ءمۇعالىم بولعانىمدى ماقتان ەتەمىن!
"وتكەننىڭ ونەگەسى – بۇگىنگىنىڭ
باعا جەتپەس بايلىعى".
ن. ءا. نازاربايەۆ
اباي اتامىز ايتقانداي «ۇستازسىز شاكىرت – تۇل، شاكىرتسىز ۇستاز تۇل» دەپ ادام بالاسىنىڭ كىسى بولىپ قالىپتاسۋى كوبىنەسە ۇستازعا بايلانىستى دەپ ەرەكشە اتاپ وتكەن. «مۇعالىمدىك ماماندىق – بۇل ادامتانۋ، ادامنىڭ كۇردەلى جانە قىزىقتى، شىم-شىتىرىعى، مول رۋحاني جان دۇنيەسىنە ۇڭىلە ءبىلۋ دەپ ادامنىڭ ءومىر بويى ءبىلىم الىپ، ونى شاكىرتتەرىنە جەتكىزە ايتىپ بەرۋ بۇل ۇستازدىق قاسيەتتىڭ ەڭ جوعارى جەتىستىگى بولىپ تابىلادى. سونداي ۇلكەن ۇعىمداعى ۇستازدىق قاسيەتكە بارىنشا ادالدىق تانىتىپ، بار عۇمىرىن ۇستازدىق سالاسىنا ارناۋ ءاربىر ادامنىڭ قولىنان كەلە بەرمەس ءىس.
نەگە ەكەنىن، اتا - انامنىڭ ايتۋىنشا، بالا كەزىمدە ءتۇرلى ويىنشىقتارمەن ويناۋدان گورى قولىما قاعاز، قالام الىپ اعاي بولىپ ويناۋدان جالىقپايدى ەكەنمىن. وسى ارمان مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەندە - اق باستى ماقساتىما اينالدى دا، ءمۇعالىم بولۋدى رياسىز جاقسى كوردىم، جان – جۇرەگىممەن شىن قالادىم.
ۇستاز... جاي عانا قاراپايىم ءسوز... وسى قاراپايىم ۇعىمنىڭ ءاربىر ادامزات جۇرەگىنەن ورىن الاتىنى، تەك قانا ورىن الىپ قانا ەمەس، ونىڭ ومىرلىك ۇستانىمىنىڭ، دۇنيەگە دەگەن كوزقاراسىنىڭ، ادامي قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋىنىڭ قاينار كوزى ەكەندىگى ءسوزسىز. حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، قازاعىمنىڭ ماڭدايىنا سىيماي كەتكەن نار تۇلعا شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى: "ادامنىڭ جاقسى ءومىر سۇرۋىنە ءۇش ساپا نەگىز بولادى. ولار - ادال ەڭبەك، ءمىنسىز اقىل، تازا جۇرەك" دەسە، ۇلى اباي "اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا، سوندا ادام بولارسىڭ ەلدەن ەرەك" دەپ تولعاعان. مىنە، وسى اباي مەن شاكارىمنىڭ ۇندەسە ايتقان پىكىرلەرى ۇستاز حاقىندا ايتىلعان سەكىلدى. سەبەبى، وسى قاسيەتتەر ءوز بويىنان تابىلا وتىرىپ، ونى ۇرپاق بويىنا دارىتاتىن دا، دامىتاتىن دا ۇستاز. ياعني، ۇستاز - مەملەكەتىمىزدىڭ ءبىرىنشى بايلىعى دەپ سانالاتىن حالىقتىڭ، ۇرپاقتىڭ ساناسىن قالىپتاستىرۋشى، مول جاۋاپكەرشىلىك پەن قوعامنىڭ اۋىر جۇگىن ارقالاعان تۇلعا.
مەن - وسى قيىن بولعانمەن قاسيەتتى، اۋىر بولعانمەن ابىرويلى - ءمۇعالىم ماماندىعىن تاڭداعانىما ماقتان ەتەمىن، ماقساتىنا جەتكەن باقىتتى جانداردىڭ ءبىرى سانايمىن.
ۇستاز – بۇل ءاردايىم ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىلۋعا ءتيىس ماعىنالى ءسوز دەپ تانيمىن. ويتكەنى، وسى سوزدە قانشاما ماعىنا، قانشاما ءمان جاتىر. ۇستاز – شاكىرتتەردىڭ جان دۇنيەسىن قالىپتاستىراتىن جانە شاكىرتتەردىڭ جاقسى قاسيەتتەرىنىڭ وسۋىنە سەبەپكەر بولاتىن، سونىمەن قاتار شاكىرتتىڭ جۇرەگىن، جانىن ازىقتاندىراتىن ادام.
«ۇلكەن ءبىر جۇمىستى ءساتتى ورىنداۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار. ول ءىستى جان-تانىمەن ءسۇيۋ قاجەت» دەمەكشى، ادام بالاسى ومىردە جەمىستى عۇمىر كەشۋدى ءارى باقىتتى بولۋدى ارماندايتىنى شىندىق. تابىستى جۇمىس جاساسام، اڭساعان ارمانىما جەتسەم دەپ تىلەيدى. العا قويىلعان ماقساتتارىنىڭ ورىندالۋىن كوكسەيدى. ول وسى ءۇشىن ارەكەت جاسايدى، ەڭبەك قىلادى. شاكىرتتەردىڭ ءار جەتىستىگىنە قۋانۋ مەن ءوز ەڭبەگىڭنىڭ جەمىسىن كورۋ – ۇستاز ءۇشىن ۇلكەن باقىت. ءوز شاكىرتتەرىمدى باۋلي ءجۇرىپ، كەز - كەلگەن جۇمىستا ناتيجەگە جەتۋگە ىنتالاندىرامىن، ولارعا سەنىم بىلدىرەمىن. سەنىم بولماسا، ادام بالاسى جەتەم دەگەن بيىگىنە جەتە المايدى. ناتيجەسىندە شاكىرتتەرىم ءتۇرلى دەڭگەيدەگى سايىستار مەن وليمپيادالارعا قاتىسۋ، عىلىمي جوبالار قورعاۋدا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنىپ، جوعارى بەلەستەردەن ءجيى كورىنىپ ءجۇر. جان - جاعىما جينالعان شاكىرتتەرىمدى كورگەندە، جاپىراعىمنىڭ جايقالىپ وسكەنىنە، ەڭبەگىمنىڭ جەمىستى بولعانىنا شۇكىرشىلىك ەتەم. جاپىراقتارمەن بىرگە ءدىڭىم دە قاتايىپ، بۇتاقتارىم دا ءبىر – ءبىر ۇستازدارمەن ۇشتاستى.
ءاربىر شاكىرت مەنى ۇلگى تۇتىپ، مەنىمەن ءبىر ماقساتقا بىرىگۋگە تالپىنسا، ءبىر مۇددەگە باعىت السا، قوعامنىڭ اۋىر دا ابىرويلى جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋدان مەن جالىقپاسپىن. ءسوز سوڭىندا تۇرىك اقىنى نازىم حيكمەتتىڭ ءبىر شۋماق ولەڭ جولدارىمەن اياقتاعىم كەلەدى:
مەن جانباسام لاپىلداپ،
سەن جانباساڭ لاپىلداپ
ءبىز جانباساق لاپىلداپ
اسپان قالاي اشىلماق؟!
قيىندىعى مەن قىزىعى قاتار جۇرەتىن مامان يەسى بولعانىمدى ماقتان تۇتامىن!
باعا جەتپەس بايلىعى".
ن. ءا. نازاربايەۆ
اباي اتامىز ايتقانداي «ۇستازسىز شاكىرت – تۇل، شاكىرتسىز ۇستاز تۇل» دەپ ادام بالاسىنىڭ كىسى بولىپ قالىپتاسۋى كوبىنەسە ۇستازعا بايلانىستى دەپ ەرەكشە اتاپ وتكەن. «مۇعالىمدىك ماماندىق – بۇل ادامتانۋ، ادامنىڭ كۇردەلى جانە قىزىقتى، شىم-شىتىرىعى، مول رۋحاني جان دۇنيەسىنە ۇڭىلە ءبىلۋ دەپ ادامنىڭ ءومىر بويى ءبىلىم الىپ، ونى شاكىرتتەرىنە جەتكىزە ايتىپ بەرۋ بۇل ۇستازدىق قاسيەتتىڭ ەڭ جوعارى جەتىستىگى بولىپ تابىلادى. سونداي ۇلكەن ۇعىمداعى ۇستازدىق قاسيەتكە بارىنشا ادالدىق تانىتىپ، بار عۇمىرىن ۇستازدىق سالاسىنا ارناۋ ءاربىر ادامنىڭ قولىنان كەلە بەرمەس ءىس.
نەگە ەكەنىن، اتا - انامنىڭ ايتۋىنشا، بالا كەزىمدە ءتۇرلى ويىنشىقتارمەن ويناۋدان گورى قولىما قاعاز، قالام الىپ اعاي بولىپ ويناۋدان جالىقپايدى ەكەنمىن. وسى ارمان مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەندە - اق باستى ماقساتىما اينالدى دا، ءمۇعالىم بولۋدى رياسىز جاقسى كوردىم، جان – جۇرەگىممەن شىن قالادىم.
ۇستاز... جاي عانا قاراپايىم ءسوز... وسى قاراپايىم ۇعىمنىڭ ءاربىر ادامزات جۇرەگىنەن ورىن الاتىنى، تەك قانا ورىن الىپ قانا ەمەس، ونىڭ ومىرلىك ۇستانىمىنىڭ، دۇنيەگە دەگەن كوزقاراسىنىڭ، ادامي قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋىنىڭ قاينار كوزى ەكەندىگى ءسوزسىز. حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، قازاعىمنىڭ ماڭدايىنا سىيماي كەتكەن نار تۇلعا شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى: "ادامنىڭ جاقسى ءومىر سۇرۋىنە ءۇش ساپا نەگىز بولادى. ولار - ادال ەڭبەك، ءمىنسىز اقىل، تازا جۇرەك" دەسە، ۇلى اباي "اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا، سوندا ادام بولارسىڭ ەلدەن ەرەك" دەپ تولعاعان. مىنە، وسى اباي مەن شاكارىمنىڭ ۇندەسە ايتقان پىكىرلەرى ۇستاز حاقىندا ايتىلعان سەكىلدى. سەبەبى، وسى قاسيەتتەر ءوز بويىنان تابىلا وتىرىپ، ونى ۇرپاق بويىنا دارىتاتىن دا، دامىتاتىن دا ۇستاز. ياعني، ۇستاز - مەملەكەتىمىزدىڭ ءبىرىنشى بايلىعى دەپ سانالاتىن حالىقتىڭ، ۇرپاقتىڭ ساناسىن قالىپتاستىرۋشى، مول جاۋاپكەرشىلىك پەن قوعامنىڭ اۋىر جۇگىن ارقالاعان تۇلعا.
مەن - وسى قيىن بولعانمەن قاسيەتتى، اۋىر بولعانمەن ابىرويلى - ءمۇعالىم ماماندىعىن تاڭداعانىما ماقتان ەتەمىن، ماقساتىنا جەتكەن باقىتتى جانداردىڭ ءبىرى سانايمىن.
ۇستاز – بۇل ءاردايىم ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىلۋعا ءتيىس ماعىنالى ءسوز دەپ تانيمىن. ويتكەنى، وسى سوزدە قانشاما ماعىنا، قانشاما ءمان جاتىر. ۇستاز – شاكىرتتەردىڭ جان دۇنيەسىن قالىپتاستىراتىن جانە شاكىرتتەردىڭ جاقسى قاسيەتتەرىنىڭ وسۋىنە سەبەپكەر بولاتىن، سونىمەن قاتار شاكىرتتىڭ جۇرەگىن، جانىن ازىقتاندىراتىن ادام.
«ۇلكەن ءبىر جۇمىستى ءساتتى ورىنداۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار. ول ءىستى جان-تانىمەن ءسۇيۋ قاجەت» دەمەكشى، ادام بالاسى ومىردە جەمىستى عۇمىر كەشۋدى ءارى باقىتتى بولۋدى ارماندايتىنى شىندىق. تابىستى جۇمىس جاساسام، اڭساعان ارمانىما جەتسەم دەپ تىلەيدى. العا قويىلعان ماقساتتارىنىڭ ورىندالۋىن كوكسەيدى. ول وسى ءۇشىن ارەكەت جاسايدى، ەڭبەك قىلادى. شاكىرتتەردىڭ ءار جەتىستىگىنە قۋانۋ مەن ءوز ەڭبەگىڭنىڭ جەمىسىن كورۋ – ۇستاز ءۇشىن ۇلكەن باقىت. ءوز شاكىرتتەرىمدى باۋلي ءجۇرىپ، كەز - كەلگەن جۇمىستا ناتيجەگە جەتۋگە ىنتالاندىرامىن، ولارعا سەنىم بىلدىرەمىن. سەنىم بولماسا، ادام بالاسى جەتەم دەگەن بيىگىنە جەتە المايدى. ناتيجەسىندە شاكىرتتەرىم ءتۇرلى دەڭگەيدەگى سايىستار مەن وليمپيادالارعا قاتىسۋ، عىلىمي جوبالار قورعاۋدا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنىپ، جوعارى بەلەستەردەن ءجيى كورىنىپ ءجۇر. جان - جاعىما جينالعان شاكىرتتەرىمدى كورگەندە، جاپىراعىمنىڭ جايقالىپ وسكەنىنە، ەڭبەگىمنىڭ جەمىستى بولعانىنا شۇكىرشىلىك ەتەم. جاپىراقتارمەن بىرگە ءدىڭىم دە قاتايىپ، بۇتاقتارىم دا ءبىر – ءبىر ۇستازدارمەن ۇشتاستى.
ءاربىر شاكىرت مەنى ۇلگى تۇتىپ، مەنىمەن ءبىر ماقساتقا بىرىگۋگە تالپىنسا، ءبىر مۇددەگە باعىت السا، قوعامنىڭ اۋىر دا ابىرويلى جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋدان مەن جالىقپاسپىن. ءسوز سوڭىندا تۇرىك اقىنى نازىم حيكمەتتىڭ ءبىر شۋماق ولەڭ جولدارىمەن اياقتاعىم كەلەدى:
مەن جانباسام لاپىلداپ،
سەن جانباساڭ لاپىلداپ
ءبىز جانباساق لاپىلداپ
اسپان قالاي اشىلماق؟!
قيىندىعى مەن قىزىعى قاتار جۇرەتىن مامان يەسى بولعانىمدى ماقتان تۇتامىن!
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ەلەكتروماگنيتتىك يندۋكسيا. گەنەراتورلار. ترانسفورماتورلار. ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ الىس قاشىقتىقتارعا جەتكىزىلۋى.
