مۇرات مۇراسىنىڭ جارشىسى
مۇرات مۇراسىنىڭ جارشىسى اتانعان سەرىك حارەسوۆ جاڭاوزەن قالاسىنداعى 7 ورتا مەكتەپ ءان ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى، حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى.
ول — مۇرات وسكىنبايەۆ اقساقالمەن قويان-قولتىق ارالاسىپ، — سىرلاس، دامدەس، شىن مانىندە جولداس بولعان، بۇگىندە 100-گە تولىپ، مەرەيتويى اتالىپ وتىرعان ونەر تارلانى، اتاقتى كۇيشى-كومپوزيتوردىڭ كوزى تىرىسىندە كۇيلەرىن نوتاعا تۇسىرە باستاعان، ءسويتىپ سول كەزدە-اق ونىڭ ناسيحاتتاۋشىسى، زەرتتەۋشىسىنە اينالعان ادام. سەرىك حارەسوۆ اتىراۋ، ماڭعىستاۋ وڭىرىنە بەلگىلى دومبىراشى، "جەڭىس داڭقى"، "فونتان"، "كۇيتولعاۋ""ساعىنىش"، "ارناۋ"، "شاتتىق"، "اڭساۋ سەزىمى" سىندى كۇيلەر مەن كۇي-پوەمالار شىعارعان كۇيشى-كومپوزيتور.
— ساكە، الدىمەن مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايىندا تولىعىراق اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز؟
— ول ادايدىڭ جاڭاي رۋىنان، جاڭايدىڭ ءالىسى. المەنبەتتەن قالمانبەت تۋعان، قالمانبەتتەن وسكىنباي، ۇلكەنباي اتتى ەكى ۇل، كوركەي، شىراي، اقىجان اتتى ءۇش قىز وربىگەن. قالمانبەتتىڭ وسى بەس پەرزەنتى ءبىرىن-بىرى جىبەرمەيتىن، بىرىمەن-بىرى تايتالاسقان اتى شۋلى دومبىراشىلار بولعان دەسەدى. وسى بەس ونەرپازدىڭ ونەر تاريحىندا بەلگىلىسى وسكىنباي قالمانبەت ۇلى (1860-1925). ونىڭ ءومىرى تۋرالى قازاق سوۆەت ەنسيكلوپەدياسىنشش 9-تومىندا قىسقاشا مالىمەت جازىلعان. قازاق حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ ءتول تۋىندىلارىن سالىستىرمالى زەرتتەۋلەردەن وتكىزىپ، وزىندىك باعاسىن بەرگەن ونەرتانۋ عىلىمىنىڭ دوكتورى، اكادەميك، كومپوزيتور احمەت قۋان ۇلى جۇبانوۆ وسكىنبايدىڭ تابيعي تالانتتىلىعى، شىنايى كۇيشىلىگى تۋرالى ءوز ەڭبەكتەرىندە:"قۇرمانعازى، داۋلەتكەرەي، دينا، ابىل داستۇرلەرىنىڭ ەشقايسىسىنا تىكەلەي سوقپايتىن تۆورچەستۆولىق باعىتىندا دا، ورىنداۋشىلىق داستۇرىندە دە، ءوز الدىنا ءبىر توبە بولىپ تۇرعان ادايلىق كۇيلەردىڭ نەگىزىن ءبىر باسىنا جيناقتاعان وسكىنبايدىڭ حالىقتىق اسپاپ مۋزىكاسىندا الاتىن ورنى ەرەكشە"، — دەپ جازادى. اكادەميك احمەت قۋان ۇلى جۇبانوۆ ايتقاندايىن، قازاق حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ ورتاسىندا ءوز الدىنا ءبىر توبە بولىپ تۇرعان وسكىنبايدىڭ كۇيلەرىنەن ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە جەتكەنى جيىرما شاقتىسى عانا. ولار:"شالىس ورە"، "جاڭىلتپاش"، "ىڭعاي توكپە"، "سوقىر قىز"، "جەتى بۇلبۇل" نەمەسە"بۇلبۇل اقجەلەڭ"، "جيرەن جورعا"، "كەربەز ايشا"، "تۇرىكپەن"، "قۇلباي باقشىمەن تارتىس"، "بالانازويى"، "قىنجال"، "ءومىر ءوتتى"، ت.ت.
وسى ءبىر اتى اڭىزعا اينالعان ءدۇلدۇل كۇيشى وسكىنبايدان جۇماعۇل، حاميت، مۇرات، يشان اتتى ءتورت ۇل، ەكى-ۇش قىز دۇنيەگە كەلگەن.
وسكىنبايدىڭ جەتى پەرزەنتىنىڭ ىشىندە حاميت ءوز زامانىندا ماڭعىستاۋ وڭىرىندەگى اتاقتى انشىلەردىڭ ءبىرى بولعان. ۇلى وتان سوعىسىنا اتتانعان ساپارىنان حابارسىز كەتكەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى. ال وسكىنبايدىڭ مۇراتى ونەر تاريحى تورىنەن ورىن العان اتاقتى دا تالانتتى كۇيشى، قازاق كومپوزيتورلارىنىڭ ءبىرى. وسكىنبايدان وربىگەن مۇراتتىڭ كۇيشىلىك ونەرىنىڭ باستاۋ قادامى وسكەن ۇياسىنداعى ادەمى داستۇردە جاتىر دەسەك، اقيقات شىندىق كورىنىسى. مۇرات وسكىنباي ۇلى 1904 جىلى قاڭتار ايىنىڭ ءبىرىنشى جۇلدىزى كۇنى دۇنيەگە كەلگەن. كىندىك كەسىپ، تۋىپ-وسكەن جەرى ماڭعىستاۋدىڭ قاراقيا اۋدانىنا قاراستى جەتىباي ەلدى مەكەنىنىڭ"جەتىباي قۇدىعى" اتالىنعان جەر. التى-جەتى جاسىندا اناسى قايتىس بولعان بالا مۇرات اعا، ءىنىسى، اپالارىمەن بىرگە اكەسى وسكىنبايدىڭ قولىندا تاربيەلەنەدى. تۇرمىس جاعدايىنا بايلانىستى ءجوندى ساۋات اشۋعا مۇمكىندىگى بولماي، جاستايىنان ەڭبەككە ارالاسادى. 1932 جىلعا دەيىن كەندىرلى، فەتيسوۆ تۇز ءوندىرۋ كاسىپشىلىكتەرىندە، تۇرىكمەن كسر-ى"قارابۇعازسۋلفات" ترەسى سارتاس كاسىپشىلىگىندە قاراپايىم جۇمىسشى مىندەتىن اتقاردى.
1934 جىلى تۇرىكمەن كسر-ى مادەنيەت كوميسسارياتىنىڭ ۇيعارىم-نۇسقاۋىمەن قارابۇعاز حالىق تەاترىنا جۇمىسقا اۋىسادى. بەس-التى جاسىنان ونەرگە ەلىكتەپ وسكەن مۇرات وسكىنبايدىڭ كۇيشىلىك ونەرىن جەتە مەڭگەرىپ، ءوزىنىڭ بار ءومىر تىرشىلىگىن ءبىرجولا ونەرگە باعىتتاۋى وسى 1934 جىلدان باستالعان.
1934 جىلدان 1954 جىلعا دەيىن تۇرىكمەن كسر-ىندە ارتيستىك قىزمەت اتقارعان مۇرات وسكىنباي ۇلى اكادەميك كومپوزيتور احمەت قۋان ۇلى جۇبانوۆتىڭ ارنايى شاقىرۋىمەن الماتىداعى جامبىل فيلورمونياسىنا جۇمىسقا اۋىسادى، كەيىننەن 1960-شى جىلدارى ۇيىمداستىرىلعان"قازاقكونسەرتتە" قىزمەت ىستەيدى. 1965 جىلى قۇرمەتتى دەمالىسقا — زەينەتكەرلىككە شىعىپ، 1967 جىلى تۋعان ولكەسى ماڭعىستاۋعا ورالادى.
— بۇل ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى بولار؟
— ءيا، جاڭاوزەن قالاسىن مەكەن ەتكەن مۇرات وسكىنباي ۇلى 1982 جىلى ۇزاققا سوزىلعان ناۋقاستان ومىردەن ءوتتى. دۇنيە سالىپ، توپىراعى بۇيىرعان جەرى اكەسى وسكىنباي جەرلەنگەن"قىرعىن قاۋىمى" قاراقيا جوتاسىنىڭ"دوڭازا" دەپ اتالاتىن جەرى. حالىق ونەرىنىڭ قاينار كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولعان تالانتتى كۇيشى، حالىق كومپوزيتورى مۇرات وسكىنباي ۇلى ءوزى ءومىر سۇرگەن ورتاسىندا ونەر مۇراسىن قالدىردى. ءبىزدىڭ زامان تاقىرىپتارىنا ارنالعان تىڭ ستيلدەگى"جان اتا"، "قوشتاسۋ"، نەمەسە"اتتانىس"، "سايلاۋ"، "جەڭىس"، "1 ماي"، "وتانىم ماڭگى جۇرەكتە"، "قازاقستان"، "جەتىباي"، "جاڭارعان ماڭعىستاۋ"، "حالىقتار دوستىعى"، "ءبىرىنشى كوسماناۆت"نەمەسە"ورەن"، "وليمپيادا -80" سەكىلدى بىرنەشە كۇيلەرى كۇيشى-كومپوزيتوردىڭ ونەر تاريحىنا قوسقان وزىندىك ۇلەسى بولىپ تابىلادى. مۇراتتىڭ كومپوزيتورلىق، ورىنداۋشىلىق شىعارماشىلىعىنداعى وتىزعا تارتا كۇيلەرى ارنايى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان وقۋلىق رەتىندە قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ ۇيعارىم بەكىتۋىمەن باسپا بەتىندە جارىق كوردى.
— مۇراتەكەڭ كۇيشى، كومپوزيتور عانا ەمەس، جىرشى، تەرمەشى، اقىن رەتىندە دە كوپكە تانىلعان. ونىڭ بەلگىلى اقىن ەسەنعالي بوكەنبايەۆقا ارناعان تولعاۋىن، ەساعاڭنىڭ وعان جىرمەن بەرگەن جاۋابىن بىلەمىز.
— ونىڭ راس، ونىڭ ءوزى شىعارعان جىر، تەرمە ولەڭدەرى 1986 جىلى"امانات" دەگەن اتپەنەن كىتاپشا رەتىندە باسپا بەتىنەن جارىق كوردى. جيىرمادان استام كۇيلەرى كۇيتاباقشالارعا جازىلىپ، حالىق اراسىنا كەڭىنەن تارالدى. ورىنداۋشىلىق شىعارماشىلىعىنداعى وتىزعا جۋىق كۇيلەرى رەسپۋبليكا راديو-تەلەديدار التىن قورىندا، جيىرمادان استام كۇيلەرى قۇرمانعازى اتىنداعى ونەر ينستيتۋتىنىڭ فولكلورلىق بولىمىندە، جۇزدەن استام كۇيلەرى رەسپۋبليكا عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۋزىكا سەكتورى بولىمىندە ساقتاۋلى. قۇرمانعازى اتىنداعى ونەر ينستيتۋتىنىڭ بۋدانوۆ، جاڭبىرشييەۆ سەكىلدى تۇلەكتەرى مەزگىلىندە مۇرات شىعارماشىلىعىنان ديپلومدىق جۇمىس قورعاسا، اكادەميك احمەت ءقۋان ۇلى جۇبانوۆتان باستاپ، مۋزىكا ونەرى قايراتكەرلەرى مەن زەرتتەۋشىلەرى ق.تاستانوۆ، ب.عيزاتوۆ، ۋ.بەكەنوۆ، ت.مەرعالييەۆ، جازۋشىلار ءا.كەكىلبايەۆ، ق. سىديىقوۆ، تاعى باسقا بىرنەشە جۋرناليست قالامگەرلەر ءوز ەڭبەكتەرى مەن ماقالالارىندا تالانتتى كۇيشى، كومپوزيتور مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعى مەن ورىنداۋشىلىعى توڭىرەگىندە جىلى لەبىزدى وي، پىكىرلەرىن جازدى. مۇراتتان ماڭعىستاۋلىق تەرمە، تولعاۋ ولەڭدەرى مەن كۇيلەرىن ۇيرەنبەگەن جاس ونەرپازدار كەمدە-كەم. ولاردىڭ قاتارىندا مارقۇم ءالقۋات قوجابەرگەنوۆتەن باستاپ، م.پانايەۆ، س.شاكراتوۆ سەكىلدى رەسپۋبليكامىزعا تانىمال دومبىراشىلار بار. حالىق ءوزى تاڭداعان، ءوز تالعامىنان شىققان ونەرپازداردى كەيىنگى ۇرپاققا شاشپاي-توكپەي جەتكىزىپ وتىرادى، دارىپتەيدى. ماسەلەن، مۇرات وسكىنباي ۇلى ومىردەن وتكەننەن كەيىن 1984 جىلى جاڭاوزەن قالاسىنىڭ حالقى ونىڭ 80 جاسقا ، 1989 جىلى 85 جاسقا تولۋ قۇرمەتىنە ارنالعان ونەر مەرەكەلەرىن ۇيىمداستىردى. سوعان وراي، جاڭاوزەن قالاسىنا تاقاۋ تەڭگە ەلدى مەكەنىندە م.وسكىنبايەۆ اتىنداعى كوشە دۇنيەگە كەلدى. قالاداعى بالالار مۋزىكا مەكتەبىنە م. وسكىنبايەۆ ەسىمى بەرىلدى. قالانىڭ ەكىنشى شاعىن اۋدانىنداعى ول تۇرعان مەكەن-جايعا ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى. بۇنىڭ بارلىعى ونەر ادامىنا دەگەن حالىقتىق سىي، قۇرمەتتىڭ شىن كورىنىسى دەپ تۇسىنگەن ءجون.
بۇل ءومىر بويى بۇزىلماعان جانە بۇزىلمايتىن ءداستۇر بولسا كەرەك.
— ساكە، ءسىزدىڭ مۇرەكەڭمەن العاشقى تانىستىعىڭىز قالاي باستالدى؟
— مەن اتىراۋ (بۇرىنعى گۋريەۆ) پەدينستيتۋتى مۋزىكا فاكۋلتەتىنىڭ ىرگەتاسىن قالاسقانمىن، سول وقۋ ورنىندا ساباق بەردىم. تاعدىر ايداپ، ءدام تارتىپ 1980 جىلى جاڭاوزەنگە كەلىپ، تولەسىن الييەۆ اتىنداعى مەكتەپكە قىزمەتكە تۇردىم، ءوزىم جاتاقحانادا جاتاتىنمىن. ءبىر كۇنى ۇزىلىستە مەكتەپتىڭ سول كەزدەگى مۇعالىمدەرى سانالباي تاسبولاتوۆ، ءشارىپ تولەندييەۆ ۇشەۋمىز اڭگىمەلەسىپ تۇرعانبىز. اڭگىمە كۇيگە، كۇيشىلىككە ويىسقان كەزدە ولار مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ وسى جاڭاوزەندە تۇراتىنىن ايتتى. بۇعان مەن ەلەڭ ەتتىم. ويتكەنى بۇرىن فورت-شيەۆچەنكودا قىزمەت ىستەپ اتىراۋعا ورالعان ماتەماتيك اعامىز زاكاريا قابدول ۇلى جۇماعازييەۆتەن مۇرەكەڭ، ونىڭ كۇيشىلىگى جايىندا ەستىگەن بولاتىنمىن. سوندىقتان اڭگىمەنى توتەسىنەن تارتتىم:
— ول كىسىنى قايدان تابۋعا بولادى، مەكەن-جايىن بىلەتىندەر بار ما؟
— وسى مەكتەپتە، بەسىنشى سىنىپتا ونىڭ نەمەرەسى وقيدى عوي، سودان بىلۋگە بولادى، — دەدى سانالباي.
— جاقسى ەندەشە، سول سىنىپتا بۇگىن مەنىڭ ساباعىم بار ەدى، — دەدىم مەن.
سونىمەن 5-سىنىپقا باردىم."سىنىپتا ءازىرباي وسكىنبايەۆ دەگەن بالا بار ما؟" — دەيمىن."مەنمىن"، — دەپ كىشكەنتاي، ارىق قارا بالا ورنىنان كوتەرىلدى. مۇرەكەڭ جايلى سۇراستىرىپ، مەكەن-جايىن جازىپ الدىم. ول كەزدە ولار ۇمىتپاسام، قالانىڭ ەكىنشى شاعىن اۋدانىندا، ەكى بولمەلى پاتەردە تۇرادى ەكەن. ءبىر كۇنى ىزدەپ باردىم. ەسىك الدىندا مۇرەكەڭنىڭ زايىبى نۇربالقان شەشەمىز ساماۋىر قويىپ جاتىر دا، ۇيدە ءبىرى — ءىرى تولىق تا، ەكىنشىسى — ارىقشا، قاعىلەز كەلگەن ەكى كىسى وتىر ەكەن. ارىقشاسى بۇل ءۇيدىڭ قوناعى بولىپ شىقتى. اتى سەيىلحان، رۋى — جاپپاس، كوپ جىل گازەت رەداكتورى بولعان ونەرلى جان بولىپ شىقتى. بىرەر كۇي تارتتى. كەزەك كەلگەن سوڭ مەن"جالدىقارانى" تارتتىم."مىناۋ قاليدىڭ تارتىسى عوي"، — دەدى مۇرەكەڭ. بۇل — قالي جانتىلەۋوۆتى ايتقانى. اڭگىمە شەشىلىپ سالا بەردى. سول تانىسۋىمىز جولداستىققا، جولداستىعىمىز سىيلاستىققا ۇلاستى.
— ءسىزدى جۇرتشىلىق مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ ونەرىن، ونىڭ كۇيلەرىن ناسيحاتتاۋشى، زەرتتەۋشى رەتىندە بىلەدى. مۇنى مۇرەكەڭنىڭ ءوزى قۇپ كورىپ، ريزا بولدى ما؟
— ءبىر رەت ۇيىنە بارىپ وتىرعانىمدا اعامىزعا كۇيلەرىن جازىپ الىپ، نوتاعا تۇسىرسەم دەگەن ويىمدى ايتتىم."تالاي ادام كەلدى، شىعارامىز دەپ، جازىپ الادى دا، "شۋ قاراقۇيرىق" دەگەندەي حابارسىز كەتەدى"، — دەپ جاتىر نۇربالقان شەشەي. سودان ونىڭ ءۇش-تورت كۇيىن جازدىم. ولار"ورلەۋ"، "وتانىم ماڭگى جۇرەكتە"، مۇراتتىڭ ورىنداۋىنداعى وسكىنبايدىڭ"بۇلبۇل اقجەلەڭى" بار. ەكىنشىدەن، بۇل ءىستى قولعا الۋىما سول كەزدە مادەنيەت سالاسىنىڭ باسشىلىعىندا جۇرگەن ت.پ.دوگادوۆانىڭ كۇيشى-كومپوزيتور كۇيلەرىن نوتاعا ءتۇسىرۋ جونىندەگى ۇسىنىسى قامشى بولدى. ارينە، مەنەن باسقا دا كەيبىر دومبىراشىلار ونىڭ شىعارمالارىن تۇسىرمەك بولعان، ءبىراق بۇل وڭاي شارۋا ەمەس جانە ولاردىڭ تۇسىرگەن كەيبىر نوتالارىن تىڭداپ كورگەن مۇرەكەڭ جارىققا شىعارۋلارىنا قارسى بولعان. مەنىڭ جازعاندارىمدى تىڭداعاننان كەيىن ءوزى"سەرىك، سەنىكى دۇرىس، جالعاستىرا بەرۋىڭە بولادى"، — دەپ، ىڭعاي تانىتتى. مۇراتتىڭ"وتانىم ماڭگى جۇرەكتە"، "وليمپيادا — 80" اتتى كۇيلەرىن تۇڭعىش رەت وركەسترگە شىعارىپ، وزىنە تىڭداتتىم.
— سونىمەن، ساكە، مۇرات وسكىنباي ۇلى كۇيلەرىنىڭ نوتاسىڭ جانە كۇيتاباعىن شىعاردىڭىز، بۇل ۇستاز-اعا، دارا تالانت الدىنداعى ىنىلىك پارىزدى ورىنداۋىڭىز، قازاقتىڭ كۇي ونەرىنە، ونىڭ ۇرپاققا جەتۋىنە، بولاشاقتا ساقتالىپ، جاساي بەرۋىنە قوسىلعان زور ۇلەس دەپ باعالانسا كەرەك-تى.
— مۇرات وسكىنباي ۇلى ءوزى ولسە دە ونەرى ولمەيتىن، حالقىمىزبەن بىرگە جاساي بەرەتىن سان قىرلى، ساڭلاق تۇلعا. سوندىقتان دا ونىڭ كۇيلەرىن ناسيحاتتاۋ، تاراتۋ، ۇرپاققا مۇرا عىپ قالدىرۋ ءىسى جالعاسا بەرەتىنىنە سەنەمىن. كوپ ەڭبەكتەنۋ، ىزدەنۋ ناتيجەسىندە 1996 جىلى قازاقستان كومپوزيتورلار وداعى جانىنداعى"دايك-پرەسس" باسپاسىنان"مۇرات وسكىنبايەۆ كۇيلەرىنىڭ جيناعى" اتالاتىن كىتاپتى جارىققا شىعاردىم. جيناققا رەسەنزيانى قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ سول كەزدەگى ءبىرىنشى حاتشىسى بازارباي جۇمانيازوۆ جازدى. التى مىڭ دانامەن جارىق كورگەن جيناققا كۇيشى-كومپوزيتور مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ مەن نوتاعا تۇسىرگەن ون ەكى كۇيى، ا.توقتاعانوۆ تۇسىرگەن ءبىر كۇيى ەندى. سونىمەن قاتار ماڭعىستاۋ حالىق كومپوزيتورلارى شىعارمالارىنىڭ مۇرەكەڭنىڭ ورىنداۋ شەبەرلىگىندەگى ون جەتى كۇي، بارلىعى 30 كۇيدىڭ نوتاسى جارىققا شىقتى.
سونداي-اق مەنىڭ ورىنداۋىمدا 1986 جىلى كۇيتاباق شىقتى. مۇندا حالىق كومپوزيتورلارى قوڭىر ءجۇسىپتىڭ"قوڭىر"، ابىلدىڭ"ناراتۋ"، وسكىنبايدىڭ"بۇلبۇل اقجەلەڭى"، ەسىردىڭ"كۇنتايى" جانە مۇراتتىڭ"قۇداعايى" بار.
اسقار تاۋلار الىستاعان سايىن بيىكتەيدى عوي. مۇرەكەڭ دە ارامىزدان كەتىپ، ۋاقىت الشاقتاتقان سايىن اسقاقتاي تۇسۋدە. ونىڭ 80، 85، 90 جىلدىق مەرەيتويلارى مۇنايشىلار قالاسى — جاڭاوزەندە اتالسا، ەندى مىنە، عاسىر تويى وبلىس ورتالىعى، اق شاڭقان قالا — اقتاۋدا اتالۋدا. جۋىردا وبلىستىق فيلارمونياعا مۇرات وسكىنباي ۇلىنىڭ اتى بەرىلدى. ونەر ادامىنىڭ باقىتى وسى شىعار دەپ ويلايمىن. ول ءوزىنىڭ كۇمبىر قاققان كۇيلەرى سىندى ۇرپاقتار جادىندا جاڭعىرىپ، ساقتالا بەرمەك. ونىڭ كوزىن كورىپ، ونەرىن زەرتتەپ، جالعاستىرىپ جۇرگەن ءبىز ءۇشىن مۇنان ارتىق قۋانىش بار ما؟!
قازان، 2004ج.
You Might Also Like
-
مەنىڭ شىعارماشىلىعىما شاپاعاتى تيگەن جانداردىڭ ءبىرى — قابەكەڭ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ادەبيەتشى، زەرتتەۋشى-عالىم مارقۇم قابيبوللا سىديىقوۆ بولدى.
