ءمۇعالىم بە؟ روبوت پا؟
«جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ۇدەمەلى دامىعان زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. گۋگلە كوزىلدىرىكتە ورنالاسقان كومپيۋتەرلەر شىعارۋدى جولعا قويدى». «اقىلدى قابىرعا ءسىزدىڭ كەز كەلگەن سۇراعىڭىزعا قينالماي-اق جاۋاپ بەرەدى». «ءبىر قۋاتتانعان تەسلو اۆتوكولىگى 400 شاقىرىمدىق قاشىقتىقتى ەڭسەرەدى». «اقش پرەزيدەنتى وزىق تەحنولوگيامەن جاسالعان روبوتتىڭ جاڭا مۇمكىنشىلىكتەرىمەن تانىستى». «ءۇي كۇتۋشى روبوتتاردىڭ قولدانىلۋ شەگى كەڭەيتىلدى». بۇل وقتىن – وقتىن ادامزاتتى تاڭقالدىرتىپ، جارقىن بولاشاققا ۇمىتپەن قاراتقىزاتىن، «سوندا بىزدەردە دە...» دەگەن ءتاتتى قيالعا جەتەلەتەتىن جاڭالىقتار. وسى تىزبەكتىڭ ىشىندە ەلەڭ ەتكىزەر جاڭالىق بار ەكەن. وڭتۇستىك كورەيادا الدىمەن تاجىريبەدەن وتكىزىلگەن روبوت مۇعالىمدەردىڭ قابىلەتى جوعارى باعالانعانى سول، ەندى ولاردى وندىرىستىك جولمەن جاساپ شىعارۋ ءۇشىن زاۋىتقا تاپسىرىس بەرىلگەن. ءتىرى مۇعالىمدەر روبوتقا ايىرباستالا باستاسا بىلىمبەرۋ ءىسى مۇلدەم جاڭا باعىت الارى ءسوزسىز، ال بالا تاربيەسىن بولاشاقتا روبوتقا تاپسىرماق جەر شارىنىڭ تۇرعىندارىن نە كۇتىپ تۇرماق؟
الەمدە روبوتتار مۇعالىمدىك جۇمىسقا جاپپاي كىرىستى دەلىك، دامىعان ەلدەردەن قالىسپايمىز دەپ جۇرگەن ءبىز دە جاعالاي جار سالىپ «اباتتانۋ» جوق روبوتتانۋعا بەل شەشە كىرىسەر ەدىك. وسىلاي دا وسىلاي دەپ الدىمەن وتاندىق تەلەارنالاردىڭ جاڭالىقتارى سۇيىنشىلەتەر. ءسويتىپ، ەڭ العاش اكەلىنگەن روبوت مۇعالىمدەر اۋرۋلى ۆاكسيناسى بار اۆستريالىق سيىرلاردىڭ كۇيىن كەشەدى دەپ بولجاساق كورىپكەلدىك بولماس. وزىمىزگە ءتان جەمقورلىق سياقتى ۇساق - تۇيەك سالدارىنان ۆيرۋستى روبوتتار مۇعالىمدىك قىزمەتتى شالا اتقارىپ بارىپ، كوش جۇرە تۇزەلەرمەن قايتا جابدىقتالار. قايتا جابدىقتار ساتتە ءبىراز قيىندىقتار شىعاتىنى انىق. اكەسىندەي ادامعا قول جۇمساۋدان تايىنباس ءبىزدىڭ وقۋشىلاردىڭ الدىنا روبوتتى جىبەرۋ ءۇشىن، ونى ءبىرقاتار قورعانىس، كەرەك بولسا شابۋىل تاسىلدەرىنە باعىتتاۋ قاجەت. ايتپەسە، العاشقى قاقتىعىستا – اق شەت ەلدىك اقساۋساق روبوتتارىڭىز كابينەتتىڭ ءبىر بۇرىشىندا قاڭىلتىر قاقپاعى مايىسىپ دارمەنسىز كۇي كەشپەك. بۇل روبوتتارعا جەتىك ءبىلىمدى دە كوپ ەنگىزە بەرمەگەن دۇرىس. ونىڭ ورنىنا ءبىلىم ورداسىنىڭ اكىمشىلىگىنە اۋاداي قاجەتتى جان سەمىرتەر جاقسى سوزدەر مەن قىزداي سىزىلعان قىلىق جۇكتەلسىن. سول كەزدە جان-جاقتى ءبىلىمدى روبوت قۋات كوزىنە جارتىلاي قوسىلىپ، «ءلاببايشىل» روبوت ەنەرگياعا تويعانىنشا كەڭەلمەك. ءسويتىپ بىرتىندەپ ءبىلىمپاز روبوتىڭىز دا «ءلاببايشىل» روبوتقا وپ-وڭاي اينالا سالادى. ال شەت ەلدىك ءمۇعالىم روبوتتاردى كوشە سىپىرۋعا، ءتىزىم تولتىرۋعا ءبىزدىڭ جاقتا قوسىمشا داعدىلاندىراتىنى بىلاي دا تۇسىنىكتى شىعار. ءارقاشان ءبىلىم ورداسىنىڭ ۇلكەن ۇلكەن ماسەلەلەرىن ەپتىلىكپەن، ءوزىنىڭ تاۋداي بيىك جەكە ابىرويىن سالا ءجۇرىپ ىسكە اسىراتىن، سوندىقتان دا قاراماعىنداعى مۇعالىمدەرى قۇدايداي تابىنۋى ءتيىس ءبىلىم ورداسىنىڭ باسشىسىنا روبوت مۇعالىمدەر قانداي قولايلى بولار ەدى. ماسەلەن، سەنبىلىككە شىعارۋ، سايلاۋعا كومەكتەسۋ، ءتىزىم جيناۋ ءۇشىن ەشقانداي جينالىس اشىپ، ءتۇسىندىرۋ – ماجبۇرلەۋ تۇرىندە ءسوز سويلەۋدىڭ قاجەتى جوق. ايتتىڭ ءبىتتى، روبوتتارىڭ نۇسقاعان جاعىڭا سالدىر – گۇلدىر ەتىپ كەتە بارادى. تەاترداعى كونسەرت پە، پرەمەرا ما، تۇرعىندارمەن كەزدەسۋ مە جوعارىدان بۇيرىق كەلسە بولدى، مىنە ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەر وسى – داپ دايىن. ال تۇگەل روبوتتانسا مۇمكىن باستىقتار دا روبوتتان تاعايىندالار. جوق، ول مۇمكىن ەمەس، ءبىزدىڭ قازاق ديرەكتورلىقتى وڭايلىقپەن قولىنان شىعارا قويماس. بەرەتىنىن بەرىپ، ورىنتاعىنا جايعاسقان سوڭ، ءتىپتى قول استىنداعىلارى روبوت بولسا مەيلى، ولاردىڭ جىپ-جىلى سۇيىسپەنشىلىكتەرىنە بولەنۋ سەزىمى باسقا عوي. روبوت بولعان سوڭ وعان شوكىمدەپ جالاقىسىن ءوسىرۋدىڭ كەرەگى نە؟ ولاردىڭ پىكىرىن سۇراپ اۋرە بولماڭىز، وقۋلىقتى كىم جازسىن ءبارىبىر، جانسىز زات ءمان بەرمەس، ءتيىستى مىندەتىن اتقارىپ تۇرا بەرمەك.
بىزدە الەمدىك وزىق ۇلگىدەن الىنعان، ءبىراق وزگەشە سيپاتقا ەنگەن ۇبت بار. جاڭا ءمۇعالىم – روبوتقا ونى دا تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرۋ قاجەت. وقۋشىلاردىڭ مىنا بولىگى ۇبت – عا بارمايتىندار، وعان كوپ ۋاقىت شىعىنداۋدىڭ قاجەتى شامالى، ءوز اتىن ساۋاتسىز جازسا دا كوڭىل اۋدارماڭىز، ال ۇبت – عا باراتىندار جىلداپ تەستپەن تومپەشتەلەدى. سۇراققا دۇرىس جاۋاپ ءبىر بولەك تە، ول جاۋاپتىڭ تالقىلانۋى ءبىر باسقا ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ بىلىمبەرۋدە مەكتەپ ءبىتىرۋشىڭىز تەست سۇراعىنا، مانىسىنە بارماي – اق اۆتوماتتى تۇردە جاۋاپ بەرە بەرسە بولعانى. قانشاما دايىندىقپەن كەلىپ، ءبىر رەت اتىلاتىن زەڭبىرەك سياقتى، ۇبت – دان سوڭ مەكتەپ ءبىتىرۋشىنىڭ العان ءبىلىمى كەرەكسىز اقپارات رەتىندە سانادان وشىرىلەتىنى ەشكىمدى تولعاندىرماس. ال شەت ەلدىك روبوتقا كەيبىر اقشالى اتا انانىڭ ۇل – قىزى ەشقانداي ءبىلىمسىز – اق ۇبت - نىڭ جوعارى ناتيجەسىنە قول جەتكىزەتىنىن ءتۇسىندىرۋ قيىنعا سوعاتىن شىعار، مۇمكىن، «سيقىرشىلىق» دەپ كورەرمىز.
جاپون روبوتى جاپوندىق تاربيەمەن، اعىلشىن روبوتى اعىلشىن تاربيەسىمەن جۇكتەلەتىنىنە تاڭ قالا قويماسسىز. ءبىزدىڭ ەلدە بۇل ءمۇعالىم روبوتىڭىزعا بالالارعا بەرەتىن تاربيە رەتىندە قازاقى ءداستۇر ەنگىزىلەر مە ەكەن؟ قايدام؟! دايىن جاھاندىق تاربيە تۇرعاندا قازاقى سالتتى قايتسىن، ەندى ءبىراز كوز ءۇشىن...
ءمۇعالىممىن بۇل كۇندە، روبوت ەمەسپىن بە ءوزى؟!
يبرايەۆ نۇرلان بالحاش ۇلى. وقىتۋشى
You Might Also Like
-
اجەتحانا تاقىرىبى وعاشتاۋ بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ايتسە دە بۇل دا وزىندىك تاريحي دەرەكتەرىمەن قىزىقتى ماعلۇماتتاردى قامتيتىن دۇنيە. ەسكى جازبالاردان الىنعان مالىمەتتەرگە قاراعاندا كونە گرەكتەردىڭ ءۇيل...
-
«بىزدەگى باستى مىندەت – ءبىلىم بەرۋدى
