە ءبولىپ ويناپ شىعۋ.
ءار توپتى 2 جۇلدىز، 1 ۇسىنىس ارقىلى باعالاۋ.
توپتىق جۇمىستى قورىتىندىلاۋ: (قوسىمشا)
1. قوجانىڭ جاقسى ادام بولارىنا سەنەر مە ەدىڭ؟
2. قوجانىڭ ورنىندا بولساڭ ءوزىڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
3. سەندەردىڭ ىشتەرىڭدە «مەن قوجاعا ۇقسايمىن» دەيتىندەرىڭ بار ما؟
4. ادامنىڭ ءوزىن - ءوزى سىناۋى وڭاي ما؟
VIءىى. ءمۇعالىم ءسوزى:
- بالالار، وزدەرىڭنىڭ ءىس - ارەكەتتەرىڭ قوجاعا ۇقساسا دا، ۇلكەيگەندە سەندەردەن «ۇلكەن» ازامات شىعادى دەپ ويلايمىن. بەردىبەك اتالارىڭ سياقتى ءبىرىڭ جازۋشى بولساڭ، ەندى ءبىرىڭ عۇلاما عالىم، ەل تىلەگىن اقتايتىن قازاقستاننىڭ ازاماتتارى مەن ازاماتشالارى بولاتىندارىڭا سەنەمىن.
رەفلەكسيا:
- بەردىبەك سوقپاقبايەۆ تۋرالى نە بىلدىك؟
- نەگىزگى باستى كەيىپكەر كىم؟
- مونولوگ دەگەن نە؟
- مىنە، بالالار، ءبىز تاپسىرمالاردى ورىنداي وتىرىپ، موزايكا قۇراستىرىپ شىقتىق. بۇل ب. سوقپاقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» اتتى كىتابىنىڭ ءبىرىنشى مۇقاباسى. بۇل شىعارمانى ءالى دە تەرەڭ ءبىلۋ ءۇشىن مىنا كىتاپتى كىتاپحانادان الىپ وقۋعا بولادى.
باعالاۋ:
ساباققا قاتىسقان وقۋشىلار ماداقتاي وتىرىپ باعالانادى.
ءۇي تاپسىرماسى:
• ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ. ماتىننەن «قوجانى قورعاۋ» سوزدەرىن جازۋ
• 2008 جىلى «مەنىڭ دە اتىم قوجا» اتتى وتباسىلىق كومەديالى ءفيلمى جارىق كوردى. ولاي بولسا، وسى «مەنىڭ دە اتىم قوجا» اتتى فيلم تۋرالى قوسىمشا مالىمەت الىپ كەلۋ.
تولەن نەگىزگى ورتا مەكتەبىنەن
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ماردەن ءۇمىت ايشۋاق قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەنىڭ اتىم قوجا. ب. سوقپاقبايەۆ
ساباقتىڭ ماقساتى: ب. سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە. ءماتىن مازمۇنى مەن يدەياسى ارقىلى بالانىڭ شىندىققا كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ. سىني ويلاۋ داعدىسىن دامىتۋ.
جۇيەلى ءىس - ارەكەت ناتيجەسى. ءماتىن مازمۇنى بويىنشا تالداۋ ارقىلى شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ۇشتاتۋ.
تۇلعالىق ناتيجە.
1. ءماتىننىڭ كوڭىل كۇيىن، اۆتوردىڭ كوزقاراسىن تانىپ بىلۋگە قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
2. كوركەم سويلەۋ ءتىلىن، ويىن، شىعارماشىلىق قيالىن ۇشتاي ءتۇسۋ.
3. قورشاعان ورتاسىنا مەيىرىمدىلىكپەن قاراۋاع تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پىكىر – سايىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: جۇيەلەۋ، تالداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ب. سوقپاقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» كىتابى، ءماتىننىڭ جەلىسى بويىنشا سالىنعان سيۋجەتتى سۋرەتتەر. ابدوللا قارساقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» فيلمىنەن ءۇزىندى. اۆتوردىڭ سۋرەتى.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
پسيحولوگيالىق ترەنينگ
- بالالار بۇگىنگى كوڭىل – كۇيلەرىڭىز قانداي؟
- تاماشا.
- ءبىز قانداي بالامىز؟
جابىرقاۋدى بىلمەيمىز،
جالقاۋلىقتى سۇيمەيمىز
ءبىز - تالاپتى جاس ۇلان،
ۇلگى الامىز جاقسىدان.
- كۇندەلىكتى جۇمىسىمىز بويىنشا توپقا بولىندىك.
I توپ – ادەپتىلىك II توپ – ۇقىپتىلىق
III توپ – العىر IV توپ – تاپقىر
- بىزدەر بۇگىن، توپتارىمىزدىڭ اتىن نە سەبەپتەن بۇلاي العانىمىز، ادەبيەتتەن «جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن» اتتى تاراۋعا بايلانىستى الىپ وتىرمىز. سەندەردىڭ بويلارىڭدا وسىنداي قاسيەتتەرگە تولى بولعاندىقتان، وزدەرىڭدى وسىلاي ءبولدىم.
- بالالار توپتىڭ ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ جىبەرەيىكشى.
1. ءتارتىپ
2. تىنىشتىق
3. تالاپ
4. ءبىر – ءبىرىمىزدى تىڭداۋ
- سونىمەن بىرگە، بالالار ءبىر – ءبىرىمىزدى باعالاپ وتىرامىز.
ول ءتۇرلى ستاكاندار ارقىلى جانە 2 جۇلدىز 1 ۇسىنىس.
- بالالار، بۇگىنگى تاپسىرمالار مىنا مەنىڭ الدىمدا جاتقان سۋرەتتەردى بىرىكتىرىپ، موزايكا قۇراستىرۋ. وسى سحەما ارقىلى ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدى باعالايمىز.
ءاربىر بولىگىندە تاپسىرمالار بەرىلەدى. ءبىز ول ءۇشىن بەلسەندى قاتىسىپ وتىرايىق.
1 - تاپسىرما:
2. ءۇي تاپسىرماسى جانە قوراپتاعى سۇراقتارعا جاۋاپ ايت.
ا) ءۇي تاپسىرماسىن 4 وقۋشى ساباقتى كەزەكتەسىپ ايتادى.
1 توپ – الكەي زەرەك بالا.
2 توپ – اۋىل بالالىرىنىڭ سەرۋەندەۋى
3 توپ – كەشكى ءۇي سىرتىنداعى اقساقالداردىڭ
دەمالىسى.
4 توپ – وقىمىستى بالا اتانۋى.
ءا) توپقا سۇراقتار.
1 توپ.
- الكەيدىڭ سۇيىكتى ءىسى نە ەدى؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
- دۇرىس ايتاسىڭدار. الكەي كىتاپ وقىعاندى سۇيىكتى ىسىنە اينالدىردى!
2 توپ.
- ادام 4 – 5 جاسىنان كىتاپ وقىپ كەتەتىنىنە سەنەسىڭدەرمە؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
3 توپ.
- الكەيدىڭ بويىنداعى وزدەرىڭ بايقاعان جاقسى قاسيەتتەردى اتاڭدار؟
(وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
دۇرىس ايتاسىڭدار. الكەي زەرەك، ەرتەگىنى جاقسى كورەتىن، ۇيىپ تىڭدايتىن، جىرلاردى اندەتىپ، كىتاپتى جاقسى كورەدى.
4 توپ.
- ءبىزدىڭ سىنىپتاعى كىتاپ قۇمار بالا كىم دەپ ويلايسىڭ؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى)
- ەندەشە، ءبىز بالالار موزايكانىڭ ءبىر بولىگىن ىلەيىك.
3. جاڭا ساباق.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ كەزەڭى. «وي قوزعاۋ»
2 – تاپسىرما. بەينە تاسپانى تاماشالاۋ.
- بالالار، بۇل قانداي فيلم؟
- كىم تۋرالى؟
- قوجا قانداي بالا؟
- ودان جاقسى ادام شىعادى دەپ ويلايسىڭدار ما؟
(وقۋشىلار ءوز ويلارىن ايتادى)
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
- بالالار، ءاربىر كينوفيلمدەر بەلگىلى ءبىر جازۋشىنىڭ شىعارماسى جەلىسىندە تۇسىرىلەدى.
وسى كينوفيلم «مەنىڭ اتىم قوجا» كوركەم شىعارمانىڭ اۆتورى بەردىبەك سوقپاقبايەۆ. ال ءفيلمنىڭ رەجيسسەرى ابدوللا قارساقبايەۆ.
- بالالار ۇيدەن اۆتور تۋرالى مالىمەت جيناقتاپ كەلۋ تاپسىرىلعان ەدى. ال كىم ايتادى؟
1 - وقۋشى:
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
(1924 - 1991) 15 قازاندا الماتى وبلىسىنىڭ نارىنقول اۋىلىندا تۋعان. اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن، كەيىننەن ماسكەۋدە جوعارى ادەبي كۋرستى بىتىرگەن. ءبىراز جىل اۋىل مەكتەبىندە بالا وقىتقان. "قازاق ادەبيەتى" گازەتىندە، "بالدىرعان" جۋرنالىندا، ش. ايمانوۆ اتىنداعى "قازاقفيلم" كينوستۋدياسىندا ىستەگەن. قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا بالالار ادەبيەتى جونىندەگى ادەبي كەڭەسشى بولعان. شىعارماشىلىق جولىن ولەڭمەن باستاپ، 1950 جىلى "بۇلاق" اتتى جىر جيناعىن شىعارعان. كەيىن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان 20 - دان استام اڭگىمە، پوۆەست، رومان كىتاپتارىن ۇسىندى. "مەنىڭ اتىم قوجا"، "بالالىق شاققا ساياحات"، "بوزتوبەدە ءبىر قىز بار"، "ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى" جانە "قايداسىڭ، گاۋھار" سەكىلدى تۋىندىلارى كسرو حالىقتارىنىڭ جانە شەتەلدەردىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلىپ، ساحنالىق، ەكراندىق نۇسقاعا اينالعان. 1967 جىلى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان فيلمدەردىڭ كانن قالاسىندا (فرانسيا) وتكەن حالىقارالىق فەستيۆالىندە "مەنىڭ اتىم قوجا" ءفيلمى (ب. سوقپاقبايەۆتىڭ سەنارييى) ارناۋلى جۇلدەگە يە بولدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.
2 - وقۋشى:
قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى، تاماشا جازۋشى بەردىبەك سوقپاقبايەۆ ءتىرى بولعاندا بيىل 81 جاسقا تولار ەدى. «جاقسىنىڭ ءوزى ولسە دە ءسوزى ولمەيدى» دەمەكشى، بالالاردىڭ سۇيىكتى جازۋشىسى ارتىنا «مەنىڭ اتىم قوجا»، «بالالىق شاققا ساياحات»، «قايداسىڭ، گاۋھار» جانە «ەرگەجەيلىلەر ەلى» سىندى ءبىرقاتار اڭگىمە، حيكايالار قالدىردى. بالالاردىڭ بال مىنەزىن ىشكى دۇنيەسىمەن جاقسى سەزىنە بىلگەن جازۋشى ءاربىر شىعارماسىندا ءوزى تۋىپ وسكەن نارىنقول تاۋلى ءوڭىر تابيعاتىنىڭ جاندى سۋرەتتەرىن وقىرمانعا ۇلكەن شەبەرلىكپەن جەتكىزە بىلگەن. ب. سوقپاقبايەۆتىڭ اڭگىمە، پوۆەست، روماندارى جانە پەسالارىندا بالعىن شاققا باتىل ساياحاتتار جاساپ، تاڭداندىرىپ، تامسانتىپ، بال داۋرەن اسەرلەرىنىڭ قايماعىن بۇزباي، اقيقاتتان الشاقتاماي، بالاعا ءتان قيالداپ، ءومىردىڭ ءوز بولمىسىن تەبىرەنە تولعايدى. وقىساڭ ەرىكسىز ەزۋ تارتتىرىپ، كەيدە كۇرسىنتىپ تەرەڭ ويعا جەتەلەيدى. لەزدە كەيىپكەرلەرمەن ەتەنە ارالاسىپ، ولار ءوزىڭ كۇندە كورىپ جۇرگەن ادامدارداي بەركەن، قوجا سەكىلدى كەيىپكەرلەرىمەن جادىڭدا جاتتالىپ قالادى...
ءمۇعالىم:
رەجيسەر دەگەنىمىز كىم دەپ ويلايسىڭدار؟
قارساقبايەۆ ابدوللا (2. 10. 1926، الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى قاراقاستەك اۋىلى - 2. 9. 1983، الماتى) - كينورەجيسسەر. الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى قاراقاستەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1978 جىلىندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى.
1956 جىلىندا ماسكەۋدەگى بۇكىلوداقتىق كينەماتوگرافيا ينستيتۋتىن بىتىرگەن.
1947 - 1983 جىلىندا "قازاقفيلم" ستۋدياسىندا رەجيسسەرى بولىپ "انا مەن بالا" (1955)، "ەگەر ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە..." (1961، ەكەۋىن دە رەج. س. قوجىقوۆپەن بىرگە)، "قاناتتى سىيلىق" "مەنىڭ اتىم قوجا" (1963، ت. دۇيسەنبايەۆپەن بىرگە، 1964 جىلى وتكەن ورتا ازيا مەن قازاقاقستان كينەماتوگرافياشىلارىنىڭ بايقاۋىنىڭ جانە 1967 جىلى كانن قالاسىندا وتكىزگەن حالىقارالىق كينوفەستيۆالدىڭ ديپلومىنا يە بولدى)، "بالالىق شاققا ساياحات" 1969)، سونىمەن قاتار "قازاق حالقىنىڭ قولونەرى" (1958)، "تورعاي شەگى" (1963)، "اقتوبە" (1972)، ت. ب. دەرەكتى فيلمدەرىن قويعان.
ءىىى. داپتەرمەن جۇمىس:
- ەندى بۇگىنگى كۇننىڭ جادىسىن جازايىق.
«مەنىڭ اتىم قوجا» بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
- تاعى قانداي ادەبي جانرلاردى بايقادىڭدار؟
(ديولوگ، مونولوگ)
- ونى قانداي قيمىل وقيعالاردان بايقادىڭدار؟
- ديولوگ دەگەن نە؟ مونولوگ دەگەن نە؟
(ديولوگ ەكى ادامنىڭ سويلەسۋى. شىعارماداعى كەيىپكەردىڭ وزىنە - ءوزى قاراتىلا ايتىلعان، ىشكى سىرىن بىلدىرەتىن ويى (قۋانىش، رەنىش، كۇدىگىن) – مونولوگ دەپ اتايمىز. ياعني، ءوزى عانا سويلەيدى. ەندى وسى مونولوگتى تەرەڭ ءبىلۋ ءۇشىن
3 - تاپسىرمانى ورىندايىق.
ءىV. ماتىنمەن جۇمىس. (ءماتىندى ءتورت بولىمگە ءبولىپ، ىشتەي وقىتۋ)
1. توپتارعا بولىنگەن بالالار وزدەرىنە ءتيىستى ءبولىمدى وقىپ تالقىلايدى.
2. ءار توپ وزدەرىنىڭ بولىمدەرىن باسقا توپتارعا تۇسىندىرەدى.
V. سوزدىكپەن جۇمىس:
قاۋلى - جينالىستىڭ شەشىمى
قيا باسۋ - ەشقايدا بارمايمىن
4 - تاپسىرما:
VI. سەرگىتۋ ءساتى. (ءفيلمنىڭ قىزىقتى ساتتەرىن تاماشالاۋ).
5 - تاپسىرما:
VIءى. شىعارماشىلىق تاپسىرما:
ءى توپ: قوجاعا مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
ءىى توپ: ۆەنن دياگرامماسى
قوجا → سەنگىش، ەلىكتەگىش، العىر.
سۇلتان → تەمەكى شەگەدى، ايلاكەر، ۇرلىق، تەنتەك، ساباق وقىمايدى، جامان قىلىقتارعا جاقىن.
ۇقساستىعى → ەكەۋى دە ۇل بالا.
ءىىى توپ: كەڭەستىڭ قاۋلىسى بويىنشا قوجانىڭ بويىنداعى باستى قانداي كەمشىلىكتەر اتالدى؟
1. تارتىپسىزدىك
2. ۇرىنشاقتىعى
3. ساباق ۇستىندە تىنىش وتىرماۋى
4. تاسپەن اتقىلاۋى
5. ساباقتان قالادى جانە ۇنەمى كەشىگەدى
ءىV توپ: كورىنىس كورسەتۋ. ديالوگتەردى تاۋىپ، رولگە ءبولىپ ويناپ شىعۋ.
ءار توپتى 2 جۇلدىز، 1 ۇسىنىس ارقىلى باعالاۋ.
توپتىق جۇمىستى قورىتىندىلاۋ: (قوسىمشا)
1. قوجانىڭ جاقسى ادام بولارىنا سەنەر مە ەدىڭ؟
2. قوجانىڭ ورنىندا بولساڭ ءوزىڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
3. سەندەردىڭ ىشتەرىڭدە «مەن قوجاعا ۇقسايمىن» دەيتىندەرىڭ بار ما؟
4. ادامنىڭ ءوزىن - ءوزى سىناۋى وڭاي ما؟
VIءىى. ءمۇعالىم ءسوزى:
- بالالار، وزدەرىڭنىڭ ءىس - ارەكەتتەرىڭ قوجاعا ۇقساسا دا، ۇلكەيگەندە سەندەردەن «ۇلكەن» ازامات شىعادى دەپ ويلايمىن. بەردىبەك اتالارىڭ سياقتى ءبىرىڭ جازۋشى بولساڭ، ەندى ءبىرىڭ عۇلاما عالىم، ەل تىلەگىن اقتايتىن قازاقستاننىڭ ازاماتتارى مەن ازاماتشالارى بولاتىندارىڭا سەنەمىن.
رەفلەكسيا:
- بەردىبەك سوقپاقبايەۆ تۋرالى نە بىلدىك؟
- نەگىزگى باستى كەيىپكەر كىم؟
- مونولوگ دەگەن نە؟
- مىنە، بالالار، ءبىز تاپسىرمالاردى ورىنداي وتىرىپ، موزايكا قۇراستىرىپ شىقتىق. بۇل ب. سوقپاقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» اتتى كىتابىنىڭ ءبىرىنشى مۇقاباسى. بۇل شىعارمانى ءالى دە تەرەڭ ءبىلۋ ءۇشىن مىنا كىتاپتى كىتاپحانادان الىپ وقۋعا بولادى.
باعالاۋ:
ساباققا قاتىسقان وقۋشىلار ماداقتاي وتىرىپ باعالانادى.
ءۇي تاپسىرماسى:
• ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ. ماتىننەن «قوجانى قورعاۋ» سوزدەرىن جازۋ
• 2008 جىلى «مەنىڭ دە اتىم قوجا» اتتى وتباسىلىق كومەديالى ءفيلمى جارىق كوردى. ولاي بولسا، وسى «مەنىڭ دە اتىم قوجا» اتتى فيلم تۋرالى قوسىمشا مالىمەت الىپ كەلۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
