مۇباراك رامازان ايى وتە قاسيەتتى، مارتەبەلى
«رامازاندى قۇرمەتتەۋ كەرەك. ونىڭ راقىمدىلىعى مۇميندەردى قۋانتادى. ونىڭ العاشقى كۇندەرى راقىمدىلىق، ورتاسى كەشىرىم جانە سوڭى توزاق وتىنان قۇتىلۋ». حاديس ءشاريف
مۇباراك رامازان ايى وتە قاسيەتتى، مارتەبەلى. رامازان ايىن قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك. قۇرمەتتەۋ ءۇشىن اللاھۋ تا’الانىڭ بۇيرىقتارىن ورىنداپ، تىيىمدارىنان ساقتانۋىمىز قاجەت. ورازا تۇتىپ، عايبات ايتقان، جالعان سويلەگەن، رەنجىتكەن، حارامداردان ساقتانباعان ادام رامازان ايىن قۇرمەتتەمەگەن بولىپ سانالادى.
بۇل ايدا قول استىنداعىلارعا جۇمىستارىن جەڭىلدەتكەن، ولاردىڭ عيبادات ەتۋلەرىنە جەڭىلدىك جاساعان امىرلەر، باسشىلار دا كەشىرىلەدى. جاھاننامنان ازات بولادى. قاسيەتتى رامازان ايىندا راسۋلۋللاھ تۇتقىنداردى ازات ەتەتىن، مۇقتاجداردىڭ بارلىق سۇراعاندارىن بەرەتىن. بۇل ايدا عيبادات جانە جاقسىلىق جاساي العاندارعا بۇكىل ءبىر جىل وسى امالداردى جاساۋ ءناسىپ بولادى. بۇل ايعا قۇرمەتسىزدىك ەتكەندەردىڭ، كۇنا ىستەگەندەردىڭ بۇكىل جىلى كۇنا ىستەۋمەن وتەدى. (بۇل ايدى عانيبەت، مۇمكىندىك دەپ ءبىلۋ كەرەك.) قولدان كەلگەنشە عيبادات ەتۋ كەرەك. اللاھۋ تا’الانىڭ رازى بولعان ىستەرىن جاساۋ كەرەك. بۇل ايدى احىرەتتىڭ باقىتىنا قاۋىشۋ ءۇشىن مۇمكىنشىلىك دەپ ءبىلۋ كەرەك.
ورازا تۇتۋ پايدالى
اللاھۋ تا’الا ادامدارعا زياندى نارسەنى ءامىر ەتپەيدى. مۇنى مەديسينا ماماندارى راستاۋدا:
ورازا تۇتقان ادامداردا ادرەنالين جانە كورتيزون گارموندارى قانعا بۇرىنعىدان دا وڭاي ارالاسادى. بۇل گارموندار راك كلەتكالارىنا اسەرىن تيگىزەدى. وسىلاي راك كلەتكالارىنا قارسى قالقان بولادى، ياعني راك كلەتكالارىنىڭ كوبەيۋىنىڭ الدىن الادى.
ورازا تۇتقاندا دەنە قۇرىلىسى رەتكە كەلەدى، ىشكى مۇشەلەردەگى مايلار ەرىپ، دەنەنىڭ سەرگەكتىگى ارتادى، يممۋنيتەتى نىعايادى، اسقازان، بۇيرەك، قانتتى ديابەت، جۇرەك جانە باۋىر اۋرۋلارىنا قارسى تۇرۋ قابىلەتى ارتادى.
ءتۇرلى مىندەتتەرى بار باۋىردىڭ اس قورىتۋ مىندەتى دە بار. ورازا كەزىندە 3-5 ساعات دەمالادى، ازىق جيناۋ جۇمىسىن ءبىر مەزگىل توقتادى. بۇل ارادا قورعانۋ جۇيەسىن كۇشەيتەتىن گلوبين بەلوكتارىن دايىندايدى. اسقازانداعى بۇلشىق ەتتەر جانە سەكرەت بولەتىن كلەتكالار، ورازا كەزىندە بىرنەشە ساعاتقا دەمالادى. قاننىڭ كولەمى دە ازاياتىنى ءۇشىن قان قىسىمى ازايىپ جۇرەك تىنىعادى. اسىرەسە قان قىسىمى جوعارى بولعان ادامدار ءۇشىن ورازا ءدارى سەكىلدى پايدالى كەلەدى.
تامىر بىتەلۋى (اتەروسكلەروز)
ازىق قالدىقتارى جاقسى قورىتىلماعاندا تامىرلاردى توزدىرادى. قورىتىلماعان مايلار تامىرلاردى تارىلتادى، تامىر بىتەلۋى دەپ اتالاتىن اۋرۋعا سەبەپ بولادى. ورازا تۇتقاندا كەشكە دەيىن دەنەدە ازىق قالمايدى. ياعني بۇكىل ازىقتار قورىتىلىپ بولادى. بۇل تۇرعىدان دا اسىرەسە «تامىر بىتەلۋى» بار ادامدارعا باسقا ايلاردا دا ورازا تۇتۋى كەڭەس بەرىلەدى. ورازا كەزىندە دەنەنىڭ باسقا مۇشەلەرى دە دەمالادى. از تاماقتانۋ جانە ورازا تۇتۋ دەننىڭ ساۋلىعى ءۇشىن وتە ماڭىزدى. زەكەت – مال مۇلكتىڭ كىرى. زەكەت بەرگەن ادام مال-مۇلكىن كىردەن قورعاعانىنداي، ورازا تۇتقان ادام دا دەنەسىنىڭ زەكەتىن وتەگەن بولادى، دەنەسىن اۋرۋلاردان قورعاعان بولادى.
ورازانىڭ پارىزدارى
ورازانىڭ ءۇش پارىزى بار:
1) نيەت ەتۋ.
2) نيەتتى العاشقى جانە سوڭعى ۋاقىت اراسىندا جاساۋ.
3) يمساك ۋاقىتىنان كۇن باتقانعا (اقشامعا) دەيىنگى ارالىقتا ورازانى بۇزاتىن نارسەلەردەن تىيىلۋ.
ورازاعا نيەت
رامازان جانە ءناپىل ورازاعا نيەتتىڭ العاشقى ۋاقىتى كۇن باتقاننان (اقشامنان) كەيىن باستالادى. سوڭعى ۋاقىتى ەرتەڭىنە تۇسكى نامازعا ءبىر ساعات قالعانعا دەيىن بولادى. ال قازا جانە كافارات ورازالارىنىڭ نيەتى اقشامنان يمساك ۋاقىتىنا دەيىن جالعاسادى.
رامازانداعى ورازاعا نيەت ەتكەندە اقشامنان يمساك ۋاقىتىنا دەيىن «اللاھ رازىلىعى ءۇشىن ەرتەڭ ورازا تۇتۋعا نيەت ەتتىم»، يمساكتان كەيىن «اللاھ رازىلىعى ءۇشىن بۇگىن ورازا تۇتۋعا نيەت ەتتىم» دەپ ايتىلادى. جاڭىلىسىپ قاتە ايتىلسا دا ورازا تۇتاتىن كۇنى ءمالىم بولعاندىقتان زيانى جوق. رامازاندا ءبىر ايلىق ورازاسى ءۇشىن جالپىلاما ءبىر رەت نيەت ەتۋگە بولمايدى، ءار كۇنى ءۇشىن بولەك-بولەك نيەت ەتۋ پارىز بولىپ تابىلادى.
تۇندە جاتاردا تاماقتانىپ نەمەسە تاماقتانباي نيەت ەتسە، كەيىن تۇندە ويانعاندا، سارەگە تۇرعاندا تاماقتانۋدىڭ زيانى جوق. ءتىپتى كەشكى اس كەزىندە ەرتەنگى ورازاعا نيەت ەتىپ قويۋ جاقسى بولادى. نيەتتەن كەيىن يمساك ۋاقىتىنا دەيىن ىشىپ-جەۋدىڭ زيانى جوق. رامازاندا «ەرتەڭ ءتىسىم اۋىرماسا ورازا تۇتامىن، اۋىرسا تۇتپايمىن» دەگەن سەكىلدى كۇماندى نيەتپەنەن ورازا تۇتۋ ساحيح بولمايدى.
اۋىزاشاردا
كۇن باتقانى انىق بولعاننان كەيىن الدىمەن ءاۋزۋ-بيسميللا ايتىپ: «ءاللاھۋمما يا ۋاسي'ءال-ماعفيراھ يعفيرلي ءۋا لي-ءۋاليداييا ءۋا لي-ءۋستازيييا ءۋا ليل-ءمۋمينينا ءۋال مۋمينات ءياۋما ياقۋمۋل حيساب» دۇعاسى وقىلادى. «ەي كەشىرىمى مول اللاھىم! قيامەت كۇنى ەسەپكە تارتقاندا مەنى، اتا-انامدى، ۇستازىمدى، ەر-ايەل بۇكىل مۇسىلمانداردى عافۋ ەت» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ارتىنشا «يا راببىم، سەن ءۇشىن ورازا تۇتتىم جانە سەنىڭ بەرگەن نيعمەتتەرىڭمەن ورازامدى اشقالى تۇرمىن. مەنى، اتا-انامدى جانە بارلىق مۇسىلمانداردى كەشىرە گور»دەپ ايتىپ، مۇمكىن بولسا قۇرمامەن نەمەسە ءسۇت، ياكي سۋمەن اۋىز اشقان جاقسى.
بىر-ەكى جۇتىمدىق نارسە جەگەننەن سوڭ «ءزاھاباززاما ءۋابتاللاتيل ۋرۋق ءۋا ءساباتال اجر ينشااللاھۋ تا’الا» دۇعاسىن وقىپ، تاماق ءىشۋدى باستايدى. بۇل اۋىزاشار (يفتار) دۇعاسىنىڭ ماعىناسى:
اشتىق ءبىتتى. تامىرلارىمىزدىڭ سۋمەن قاۋىشۋ ۋاقىتى كەلدى. ينشااللاھ ساۋاپ جازىلدى.
پايدالى سىلتەمەلەر:
رامازان ايىندا ورازاعا قاتىستى پايدالى مالىمەتتەر
ورازا كەستەلەرى
بۇل كەستەدە كورسەتىلگەن «يمساك» ۋاقىتى – اۋىز بەكىتۋ ۋاقىتى بولىپ تابىلادى. ياعني ورازا تۇتاتىن ادام «يمساك» ۋاقىتىنا دەيىن اۋزىن بەكىتۋى ءتيىس. جانە «اقشام» ۋاقىتى – اۋىزاشار ۋاقىتى. ياعني كەستەدەگى «يمساك» پەن «اقشام» دەگەن ۋاقىتتار اراسىندا ورازا تۇتىلادى.
islamdini.kz - سايتىنىڭ كومەگىمەن دايىندالدى.
You Might Also Like
-
بىردە تۇسكە قاراي «جۇلدىزدىڭ» رەداكسياسىنا اقۇشتاپقا كەلدىم. بولمەلەرىنە كىرمەي، ەسىك الدىنداعى ۇزىن كوريدوردا تۇر ەدىم، ىشتەن مۇقاعالي شىعىپ كەلە جاتىر ەكەن. جانىما كەلىپ، قول بەرىپ ام...
