InfoHub Logo

ءبىلىم سالالارى: قاتىناس، تانىم، الەۋمەتتىك، شىعارماشىلىق
بولىمدەرى: ءتىل دامىتۋ، ماتەماتيكا، قورشاعان ورتامەن تانىسۋ، قۇراستىرۋ
تاقىرىبى: مەنىڭ وتباسىم
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وتباسى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، قوناقجايلىققا ۇيرەتۋ، ادەپتىلىك ەرەجەلەرىنە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: بەينەلى ويلاۋىن دامىتۋ. وتباسىنداعى ءوزارا سىيلاستىق قارىم قاتىناسىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: جانۇيا مۇشەلەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرىپ، ولاردى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وتباسىلىق سۋرەتتەر، «ادەپتىلىك – ادەمىلىك»كىتابى، ولەڭجۇمباق، ويىندار.
بيلينگۆالدىق قۇراۋىش:
قىزمەتتىڭ كەزەڭدەرى تاربيەشى ارەكەتى بالالاردىڭ ارەكەتى
موتيۆاسيالىق تۇرتكى بولاتىن شاتتىق شەڭبەرى
- بالالار ءبارىمىز ورتاعا شىعىپ، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق. ءبارىمىز ءبىر – ءبىرىمىزدىڭ قولىمىزدان ۇستاپ الاقان جىلۋلارىن سەزىنەيىك. قانداي تاماشا؟!
شاتتىق شەڭبەرى:
ۇلكەنگە دە ءسىز،
كىشىگە دە ءسىز،
اتا - انانى قۇرمەتتەپ،
باس يەمىز ءبىز.
قايىرلى كۇن، مەنىڭ سۇيىكتى بالالارىم! بۇگىن ءبىز ءۇشىن وتە ەرەكشە، ءارى اسەرلى ساباق. بۇگىن بىزگە قوناقتار كەلىپ وتىر.
- بالالار مىنا سۋرەتكە نازار سالىڭىزدارشى! مىنا سۋرەتتەردى ءبىر سوزبەن ايتقاندا قالاي دەپ اتاي الاسىڭدار: ( وتباسىنىڭ سۋرەتى)
- قانەكي بالالار ءبىز ساۋساق جاتتىعۋلارىن جاساپ كورەيىكشى!( بالالار ساۋساقتارىن بۇگىپ وتىرىپ ورىندايدى)
باس بارماعىم – اكەم، بالاڭ ۇيرەك اپام،
ورتان تەرەك – اعام، شىلدىر شۇمەك مەن.
تيتتەي بوبەك سەن
ءبىر ۇيدە نەشەۋمىز؟
ءبىر ۇيدە بەسەۋمىز.
- بالالار ساناماق كىمدەر تۋرالى ايتىلعان؟ كىم ايتادى؟
وتباسىندا اتالعان ادامداردان باسقا كىمدەر ايتىلماي قالدى؟
بالالار، ءقازىر بىزگە ءمولدىر جۇمباق جاسىرادى.
كىتاپتى كوپ وقيتىن، نەمەرەلەرىن جاقسى كورەدى، اق ساقالدى، كىسىنى كىم دەيمىز؟ (اتا)
بالا شىعىپ اتانى كورسەتەدى.
اتا تۋرالى تاقپاق.
ايتادى ەرتەك جان اتام،
اق ساقالى سالالاپ،
قۇمارىمدى تارقاتام،
جەرمەن كوكتى ارالاپ.

ءوزى سالماقتى، بايسالدى، بوس ۋاقىتىن بالالارمەن وتكىزگەندى جاقسى كورەدى،
سيرككە، ساياباققا اپارادى، وتباسىن قورعاۋشى، ساقتاۋشى ول كىم؟ (اكە)
كورسەتۋ.
اكە تۋرالى تاقپاق
اتام ايتسا «ۇلىم» دەپ،
اجەم ايتار «كۇنىم» دەپ،
ەكەۋىنەن قايمىعىپ،
ايتادى اكەم «ءىنىم»دەپ.
ول وتە مەيىرىمدى، اق شاشتى، ءتاتتى باۋىرساق پىسىرەدى، بىزگە جىلى قولعاپ، شۇلىق توقيدى. بۇل كىم؟ (اجە)
كورسەتۋ.
اجە تۋرالى تاقپاق.
اجەمدەي دانادان،
ەرتەككە قانامىن.
شاقىرسا دالادان،
جۇگىرىپ بارامىن.
بالالار، سەندەردى جاقسى كورەتىن، سۇيىكتى ادام كىم؟ (انا)
كورسەتۋ.
بالالار، ەندەشە مەن سەندەرگە ولەڭ جۇمباق ايتىپ بەرەيىن. سەندەر سونىڭ شەشۋىن ايتىڭدار
دەگەنىمدى جاسايتىن
قالعان تاماعىمدى اسايتىن
ەرتىپ الىپ جەتەكتەپ
«نەمەرەم» – دەپ اتايتىن؟
*** *** *** ***
ەرتەگى ايتىپ بەرەتىن
ايتقانىڭا سەنەتىن.
دەگەنىڭدى ەكى ەتپەي
جاڭىندا سەنىڭ جۇرەتىن.
*** *** *** ***
كىرىڭدى سەنىڭ جۋاتىن
ءۇيدى شاشتىڭ دەپ قۋاتىن
تاماعىڭدى دايىنداپ
جاقسى كورىپ تۇراتىن.
– بارەكەلدى بالالار، ولەڭ جۇمباقتى شەشتىڭدەر. سەندەر اقىلدى، ءبىلىمدى بالالار بولىپ ءوسىپ كەلە جاتسىڭدار. وتە جاقسى. شارشاعان شىعارسىڭدار. ويىن ويناپ ءبىر سەرگىپ الايىق.
«كىم جوق؟» – ديداكتيكالىق ويىن
تاقتادا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سۋرەتى ءىلۋلى تۇرادى. بالالار كوزدەرىن جۇمادى. تاربيەشى تاقتاداعى ءبىر وتباسى مۇشەسىنىڭ سۋرەتىن الىپ تاستايدى. بالالار كوزدەرىن اشىپ، مۇقيات قاراپ شىعىپ، كىمنىڭ سۋرەتى جوق ەكەنىن ايتادى.
سەرگىتۋ ءساتى: «وتباسى شەجىرەسى» تۋرالى جۇمباق شەشۋ. الدارىندا اكەسىنىڭ، اتاسىنىڭ، اناسىنىڭ ت.ب. فوتالارى جاتادى.

1. ايتارى مول عۇلاما،
كوپ جاساسىن بۇل ادام،
اكەسى ول اكەڭنىڭ
بىلەر ونى سۇراعان.
ول كىم؟ بارلىعى – اتام.
اتالارىنىڭ سۋرەتىن اعاشتىڭ تامىرلارىنا ىلەدى.

2. اتاڭنىڭ بالاسى،
كەي كەزدە تالاسىپ.
قالاسىڭ اجەگە
بىلگەنىڭ اسادى كادەگە.
ول كىم؟ بارلىعى - اكەم. (اكەسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى)

3. بالا بالا، بالا دەپ،
تۇندە شوشىپ ويانعان
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ
تۇندە بەسىك تايانعان.
قولىن قاتتى تيگىزبەي،
كىرلى كويلەك كيگىزبەي.
ءيىسىن جۇپار اڭقىتقان.
بۇل كىم؟ بارلىعى – انا. (اناسىنىڭ سۋرەتىن ىلەدى)
اكە، اپا، اعا، مەن جانە بوپەم تۋرالى ايتىلعان.
– اپاي، بۇل «اتا» – عوي
– بۇل «اجە» – عوي اپاي!
– اپاي بۇل ءبىزدىڭ«انامىز» – عوي
ۇيىمدىق - ىزدەنۋ ويىن: «نەگە تەڭەيمىن». بالالارعا كۇننىڭ، ايدىڭ، بۇلتتىڭ، المانىڭ، گۇلدىڭ سۋرەتتەرى تاراتىلىپ بەرىلەدى. وقۋشىلارعا «اناڭدى كىمگە تەڭەيسىڭ» دەپ سۇراعاندا قولدارىنداعى سۋرەتتىڭ بىرەۋىن كوتەرەدى. سول سياقتى اتاسىن، اكەسىن، اعاسىن ت. ب. ايتىلادى.
بالالار، كىم بىزگە ءوزىنىڭ وتباسى تۋرالى ايتقىسى كەلەدى؟
1 - بالا. مەنىڭ وتباسىمدا 4 ادام بار بۇل اجەم، اتام، شەشەم، اكەم. مەنىڭ اجەم – زەينەتكەر. شەشەم - اكەم جۇمىس ىستەيدى. انام - مەكتەپتە ءمۇعالىم. اكەم – جۇرگىزۋشى. مەنىڭ اعام وقۋشى. ال مەن بالاباقشاعا بارامىن.
2 - بالا. مەنىڭ وتباسىمدا اجەم، اكەم، شەشەم بار. مەن اكەمنىڭ انامنىڭ جالعىز قىزىمىن. كىشكەنتاي ءىنىم نەمەسە ءسىڭلىم بولسا عوي دەپ ويلايمىن. مىناۋ مەنىڭ مەيىرىمدى اجەم. ال مىناۋ تاتەم، ول اۋىلدا تۇرادى.
3 - بالا. مىناۋ مەنىڭ وتباسىم. اكەم، انام جانە مەن. مەنىڭ ەكى اجەم بار: (ەكى اجەسىنىڭ اتىن ايتادى)، ولار مەنى جاقسى كورەدى. مىناۋ ەكى اتام. ولار مەنى ەركەلەتەدى. بۇل اعام ول ارمەنيادا تۇرادى. بۇل تاتەم، مەنىمەن وينايدى. ءبىز تاتۋ تۇرامىز.

رەفلەكستىك تۇزەتۋ - ءقازىر ءبارىمىز مىناداي تاپسىرما ورىندايىق. مىنا قيما سۋرەتتەردى قۇراستىرايىق.
نەنى قۇراستىردىق؟ كىم بار؟
جۇرەكتەن – جۇرەككە: بالالار ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىنان ۇستاپ، شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى.
- اياۋلى انام مەيىرىمدى!
- ءقادىرلى اكەم مەيىرىمدى!
- الپەشتەگەن اجەم مەيىرىمدى!
- ەركەلەتكەن اتام مەيىرىمدى!
قورىتىندىلاۋ: 1. وتباسى مۇشەلەرىن اتا.
• 2. ءوز ۇيىڭدەگى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ مىندەتتەرى تۋرالى ايتىپ بەر؟
• 3. وتباسىڭا قانداي كومەك كورسەتەسىڭ؟
• 4. اتا – اناڭ قايدا جۇمىس ىستەيدى؟
وتباسى - ول ەڭ جاقىن ادامداردىڭ وشاعى. ءارقاشان وتباسى مۇشەلەرىن سىيلاپ، قۇرمەتتەۋ كەرەك ەكەنى ايتىلادى.
ورتاعا كەلىپ تۇرايىق،
شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق.
كورىسكەنشە كۇن جاقسى،
ساۋ - سالامات بولايىق!
سۇراقتارعا تولىعىمەن جاۋاپ بەرە ءبىلدى.

كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: اتا، اجە – وتباسى تىرەگى. ولاردى سىيلاۋ كەرەك.
تۇسىنۋگە ءتيىس: اتا اجە اكە انا، ۇل قىز – ءبارىن وتباسى دەيمىز.
ىستەي ءبىلۋى كەرەك: ءبىزدىڭ كىشكەنتاي جۇرەگىمىز ءبارىن جاقسى كورەدى.